장음표시 사용
871쪽
8 Part. II Sect. V. op. III. De aestimandis
monstrare poterat, conatum centrifugum esse vi gravitatis asorem; nec qui motum vertiginis defendere conabantur demonstrare valebant, vim gravitatis conatu centrifugo este majorem. Immo II h ni aevo demonstratio nondum in potestare erat. Quamobrern nec fieri poterat, ut Tacho hoc argumento vertiginem Telluris rerutare neque e contrario , ut motus vertiginis Telluris defenderetur, sed defensio tantum tentabatur, cum in dubio relinqueretur, Utrum γnatu centrifugo excutienda sint, quae Telluri superstruu*ur. Quodii jam perpenderent, quantae dotes ingenii ad errorem refutandum Averitatem impugnatam defendendum requirantur, non adeo ad coci-trovertendum forent proni, iis nonnisi dotibus instium , quae com
sequentiarium perficiunt s. noI. -- Loeton' si ram se Quoniam scriptum polemicum sic apologeticum eones-ptapoismica turus obscrvare debet, quae de refutando & defendendo pra UUρvicti cipiuntur 3 1o8αλ; qui errare resutare V veritatem -- pugnatam defodere valet, G in onscribendis libris dogmat offuerit exercitatus cis Acripta poleminea es apologetica condere
SeiIieet si onucio resutatoris defensoris satisfacere quus potest. materia scripti polemici & apologeriei eidem in promptu est. Ut vero inde librum dextue eondere possit, iis etiam satisfacere tenetux regulis, quae in condendis libris dogmaticis observandae sunti
oppom dum dare valer is ad opponendum peraptus es. Qui enim probati vi nem theseos contrariae , quam opponens detendit, vel illati nem consequentiae absurdae ex thesi , quam impugnat, eo in do lagice essiluit, quo demonstrationes resolvuntur; ci modus oppositionis omnis mainfestus evaditis i 7. . Novit adeo, quinam syllogiumi opponendi quo ordine in medium pros rendi sint, ut salsitas propositionis impugnatae tandem pateati Ad opponendum adeo peraptus est. Quodsi opponens hac analysi insbuctu accedit in vero tramite
872쪽
ad diverticula mnquam raeedet, neque se a re*ondeute aut praeside abduci patietur.3. 2Oo.
Si quis Iormam Iogismorum e primipia in dato genere, is m V ad quod disputatio resertur, tenet, taxem determinatione sub η et NehIeci, vel ejus , quod ad notionemsubeat aut praedicati refriur
qua stante praedicatum subem competit, inquirere novit os re piat. Oondentis officio in disparando fungi pars. Etenim si ornaam . syllogismorum' principia tenet assumto syllaghino obpo
minis novit, quidnam negare , quidnam conecdere debeat Quodsi praeterea in determinationem subjecti vel ejus , quod a notionem subjecti aut praedicati resertur , prompte inquirere valet , propositionem inritigendam vel imitandam , qua utitur in syllogisino suo oppoirens , restringere ves limitare seu distinguere q. 3. , dc applkata diuinctione monere potest, quo resipectu majorem concedat, minorem neget, vicissim majorem neget, ni rem concedat. Respondentis adeo munere in disputando uias potest , Iioa II . IXO IIO8. Iua. Mq. stui notionibus,reum animam esertum habet eosque ver sisn- bis dextra cum aliis communicare valet , de itione a proposi πηι ιiones explicare, si rare G ordinatis atque oompleti demonstra risnibus munire easdemque a posteriorie 'more novit, nec non ' method alios convincena ae refutandianorus, immo logica artia Diali cum utente , tum docente posset is docentis munere fingi potest Patet per intuitum , si ad ea , quae de methodo docendi j iii9 2 seqq. inculcata suere , animum advertere
volueriS. Multa hine specialia deducere licet, si ad ea respietas, quae de nintionibus sibi comparandis eum aliis eommunieandis, de definitio nibus ct propositionibus, tum de earum explieatione ac probatione, de errorum consutatione . de veritatis unpugnatae defensione dia
sunt sed qui omnem Logicae theoriam iraYta sibi familiai qm Oo ooo reddit ;
873쪽
reddit; is vires suas abunde examinare poterit, utrum muneri eoeentis sufficiant, nec ne. O Nw- - ------ -- --- -- -- --
xj., aura Amragiis in proximis monstraturi ostendemus, qui o ea artificialis conserat in dirigendis operation
bus mentis circa negotia in vita obvia.
