장음표시 사용
61쪽
Quod quidem medicamentum ab omnibus medicia Arabibus pio mundiscandu sanguinu maxime pro
IN cognitione,& euratione doloris eap.ex hile,ean
dem methodum seruabimus, quam super tot i eapute. Igitur signa ex symptomatihus illa sunt, a quali late doloris,qui est actio laesa: ille non est cum straui a te sed cum mordicatione,quoniam materia est aeris di mordax, dolorque est admodum in senis cum hilisinter omnes humores sit calidissima, ae vehementissi mos dolores emciat. Q rod si materia cerebri membranas occupauerit,dolorerit punili riuus, aderunt via phae, oris amaritudo, aderit stis, fit similia, quae omnia copiam bilios humoris possunt indicare secundo a colore, qui est qualitas corporis mutata: color est pallidus, di quoquo modo ad fia uitiem lenis dit. Tertio ab ereuntibus mutatis, qui exeunt ex nariis bus ex ore,lotia, de catera, omnia copiam bilis demonstrant . Deinde sunt sena secundi ordinis quae porissimum sumuntur ex causis praecedentibus: s aeger usus fuerit alimentis aer1husa alidis vinis dulcibus, vinosis,&c.ex quibus facile copia bilis potuit generati si aeger diu via gilauerit: si plurimum exereuerit: si consueta bilis va. avo, aut per vomitum, aut per alia m partem fuerit
Tettio discurri s per alia quoque signa tertii ordianis, quae adhuc minus certa existunt, & colliguntur ex Gal 1 de med.secundum locos I. ex regione, tempore anni, tempera e corporis habitu, aetate, consuetudine, tempore accession s. Venio ad curationem, in qua quatuor illae indicaticines sese o runt generalis vacuationis, reuellendi, mpellendi, & d sibi uendi materiam noxiam, quae dos rem essicit. Quatenus ad primam pertinet eis pluriamae s .at ratio les vacuandi totius corporis inedia, exercitatione Ur ctiones. &c tamen haee omnia sunt leuiora,neque nisi tringiori tempore id praestant: qua re omnino insigni aliquo remessio Opus est, quod, 8e velociter,&emeauiter ad praestare possit. Inter caetera aulem est dubium , virum conueniat sectio venae, in vitam plurimi Ostendunt, ut neque in caeteris moria his hiliolis tale remedium conuenire, quod ex una parte humor a natura sanguinis si alienus , ex altera
sanguinis si moderator, ae veluti flenum bilis, ut propterea redundante huiusmodi humore sangui nis missio non solum inutilis, sed l*penumero pernitiosae ensanda sit. Ex quo Auicentia, & recentiores ζω omnes statuunt ἰsanguinis missicinem in morbis iliosis tune opportune ad in inistrari, quando simul cum bile sanguis redundat , aliter sanguinem imis portune muti. Ego vero qui alias hoc irae aut , id unum dico , tres duntaxat esse principes scopos mitia tendi sanguinem,qui,& ad omnes humores,& ad omnes morbos pertinent. Imo vero illud addo, s dolor fuerit vehementissimus , quales potissimum solent esse dolores biliosi, nullum praestant tus remedium in. ueniti tietione venae , & ea quidem copiosa,quand que usque ad ani mi deliquium: quae doctrina est Gale ni I. aphor. ED Iiasue etsi redundat hilis,dum modo comietatis, aegrum id remedium posse perferre, non
timeatis primo quoque tempore venam incidere, vel basilicam, ratione iecoris, vel cephalicam ratione ea puis,vel mediam, quae virtusque partis ratione habet. si velitis aluum lenire, caueatis a manna,& caeteris
id genus dulcioribus medicamentis, qus facile vertuni ut in bilem. nis illis permisceatis vel acetum,vel th maritidos, vel quid simile . sic rassa foret pistantissima. R FIaν. e sana titio axιν. 3 i.
Miritim diis . a 3 ε Mis . secta vena, &lanita aluo, protinus ad reustentia uriata confugiendum est , de quibus satis dictum. Sed tamen notandum , Avicennam non prabare elysteria acria,sed leuiora ne iecur, & totum corpus magis taleia fiat: contra autem Gal r. ad Glau. Is . in dolore rapitis, in quo propter magnitudinem fibris pluti mi vapores, & numores dimisi,acyeluti esseruescen tes in eaput ascendunt, a clysteribus acrioribus non solet abstinere, squidem clylteria leuia nihil reuel.
