D. Stanislai Hosii S.R.E. cardinalis maioris. poeniten. & episcopi Varmiensis Vita. Auctore Stanislao Rescio ..

421쪽

niae salute,quae extra Ecclesiam nulla est; mim: consilia, quas cogitationes suscipias, ex Soli

eouii secretarij tui pietate dignissimi litteris, abunde cognoui. Isti hic dicam de Transylvanico tuo collegio,cuius opera fit ut errores gra.

uissimos, in quos de religione inciderant illius Prouinciae populi quotidie recognoscant,& ad. Ecclesiam Dei cupidissime reueriantur. Nil di- eam de tua in optimarum artium proles fores& Theolosos singulari propensione, quos maximis tuis sumptibus, ex intima Italia in Regnutinim euocare amplis propositis praemios contendisti.Toletum dico, Belarini nuna, Aquartu, Muretum,Fulviunt Vrsinum,Flaminium,Sigonium,Petrum de Valentia, & alia orbis Christiani lumina. Nil de priuatis tuis orationibus,

lectionibus, studijs , in quibus Christiana eluia de Hosj fidei Catholicae Cosessionem & Cinsaris quoque commetaria esse praecipua volui sti memorabo,quod solum si Moschus cogno .uisset, statim illi ex manibus arma cecidissent,

multu enim tibi animi, multum virium accessisse sensisset, eo solo nomine, quod Caesarem imitari in laudibus bellicis decreuisti. Quam in

brem te etiam vir quidam Ecclesiae Dei valdusat utaris, Homerum imitatus, ρηθῆρα πρηκὶκρα τ' ἔργων,ad Hosium Cardinalem scribens appellauit. Aditus ad tuam Maiestate esse perhibet minime protiinciales. Facilis es in audi c-do, lenis in discernendo, in saxissacRii dii, Σ 'gens,

422쪽

, κὰ Stem Regem. gens, in iure diuerulo su in mare aequabilis seueritas adhibetiir: neque enim patetris, ut lege patriae aranearum telis perii miles habeantur, in quas si Musca inciderit teneatur, si vespa, te- Iam laceret & au olet. Si quid tractendum est differs, si quid expediendum acceleras. Aures tuae patent querelis omnium, nulliu linopian Regia tua vis exclusam, delectus in familiari bus peracutus & diligens. Aulae tuae grauis αconstans disciplina:nec enim in illam otiosis Minertibus,sed aut librorum, aut armorum dioiis, & amatoribus patet accessus. Ministros qui vias omnes pecuniae norunt, non in tuis in timis reputas. Scis enim tales omnia vicissim p cuniae causa facere consueuisse, de quod omni laude praedicationeque dignum statuo, cum ca*eros omnes potestatis tuae magnitudine vincas, vincis etiam artificio beneuolentiae colli bgendae, nec quicquam ad tuam Regnique tuit alutem & dignitatem amore de beneuolentia

ciuiuni tuorum anteponendum existimas Times timeri,sci, amorem amore, arma armis i

litari. In summa sic te in tanta tua potestate adhibes, nulla ut alia potestas ab his quibi

praees desideretur. Omnes enim tuos ad laude impetus recensere, nec industris me et, nec istius temporis piscium esse statuo, nec etiam perti inescendum video, ne laurea pa gloriae tuae rς. bus abs te sortiter, & praeclare, dc celeriter ge-

423쪽

Sed vide , quam suauiter omnia disponte

Dominus, quamque egregie extrema cum premi S contexat.Tu non erubescis eum coram hominibus confiteri,iIle te vicissim non Ium coram patre suo caelesti, sed etiam in oculis omnium gentium,& nationum consi etur. Tu ut animas diabolica fraude deceptas Christo Iu- crisacias, nulIos tibi Iabores, nulIos sumptus, nullas vitae contentiones desegiendas existimasti :IIle ut tibi materiam pietatis exercendae subministret, potentissimarum prouinciarum accessione te locupletavit OBonum est, o Rex, confiteri Domino: bonus est enim Dominus 'D eus noster. Magnus est Dominus Deus no-ser,& magna virtus eius .Hic est,qui te tam for tem,tam sapientem Regem patriae nostrae obtulit, hic est, qui cum suo nostroque hosti pene omnia ad perniciem Lithuaniae patere videret, subito te unum excitauit, qui nos omni metu periculoque liberares,hic est qui te puerum Mieris,iuuenem armis , virum consilio instruxit. Hic est qui tuum hostem Principem otio insemicum,pacem metuentem de quo tu recte poteras illud Homeri dicere, i

in manus tuas tradidit, ac istis tot tam praecI ris, & memorabilibus victorijs, de triumphis nomen tuum, ad uniuersae posteritatis memoriam propagauit,nulla ut iam videatur esse OG

424쪽

adsteph I. gem. bis Christiani ora, sedes,locus, quo non tuae fortitudinis fama peruaserit. Quid ergo Θ Dicam quod olim Augustinus Bonifacio: Christianus

es,cor habes, Deum times, tu ipse considera quae uolo dicere. Pugnarunt quoque cum Moscho alij ante te Poloniae nostrae Reges, sed post illorum pugnas pugnauimus, post tuas pi