In generalibus subsistimus, nec ad specialia digredimur. negotia invita obvia ad certa genera reducentes, non solum ea de causa ne opus hoc logicum in nimiam molem excrescat; sed praecipue ex hoc cap te, quod accurata pertractatio alia quam plurimal estpponat, quae in Logica tradi minime possunt. Ceterum ut lector attentos Mintheoria ae praxi Logica probe versatus ipsemet specialia detegere possit aut generalia nostra in dato eas speciali dextra applieare diseati non inconsultum ducimus eadem exemplis specialibus u strare. quidem nonnullis omne hoc institutum vanum atque imperfluum videbitur, propterea quod experientia comprobatum eraU
874쪽
Deis Logicae in praxi vitae. 8 7
ment, Logicam naturalem hie nobis abunde suffuere, nee artifiei li esse opus ut itaque seeus sentiant nec, quae sibi adeo proficu fintura sunt, intempestive negligant, hine inde damna nonnulla annotabimus, quae ex neglectu Logica artificialis consequuntur. Objectionem minime moramur, quod Logicam artificialem unusquis que pro arbitrio sibi fingat dedimus enim β. 26.4 seqq. lapidem Lydium, qui genuinam a spuria certo distinguit. Immo funicit Logieam a nobis traditam eum habere usum , quem eidem vindie mus. Si quis diversam a nostra condit vel commendat, is quantum ea valeat, ipse dispiciat. f. 2I2.
Omnis cognitionis acquisitae usu in negotiis vitae ad appli Gripem eationem definitionum G propostionum redit. Etenim ex defi dea omnis nitione rei colligitur, quodnam ei conveniat nomen f 3 9.), wm 'm
consequenter cum terminis communibus notiones communes
3 Ii4. , adeoque genera atque species f. 13. 44.δε seqq.),' '
denotentur, ea ad sua genera suasque species reducitur. Porro cum in propositionibus universalibus atque determinatis,
neribus' speciebus sua praedicata attribuantur , quae iisdem conveniunt 3 242. λ, earum ope ulterius colligitur, quid rei obviae conveniat 3 348.J, eonsequenter quodnam in dato ca- si judicium formari debeat distursivum f. si. , sive theoreticum, sive practicum, prout casius tulerit. Omnis adeo cognitionis aequisitae in negotiis vitae usus ab applicatione definiti numis propositionum pendet.
Ε. gr. JCtus ex definitione Societati in dato casu ratioeinando colligit contractum datum esse societatem , atque inde beneficio I gum porro insere, quid in eodem eas sit justum , quid injustum. quid fieri debeat. Idem etiam sacere tenetur Medicus morbum
agniturus & remedia convenientia praescripturus omnis nostra eo-gnitio definitionibus4 propostionibus continetur. Propontionibus docemur, quaenam rebus obviis tribuenda sint praedicata , ut, quae iis conveniant, intelligamus, etiamsi eadem inmitive minime cognoseamus. Definitionum autem beneficio res obvias agni scimus a se invicem discernimus , ne per errorem iisdem tribuamus praedicata quae minime conveniunt. Hinc eas demum ad vitam utiles
875쪽
ostendimus cs ira Dise praesim.9 propositiones, in quibus tea
accurate determinatur, suu qua praedicatum subjecto tribuitur . sequenter quae determin Hae sunt 3 32o. 3, ct terminos in phtophia non tolerari justimus ii6. Diserpraelim. nisi accurataceaetione explicatos, Miu lectione librorum priecepimus, ne pros si ne memoriae mandentur . antequam constet eas esse deternua
I. 9s . in in scripto dogmatteo historico in usum vite est is injurimus ne eidem inserantur nisi definitiones , quarum rea jam publice adstruct i, propositiones publice jam dentalc
9 8 7. , quae traxin tendunt s. 86 s. i
Diiudicatis Quoniam applicatio definitionis mancat errores pasti desiuitio nec nisi fortuito rem agnosci iacies 3 633. , quae vitii. -m - fluis abundat, applicationem justo prolixiorem reddit immo emcere potest, ut res obvia minime agnoscatur, ' μ' eurate ratiocinari sueris adsuetus f. 349. ; ηι nes in dato eas applicarem i, eas nec mancas esse, WA 'sua continere certus esse debes.