lunt. Veruntamen caute, mea sententia,incedendum,
adeo ut elysteria neque sint acerrima, neque frequenatissima: qna adhihita moderatione nullum videtur peis .riculum imminere, & ita neque Avicenna abstinet ah iis. Sed prς esteris revulsionibus apud nonnullos sunt familiares hirudines, ad venas hsmorrhoidas appos is,qui sne ulla distinctione in quolibet dolore capitis,N quolibet capitis morbo, & a quocunque humore ille pendeat, huiusmodi vacuatione familiariter utunium qui quidem preter Gal. disciplinam,& male agere
mihi videntur. N unque Galenus ea ponens apnCI. Hi p. x i. o. Insaniem thus s varices vel haemorrhoides,
Rich se haber in eo m. Hic Hi p. insaniam illam intelli git,quae proprie mesancholia dicitur, non illum qui fit ex bile furorem; namque s quis propter copiam bilisia saniat, ves aliter laboret, huic neque varices, neque hsmoohoid superuenientes possunt aliquam utilitatem afferre: quod s fluentes hsmorrhoides insaniam ex bile nequeunt iuuare,quanta cum ratione, Mutilitate in dolore capitis,in phte nitide, &aliis morbis ea bile oriundis , plerique mora hoc tempore illas apetiant, ipsi viderint. Ex tertia indieatione at medieamenta repellentia III. I. de taeniendum est, interqus myrrhodinum pistiantissimum est, δd illud quidem valde me dum: unde preparetur mythodinum vel illud simplex ex oleo m- saceo Omphacinu,&aceto, vel preterea additis succis portulacs, laetuce, de quibus iugidius adhuc redditur. Quoniam vero humor calidissimus, & scci minus est, ac plerumque vigilis urgent , aceto admodum parce viendum est, cum facultate, tisiccandi, di nonnihil etiam casefaciendi pridi tum sit quare exempli gratia . v. olei di succorum satis hierit J. A. aceti permi-stuisse. - Secta vena .adhibitis reuulsonibus, medicamentis IV. Iari. repellentibus, s dolor procedat longius,ex postrema indieatione discutienda est materia, qtis restat , quod ealida pessciunt medicamenta, neq ue prster rationem tametsi humor noxius si calidus; quo quidem tempore si put, sorsitan etiam corpus totum bile scateret, poli apparentem coctionem de illius purgatione πιεν .: foret cogitandum , S smpi concoquentis, de pura . A meantis.
Derectionsa sus M. De viedi non est ut longius agamus , siquidem,' ' sere,&eadem vietus ratio conuenit in utroque dolore tam exsanguine, quam ex hile, nimirum humidior, cum certum fit,nauam bilem sanguine ipso mulid sis
Textus Rhasis potest diuidi in duas partes. In no his duo sunt humores calidi , sanguis , &flaua bulis. itaque s calidus humor redundat , neque ampareant fgna sangui ius restat ut fit frauabilis, & qu niam redundante huiusmodi humore, adest necessitas euentandi calorem naturalem, ideo simul pullus sunt veloeiores. In secunda particula instituitur euratio,
qua in plures partea potes diuidi ut varia remedia
62쪽
eominet. sie instituit primum solutionem ventris,
qui principio morborum suis minoratiuis utilii riori inde vult ea fieri,quae paulo ante dixerat te o, yrhodiis no nemperium varia medicamenta instituit,oleum violatum, curbitati &e. quae refrigerata cum nive, agrinaribus iniiciantur, e postremo , si dolor multum i ualescat instituit lini mentum ea Opio , &e amphrira,
quae dissoluta in oleo de salicibus, in naths & aures iniicienda sunt. Q m
De dolore capitIs ex pituita . IN dolore capitis ex pituita, fgna sum a a sym
plomata bus ac relidi is, h8rtiora illissim': primum dolor est tu instrauitare sine moidicatione , neque s lit Esu iamridum vehemens, nisi situ pituita eo iungantur natus,tiine enim membranae ditenduntur, de sequuntur dolores vehementissimi, sicut Ircquenter euenit in doloribus colitis , sensus omnes sunt perturbati, a per adsim mim est procliuis, nimis filii. Secundo es qualitate corporis mutata, color Dei ei pallidus est,&ad a Ibedinem declinat, tetras ad tactum persentitur, licui in dolore ex san itine. Res auatile ea lor persentiebatur. Teroo ab exennii bas thiarautatis; excrementa omnia quae ereunt per os pest lium , &e. alba sunt. 3e eruda, quam doque fregi da actu, quae pitu ut redundantiam signi Mant. Iis sue- cedunt signa secundῆ ordinis minus certa, ex causs, praecedentibus: s xpetoriose vixeris inimidi somno 4ndu serit, alimentis se gidis, &crassis usus saerii, si consueta atqua pituitae vacuatio, aut piet vomitum, aut per aliam partem retenta fuerit. Ad signa teti acres nis pertinent aer.coeli, Et anni coni iturici, regi , temperies, aetas, consuetudo, quas si declinent ad frigidum,& humidum, copiam pituitae valent in die Te r quibus demum id datis,& horam accession s reum dolor noctu intendarer , quo tempore polim Nummouetur pituita. sed praeter haec omima figua Rhales aliud adiungit, nempe dolorem antiquum esse. &ratio eli mani sesti , quopiam fi g, dioe , S crassior materia non nisi dificilla ,,longo tempore a natura superatur; quae eadem videtur fuisse sententia Galenis. apho. 39. qui generaliter assirmat,morbos frigidos
omnes diuturnos esse e cui consentit Avicenna a. I. trati. h. tap. 3 g. per haec verba. Argritudo cuius tem pus
prolongatum est, frigida est secundum omnem dispoiastionem , & indiget resolutione, & quod calefaeiat, cum sortitudine. Ae forte idem voluit Hipp. vi. epid.