Enas vicimus. Illi secerunt, tu bellum sustuli-ui. Stasim enim ut in Regem Polonis a Senatorio, pariter & equestri ordine maiorum more in campis,longe lateque patentibus, te isto,VLmilaque inspectante, inter equitum peditum que copias, inter hastas de gladios, inter clangores tubarum, tympanorumque sonitus, α tormentorum explosiones quibus rebus Marcii illi sortissimique equites, magis etiam incendebantur,ut Regem sibi Martium querendum eligendumque putarent in hoc inquam tali

fremitu, strepituque armorum, cum.electus Rex esses, nullam tu quoque moram interpo nendam existimasti,quin eum honorem, quem tibi arma dederant, omnibus vicillim castris de armis conservares.. Quamobrem in aciem armatus,illico prodijsti, hostisq; tui animum,immanitate barbarum, varietate leuissimum, per-

siclia periculosissimum domuisti, ex quod in pa

tria nostra nullus a multis annis miles viderat,

tu tergum illius non solum vidisti, sed etiam calcauisti: fortassis autem ideo superioribus aliquot annis tergum fugientis non vidimus, ut

425쪽

tu,Rex potentissitne,in hoc tuo felicissimo temepore, euiat bene parato nostrisque etiam armis instructo hoste non solum sortius pia nares, sed tanto etiam gloriosius vinceres, edam quin

illam barbarissimi Principis crudelitatem, imbutosque sanguine gladios vitae libertatique

ciuium tuorum imminentes, ab uniuersae patriae membris & visceribus auerteres . Nemo

adhuc contra te in aciem prodijsse dicitur, qui non tuis laudibus & triumphis adderetur. Tertuos milites in mediam pene Moschouiam immisisti, ter viciores ex hostili terra reduxistit &iiqitos paucos casus aliquis abstulit, plus ex ibetis gloriar, quam sanguinis emanauit:hoc enim quoque ista tua sortitudine, ac vigilantia, qua

carietas omnibus emines , perfecisse te perhubent tui milites tui tanquam si tu esses ita sint: nec eos vel metus belli stupefaciat, vel lassitur, do exhauriat,vel hostium legiones terrear, vesimpedimenta viarum defatigent, vel coeli in temperies, vel hyemis asperitas, vel niuium ab titudo, susceptis consilijs deterreat. Acutis siuit auribus ad praecepta, promptis oculis ad signa, expeditis manibus ad opera. Dare vulne a paratissimi sunt, accipere uero tardus mi. Hirati pugnant, receptui signum, aut reuocati nem a bello audire non queunt. Sperant seimper optima,pati vel dissicillima malunt , quam cederer nec potest ullius auctoritate tantus illa ardor extingui,longe eos Metiui. hoc

426쪽

.ad ste'. r. rem'. 38 ahoe est,immortales,quorum olim apud Persas decem millia fuisso legimus, quos vinci posse non putabant, si quis in te fastus esset, appella re posses. Quo factum etiam est, ut quot bell*siis cepisti; tot iam tuas vietorias & triumphos

numeremus: tantumque patriae nostrae scuto tuo, quantum D una,Vielica, vel Polota, alueo suo, quantum syluar densitate, quantum momtes altitudine,praesidi j attulistit ita ut si amnes exaruissent si sylvae deflagrassent, si montes subsedissent, non naturae praesidijs, sed virtute tua Lithuaniam tutam, munitamque habe

remus.

Iam nuna sevi cecidere ferri, Iam silet murmur graue classicorum, Iam tacet stridor Litui strepentis, Alta pax nostro reuocata est. Q. Quod autem in summa laude ponendum est, cum alij viictores captarum urbium & pr uinciarum aut prSdas appetant, aut ruinas ; tu in his tuis victorijs & triumphis sic te adhibes,

vi seueritate abditam, clementiam aut e expo sitam habeas: neque adeo magnum existinies, ea quae & naturam,& conditionem habent, ut vinci possint,yincere, verum in vietoria animi impetum cohibere, iracundiam refrenare, captas urbes, quas victoriae conditione delere po tuisti, Hementiae tuae nidicio conseruare, viros virtute praestantes, non modo extollere iaccntes,sed etiam libertate donate, ac benefici s cui

427쪽

mulare, harie tu veram victoriam esse reputas: quod certe nihil aliud est,qi iam inuictum esse, quam ipsam victoriam vincere. Sic tuam virtutem liostes, misericordiam victi, fidem & prudeliam caeteri omnes perspexerunt. Ex quo illud etiam consecutum existimat, ut armis tuis subactae prouinciae doleant, tardius se in tuam potestatelia peruenisse: nil enim illis aliud praeter inserendar iniuriae licentiam eripis.Rem nouam dico. In scelicitatis parte ponunt,vinci: Victoriam tuam vitam tuam, salutem suam existimant:libenter in tuam potestate veniunt, quein sua potestate esse, nec ullo iracundiae impetu de statu mentis dimoueri consueuisse cognouerunt: & hoc tuum, tam iustum, tam temporans, tam moderatum imperium, patrocinium potius vitae fortunarumque suarum, quam inaperium esse existimant. E quidem est quod sibi

