De justitia Romanarum legum

151쪽

1o JAC MAESTERTII J. C. ctum serioin deliberato animo initum sit; constare autem, praeter infinita alia, etiam ex eo quod praecesserit interrogatio&secuta sit responsiori ita ut stipulatio non tam introducta sit, ut conventio illa, de qua nobis sermo obligationem dc actionem pareret quam ut aliis forsiitan mediis deficien tibus ex ea de serio Heliberato partium animo constaret,arg g. in hac re I. insine. Insit de verbor obligat. Nisi quod subinde pro solemnitate alicujus actus stipulationem jus civile requirat quo castu pactum, etiam incontinenti adjectum tam bonae fidei quam stricti juris negociis, ad producendam obligationem non sufficit , ut infra dicam. Petes silea fuerit serii pacti jure Romano vis atque efficacia inuid opus fuit speciatim ex pacto donationis donatorem necessitate juris adstringere, quod primus secit Iustinia. nus L squis argentum I s.f.ult Cod. de Donationibus.I. a. Insit. eod. Resip. quod ante Iustiniani tempora,siquis nullo jure coagente aliquam rem donaverat,nec simul tradiderat,praesumebatur icineraria 4nconsulta facilitate, aut ex communi hoc minum more, Verba quaedam ad captandam solummodo be

nevolentiam pio tulisse; cum si certo: deliberato animo satacta promissio fuisset, eam illico traditio subsecuta fuisset Ecita accipiendum est quod ait Seneca lib. s. de beneficiis cap. s. in verbis: silex adidpraeWandum nos quod alicuipromisimus alligat Verum Iustinianus cassata hac praesumptioneri iure

cui praesumptio illa occasionem praebuit, constituit promissionem obligatoriam esse , utpote certo consili,& exerccn dae liberalitatis animo factam, Is qui argentum s s. g. ult. Coae de donationibus,β. a. Insit cod. Quod si desseri, delibe rato illo animo non constet, nequidem jure novo efficax obligatio erit. Quinimo iure Veteri, etiamsi traditio non in te venerat, efficax tamen Obligatio constituebatur,cum de serio

152쪽

D Ius T. ROMAN. LEGUM, Lib. I. Coac deliberato animo ex alia quavis ratione constare, atque ita

praesumptio , de qua supra, dilui poterat veluti si stipulatio

accesserat,vel mortis mentio facta erat. Quod de donatione, idem de quavis legitima conventione, de qua in . . D. de pa-cZis, dico. Petes: quod si ex quovis serio pacto oriatur jure Romano actio : Cur praetor non alias ex pacto actionem de constituta pecunia dat, quam si constituatur quod jam ante debitum fuerat u. t. D. de constitutapecunia. Resp. ex relatione quam constitutor ad praecedens debitum facit, constare se non inconsulta quadam facilitate verba quaedam proferre, sed

serio Heliberato animo obligationem aliquam in se suscipere Petes porro cur actio de constituta pecunia non conipetat, nisi de rebus quae pondere,numero, mensura constant.

Resp. de aliis rebus dari sive mobilibus sive immobilibus, i. a. instrin. Cod de Constituta pecunia iverbii: hac aperti malege desinimus, ut liceat ommbus constituere nonsolum res quae pondere,numero, mensura consi unt sed etiam alias omnes sive

mobiles sive immobiles, e se movente sve instrumenta ealias quascunque res e. At dices haec Iustiniani verba esse.

Resp. me de jure Romano disputare, cujus non minimam partem Justinianeae ordinationes faciunt Denique neminem ignorare quam multa tractu temporis aucta, declarata, mo& in melius formata sint: ita ut bene potuerit praetor intellecta caussa, quae constituto subest , actionem decernere adjuvandi juris civilis gratia: Justinianus sublata receptitia actione declarare quamcunque rem inconstituturn deduci posse.

153쪽

DUBITATIO XXXII.

An jure Canonico expacto quod eri se deliberato animo initium eis,obligatio 1 a oriBur.

