De justitia Romanarum legum

181쪽

dator. Interitus itaque scrVi non est obligationis caussa sed conventio. Interitus pro impletione conventionis aibera. tione cedit, tantum ei licit, ut jam ex obligatione ante contracta agi cum effectu possit isti evenit quoties res vendita ante traditionem sine facto venditoris perit, i. . in prin. I. n cessario S inprin. D. LI .La. Lbi Cod de periculo es ommodo rei vendit. g. cum autem I. Instit de empi vendit. Aut a.

cum I eq. Cod de acrionibus empti Q ita ad hanc rem quod adtinet nulla inter contractu nominatos in nominatos constituenda est differentia. Oppones . Iurisientium I. g. quae pariunt L. D. depactis. in verbis pariunt actiones in suo nomine non ant,sed transeunt in proprium nomen contractus. Resp. sensum illorum ver horum esses quod eae conventiones in primis actiones pariant quae in nomino suo non stanni sed non solae eae nam praeterea actiones pariunt, quae quamVis inproprium nomen contractus non transeant, subsit tamen caussa d. l. juri entium . l. sedosi in alium a. D. de pactis.

Oppones d. l jurisgentium . . sed sesia in verbis: ut puta dedi tibi rem ut mihi alium dares:dedi ut aliqui aetas cte quasi necesse esset aliquid dari vel fieri, ut contractus innominati ullam obligationem producant. Resp.lurisconsultum in dictis

verbis non tam respicere ad obligationem quam contractus in nominati producunt, quam ad actionem quae ex ea cum essectu intentari possct illa enim ut oriatur non requirit ut aliquid detur vel fiat; cum sufficiat ultro citroque fidem certo consilio&contrahendae obligationis animo datam esse : at haec ut cum effectu intentari possit omnino postulat, ut is qui adversarium ad implendum contractum convenire cupit, primum ex partesiaci satisfaciat. Cur autem ad actionem potius quam obligationem Iurisconsultus respiciat, hanc rationem

182쪽

D Ius T. ROMAN DEM UM , Lib. I. 39nem habet quod contractus do ut des,do ut facias&c ex ipsa

conventione qua ineuntur , nomen non habeant; tamen

cum intelligi debeant,ab eorum impletione appellari consueverint. Hinc si convenerit ut ego rem aliquam tibi darem, &tu servum tuum manumitteres, incommuni usu nostri juris recte initus dicitur contractus do ut facias , licet nihil ego adhuc dederim , vel tu hominem manu miseris. Objicies item emptio a. D. de rerum permutat. Resp. cum ait Item emptio ac venditio nuda consentientium voluntate contrahitur.hoc velle, quod emptio venditio ex solo consensupersecte consistat,prin instit de empl.vendis at non permutatio ideoque subjiceres permutatio autem ex re traditά initium

obligationi praebet. Recte ex re tradita initium&c. Ut enim permutatio perfecte consistat , non satis est ultro citroque convenisse, sed insuper necesse est, ut res ultro citroque tradiotae sint. Quare si ex una tantum parte traditio facta sit,non nisi initium obligationi datum est , non ci quae ex conVentione nascitur: haec enim ex fide ultro citroque certo consilio deliberato permutationis contrahendae animo data consistit sed ei quae est secundum negocii persectionem Momnimodam consummationem. Ecquis negabit si stipulatione intercedente convenerit, ut ego tuam,tu meam rem haberes, Obligationem nasci in tamen negocium illud proprie permutatio, vel etiam secundum perfectionem permutationis obliga.tio contracta dici nequit ea enim singulariter requirit utres ultro citroque intervenerint. Porro si deliberato animo internos convenerit ut mihi pecuniam mutuo dares, Obligationa .

scitur: in nihil numeretur, agi ad id quod interest potest,

I creditore Lo. D. de verbor.signis in verbis: Sed nonsit mutuapecunia sed contractus creditores accipiuntur. ι urnam sis. in sine D. de verbor. obligat. Nec tamen contractum cst mu-

183쪽

tuum: utpote quod neque solo consensu, neque etiam verbis contrahi potest prin. Instit quibus modis re contrah obligat.