hostis tuus gratuletur, se in tam pium, Chiustianum, Catholicu,& Orthodoxuincidi. e. Nam si pari perfidia cupiditate,immanitate, in subiectas illi prouincias impressione

fecisses, quam tuam Lithiianiam annis superioribus aggressus ipse est, ne sperare quidem illi principatum, sed ne vitam qui de optare licui sit.Verum tu in Ecclesiae Catholicae schola didicisti, quod Regem non deceat esse diuitem

aliorum iacturis, locupletem aliorum calam talibus , immortalem inimicorum funeribus,

nec esse quicquam Christiano Principe indignius

428쪽

aaste'. a.Regem ignius lassa crudelitate. Incendi j enim ac ruinae senile est, inultos sine causa furenter occidere, visissim autem nullum ornamentum Principis fastigio dignius este posse, quam illam corona, ob defensam patriam civesque seruatos: Nisi quod ego hoc tempore de tuis laudibus, apud te Regem Homerico ingenio di carmine di- .gnissimum, non possum omnia, quae milii in metem veniunt, singillatim recensere, quae tui illi Patricij, Socolouij, Varseuicij orationibus de Panegyricis suis λόγις plane μυοανις, quales in Regibus Parysatis illa requirebat,ita persecuti sunt, ut non dubitem ipsum te qui fecisti rerum abs te gestarum magnitudinem admiratu esse cum legeres: quae & si magnae sunt maiores tamen adhuc a tua sapientia, iustitia, foru-.tudine, animique moderatione expediamus , nos praesertim qui vocamur ecclesiastici, qui bus ad bene de totare Ecclesiastica sperandum

quasi signum quoddam sustulisti, pristinaeque.

vitae & pacis, & traiiquillitatis usum & consuetudinem, haereticorum audacia pene interclusam,aperuisti, quo nomine quam sumus magis.

obstricti, atque obligati esse tibi non possumus.' atque utinam maiora possemus, quando quidem maiora nos abs te accepturos csiccon

Ddimus.Maiora enim, ait ille, populus sempera summo exigit. Verum interim Deum Patrem misericordiarum,& totius consolationis deprecari nunquam intermittemus, quod olini Chri

429쪽

stianos, pro suis Imperatoribus precatos esserlegimus, ut tibi det Dominus Imperi u securu, doliau tutam,exercitus sortes, senatu fidelem, populum probum, Regnum quietum, vitam prolixam te enim esse prolixissime regnaturii, ipsa quoque tui corporis forma & statura ad eam q iam geris dignitatem accommodata d signat idque nos a Diuina clementia tanto facilius impetraturos esse confidimus , quanto maiore conatu in id studium& antea semper& nunc in Liuqnia tua incubis , ut in omnibus prouinciis imperio tuo subiectis sit omnium

credentium cor unum ad anima una εργν , ait Constantinus: τη πλη των Leo adTheodosium. Defendite, ait,m-.col cusium Ecclesiae statum, ut & vestrum Christi dextera defendatur imperium, scientes imperij vestri viribus profuturum, quicquid Catholicae libertati benigna fuerit dispositione.

collatum. Equidem,Serenissime Rex, in omni-λ. bus istis haereticorum studijs & cotentionibus nil aliud, quam aut legum aut hominum interitus ostenditur. Non potest enim fieri, ut fab. sicas non pcrsequatur veritatem rcum enim harin retici fiat uniuersis erroribus amici, non pos. sitiat nisi solis esse no errantibus inimici. Qua λmobreni optimum est notis vitiis impedimen- ta prospicere, quod te di studiose & libenter facere laetamur & gaudemus, ne postea iero .

medicina parethr . Haeresis enim ruiuis stiminis

430쪽

ι Hsteph. I. rem. 33sma esse perhibetur, quae super id quod mole

sua oppressere franguntur. Sed oppressionem Deus omnipotens a patriae nostrae capite auer tet, te praesertim Rege vigilantissimo ad illius gubernationem assidente; quo non modo Vibetore,sed etiam vivo,& florens , & incolumis patria nostra esse posset. Pestis autem istius exitium quae multorum animos inquinauit, cum Dei misericordia, qui neminem vult perire, sed vult omnes ad agnitionem veritatis perue nire,tum etiam ab ijs quae in te elucestu quae que in Regno tuo comparas, pietatis praesidijs expectamus & speramus. In te enim Vnum at que tuum nomen tota se apud nos conuertit religio Christiana. a τι so . .' ista

Matrona minor maiorque eboro colit or reserat venienti tibi, . Templa sacerdos, tibi nexilibus ETurba coronis redimita venit, Tibi grandaevi lassiaue senes.

. Compote oto reddunt grates. Labantque manu vina trementi,

Qua de re ego nolq hoc tempore plurisbus , ne panegyricum in Epistolam includere velle videar: quin & ipsius Epistolae longitudinem excusare deberem: niu eam vererer ex

cusando masis etiam facere prolixiorem: cum praesertim ad eos, quos tibi offero libros, pro . tua in Rempub.Christianam pietate, in Ho- . - Bb iij