s. s. Contra vero Galen. a. de med. secundum locos, tractans oephalaeam. inueteratum, & contumacem capitis dolorem ex facili occasone habentem maxi mas exacerbationes,tia inqui trubi frigidior & erudior fuerit humorum multitudo , remedia lepidae ubi ametem calidior fuerit, &biliosior, remedia frigida ad hi tienda esse. Itaque per Galenum reperitur morbus antiquus, qui ab humole calido. & bilioso originem habet, id quod ea perientia confirmat, cum vide
mus aliquando exempli gratia, ex iluxione bilis ad aliquam partem dolores vehementissimos fieri , "idie exacerbari. Ad hanc disticultatem respon deatis, morbos, seut supra diximus , esse dupli eo; vel proprios alicui partir vel per consensum tales esse. Itaque morbi proprii s suerint antiqtii . necessario
fiunt a causa stigida, at que de us Hi p. Gal. 8e Avicenna intelligunt r sin autem Lemni per eontentum alicuius Partis, tunc non solum a causa υ1gida, sed etiam a causa calida possunt prouenire, scut prono sito ea emplo fluentis hilis a iecore calidiore mani sitie comprobatur a unde cum Rhases tractet de dolore capitis proprio , neque illius sigmini vetustatis reficien dum est. Hatienu de signis, venio.ad curationem. Indicationes sunt tuae ouatuor iam dicta, i . vacuam
di totius corporis. x. reuellendi .3. repellendi. discrutiendi materiam noxiam . Quatenus ad primam
pertinet, hie non conueniunt exercitationes , non balnea, non frictioi .es, quod hau leuiora fini, & iariadiora, praeterquam quod in copia crudorum hum iarum magis obiunt, quam prosunt: hei .e conuenit inedia,qus in dolore bilioso vituprratur, quo u ineda ad coctionem pit ita vehementer faciat; deinde υπ-- .nium consensu conuenit purgans medicamenium a sed mea senientia , non citi apparente hustosum
surgati Da medieamenta sunt plurima , 8 simplie;a,
i secunda sequitur indicatio , quς ad reuulsirinem U. In h.
pertinet, in qua principem locum Oh tinent clysteria, S glanoes acriores ex ruta, centaurio minore, colocyn in dri&e. Apud nonnullos maxime probantur ,&administrantur vescatoria, us sertasse in hoc casu minime iunt retioenda hoc ipso empore. Ad repullentia , di tiry hodium veniendum est: Diat. eis uulgares Mediei itine indieationem neglieant, quod omnia repellentia snt hi: da , di adsit egentia,qus propterea dolorem,& eaulam dolori 1. humoremi igidum, videmur posse augere: tamen illi deuiant ti e rina Gal. i. ad Glau. Is . qui Oxythodiso D repellentibus uti non veretur,& sane propria sunt illius vetha:In multitudine quidem crudiore,& h ig d ore tepi dis , in calidiore autem, R biliosore, frigidis . Q imeandem sententiam repetit a. de med. ecundum locos xad principium,ad quem modum in lethargo, qui pariter oritur ah humo te pituitoso, oxythoditio votur, a 3. metho. a t. si quidem ille inquit, hutror qui lati s ille suerit, repellendus est. sed iii prs lentia Oxyili dino oleum quique chamomstinum posset perim-sem, ut Bigidi ias medicamenti quoquo modo reia
Demu ex postrema,& quarta indicatione, qus remanet,matem a discutienda est. Vetum antequam .d hae gnaecisaria discutientia veniatis, optanaum foret ipsum caput ιυ ua. speciatam euacuare , quod potismnium pretiant caia purpurgia,quae ex Galeno s. de sinp. med. facult. aci.
