Philosophia rationalis sive logica, methodo scientifica pertractata et ad usum scientiarum atque vitae aptata

881쪽

tum propria, tum communia simul sumenda , ut proprio equiseleant, determinentur l. 32 733. atque praeterea docuerimus quale esse debeat praedicatum, ut propositio converti possit c 283 seqq. ex principiis logicis saepissime decidere licet, num Proepositio data sit converribilis. Quoniam vero non modo saepius ex principiis Logicae convertibilitas propositionis demonstrari nequit. verum etiam prolixior evadit demonstratio, quam quae ex Principiis domesticis contexitu ; ideo recitanda est propositionum convers. rum demonstratio ex principiis domesticis, exemplo Mathematie rum, qui ex iisdem conve sis demonstrare solent. me tamen ni

merus conversarum praeter necessitatem augeatur, eorundem exem

plo non omnis conversa promiscue recipiendi, sed ea tantummodo, quae usui esse potest. Ita Euclides non demonstrat conversam theorematis de quantitate angulorum triangulissimul sumtorum stiliret quod figura si triangulum, cujus anguli simul sumti sunt ad rectum in ratione dupla propterea quod ex hoc attributo nunquam triam gulum agnoscitur, neque adeo converso theoremate definitionis loco utimur. Haec cura propositionum convertendarum iis inprimis in .eumbit, quiscripta dogmatica in usum vitae condunt, ve ex libris mematicis historicis, in quibus definitiones minus accuratae e proporum ne vagae pommtur, proficere sudent. Inprimis ea commendari diretur, quamdiu bono definitiones rarae lunt, ut propositionum conversarum ope desectui huic medeamur , cum datis istiusmodi proepositionibus conversis S definitiones condi possint, si ita visum sudirit,in definitionibus in praxi carere possimus.

g. ia23. Propositio Propstionem eategoricam applicaturus I. vel ope notionis v mcat ' clarae , utut consuisis. 8o. 88. , vel vi definitionisis. 218 x /ςβ vel denique vi propositionis , quae definitionis lociam tuetur

Ithai, 'a I rem obviam adsuum genus, vel ripeciem suam re- ' Oeat is eidem tribuat praedicatum , quod generi vel f Cisi isti convenire alias cognovitis 3 8.

Nititur scilicet applicatio propositionis eategoricae hoc sillogismo generali quicquid continetur si genere vel Deci Λ , ei comperit praedicatum B. Atqui res obvia continetur sub senere vel specie . Ergo ei competi praedicatum B. Minor innoteret in casu dato vel notionis confuta,vel definitionis,aut propositionis aequivalentis apsi

882쪽

De usu Lomae in praxi vitae. 8SS

eatione major est principium nobis familiare. Communiter homines res obvias notionum confusarum ope distinguunt irincipia quibus majoris loco utuntur, sunt propositiones, quae iteratis judieiis intuitivis animo sese ingenerarunt. E. gr. Ignem agnoscimus ope notionis confuse. Quod ignis calafaciat experientia edocti sumus unde de igne in praesente casu inserimus, quod calesaeere debeat. Revera igitur ita ratiocinamur, dum ope cognitionis antea acquisita Mintuitive praesentis judicium discursvum formamus, quod hi ignis, quem e longinquo spectamus caisfaciat Ignis calafacit. me ens est ignis. Ergo hoc ens ea arit Ope definitionis JCtus agnoscit contrarium datum esse societatem. Quamobrem cum lex permittar, ut societas renunciatione unius, invito altero Ilvatur, de dato quoque oontractu judicat, quod unius renuntiatione, altero invito, fila queat. Revera autem ira argumentatur: Omnis societas venum ciatione unius, invito altero flvi potest. Sed hic contractis est hei tar. Ergo hic contractus, invito abero, unius renunciatione his p

test. Minor reperitur applicata definitione societatis ad casum datum. Major est lex, quam sibi similiaris reddidit JCtus. Ceterum hinc patet necessitas definnionum in jure, cum absque iis applicatio legum incerta sit, ubi notionibus confusis fidere non licet.