Atque hinc usus doctrina logieae de notionibus aede nitiae 4 quae magnam theoriae partem absolvit, & frequens etiam is comparer, per omnia vitae negotia sese diffundit ceterum ei Pquoque clare loquuntur, quod hic ineuleatur. IaneJcnus definitione manca societatis, pro foetetate habebit matriam, Fsub hac specie minime eompreheoditur , ubi eontigerit, ysi judicando a vero non aberrare, quod veritatem assecutus suςΠ desinitioni, sed easui tribuere debet, eum eadem saeilitate' ' rem incidere potuisset, si alius contractus seeietati ex ΡΠ oblatus fuisset. Quod si quis novit definitionem esse dup aliam in promptu habet is sane probabilem tantummo se plicationem ejus agnoscit, neque adeo pro certo habet, is probabile sumit, rem obviam ad hoc vel istud genu , μ' .a. istam speciem pertinere j. 8 r. quo in eas omni ei ulteriora ex applicatione propositionum resultantia sq habilia erunt 18s. 86. Plurimum autem resertianis ' humanae ut constet, utrum judicia nostra snt eerta, Ut Titantum, cum inde pendeat aestimatio spei elaea eventum φ
876쪽
Densu Logicae in praxi vitae. 8 9
3 12 4. Quoniam propositiones contrariae simul falsae filiat, si de istudieatis subjecto absolute praedicatur, quod eidem nonnisi sub adjicienda propositi conditione convenit 9 33i. atque adeo earum applicatione ad η- σπυ- casus obvios judicium discursivum erroneum parituris. 338.J se immo quamdiu non constat, num in propositione hypothetica conditio adjecta, in categorica definitio possibilis sit, propositio nonnisi hypothetice vera est g. 334. , consequenter nec certum parit in applicatione ad casum obvium judicium discursivum , 57o.);propositone djudican sunt, num sint d terminatae o in iis notio subjecti possisilis, antequam ad cosium obuium applicarip lat.
Atque hic usui sunt quae de propositionibus & syllogi sim iatheoria Logie eis aliis huc spestantibus passim in praxi ejusdem
traduntur : ut adeo denuo omnis ista Logie doctrina usum suum per omnia vitae negotia diffundat. Ita e gr. Medicus remedium morbo in dato eas conveniens non determinabit, nisi determinate noverit, quandonam idem conducat.
f. 2II. Quyniam definitiones ac propositiones dijudicandae sunt, quana num regulis logicis respondeant, antequam ad usum vitae trans praecepta La. ferri possint ai3. Iai patet ad praxin vitae potissmum D ut uor eram, quae de iisnitionibus ac propositionibus determinati eaνum i v ser que demo rationibus praecipiuetur.
Apparet adeo omnem propemodum theoriam logicam qualem in eompendium missam dedimus in Logica minore hue sacere. f. 2I6.
Si libri dogmatici historici prostant, in quibus non tradan Di dieari tur de triones nisi accuratae , nec proposiriones nis determinatae desinitistis Luitae in dijudisandis de itionibus , num mancae sint, an μ προ superflua contineant, atque propinsionisus, num sint determia et natae ct in iis notio subjecti possibilis , arere potest eo, ad eas I d 'obuior apphcaturus. Etenim eo in casu autor libri dogmatici cum definitiones, tum propositione dijudicavit, atque adeo non opus est, ut lector easdem denuo dijudicet, qui viribus huc requisitis minime instructus supponitur, cum eas applicare pon
877쪽
sit, etiamsi easdem dijudicare nequeat, modo sibi easdem is miliares reddideritis 3 8 349,)
Ε. gr. Qui vitris poliendis & instrumenti inde conficiendis optram navant, Opticorum theoremata, quorum nonnisi histori eam in gnitionem habent, demonstrationes autem dare nequeunt, nec ab alia datas intelligunt, dextre applieant in casu dato, propterea quod ciapplicatione nullus prognasci possit error, cum certa sint, utpote cemonstrationibus a Mathematicis munita, etsi ipsime illius certitud. nis non sint participes, assensu suo in autoritatem illorum resoluta Non tamen hinc consequitur,exspirare in eo casu usum logicum quem in anterioribus β. Iai3 IaI .hinculcavimus, cum autor libri doma-tiei historieid qui eidem fidem habent unam tueantur Personam.