63쪽
na appesiana1rm n nulla que in ore agitantur & DNgaralmata aut dentibus manduntur,quq apophlegm tismata dicuntur, desunt huiusmodi Radix pyrethii. ginalberis salia rutae, puleg u, ut sunt gummata, interquς usus obtinuit,ut mastiche prinei Pem Iocu teneat, ex quibus varia fiunt me sicamenta.
Ηse, via passulis, via malliclis is lent excipi, & flemedicamentum tenax, quod ore niasticatum magna copiam pituitet detrahit. Secu ndo loco stat medic menta,quibus os proluitur, vel gargari satur, in quemulum prsparamur decocta ex herbis calidioribus; ἔhus postea pumiscemur , qui incide a vim
Tertio loco sunt enhina,qus item multiplieia sunt, atque illa primum,ex quibus nares liniuntur,quale est modicum elateυι ad uniam, vel alterum granum, eum oleo nardino,vel lacte mulieris,quod medicamentum vesidum est,& aliquando sanguinem ducit: deinde sutqusdam solidi na,qus intra nares imponuntur,qualia
sic erinueniunt decocta herbarum calefacientium chamo mali, sta chados , salutat eum seminibus ani s Tum ,&c ea quibus caput lau etiar & perfricetur. Metempore sunt nobis familiares aquat thermarum calia diotes,quales sunt Aponi ianae. Demum vero, quoniam meatus aurium pertingunt usque ad membranas ceretiri,itaehant antiqui in aplasquoque nonnulla acria medicamenta imicere.
Victus ratio sit calidior limenta sint boni suevit. eilis etionis,quae utiliter eoadiuntur aromatibus: vis ni praecipue abstineant a vino, pro quo capiam de coetum cinamomi,vel quid simile. In litera Rhaει ει - . sna ea sunt', nulla rubedo, nullum indicium humoris calidioris gritudo antiqua. In curatione primo soluit ventrem cum pilulis cochiis, deinde instituit nonnullati olea,& alia medicamenta calidiota,quscami affunda muriatque in nares,& aures iniici tur .
crea usum remediorum, qus ad propriam rapitis
44 3- vacuationem perticien tollud unum rectat maxima notatione dignum,minime per unam atque eandem parar tem perpetuo vacuationem faciendam esse sed quam δε doque vriam,quandoq; altera partem iste oportuni Iem,ira,vi quandoque apophlagmatism is,quandoqueerrhinis agendum sar: quod quidem rudicium, utrum vel illa comaeniant,ra situ partis laborantisti. ciendum est, ad quam putem laborantem, ex comis muni prscepto nunquam tradere oportet . sicut dii. fuse docet Gu.i 3. areth. tr. ideoque si laborem uuisces, palatum, lingua di reliquo partes quae ore conrunentur, prςterea,si purganda materia eum tenuis, aut silia , vel periculum immineret de sputo sanguinis . vel vicere pulmonis , tunc errhina oportuna forent iapophlegmatismata autem non carerent periorulor contra vero si laborenv oculi a tunc errhina imis Portune , apophlegmatismata Noctuae administa.
. . iavi Postrem indicatio pertinet ad di luendam in IV retiam, si quς restat in capite , ad quam rem opti mai. sunt medicamenta calida & odorata , tam internis er quam externis Sed statim quis obiiciat apho. Hi p. s.
