De justitia Romanarum legum

161쪽

ris . AC MAE PERTIII. C. de quo tamen constabat quod serio Heliberato animo ini. tum erat. Si enim de eo constitisset,stipulatio, quae praecipue ceteris mediis deficientibus illius animi manifestandi modus est, requisita non fuisset. Scio placitum etiam pro duorum vel plurium consensu in idem accipi posse, i. vix certis S s. D.de Iudiciis .spias inprin. D. de Uictionibus . transactionis, Lsiversa I . sprofundo. ys Cod L en D de transactionibus. Sed plane nego ita accipi ubi de nudo pacto agitur.

Quamvis pactum nudum actionem non pariathi exceptionem tamen parere dicitur, c jurisientium . Isiacum nusia M. D. depactis nempe cum id de quo nudo pacto convenit, solvitur: nam pro modo eius quod solvitur, apparet de serio de

liberatoque animo Cum enim solutio reseratur ad praecedens pactum, ideo pro modo ejus quod solvitur,pacitam quasi geminaturin adimpletur. Si dicas ex nudo pacto cxceptionem nasci, licet id quod nudo pacto comprehensum est, solutum non fuerit , si modo

aliunde haberi potuerit: idque per L in his vere S.I. Imperator. a. D. desolutionibus. Resp. hoc falsum esse quia ut usurae pacto promissae: solutae retineri possint; necesse est ut solutae sint tanquam ex simplici pacto naturaliter saltem debitae non autem satis est eas aliunde haberi posse. Et sic principium ae s. perator a. l. in his vere f. D. de solutiombus explicari debet per verba finalia,d. g. Imperator n quibus dicitur,Etsicut expicti conventione data, repeti non possunt: itaproprio titulo non numeratae, pro soluIu ex arbitrio percipientis, non habebuntur. Praeterea in d. l. 3 g. Imperator a non agitur de pacto quod nudum est a causia,sed a stipulatione tantum promittuntur enim usurae,quia creditoris interest pecunia carere, et L in insulam a. P. usuras . D.soluto mairim. l. Lud sciendum p. g. . . de illi. edi I.l.sociusio. inprin. D prosocio At de pacto quod

a caus

162쪽

D Ius T. ROMAN ' LEGUM, Lib. I. I9 caussa nudum est, hic nobis sermo. Non adjungam pactum

de non petendo nam qtiamvis illud exceptionem pariat,l.Juri gentium . in . I9.D. depactis. l. 3. D. de exceptionibm non tamen recte pactum nudum dicitur quia qui de non petendo paciscitur, esi ad praecedens debitum resert: ex qua relatione conjectura deliberati animi capitur. Ut mittam jura nostra cum in dubio versamur,admodum prona ad liberandum esse, i. Arianus 7. D. de obligat se action. Quod dixi nudum pactum actionem nullam parere, parere autem, ad eum quem dixi modum, exceptionem etiam jure Canonico verum est cum eo expresse contrarium cautum non sit, arg.cap. I. se et ex de novi operis nuntiat nihil obstant cap. I. 3. ext. depactis. Quia ut dubitatione x xx ri dixi, ibi non de nudo pacto, sed quod serio & deliberato animo initum est, agitur. Videndum restat, num ex pacto nudo obligatio saltem naturalis oriatur. Equidem miror quod omnes,quotquot mihi videre contigit,Interpretes uno Francisco Connano excepto lib. S. com cap. I. num. F. aeque alioquin in opinione sua infelice atque aliis horiri statuant nec tamen ullus in toto uris corpore locus sit ex quo id probari possit. Nam in i in his vere I. g. Imperator et D desolutiombus, non agitur de pacto quod nudum est a caussa, sed a stipulatione Licet enim in stricti juris negociis maxime deliberato animoin sorte per pactum incontinenti adjectum usiura promissa sint si tamen praecise stipulatio non intervenerit, non debentur, arg. l.quamvis 3 cum l. seq. Cod de usuris . Titius 2 .D.depraescriptis verbis. Neque quidquam adjuvat l. r. in prin. D. depaciis. Quia illa lex ad praetoris edictum rcfertur, quod est in Ljuri gentium p. g. aitpraetor . D. depactis , in quo, non deitido pacto , sed efficaci ad producendam obligationem lactionem agitur:

163쪽

11 LA C. M AE I. C. quemadmodum ctiam in i debitori I. l. pen Cod depactis , ut dubitat. xxxi . probavi. Et quidem quomodo ex pacto nudo natiualis obligatio nasci posset: cum nullum ei adsiit ex iis animi 1eliberati signis, quae vel jus gentium agnoscit; ac proinde iraturalis aequitas excludatur, quae non patitur cum obligari, qui, ut fieri solet, verba quaedam protulit, de quibus non con .stat an serio deliberato animo pronuntiata sint. Enimvero quia pro modo ejus quod ex caussa nudi pacti solvitur deserio deliberato animo apparet, ideo pro ea parte obligationaturalis nascitur simul impletur ita ut i etentio competat, i cum proponas, .ctarg. .si certis 28. Cod depactis, quae est obligationis etiam naturalis effectus, L naturalis Io D de obligat. ct acrion. l. ejussor Isi. g. naturales M. D. de ejussori.

bi. Quod si huic assertioni cum Connanod.tib. s.com. cap. I.

objicias .s qui 16.4.s nummos a. D. de eiussoribus. Resp. in ea agi de mutuo quod non consistit quia data erat pecunia aliena l. 2. I. anesiata 2. D. de rebus creditis , eaque ratio erat, cur non obligabatur fidejussor Carterum in . .s quis Ῥε. g. r.non de nudo pacto,sed, ut dicere incepi,de mutuo, pactove ei incontinenti adjecto quaeritur. Sic etiam resp. ad arguis mentum petitum ex principio disquis 3 6.quia non de pacto, sed jurata promissione,ac proinde scrio&deliberato animo facta ibi agitust quod autem sidejustbr non tenebatur, ideo erat, quod ipsa obligatio principalis, licet jurata, non subsistebat: nam qui libertus non erat, per errorcm tanquam libertus patrono suo operas se praestaturum promiserat. Nihil ctiani cibastat . uri enitum ., .sed cum nusia . D. de pactis. Quia cum obligationem ex nudo pacto nasci negat, civilem intelligit: eaeterum si quod nudo pacto promistum est Θlvatur vel alioquin pactum liberatorium sit,exceptio nascitur certissimo argumento quod tum ut minimum obligatio naturalis orta suerit,

164쪽

IA C. M usTERΤIII. Q et Irit, arg. I. naturales I o. D. de obligat e action. l. fideiussor Isi. g. naturales o D db ejussoribus. Porro nihil movet L non Ν-lum p. g. ult. D. de peculio. Quia non de nudo pacto loquitur, sed omni contractu inter Dominum & servum inito , ex quo obligationem naturalem tum demum nasci innuit,cum tale negocium inter eos celebratum est, ex quo , si Dominus .servus non essent, civilis obligatio oriretur Atqui inter caussas ex quibus tire civili obligatio nascitur,nullibi recensetur nuda ratio, I unda ratio a 1. de donassenibus. Proinde ind. l. nonsolum p. g.ult subiicit Pomponius, Ideoques Dominus in rationessas ctc. Quod ait Connanus ideo nullam hic obligationem naturalem nasci,quia nihil ejus intererat, cum quo pactum initum est . 1 fidem scrvarici ipsam autem impletionem meram donationem cnsendam esse ut evenit, cum quis sciens se non debere solvit falsium est. Nam solutio quae ex caussa nudi pacti contingit, pro modo iro ea qua sit parte quasi cum praecedente pacto geminatur, atque eatenuS manifestat deliberatum animum, qui jure nostro sufficiens caussa

est producendae obligationis: ita ut haec res a donatione, quae ex liberalitate fit, plurimum differat.