f. IaΙ7. quandonam in libris dogmaticis soricis definitione occurrant mimis qui 'β ς' aeeurate G propossiones vagae r eas absque periculo errori ei Fμ βμ με Vatin iramferre nequit, nis qui memet easdem dijudicare vasti Etenim Hefinitiones , num sint mancae, an superficia contineant β. ai3. ,δε propositiones , num sint deterna inatae , notio subjecti earundem possibilis, dijudicari debent, antequam ad casus obvios applicentur cf. 214. Quamobrem quia autor libri dogmatici historici definitiones ac propositiones mi. nime dijudicavit, antequam easdem libro suo insereret per , . pothem lector easdem dijudicare debet, antequam eas adimxin transferat. Etenim si contingat, definitionem esse minis accuratam, propositionem vagam opericulo errandi sese exm nit, dum eas ad casus obvios applicat, quemadmodum cante s. f. citi ostendimus
Cum hodienum libri scientifici extra Mathesin tantum non preν fus exulent, in libris vero dogmaticis historicis c definitiones aceuratae plerumque desint, tropositiones non saris determinentur, in utramque ideo contradictionis partem disputabiles; Logie artirietalis iis apprime neeessaria est qui ex illis in usum vita proficere mlunt, nisi dubia fortunae fluctibus in casibus obviis sese praeter ne
878쪽
Dei logicae in praxi vitae. 8SI
positiones resolvat, quot notae eandem ingrediuntur, quem in dato easti adniodum in lectione librorum praxepimus f. 9 7. ad FPMatio. rem praesentem attendens tot judicia formet intuitiva, quot praedicata distinguere valetis. 669. Q 3. haec praedicata cum notis istis seu praedicatis propositionum, in quas definitio resoluta fuit, conseratri Quota inter ista haec singula minime occuria
rant, ex illic f. 33i S seqq. colligat alia. Etesim si vel in
tuitive, vel ratiocinando, vel partim intuitives, partim ratioeinando innotescit, notas, quae desiliitionem ingrediuntur, in re obvia contineria definitum quoque iisdem competere recte
Nimirum omnis definitionis applicatio continetur hoe syllogismo
generali: Cui conveniunt nota in donitione, usi enumeratae Amul, eidem quoque comenit definitum. Sed enti a conneniunt omnes notae in desinitione ipsius B enumeratae. Ergo i etiam eonvenit nomen Λ quod
est in hoe ea tu definitum seu,quod perinde est ergo AsB Major continetur sub dicto de omniis nullo ad definitiones extenso s. 3 9.). Minor probatur, vel per judicia intuitiva sola, vel per intuitivad discursu ex iisdem derivata. E. D. In easu dato probaturus figuram obviam esse quadratum ita argumentaris: Omnis Auris quadrilitera, s aequilatera, s rectangula es quadratum Arqui hae figura ess quadrilatera, s aequilatera, s rectangula. Ergo hac figura es quadratum Minor continet judicia de figura pretesente sermata sive intuitiva, sive ex intuitivis deduita, veluti si tria latera eidem mensurae eongruered bina tertio ad angulos rectos ungi intuitive cognostis atque inde ratiociniorum legitima concatenatione 3 ssa. colligis, quartum esse iisdem quoque aequale consequenter figuram aequilateram. Idem eodem modo obtinet in cimtionius. teniperantia applieatione, quod At habitus determinandi appetitum circa cibum potum Mi naturali convenienter. Etenim aiplicatio hoc continetur 1yllogismo: quicunque gaudet ,abitu et linandi appetitum circa cibum s potum legi naturali convenienter, Me est temperans. Sed Titiusgam de habitu determinandi appetitum legi naturae convenienter. Ergo TArius es temperans Minor probari debet ex iis, quae de Titi in e
plendo cibo ae potu observas, adscitis in subsidium principiis moralibus sive juris naturalis de determinatione appetitus circa cibum atque potum uri naturali congrua, sed observatis iis, quae de notis
879쪽
dianzbus precipiuntur , scilicet ne admittantur, Quae per id maria deverrai mrur 9 836. . Unde denuo patet in
rara opus esse . quaa demonstrando j. v.