f. 224. Propositionem λpotheticam suo expressam . e ad formam Propositionis

categoricae reductam applicaturus I. res obvia ut ante ad suum nothctica genus vel speciem suam reducaturri a sermentur judicia in sin iis tuisiva β. 669.), ut appareat, num in praedicatorum numero

occurrat determinatio subjec hi, quae in propositione hypothetica conditionem priebet, vi cujus praedicatum subjecto tribuendum, vel ex judiciis intuiti vis colligantur 3 53I S seqq alia discursiva in eundem finem , ubi intuitiva nondum exhibent determinationem subjecti 3 quae generi, vel speciei subdata determinatione conveniunt, praedicata rei obviae tribuan

turi 3 348 Ita propositio hypothetica ad praesentem casum

erit applicata.

Nitituricilicet applicatio propositionis hypotheticae sive expressae,sve ad sorniam categorica redust hoc sellogismo quicquid contin tu sub genere, vel pecie aes admittit determinationem C, ei conpetit praediis Dipjlias by Cooste

883쪽

aedicatum R. Sed res Obvia cominetur sub genere, vel perie Are a mittit determinarionem C. Ergo rei obvia competit praedicarum . Minor innotescit in dato eas quoad partem primam ur infroblemate pretecedent. 6. et23 quoad alteram vero vel per judieia inrubiis , vel per discursiva inde collem , vel partim per illa , partim per hoste. Major vero est propositio nobis familiaris. E. gr. I risera agnoscimus ope notionis confusae flammam ejusferire trabem in eas dato ope judicii intuitivi nobis innotescit. Recordati igitur senum

ab imne aerendi, heis flamma Num ferit, applicantes hane propositionem in casu dato judicamus , trabem accensum iri. Revera igitur ita ratioeinamurci Sisamma ignis trabem ferit, eam aerensiere

potest. Atqui flamma ignis hic trabran ferit. Ergo eam accenderentes Similiter JCtus ope definitionis societatis agnoscit contractum datum esse loeietatem, inmitive ipsi innotescit , conetralem ras inisertis partibus tueri distribuendi convenisse Nespectu operae -- aquabr. Quoniam itaque lex praecipit, ut partesserierati fueriis adfecti, auod unus ei plus opera contulerit id valeat vi eiusdem pronunciat , si casu dato lucrum in eas parte esse distribuendum , in auas consensere contrahenter. Applicatio igitur legis in praesente ea-lirhoe nititur syllogismo Si partes societati fuerint adjectae,qunatiuus ei plus operae contulerit, lucrum in eas disribuendum. Sed data I cietati partes sunt adjectae , quod uum ei plus operae ramulit. Ergo Iureum in ea dividendum. Minor reperitur applieata definitione eietatis ad casum datum formatis de eo judiciis intestivis M.

jor est lex JCto familiaris. 3 Iau. Dyminoraim Quoniam res nobis obvias ratiocinando ad sua genen Axorum ne suasque species reducere & propositiones generales cum caldices ita goricas, tum hypotheticas dextre applicare , nec non ratioci-onli μηδε nando colligere licet, num rei cuidam obvia conditio imas

b, b, ais, si praedicatum in hypothetica subjecto tribuitur, si

genera ct species terminis accurate definitis distinguunturAE conditio in propositionibus hypotheticis terminis fixis exprimitur 3. 499 S seqq. terminis is sudereo alapis obstinere debet, eognitionem rerum , quam Nilacauiris, ad cosui multa obolos applicaturus. Quoniam vulso in philosophicis notionibus vagis atque eonsuis

884쪽

Dense Logiei in praxi vitae. 8SI

sunt eontenti, ideo non mirum , quod , quae in philosophia doce et solent, ad praxin vitae hactenus parum conducere deprehensa

fuerint.