DUBITATIO XXXIV.

iapactum incontinenti adbee rum,o an ut bonae fidei ta etiam priori Iuris negociis appositum ad obligationem acrionem prosii 'PActum incontinenti ad ectum dicitur, quod antequam

contrahentes ad alia digressi sunt, contractui apponitur. Quapropter contractus ordine naturae praecedit, pactum au tem sequitur L iuristentium . . quinimo s. D. depactis,in Verbis: sed hoc e accipiendum est, uisquidem ex continenti pacta

165쪽

ira JAC MAEs TERTII . C. subsequutasunt. Quod enim adjicitur, praesupponit aliquid cui adjicitur. Nec subsequi quidpiam recte dici potest; tabi

aliud non praecedit. Hinc in Litem, quia . I. ult. D. depactustipulationi sortis usurarum incontinenti apponitur pactum , ut donec usurae solverentur,sorknon peteretur apponitur inquam , quia stipulatio pure concepta , hoc est, absque illo pacto, praecedebat, sed quia pactum tipulationem incon tinenti subsequebatur, ei inesse dicitur. Nec video qui concipi pactum poisit, quod addendo vel detrahendo contractum

aliquem modificat; nisi contractus ipse praeconcipiatur ordine naturae modi fidationem illam praecedat. Idem probatur ecl. lecta o. D. de rebus creditis, aliis similibus. Dico quod coni actus ordine naturae praecedat i pactum autem sequatur: quia ordine temporis pactum subinde praeceditin contractus sequitur hinc in L jurii gentium . . quinimo s. D. depactis dicuntur ea pacta inesse: quae legem contractui dant,ides quae in ingressu contractus factasunt Min I. initio s. Cod de pactu teremptorem se vendit composit in Verbis Initio venditionis mctis es e. Quare in sapud s. Cod de e dititiis actionibus, utrumque tempus exprimitur in Verbis tamen secundum fdem antecedentis velincontinenti sequut pacti, orc. Et in l. pacis 3I. D. de pactis, pactum medio negocii principalis tracta- tui inseritur. At in iis quae incontinenti fiunt, non ordo temporis quod vel nullum vel modicum censetur sed naturae adtenditur. Si dicas non dare contractui legem, id est, moderamenin temperamentum illud pactum quod ordine temporis sequitur,atque ira negocio perfecto absoluto interponitur: Resp. ex eo quod incontinenti interponatur accipiatur,palam fieri eam contrahentium voluntatem esse , ut illud adhuc negocio principali insiit,ipsumque quasi serio concludat. Pacium quod incontinenti negocio alicui adjicitur, sive hoc

166쪽

DE Us T. ROMAN LEGUM, Lib. I 23 hoe bonae fidei sit, sive stricti iuris, aeque obligat servarique

debet ac ipsum negocium cui adiicitur Idque vel data actio. ne vel exceptione , prout Vel illa requiritur, vel haec sufficit. Et quidem de pacto quod bonae fidei negocio incontinentiadijcitur, nullus dubitat, propter L Iurisientium . I. quinimos. D. de pactis. l. in bona ei 3 Cod eod. l. erilis aι ν si tibi . D. de actionibus empti. l. I. I.si convenit θ.D. depositi.l.fum di. s. D. contrah e t. cum Ilibus. Nec ullus de pacto, quod incontinenti stricti iuris negocio dijcitur, dubitare deberet cum par utriusque sit ratioci quod enim incontinenti placet, pars negocii principalis est unde sicuti ipsium servandum est ita iactum ci incontinenti adjectum squippe Verisimile non est, eos qui convenerunt, contracturos fuisse, si non ea quae incontinenti placuerunt, servarentur idque, ut jam dictum , vel data actione vel exceptione, prout vel illa necessaria est, vel haec suffcit Equidem contractus ipsi ideo eam vim praecipue habent quia nihil tam conveniens est naturali aequitati quam servare id quod placuit, grave fidem fallere, o inprin. D. de Pactis. l. I. D. de constituta pecvn. At eadem naturalis aequitas subest pactis continenti nego-cijs stricti juris adjectis Hicet enim haec bonae fidei non sint: ex bona tamen fide servanda sunt; utpote cuius respectu nulla inter bonae fidei quaesita dicuntur & stricti iuris contractus dit serentia est. Hinc licet stipulatio stricti iuris sit . quidquid sp . D. de verb. Ob at vers. D. Instit de obligat ex consensu Attamen ci pacta incontinenti adjecta insunt l. lecta o D de rebus creditisci in verbii dicebam quiapacra incontinentifacta

sipulationi inesse creduntur, perinde esse e Insunt inquam

tam ex parte actoris quam rei: Nam si ex parte rei tantum inessent , ad exceptiones solummodo prodessent , nec inauditorio Papiniani eorum sentcntia obtinuisset, qui pactum