Omitto male plerosque credere, Paulo ind. l. I. g. 2. D. de reiarum permutat propositum esse differentiam aliquam inter contractus nominatos: in nominatos constituere cum duit taxat permutationem a contractibus,qui solo consensu ineun tur nomen suum habent, distinguere velit. Alioquin dicen dum foret mutuum, commodatum , depositum, stipulationem&c vel solo consensu contrahi, Vel contractus innomi natos esse quod utrumque absurdum est. Eodem modo re spondeo ad tit. Insit de obligationibus ex consensu, cum ait Lainec dari quicquam necesse es visub antiam capiat obligati est.

Objicies i. explacitis Coae de rerum permutat. Resp. legem loqui, non de permutatione, nequidem ut jure conveniationis consistit, sed de nudo pacto nudoque tractatu de permutando i de placit inquam permutationis; non autem de duorum vel plurium in idem placitum permutationis consensu, atque ita conVentione de qua constat quod certo consilio inita sit de quo tamen constitisset, si aliis mediis atque indiaciis deficientibus traditio rei saltem ex una parte) acceptatio , vel stipulatio intervenisset ac proinde euficax obligatio contracta suisset non tamen illa quae ipsa permutatio dicitur: haec enim per traditionem ex una tantum parte factam mul. to minus absque ullius rei interventu per solam stipulationem

non consistit, et t. I. g. a. D. rerum permutat.

Dices quod locatio & conductio contrahatur nudo consensi simul ac de mercede pro usu rei danda convenit atque ut hic ex sola conventione, nulla re interveniente, oritur Obligatio cita quoque conductor nullo in praesens dato aut oblato experiri cum locatore effficaciter potest,ut prς stet frui, quod conductum est, licere, i. s. l. I s. s. I. Is fundus II.

184쪽

D IOs T. ROMAN LEGUM, Lib. I. I Ihae asinetio 3 s. D. locati. Quod in conventionibus in nominatis secus est. Resp. hoc falsum esse: nam si idem casus resumatur, ac merces pro usu rei danda in aliare quam pecunia numerata ponatur, contractus innominatus erit,& cx eo praescriptis verbis actio, quae omnibus iisdem casibus intentari poterit, quibus supra locati conducti Prarierea quid si convenerit ut mancipia mea custodires: pro omio pabuloque tibi iis uti liceat , an non ex hac conventione praescriptis verbis agere potero , ut custodiasa eodem modo: secundum eosdem casius quibus locati vel conducti actionem mihi movere permissum esset,si merces in pecunia numerata consistens pro custodia micrvenisset toppone l. naturalis s. g. quod faciam s. D. de praescriptis υerbis. Res p. quod ibi absque ulla convcntione aliquis quidquam secerat ut alter qui se daturum stimulabat, daret atqui praescriptis verbis actio non nisi ex conVentione oritur, arg. l. I a. l. s. o tot. Iit. D. depraescriptis verbis Ideoque cum dolus redarguiturin aequum est decepto succurri, alia omni actione defutente actio doli dabitur l. I. I. ait praetor M. D. de dolo malo. Imo qua navis conventio praecessisset,potest tamen is qui ex parte sua conventioni satisfecit agere de dolo fio sequi velit id quod sua interest re sua quam dedit carere, vel sesecisse id de quo convenerata cum si agere Velit,ut adversarius quoque contractum impleat,vel id quod interest vicissim dari vel fieri praestet, praescriptis verbis actio movenda est arg. Lcum proponas . Coa de dolo malo. Objicies quod contractus in nominati poenitudinem admittant, ac proinde nullam obligationem producant. Resp. non Omnes poenitudinem admittere denique consequentiam plane salsam esse uti ex sequenti capite constabit.