. f. 226. Si quis nuria experientia proficere studet in iis, quae in ne Propriae exigo iiiiitae humanae inui esse possunt iis . eorum, quae fiunt, no 'rientiationes sibi distinctas formare tenetur F. 68a.), ut norit, quid φ qmst eas codem recurrente sit agendum : a judicia formare debet ρ ' tur, determinates, ut eadem in casti simili applicare ipsbsque casus '

similes dijudicare valeat I. Iaz3. Iaa . . 22.

Ipso sacto experietur, qui distincta Logieae ad experientiam do mellicam applicatione notitiam rerum ad negotia vitae humanae Oheunda utilem bi comparat, quodnam discrimen intercedat inter cognitionem distinctam hac ratione acquisitam & confusam absque Logicae artificialis subsidio obtentam , ne non quam fallax sit hisus , quam certa atque facilis illius ad easus in posterum nobis obvenientes applicatio. Neglectui Logicae artificialis debetur quod imitati alios vel semetipse in casu dissimili fine intento eidant. Sed plura ea de re dicendi locus alibi recurreti

CAPIT IL

DE METHODO LOGICAM DISCENDI

minorum ae propositionum soricam notitiam sibi compa dii Logita. rare debet. Etenim terminos praecipuos qui sibi familiares reddidit, is propositiones logicas, tum etiam earum probat nes ex iis contextas β. 331. S seqq.), intelligere valet f. 177. atque adeo nullum ex obscuritate taedium percipit, nec perversum sibi sensum ingens errorem veritatis loco amplectitur. Quamobrem cum ii, qui animum ad studium

Logicae appellit , regulas Josicas intelligere. Si intellectas in

885쪽

usum futurum memoriae mandare debeaei, met. , quori

minorum praecipuorum notitiam sibi comparam teneatur VI-dens omnino est.

In probandis ves demonstrancta propositioni us logicis

utimur anterioribus tanquam principiisci id quod vel ex soliseitationibus innotescit ubi ad eas animum advertere volueris. Demonstiationem vero ficile intellecturus principia familiaris experiri debet Ii v. id quod cum flari nequeat nisi ι, eessu temporis , propositionum praecipuarum notitiam historcam sibi comparare tenetur animum ad studium Logicae a pulsurusis

Quae hie de studio Logicae praeeipimus, ad aliarum quoque cliseiplinarum studium transterri possunta Inde autem omnis dinaciata est, quam initio studii sentiunt tyrones, quod remini, quibus utimur, propositiones, quartam in demonstrando usiis est, nondum ipsis sint familiares. Et ideo seripta dogmatica historie in omni latentiarum genere condenda sunt, ur eorum Iectione tyrones pro parentur ad lectιonem scientiricorum. Arque ideo promisimus insuperioribus nor. g. 966. directorium in usum leuioris meparitoria operis hujus logiei eorum potissimum gratia, qui adhue hospites sunt in hoc studiorum genere. Hi ergo liberaturi fidemnoniam problema sequens cum sua resolutione apponimus

directorium Historicam definitionum ac palmariarum propolimum rati.

Ausium is tiamsibi eo araturus,

i Pumiliare, sibi reddat detariones

simplicis apprehensionisin notionis L 33 3 atque termini cum in genere g. 36. tum inanis dicitin enunciationis s. 39 41. , individui, generis ac specie AE 3 4 seqq. , ratiocinatioriis LSO. , noti nis universalis , 5 - , essentialitari, attributorum 1 modorum f. 64 Sseqq. , notae L 79. ac specierum notionum 3 88 9 93 9 IOI MO LIMIN. , ncc

886쪽

- Demetiodo Logicam discendi.

proprii atque usus loquendii β. 39 a o. , definitionis cum in genere β. 32. , tum in specie nominalisci realis 3. 9i. . essentialis Saccidentalis I. 92. Datque gen ticae s. m. iis, timoris operatione.