167쪽

stipulationi inesse, ac proinde partena ejus constituere, neC minusquam ipsam stipulatione in servandum esse contendebant. quamvis in speciali illa lino thesi, quae huic thesi cxaminandae occauonem praebue at exceptio suillaiebat. Si dicas generalem Pauli locutionem restringendam esse ad facti speciem in d. l. Iecta o contentam , Resp. hoc fieri non posse Propositum cnim Iurisconsulto est probare totius sortis usuras non deberi, sed earum pensionum tantum, quas

solvi oportuit. Vt efiiciat, quod intendit, primo disputat in thesi, deinde in hypothesi. In thesi haec duo e diametro sibi invicem opponit: a incontinentisci sipuiations inesse. Et panta incontinent facta ad exceptionem tantum prodesse. Unde colligi debet per illud eum velle quod pacta incontinenti adjecta stipulationi, pars ejus sint formam atque modum ei

dent nec minus servandi, quam quae negociis bonae fidei apponuntur per hoc Vero quod eam vim non habeant, sed, ut pacta nuda, ad exceptionem duntaxat prosint. Dicit priorcm sententiam obtinuisse posteriorem autem cxplosam fuisse. In

hypothcsi ait, quod etiamsi verum esset pacta incontinenti adjecta stipulationi ad exceptionem solum proficere; non ta men propterea in singulari species casu de quo inter Auditores Papiniani agebatur, usurae totius sortis deberentur idque vi argumentorum quibus ind. lecta o .su nem Paulus

utitur.

Quo autem sensu pacta incontinenti adjecta stipitiationi

ineste dicuntur in . lecta o. D. de rebus creditis,etiam insunt in l. item qui I. ult. D. de pactis, si sita quis 3 s. g. a. D. deverb obligat. Accedit quod pactum traditionibus rerum incontinenti appositum insit ac omnino servandum . in traditionibus. I. D. depactis. Ecquid si traditio fiat ex causta quae

stricti juris est i quid inquam si ipsa traditio perpendatur,pote

168쪽

DE UT AROMAN LEGUM, Liba. 23rit-ne bonae ridet dici Porro contractum emphyleuticarium bonae fidei esse hactenus probavit nemo , cui tamen pacta in continenti adjecta tam x parte actoris quam rei insunt, L . d. deIure emphyleutico.I. I. Instit de locatione. Quod idem de pactis contractu seudali adjectis statuendum est. Suid sit inve itura . praeterea lib. a. seudorum tit. a. e duobus ra-iribus a Capitaneo investitis lib. a. sit. II. De succcs unocuae, uis lib. I. Iit S cumsimilibuου. Objicies l. Iuri gentium . f. quinimo S. D. depaciis , in Verbii: solemus enim ducere pacta inesse bonae fide judiciis, atque etiam l. in bonae et II. Cod.depactu cum ait In bonae Διccntractibus ita demum ex pacto actio compelit, sim continenti t. I esp. quod super pactis incontinenti adjectis bonae fidei ne .gOciis formari potuit regula nempe ca illis inesse At super iis quae stricti juris negociis apponuntur, non potuit. Ratio diversitatis est, quod illa semper omnibus urisperitis inesse visa sunt, haec autem ante praesecturam Papiniani quibusdatantum: licet post eam etiam uisiversis. l. lecta l. D. aerebus credItis. Objicies L quidquid adfringendae s inprin. D. de verbor. obligat. Resp. quod ea quae pactis incontinenti adjectis comprehensa sunt,omissa censeri nequeant cum negociis quibus

accedunt insunt, item quia . g. s. D. depactis , tanquam eΟ-rum pars, modificatio&temperamentum, d. l. lecta O. D. de rebus creditis.