185쪽

DUBITATI XXXVIII.

contractus innominati a nominatis eo disserani quod illi paenitudinem admittant: hi vero non pNon est poenitudini locus in contractibus qui utriusque

gratia aeque principaliter ineuntur, silve nominatis, veluti emptione venditione, i. s. Cod. de rescind. vendit arg.prin. Instit de emptione vendit . . contractus, inprin. ref adeo ut nec Dd. Cod. de his umentorum, locatione conductioneis defundo s. shicia Cod locati l ex conducti I s. g. I. D. eod. sola societate excepta g. manet . Insit descietate, . cietatem . g. I. l. actione 63. I. diximus R. D. prosocio.ita dictante utilitati quiete publica, quae ex communione, quae inter invitos est, turbari solet, arg. l. cum pater Z7. . dulcis imiscio. D. de legatis a. l. ult Cod communi dividundo sive etiam innominatis ivelliti transactione l. quamvis Is Coae de transactionibus permutatione,arg. I. I. se permutationem a Cod der

rum permutat. At in contractibus qui unius gratia magis principaliter celebrantur, permissum est et,qui quasi caudam solus contractu dedit, ac cujus praxipue gratia initus est, a contractu etiam adversiario , qui necdum ex parte sua contractum implevit, invito recederes dummodo si ex aliqua cavissia ejus intersit, indemnem eum servare paratus sit, .specuniam ue in

prin. 4.ite quis .D. de condict ca . dat caus non Garg. l. nemo. s. D. de reg.juris. Quod procedit nedum in contractibus innominatis eluti do ut facias, tam antequam postquam datum est,i.dedi tibi R.g. a.I.quid ita dedi s. D.de condict. caussa dat ca non secut L ecumam S in prin. g. r. seseqq.D. eod. sed etiam nominati, veluti deposito permisitim enim cst deponenti rem suam a depositario ad c Vivo repetere,

quam

186쪽

D Jus T. ROMAN. LEGUM, Lib. I. I 3

quamvis convcnerit ne ante ejus mortem repeteret l. I. g. deposuero S. D. depositi. Sic etiam mandanti liberum est mandatum revocare dummodo si quas impensas mandatarius facere inceperit, eas refundat, arg. g. recte Instit mandati. lsuri r non remunerandi I 2. . pen. . mandati arg. .specumam s. in e prin. D. de condici caus dat caus non secut Ratio diversitatis inter contractus qui aeque principaliter gratia utriunque celebrantur: eos qui unius tantum , vel saltem unius magis principaliter, haec est. Quod si ab illis adversa parte invita recedere liceret, alteri per alterum iniqua conditio adserretur, contra L non debet 74. D. Breg. iuris cap. non debet 22. eod. in siextod debitorum pactionibus ad Cod depacris ac quod utriusque gratia ultro citroque placuit, ex unius solius voluntate distblveretur,staepe magna cum alterius actura. Sed ab his qui unius tantum gratia , vel saltem unius gratia magis principaliter initi sunt, concessum est iis poenitere 4 contractu recedere qui soli primaria contractus caussa fuere, quarum contemplatione alii ad contrahendum processerunt mandatum enim a mandatario praecipue mandantis contemplatione suscipitur, cum sit gratuitum l. I. g. mandatum . . mamriti.uti etiam depositum, I. I. gs vestimenta . cum I. seq. D.

deposii. Nec non contractus Do ut des,do ut facias c. Licet enim hi utriusque gratia iniri videantur attamen principaliter illius contemplatione celebrantur qui dat ut alter det qui dat ut alter faciat&c. Ita ut cum illius interesse desinit ab alio vicissim dari vel fieri, possit quod ipse dedit repetere neque ullum ex eo incommodum alter sustinet,cum non nisi gratia contemplatione illius , qui prima contractus caussa extitit, ad vicissim promittendum prosilierit,in si quid sua interesse caeperit,indemnis servetur, d. l. specumam S in e prin. D. de condita caus dat caus non secut.