f. 2I9. didiciis intuitivis sorinandis nimius sis sumta qua- iace. Pae de iIisnem ingreditur, dispiciendum es , num ea, , ---ineatur , ubi Iuspicio adfuerit, eam locum habitu- αἱ quaeritur, num ea applicari pinit.
c. gr. Si quaeritur, num evius sit temperans , cum jus naturae,rgear quantitatem ac qualitatem cibi per Lanitarem tanquam ratio uem finalem determinandam esse inquirendum erit, num ea cibi quantitate ac qualitate utatur, quae sanitati conducit, & num seni. ratem in capiendo cibo atque potu constanter tanquam finem intendat. Quodsi cognoscas intuitive & data occasione, eviωma nimia cibi qua Rtitate abstinere eum id inter requista ad temperantiam lineum habeat, probabiliter eolligitur, Mevimn forsan eue temperantem. Ne igitur per ambagemincedas certo cogniturus, utrum temperans sit nec ne , inquirendum erit num cetera ad temperantiam requisita, hoc est, notae definitionem ingredientes omnes in eodem deprehendantur 3. 8o. . Hae ratione evitantur ambages in appli-ean is definitionibuς, dum a judiciis intuitivis sormandis abstin. mus, quorum in determinandis notis nullus est usus.
I. 22o. Iuream. J Ctim notae deisinitionem ingredientes in dato casu singua dition es da lari non semper intuitive cognostantur , sed lapissime ex juditas in inui ctis intuitivis colligi debeant eadem syllogismorum concatena-
φ π tione , qtti in demonstrando utimur s. eti8. y in applicandis sisitionibus G demonstrandi habitu, s principiis certis sepis me opin est.
Non adeo susscit eondere desinitiones probatas in usum vitae; sedeas dextre applicaturus & demonstrandi habitum sibi omparare, principiis a Iiis animum imbuere tenetur quod cum vulgo negligatur , judicia discuruva in rebus ad sua genera suasque species redueendis deproperari equis mirabitura
880쪽
De in Logisae in praxi vitae. 8 3
6. 22LOmnes propositione , quae eomerii possunt, de itishum k Θαη- δε- eo se iura in dato co*. Etenim si propositio converti potest, Mitimum Ioca subiecti' praedicati permutare licet f. 82. , nempes D in Τρης omne AsB, etiam omne B es R. Ex eo igitur, quod quid B sit, inserre datur quod etiam sit A consequenter praedicatum propositionis convertibilis notae vicem subit, unde in dato casu Iubjectum agnoscitur atque ab aliis rebus distinguitur. Illa igitur propositio definitionis locum tuetur cf. 53. .
E. gr. In elementis Geometriae propositio de aequaIitate angulorum alternorum intra parallela convexti potest: utuntur adeo Geometrae istorum anguIorum aequalitate loco definitionis in lineis pa
rallelis agnoscendis. Et quando in Medicina philosophia moralide sgnis Ioquimur, siquidem erra, non tantum probabilia esse debeant, per ea non intelliguntur nis praedicata propostionum eoia vertibilium, ut adeo absonum videri nequeat, quod cum definitiones rebus agnoscendis S a se invicem distinguendis inserviant g. i97. ,M diei ae Moralistae insuper veluti habitis definitionibus utantur signis. Si certa suerint signa, pex ea rem inde agnoscendam definire licet:
Quoniam propositio, in qua de subiecto pradicantur vel tutatam ει attributum proprium F. 83. , vel omnia essentialia simul converrendis sumta f. aia j, vel modi cujusdam aut relationis possibilitas CF seni quae per modum attributi proprii inestis. 83. , vel quod subdata conditione nonnisi de eodem praedicari potest 3. 286 ), i ropositionibus conuertendis multum studii ponendum , ne con- uos praetermittatur, quam in eo in bulis definitionis locum tu ri posse praevirimur, uessaltem susspicamur.
Prmeipialogica non rufficiunt, ut in omni eas demonstretur, num aliqua proposito converti possit , eis nos tradiderimus, quae utiliter hie adhibentur. Cum enim ostenderimus, quomodo observentur ea, quae per modum attributorum insunt 9 673.Jtum etiam attributa essentialia F. 677. , nec non quomodo essentialia & attributa