I Ure Canonico ex pacto quod serioin deliberato animo

initum est, et ficax obligatioin actio naseitur, cap. I. ext de pactis, ubi, initapactasuam obtineant'mitatem & post pati. ca, paxservetur pacia unodiantur. Denique in cap. s. ext. eod. in verbis sudiose agendum es,ut ea quaepromittuntur,opere compleantur. Accedit inscripti,d cap. s. quae ita se habet . .

de debet udisse agere utpromis adimpleantur cille nempe

coram quo instituta est adversum eum actio, qui non facit ad quod pacto se obstrinxerat. Neque praesumendum quod sutrivmi Pontifices rerum divinarum peritissimi exceptionem tantatum ex ejusmodi pacto tribuerint cum dictantibus tam sacra scriptura, quam omnium gentium jure ad obligationemri actionem prosit, ut supra dixi. Nec mittam c.juramenti a a. quaes , ubi Chromatius se ideo dominus inter juramentumor loquelam no ram nusiam vult esse distantiam quia scut in juramento nusiam convenit esse perfidiam i ita quoque in verbis muris nultam debet esse mendacium quia utrumque se penuarium semendacium divini judiciiparna damnatur circ. Praeterea cx omni pacto quod serioin deliberato animo initum est jure civili obligatio lactio nascitur Ergo jure Canonico cum interutrumque jus absque expressis canone nulla sit constituenda differentia, arg. cap. I. Era ext de operis novi nuntiat. Objicies quod in cap. I. ext de Pacris poena Xcommunicationis afficiatur,qui non praestat id quod pacto promisit. Resp. multo magis actionem adversus illum decernendam esse: cu ubi justacst cxcommunicatio, ibi justior sit actio.At dices

154쪽

D Ius T. ROMAN. LEGUM, , L. III excommunicationem remedium extraordinarium esse, ac proinde non irrogari nisi ordinario deficiente, cap. novit. II. ext de judiciis. Resp. primo excommunicationem, interdi-chrum, suspensionem , jejunium lac poenas iure canonico ordinarias esse, cum remediis persecutoriis rei concurrer , cum ad diversa competant arg. si quis . I. I. D. de condictione furtiva l. rei communis δ. D. pro socio.l.s qui servum f. . hinc de colono a. D. de obligat. se action. is locatum a. D. locati l.anei iacia. d. furtis servo corrupto Secundo in cap. novit. I s. ext de Pactis, ecclesiiasticam censiuram Regi Galliarum Philip po,qui Angliae regem fide rupta iace fracta offenderat,ideo duntaxat irrogari, quia civili judicio conveniri non poterat vel stustra.

DUBITATIO XXXIII.

. pactumserio subliberato animo initum idemsi cum pacto nudo, o quae sit paci nudi vis a essectu pConstat quam belle jus civile cum canonico utrum iaque cum divino' gentium cohaereat consequens est, ut omnis ambiguitatis tollendae gratia ulterius in hac materia progrediar, atque hoc capite videam , . quot modis di , catur pactum nudum' II quo sensu accipiatur cum dicitur jure civili obligationem lactionem non parere; parere autem exceptionem 3 Et quid de jure Canonico statuendum tIII num obligationem saltem naturalem producata Ad primum quod adtinet, reperio apud nostros Auctores pactum nudum, pactionem nudam , conventionem nudam haec cnim omnia aequi pollentia sunt sex diversis modis dici. Primo respectu traditionis quamvis pactum nomen caussam habeat, nec non deliberato consillio initum sit hinc cm.ptio venditio, quam traditio secuta non est, appellatione nudi

pacti

155쪽

II JAC MAESTERTII J. C. pacti venit, in I. Iraditionibus 2 o Cod. depacris Constitutio pignoris quod apud debitorem mansiti. I. inprin. D. depignor titia actione. Secundo respectu putationis; etiamsi alioquin caussam habeat, ac incontinenti adjectum altori contractivi Leriam so D .de usuris,lfrumenti a. D. eod. ovest. II 6.c. . imo Gri, quamvis s.ct seq. d. de usuris. l. a. d. de Dic IIonibus. hinc nuda pollicatio, quae stipulatione munita non est, i nuda pollicitatione s. Cod. de contrah ct commitis putat Tertio resipectu solemnitatis: ut nudus consensus in i non nudo s. Coae de emanciparionibus, nuda voluntas l. s. I. ult. D. de iumendis vel transferendis legatis,arg. dure δ. . de legat. I. Nuda vox in I. ult. Insiit quibus modis testament infirm. Quariti respectu acceptationis , cum nuda pactio dicitur solius offerentis promissio, nulla adversae partis acceptatione accedente;utii, qui negotias . inprin. D. mandati, in verbis, alioquin dicendum ex omni contractu nudapactionepecuniam creditam fieri