187쪽

Si dicas permutationem nec non transactionem utriusque gratia aeque principaliter contrahi tamen poenitudinem ad mittere. Resip. hoc falsum esse. Duntaxat constitutum est, quod si ex adversa parte conventio non impleatur,permissum sit illi qui ex parte sua ei satisfecit non solum agere ut vel fides placiti servetur, vel id quod interest praestetur, L naturati s. g. I. 92. D. depraescriptis verbu. l. cum motas Cod de transta. sed etiam ut quod dedit ei restituatur, . cum precibus . in eod. de rerum permutat Q Iasii cum e X adversa parte contractus non impletur, etiam ipsi, si velit, permissum sit rem suam repetere 4 contractu resiilire. Quod in emptione venditio ne receptum non est. Nam si venditor mercem tradidit, nec emptor precium solvere velit, actionem tantum ad precium Musiuras habet, non autem ut repetat quod tradidit, i. incibili 1 et Coae de rei vindicat. l. s. Cod. de contrah e t. l. 6. Cod. de rescind. endit. Ratio diversiitatis est, quod facilius ac contra ctu necdum ad summam persectionem deducto recedere ii ceat, quam deductoe permutati autem ultimam suam per sectionem non habeat nisi rebus ultro citroque traditis,quam tamen habet cmptio venditio ex solo consensu,prin .insit de

empi vendit.

Dices cum Antonio Fabro adi , in prin. D. de condict.causdat eausio c. relinquisque Interpretibus,longe melius, ad poenitendi facultatem quod attinet, distingui inter contractus nominatos' in nominatos, ut illi poenitudinem admittant: hi vero non.rationemque diversitatis in eo poni,quod in con. tractibus in nominatis, verbi gratia, do ut iacias, nulla obliga tio contrahatur, nequidem postquam datum est, si modo ni hil adhuc factum sit; ideoque ab obligatione utpote nondum

contracta, adversario inuito non recedatur perpetuoque vera sit nec ullam prorsus exceptionem patiatur regula quae dictat

188쪽

D Ius T. ROMAN LEGUM, Lib. I. I sdictat neminem posse ab obligatione semel constituta desin se

suscepta adversario non consentiente discedere L . Cod. de obligat se action Resp. non eo contractus nominatos ab inanominatis differre. Nam in L cum inplures. o. g. mandavi. . D. locati contractu nominatu est: in eo poenitudini locus. Alius iterum in L cum refundum . Co depactis interemptorem vendit. composuerum alius in I. I Is deposueri s. D. Depositi. Cosatius ad in commodato I p. .sicut autem D. commodati. Insuper procuratorem ad litem, etiamsi percontestationem Dominus litis factus sit, Laa cum L eq. Cod deprocuraIoribus. dummodo famae ipsius prospiciam,atque indemnem servem, revocare,si mecum constituisse poeniteat,possum,g. ., de mandato. ante litem si cum multis seqq. D.de procuraroribus. Revocatio procuratoris ad negocia minus habet dubii d. g. recte. Inst. de mandato. Porro si inita societas est,convenitq; ut ea saltem ad quinquennium duraret biennio exacto si malinicam non iniisse, possum ex poenitudine ab ea recedere , etiam socio vel sociis invitis, I.manet . Instit descietate.lsocietatem . I. I. l. actione 63. I. I. D.prosocio Repones forsitan circa posteriores duos casus quod qui mandavit non obligetur praecise pati ut mandatum executioni inique suo tradatur vel qui societatem iniit in ea invitus manere. Resp. hoc proveniis re praeter tenorem contractus initi constitutaeque inter contrahentes obligationis ex facultate poenitendi, quae in ejusmodi contractibus obtinet. Ecce qui sponsalia contrahunt, ideo voto Manimi inclinatione faciunt, ut postea vir& uxor fiant, . l. I. D. δεθonsalibus. Et tamen in I. I. Coae desponialibus haec verba habentur Alii desponsatae renuntiare conditioni se nubere alii nonprohibentur uti&ini. a. in e Coaederepudiis haec cum posset nuntium remittere etiam raesente isti consilium mutare voluisset. Quare dico hoc ex poenitudine su-