Do. determinationis subjectit, a8. , convessionis 3 28a., oppositionis β.2880 desecunda meruis operatiora, s Syllogismi Spartium ejus s. 33a. 335. 336.34O. , nec nouspecierum s. 3 I. 3 a. Ua, 361. 365. O3 6 seqq. ΑΙ6.eataq39. 467 Α7i 78.q93. . inurarum Smodorumis 34 343. , probationis ac demonstrationis β. 9 496. seqq. ejusque 'incipio a 3. 56IJSDeieriimo. 3 9. 33O. 799 854. 855. deisertia menti operatione, . Veritatis &falsitatis Sos. γ ωcriterii utriusque f. 23 323. conceptibilissa onceptibilisis setat, ideae verae

& erroris 3 623.), experientiae s. 664. 4 vitii rubreptionis inexperiundo I. 668. , libri dogmatici&ejus speci rum f. 73 73I. , methodi scientifidae g. 792. , sinstet cete, analyticae ac mixtae g. 883. , ordinis chesae, natur liso mixti s. 829. 83o.), connexionis veritatum s. 877. solidat acsuperficiariae pertractatinis f. 898. , convicti nic f. 98a. , praecipitantiae in iudicandi s. go . , rati num intrinsecarum S extrinsecarum β. Io . . praejudicii f. tori. resinationis S impugnationi o Ioi7. IOI8. , utriusque specierum f. oa3 2 seqq. consequentiarii 3. o 9.), defensionis fam8. ac tentaminis ejus 3.1o6O. disputationis s. o83. G ex praxi giem

887쪽

bus subjecti Caa9. , de universalitate pro istasissi β 257. 38. , de disserentia propositionum f. as istoppositione earundem M.' seqq. . 9 g adsecundo mensis operationem. I De regulis syllogismorum in genere 333. 33ή μ' Qq 4 334. 336 337. 338. S syllosismorum prim i guri in specie s. 366 9 seqq. λ, de modis piis it

tiam memis ope Iionem.

888쪽

De methodo Logicam discendi. 86i

cis extorto ioO7.λ, de refutationes impugnatione OJ9. Ioza. I 27. O33 IO33. O39. O4O IO I. I a. I A IOAS IO33. O56. 4 de defensioneis, sci61 4 seqq. ex prrex Logicae. RI. Definitionibus ac propostionibus, praetermissis demonstrationibus, jungat, quae illustrationis gratia adjiciuntur. IV. Ab anterioribus ad pocteriora lento gradu progrediatur,& anteriora tarndiu repetat, donec memoriae ita fuerint infixa , ut verbis prolatis notiones iisdem respondentes statim recurrant & subjecto propositionis obvio praedic

tum una occurrat atque contra.

Nimirum hoc modo in accurata systematis integri le-estione nihil. occurret, quod difficultatem facessat, multoque minoris temporis intervallo ct magno laboris compendio ean 'dem utiliter abiblves.

Immos quis in historie hae detinitionum ac propositionum, titia aequiescere voluerit aut pro ratione insituri ceteras quoque, quae supersunt, eodem modo sibi similiare rediaere studuelit is regulis Logicae in dato quolibet casu uti poterit, modo ulterius habitum tigdem utendi sibi comparaverit, utut demonstrationes ignoraverit t. 96O.).

g. 229. Ad lectionem praeparatus I 228. integrum s lima hoc Linicae reor Alogisum perlegat, vervatis regulis , quas descripti doguiaticis trusci risca scientiscis legendis inculcavimus , nempe ut i propositiones t 'mod' omnes, immo definitiones sequentes, explicet per desilitio ς Ψς ομ nes nostras f. 9io.), 2 definitiones nominales in tot re ivat propositiones, quin notae eandem ingredi intur 3. 947. 2 eas

889쪽

ad exemplum illustrationis gratia appositum applicet s. 48. 3. in propositionibus perinde ac docens hypothesin a thesi dustinguat s. m8. eamque ad exemplum illuntationis gratiapro.

latum applicet, 4 demonstrationes quoque ac probationes iu restava perinde ae docens, ut non modo singulae praemisse s logismorum , ex quibus eaedem Constant, animum discenta subeant; et earum etiam sorma appareat I. UO. , immo im tegras ad exempla singularia applicet, veluti in casu singulati domonstraturus, praedicatum iu dato cassi sibjecto Competere.