posse. Quinto respectu majoris securitatis hinc nuda promissio, cautio simplex absque fideju ribus vel pignoribus facta, Isdiarum 36. inprin. D. de Evictionsius Sexto respectu causita, Ljuri gentium . I. sed cum nulti . cum I. seq. l. divisonis. S. D. depactis l. legem quam Io . l. pactum quod dotali I. Coae depactis. solent. I s. D. deprasriptis verbis, stibi et . Coae de

locatot ult Cod. de rerumpermutat Paulus et sentent. I . in prin hinc nuda ratio, quae caussa caret,i nuda ratio 26. D. de

donationibus,t nonsolum My. g. ult D depeculio nuda traditio, quam justa aliqua caussa non praecedit, L nunquam nuda II. D. de acquir. rer dom nuda solutio quae scripto comprehensa nullam debiti mentionem lacit .squisi. g. rationem s. D. de edendo nuda adlcveratio qua caussam non habet,vel falsam, i non nudis Io Cod deprobationibus nuda venditio, quae serio dc deliberatio animo facta non est sed per simulationem tan-thm

156쪽

tum L nudis s. de contra, empi ac proinde obligationem iron parit, . contractu 1 .D.de obligat. se action. l. emptor I a.

D. de aqua se aqua pluvia arcend. c. Hoc ultimo sensu pactum nudum accipitur, cum a pacto quod serio Meliberato animo initum est condistinguitur; ac proinde definitur: quod nullam habet caussam propter quam

partes convenerunt, I. Iuroni um p. g. sed cum nus M. D. depacris. De quo etiam constanter praedicatur, quod nullam obligationemo actionem producat d. l. juri entium, Ised eum nu . . . divisionis s. D. depactis, i legem quam ro Cod. eod. .solent. s. D. deprascriptis verbis. Vitibi a . Cod de locato. l. ult Coae de rerumpermutat Paulus a sentent. I . in

pro Ratio est, quia ex omnibus deliberati animi signis, quae vel jus gentium agnoscit, vel civile constituit,nullum inpacto nudo apparet , non enim ex iis conventionibus est quae in

aliud nomen transire dicuntur, de quibus in . I.s ult ljurifigentium . g. I. D. depactis l. I. g. a. D. de rerum permutat. vel caussam habere d L jurisientium . g. . D. depactis. Non refert se ad aliquod praecedens debitum, sicuti constitutum s. de constituta, Instit de action, LI se os tit.D.σ Cod de consitui pecun aut aliam aliquam prae cedentem caussam,uti in I. non minorem ro. Cod de transaction. Nulla intervenit scriptura, uti in I. ult inpris D mandati. Non manifeste in eo agitur de exercenda liberalitate uti in Lys. I. ult Cod de donationibus. Nihil hic apparet quod movet; veluti incendium aliud-vesimile quod reperitur in pollicitatione reipublicae facta tollit. D. depollicitationibus. Nulla praecedit interrogatio quam se quitur ordinata responsio, uti in stipulatione tot tit. Instit. de verbor. obligat. Nec etiam extra id quod nudo pacto expresesum est, quidqua adversae partis interest aliquid ab eo qui nude pactus est dari vcl fieri. Quapropter praesumptio capitur non solum