Nc dicas stricti juris contractus non ita extendi, ut pacta in continenti adjecta ipsit inesse porsent. Quia stricti iuras non eo sensu dicuntur quod cxtensiionem non recipiant Vel quod pacta ipsiis non aeque ac contractibus bonae fidei instant; sed quia iudicis osticium ad id quod in judicium deductum est adstringitur arg. s. in bonae ei si In it. de Actio bus. Objicie Lsi ex precio si Cod.s certum petatur. l. Titius 24. 3 D. de

169쪽

116 AC. M Es TERTIII. C. D. depraescriptis verbis. .si tibi II in prin. D. de pactis .l. a. Cod. dee ictionibus. Resp. quod dixi pacta incontinenti negociis aliis adjecta ad obligationem: actionem prodeste, certis quibusdam cassibus ex speciali iraegnanti ratione non procedit idque non solum in negociis stricti juris,sed tonae fidei. Primus casus cst in pacto incontinenti adjecto contractui mutui depraestandis usuris Vel aliquo supra sortem, arg. l. s. d. de usuris .s tibi II. ivprin. D de pactis l. rogisti . l. stibi . D. de rebus creditis Ratio prima est, quia mutuum recontrahitur prin Inpit quibus modis recontrahitur obligat. Reautem non potest contrahi obligatio nisi quatenus datum est das tibi 1 .inprin. D depactis l. cum ultra se Cod de non numerata pecunia. Altera , quia usurae quae secundum naturam negocii gesti ex mora non debentur; Veluti in bonae fidei nego ciis, usque adeo favorabiles non sunt Qtiar jure civili consti tutum , ut non aliter debeantur quam optimo modo promiosae, id est per stipulationem ac proinde alium: distinctum a mutuo vel praecedente alia stipulatione contractum,arginem tum . D. de eo quod certo loco. d. l. s. cod de usuris I. Titius a D. depraescriptis verbis. Ut neque aliquid supra quam mutuo datum est ne legitimo usurarum modo fraus fiat. Aliud autem pactum quo minus mutuo adjiciatur nihil vetat,arg. Laut mutua 6. D. de eo quod certo loco sec. II. Si locus monumenti hac lege Venierit ne in eum inserrentur quos jus est in serri Pactum ad hoc non sustidit, sed sti putatione id caveri oportet,i. quodsi locus a I. D. de retigiosis essiumpt.funer Ratio undata cael duritie illius conventionis, qua teneri emptor censeri non debet, nisi venditor stipulatione sibi prospexerit. III. Ad acquirendam directam actionem poenae persecuis toriam' si1 forsit tan servus certa lege venierit, quae si servata

170쪽

D Ius T. ROMAN LEGUM, Lib. I. 27 non fuerit pecuniam dari convenerit, pactum incontinenti adjectum venditioni non sufficit, sed stipulatione opus est, servus ea lege . D. de servu exportanae Dico directam actionem : quia utilem ex pacto incontinenti adjecto moveri potest,d. l. servus ea lege Ibunctat svenditor. 6. I. I. D. defervis exportand Ratio hujus exceptionis etiam in duritia poenae ad jectis ita est, d. l.servus ea lege . insine. IV. Patri filiam dotanti actio de dote per pactum incontinenti constitutioni dotis adjectum non quaeritur, sed stipulatio desideratur. avia 6 Cod. de uredotium Idque ideo quia conventio, qua pater ibi soli actionem de dote quaerit, aliquomodo odiola est ideoque pro solemnitate stipulationem at

que ita novum aliquem contractum postulat. V. Non inest pactum quod contrarium est contractui cui in continenti apponitu veluti si convenerit ne deponens rem suam ante Depositarii mortem repetit, i. s.s deposuero 3. D. depositi. cum precario 2. mp . D. deprecario.

UI Olim donator qui per pactum incontinenti adjectum

de evictione cavebat, non obligabatur, sed stipulatio intercedere debebat, l. 2. Cod de evictionibus Ratio erat, quia nec ipsa donatio quam stipulatio non muniverat vel traditio sequuta non erat,subsistebat. Quod tamen Iustinianus correxit,l si quis argentum s. s. o. insine. Cod de Donationisus. l. 2. In fit. eod. Ita ut hodie ex pacto evictionis nomine inconibnenti adjecto donationi etiam obligatio cfficax oriatur.

DUBITATI XXXV.

6pacra incontinenti ad ecra aliam actionem producam, quam

qua ex contractu, cui aliciuntur, oritur 'SI pacta incontinenti aliis negociis adjecta, ut pars eortim quemadmodum etiam sunt multoque magis*sa nego.