Etenim hac ratione singula rite intelliget g sos. 4 ve ritatis propositionum certus evadetis. 569. yeasque ad exempla obvia applicare distet, consequenter Logicae docentis artificialis compos siet g. O. .

Equidem prolixus nimis nonnullis videbitur Iabor theoriae L feae comparandae impendendus ast tentam palam fiet, quod te te festinans minore temporis interVallo magis praeclaros sentiar a. gressus, quam qui releri gradu ad sequentia progreditur ubi ante. xiora nondum satis iamiliari faita fuerinti

f. IMO. Lutia arti Habitum utendi reguli Misis si eo araturus, seu L, Mialis utens gi eam artificialem utentem acquisiturus , I scripta scientis aq*omstis accurata methodo condita continuo legat, a quomodo in iis comparcium Logici fuerit satisfactum inquirat. latet enla hac ratione continuo applicari regulas logicas atque adeo exes.citia logica institui. Quamobrem cum exercitiis habisus omnis comparetur, iisdem quoque comparari debet habitus utendi regulis logicis.

Talia exerciti logica hactenus inustata sunt dubio promi quo libri adeurata methodo conscripti rarussimi sint, immo si a mathe matteis diseesseris sere naelibi extent. Alias nullus dubito sore uti non minus autorum analyses logicae in usum nonum a d entibus instituamur , quam vulgo analyses grammaticae institui solent is usum habitus utendi regulis Grammaticae comparandi. Inservi rhuic iastituto Elamenta Eucliui ct no inprimis Elemem nostra

Matheu

890쪽

De mereodo Logicam discendi 863

Matheseos universae, Arithmeticae praesertim atque Geometriae, ebdem aptarimus Immo opera quoque nostra philosophica eidem usui inservire possunt, ut adeo ipia Logicae nostra lectio praevia praeparatione g. ia28 δε conveniente modo spraee. absoluta habbriu quoque urendi regulis Logicae pariata

Si quis is contisma scriptorum sientseorum tractatione Nica natu ver tur, sed exercitis iustis prorsus neglectis is logicam no ruit quomo' turalem docentem mi elariorem, si eam vero naturalem uiani. ' V

expeditam magis G ampliorem redditi intenties lectione v ge 'ru' 'I

elamentorum Euclidis aut nostrorum Velmatheseos univeris, disiis . 'vel Geometriae, aut nostrorum etiam scriptorum philosophiacorum , notionem confusam acquirit formae demonstrandi ac probandi, nec non connexionis definitionum Moue propositionum 3 Do. 688o , quae cum plura contineat, quam notio confusa regularum , juxta quas dirigitur secultas cognostitiva in cognitione rerum, communi usi vel lectione scriptorum mimine scientificorum acquisita; logica naturalis docens clarior fit

Quoniam vero exercitio habitus comparatur, contium sciviorum scientificorum tractatione habitus quoque comparatur juxta ideam illam confusam in aliis casibus agendi, conitaquenter logica naturalis utens fit magis expedita ampliatur.

Experientia sane Ioquitur, quod in Mathematicis probe versati Iogica naturaIi utente magis polleant aliis, qui eadem vel prorsus non degustarunt, vel non scientifice pertractarunt Eadem tamen non minus confirmat, ubi extra Mathesin eadem accuratione uti voluerint , eos hinc inde cespitare, cum rationes reddere nequeant, cur ita agant, neque demonstrare valeant, rite sese habere omniaci id quod a notione consus expectare non licet g. 88.ss1. seqq. . Nos sane cum animum ad Mathesin appelleremus methodi inibmius pernoscenda gratia, in hunc usque diem attentionem nostram in regulas methodi , quae nonnisi regulae Logicae sun , defiximus. Nimirum primum notiones quasdam distinctas definitionum, propositionum arque demonstrationis , nec non ordinis , qu Dj9jljr m Cooste