157쪽

114 A c. msTERT II. Q solum apud Romanos sed etiam omnes alios populos quod

temeraria 4nconsulta facilitate, aut ex communi hominum

more verba quaedam non serio: deliberato animo, sed forte per jactantiam , vel ad captandum benevolentiam ut pletumque sermonibus fieri solet prolata sint. Quinimo etiamsi aliquod ex iis deliberati animi signis, quae Vel ius gentium agnoscit vel civile constituit, adeste videatur, si tamen mani seste constet certum consilium deliberatumque animum abesse, nihilominus nudum pactum erit. Hinc Varro onθondet ille palim qui dixit pondeo, sjocandi caussa dixit nee agi

poteis cum eo ex sponsu dejoco. Denique Auisquis in Tragoedia dieit, Meministis te despondere mihi gnatam tuam ' quod stae sponte uadixit cum eo agi non potest exsponsu. De lingua lai lib. s. Et Paulus: Nec eni per ocu puxa et demonstranda iniel iactu ea sa ego tibi dixero, pondes ' o tu responderi pondeo, na

fietur obligatio l. s. g. ult. D. de obligat. ct action. Non magis quam si quaedam ad nudam laudem pertinentia, 4blummo do commendandi servi caussa venditor dixerit,ea praestare debet veluti frugi bonum, dicto audientem eum esses haee enim dicta potius quam promissa censeri debent: dicta autem

in contractibus censentur,quae Verbo tenus pronuntiantur nudoque sermone finiuntur; uti est textus in I.sciendum p. in prin se a. D. de Saetitio edicti. Quemadmodum etiam injuriarum non tenetur, qui praetextatum praetextatam-ve adsectatus est colludendi forsitan vel officii honeste faciendi gratiari non contra bonos mores .item apud I 1.I. meminisse a 3. D. de injuriis. Sic etiam servi corrupti actione non tenetur qui lusus cauta mon dolo malo alienum hominem deteriorem reddidit, i. dolo 3. inprin. D. deservo corrupto. Et si miles in expeditione occupatus dixit alicui Ego te haeredem facio aut, bona mea tibi relinquo,oportet hoc pro militis Voluntate servari , at

158쪽

D Ius T. ROMAN LEGUM, Lib. t. rasti, at non oportet, si, ut plerumque sermonibus fieri solet, ad captandum beneVolentiam vel inconsulta quadam facilitate eadem verba protulerit, .plitia .in medio.=sit. de militari te sament. Hinc pleraque pacta quae ex interVallo fiunt negociis principalibus non insunt: neque ad actionem ullo modo pro sunt , quia inconsulta temeraria facilitate, non autem serio

deliberato animo communiter ineuntur.

Objicies quod privatae juris entium conventionis species

duae sint, nuda una, altera non nuda, Ljωrissentium I. g. I. a. sed . D. depactis l.s dominu δ. l.solent. s. D. de praeseripi umerbis. I. legem Do Cod. depactis, cum privata autem juristentium eonventione convertatur pactio definita in L I. g. a.

D. depactis, ac proinde nudum quoque pactum sit duorum plurium-ve in idem placitum consensus. Resp. salsum esse quod pactio sive pactum quod definitur in I. r. A. a. D. depaiactis, in nudum ion nudum dividatur. Verum quidem est quod jurugentium conventiones quaedam actiones parere dicantur quaedam exceptiones, i juri gentium I. in prin. D. de pactis. Sed actiones parere eae conventiones intelliguntur quae obligatoriae sunt exceptiones Vero quae liberatoriar vel uti pacta de non petendo, quorum alia in rem sutit,alia in personam, d. l. jurisigentium . . pactorum I. D. depactis. Sed divices pacta nuda etiam exceptione parere,d, juridentium, . . sidcumnusia . D. depactis. Resp. parere quidem,Verum non tam ex se ter se, quam ex eo quod datum factum-ve illud sit de quo nudo pacto convenit ut daretur fieret-Ve. quasi pro eo quod datum factum-Ve est conventio geminaretur,delibe ratumque consilium eatenus manifestaretur. Sed pacta de non petendo exceptiones exse&per se pariundi, ac proinde verisimile est Ulpianum . I. Iurissentium .inpris de hisce potius agere, quam de conVentionibus nudis Qtiod adtinet et ad i.