189쪽

perveniente praeter intentionem quam ab initio partes habebant: obligationem quam contraxerunt provenire. Idem dico, si enormiter quis ex contractu aliquo laesus sit hic enim obligatus est: quidem esticaciter,attamen cum poenitere ne gocii ita gesti potest ex lege secunda Cod de restand vendit. agere. Uti: minor, qui interveniente auctoritate tutoris vel curatoris sui contraxit, Ccnitudine propter aliquam laesionem ductus in integrum restitutionem petere, tot tit. D. de minoribus o Cod de in integrum restitui minor qua tamen, sic incaciter obligatus non esset,non indigeret, I in ea se ro in prin. D. de minoribm permissumque in hoc nostro Belgio ex constitutione Caroli V. Imp. quocunque contractu in popinis inito intra viginti quatuor horas ei quem contraxisse poenitet recedere , qui tamen ideo non contraxisse Mobligatus

fuisse dici non potest. Denique si libertum poeniteat quod patronum non petita Venia in us vocaverit actionemque remittat, poenam nullam debet, l. quamvis . D. de injus vocando. an propterea retroversum ad poenam obligatus non fuerit E contrario inter contractus innominatos poenitudinem non

admittit ille, quo aliquo dato retento vel promissis a lite receditur,4 vulgo transactio dicitur, I.quamvis Is Cod de Transacto ibi D. D. non tam favore imminuendarum litium, uti passim tradit Bariolus , quam quia utriusque litigatoris gratia aeque principaliter initur. Neque etiam poenitentis locus cst

in permutatione l. I. se l. a. Cod de rerumpermutat. Neque hoc contractu Dorice vadas pro me Romam , reliquisque eodem vel simili modo conceptis cap. verum ext de conditionibus appositis. Bart. Ang o Fulgosius in .squis cum D. dejur jurando Cosatius adu specuniam s. D. de condict. a f. dat.

causf. nonsec. aut etiam cum inter partes conVenisset, ne poenitentiae ulli locus sit ubi alioquin locum sibi vindicaret,is

190쪽

DE UT ROMAN UE GD M , Lib. I. I alienam Is g. r. D. de mortis causs donat Costalius add. l. Deeuniam s. Quid si sulloni ex duobus vestimentis unum dede tim ut aliud polire t Quid si tibi eqnum dederim ut mihi per anni pactum tuo fundo uti liceret, erit-ne poenitudini locus Porro quae condicti vel poenitentia in contractu facio ut facias vel etiam facio ut des obtinebunt i an facta condici poterunt Et quod factum est pro insecto haberi contra si nonsortem asi. g. libertus . D. de condict. indebit. l. iubesio. a. s.facti et . . de captivis es postlim revers. l. qui ea mente sis. D. defurtis Transeo ad distinctionis rationem, quae ut ipsa distinctio etiam nulla est. Nam contractus innominatos vi sio litis conventionis serio deliberatoque consilio initae essic, cem obligationem producere dubitatione superiori probavi.

Neque dubito qui cum Interpretes hoc modo ratiocinantur: Contractus innominati paenitudinem admittunt, quia ante

vel etiam psquam datum factum-ve es id de quo convenit si modo ab a exsparte nihil adhuc datum aut factumsit, obligationemnusiam pariunt Longe melius' verius possim contrarium asseverares nempe obligationem omnino eos parere qui poenitudinem recipere dicuntur. Nam poenitere hoc loco is proprie dicitur, qui sententiam priorem mutat, cum contraxit, seque obligavit, mallet non contraxisse,iterumque ab obligatione constituta liber esse. Quemadmodum etiam in Theologicis poenitentia peccatum in exeo praeter divini Numinis offensam, obligationem ad poenam praesupponit,can.paenitentia .disinct. s. depaenitentia can. ecce nunc empus yy in sine De paenitent distinct. I. an. r se si . . distinct. s. Quod dicitur neminem posse ab obligatione semel constituta& in se suscepta adversario non consentiente discedere. scuts. Cod. de obligat .ctaction ex facultate poenitendi in illis nempe contractibus in quibus eam obtinbere jam probavi non in- a fringi-