159쪽

116 IA C. Mans TERTII l. C. ad i. dominus S.I.Iolen 13. D. de praescriptis verbis I legem

ro. d. depactis. Resp. in illis legibus proponi conventio nes, sive pacta quaedam,de quibus dicitur quod nuda non sint: ergo pactum sumptum pro duorum plurium-Ve ita idem placiatum consensu dividitur in nudum mon nudum' Nego con sequentiam. Denique etiamsi conventi in d. buri gentium 7 inpran. g. I. 2.9 . divideretur in nudamin non nudam ex eo tamen non sequeretur,quod haec distributio potius esset conventionis stricte dictae, isti convertitur cum pactione definita in I. I. I. a. D. depactis, quam late, pro tractatu inter duos pluresve habito, quo aliquid agitur vel fit. Atque hinc forsitan est quod post d. l. I. I. s. conventionis potius, quam pacti vel pactionis mentio fiat , eluticind. l. i. g. . l. a. l. I. .per tot. l. 6. l. 7. inprin. op im Hoc eodem seni pactum sive pactio vel late vel stricte considerari potest: late protractatu duorum vel plurium quo aliquid agitur vel fit, quod

negocii celebrandi transigendiVe caussa interponi solet stri cle vero pro eo quod definitur duorum plurium.ve in idem placitum consensus, d. l. I. g. a. D. depactis. Priori sensii pactum nudum, pactum dici potest; posteriori, nullo modo non magis quam nuda traditio in i nunquam II. D. de acquir reν. dom traditio. Nuda venditio in .nuda 33. D. de contrah empl. venditio Testamentum quod ordinabat miles in . plane I. in medio Insii de militaritesam testamentum Stipulatio de qua in in I. s. I. ult D de obligat se action stipulatio. Usi fruactus de quo in t usu ructum δ.lsitasipulatus ass. g. r. D. deverb obligat. lsali ι .L Sempronius 26. Asfundus D.de

uis usu fructu legat. t scum argentum I. g. pen. D. de excepi.

reijudicatae sproprietas s. D. de, fructu accres ususfructus. Itaque licet nuda traditio de qua in . nunquam 3I. D. de acg. rer domin hactem caliqua quidem traditiosita resipectu ta-

. men

160쪽

D Ius T. ROMAN DE GUM , Lib. I. III men transtationis dominii pro non traditione habetur. Idem de nuda rimaginaria vcnditione dicendum : atque etiam usustuctu caus ali qui quidem utendi ruendi facultas quaedam est, at non illis rebus, quibus, ut usum fructum habere dicamur, uti frui nobis permissum esse debet, arg. l. I. D. de Uu- fructu prin. In it eod. Pari ratione nudum pactum aliquod quidem pactum est, id est,tractatus quidam inter duos vel plures qui negocii celebrandi transigendi-ve gratia interponi solet; non tamen illud de quo praedicari potest quod sit duorum plurium-ve in idem placitum consensus I. I. g. a. D. de

pactis de quo prarioris edictum loquitur, quodist in I. Iuris gentium . g. I. D. de pactis. Est quidem placitum aliquod ,uti in stibi a . Cod de locato se conduct. l. divisionis . s. D. depa-cris. l. ex placitos. Cod de rerum permutat Is divisionis I s. d. familiae ercis. l. cum proponas I. I. scertis a s Cod. depacris. Sed non duorum vel plurium in idem placitum consensus I. I. g. a. D. depactis, uti in Pandectis Florentinis , vel etiam,&consensus , uti apud Constan. Harmeno p. lib. I. tit. s. cap. I.

Placitum enim uti doconsensus unius esse , vel si duorum, non tamen in idem: conventio late nempe dicta placiti illius fine stare potest,d.lsi tibia . Cod de locato se conducto,ac proinde non constare quod serioin deliberato animo inita sit istpactum non nisi duorum vel plurium in idem placitum consensus aut in idem placitum: consensus d. l. I. g. 2. D. de pactis quare obligationem lacrionem, multoque magis ex sie per se exceptionem producit, L jurisgentium I. g. I. g. r. c. D. depantis. Qua propter in Cod. de rerum permutat. non simpliciter dicitur placitum permutationis intercessisse; uti in egeo praecedente,sed placitum inter te aliumpermutationis intercessse M. Hinc constat falsum omnino esse quod