ε aph. 18.Aromata rapitis grauitalem euicere;quod Ga.. - auctore in Com. de ratio & experientia confirmat verissimum esse. Cui respondeatuod quidem conting re, liqui1 ante uniuersi corporis de capitis vacuatio Rem uis utatur Iat vero post generalem corporis Npropriam capitis vacuationem, hoc eadem materiam
dissoluere, & nullum capitis dolorem iacere. Itaque interius conum It diacI manum , dumbra dum xen asymptomatibus: gri vigilant. Se si dormi
tint. trabeat somnos consa scis & perturbatos , babent colorem nigrum,uel liuidumAxeremema liuida: Et tagna conspiciuntur ι prscedentibus causis, aeger mul- cogi Imonibus, cinis , moerore confectus est , fre- quem ercomedit legumina,brassicas arnes si istasinisna crassa, oua, Scc. consuetὸ aliqua vacuatI mela
chesiae suppressa est, quibus demum licet addere rein
Pro curatione superiores indicationes etiam sese offerunt. Quatenus itaque ad prunam , si dolor vineis mens,de contumaz,de caetera constituant, vena seca da vel cephalica, vel aperiendae haemouboides,si mo. Um e s do consueuerunt fluere. Siemat apri coquendas sis. tum medicamento purganda est . Ad co ooem Caya aciunt Syrumis de fumoterrae simplo, de borragines me decoctum glossae, cichorei Muraginis. Ad purgatio- ι - .nem Syrupus de fumo terrae compo Erus, de polypo- F. Ps-dio, consectio tamech: sed inter caetera pitulae cochiae. ac maxime si praeparentur cum radicibus hellebori a sit,ut in praesentia praeparantur. R. Niserum cin eum eum , ς re. 3 sis. Fiam 'Aia I . v . O - - α
64쪽
L distusentia medieamenta, de quibus satis dirimus. victus sit alimentorum hona succi,& ad summam, ealefaciendi,& humectandi, vim habeat. Post absolutos dolores capitis eum materia, id reluquum esset,ut de aliis sine materia tracti remus. Umrum quoniam in mice doloribus unica sese offert i dieata per contraria euiusque intemperiete ideo , uitati studendo satis fuerit de nonnullis praceptis generaliter agere r quae nos docet Galenus in arte medicat s. Itaque pro ea plo intemperiem capiaris ealidam accipiamus, huic causa frigida contraria existit: ergo primo sciendum est, inuenienda esse medicamenta, quae secundum potentiam, hoc est, revera, minime secundum imaginationem possunt remeetare. secundo, pro magnitudine iniem Dei de conu nienti remedio statuendum esse , adeo uet remedium aquais gradu morbo respondeat. Exempli gratia, si eaput decem numeris maiori ea lid; tate laboret, quam naturae conueniat,tausam pariter vicem numeris I frigerantem oportet adhibere.
Tertio etsi interna rapitis pars doleat,prospicienduest,ne remediis vis in itinere soluatur: vade frigiditas non solum debet tanta esse , quantam morbus aequi Tit,sed praeterea quanta ex situ necessarii esti vi commode ad loeum dolentem possit penetrare i in qua re non modo si iriditatem, sed etiam materiam oportetanin uertere 2 etenim si materia fuerit crassarum Partium,non admodum poterit inius penetrare, lπcico uarium praestabit esse tum, densando sumi ficiem.
bi prae ludendo viam: quod si ex tenuioribus constet partibus cine dubio poterit ad profundas p ries peditie niter de qua quidem indieatione a situ partium ac medicamentorum ad partes internas, d st ise G deo.
. ad Glaue. s. siqvri cupit intelligere, quomodo huiusmodi recessus a statu naturali,nes non varii gradus medicamenti possint cognosti, is ad G .l. consa. g al. . de simp. med .facul.ad finem,qui singula medi. camenta per quatuor gradus hac ratione dii linguit, vicalidum nominet primi ordinis id qi ha nos causaeit.
non tamen euidenter,ut amomalum a quod autem ananifeste potest calefacere, secundi,vi absyathium: atquhd vehementer quidem, non ramen in summo ea.
Ieiacit,tertii, ut hyssopus:ac demum quisu lia tales
cit, ut urat, quarti ordinis esse velit, ut euphoruium .
Ierum praeterea sciendum est, singulos quatuor er u in tres adhue ordines distingui,prout medicamentum unius ordinis. Exempli gratia seeundi , quod
manifeste calefacitimagis vel minus calefaciendo. vel ad primum,vel ad tertium ordinem propius accedat. vel quodammodo medium sit. Quod de me diramentis d)ximus, idem de intempera iam dirandum est. Exempli gratia, ille in primo ordine calidus est, qui non euidenter est calidus, secundo, qui manifeste est salidus.& ita deinceps. In temperies itaque calida sine materia Grabitur reis gerantibus. Crythodinum inter cstera Optimum est,quod refrigerandi vim habet, di propter partium
tenuitatem lacile potest penetrare: sunt,praeterea Odo.
res frigidi violarum, rotariam,nenu pharis: sunt inumctiones ad tempora,ad nares, cum oleo muto,violato,
cum suem lactucae,plantaginis,& similium.
Porro hoc Rhales tractat de dolore capitis per eonsensum ventricula, sed admodum ieiune, qui id rantum iubet,ut per horam ante accessionem doloris aer assumat buccellam panis intinctam in vino grauat rum,agrestae, aut si milium. Quo loco sciendum est,
doloi em capitis per consensum nera,vel a toto corpo. re,sicut in febribus contineti, vel a parte aliqua deterra nata, praeci me vero a ventrieulo,quem proptereaverisimile est, Rhasem ex carieris omni hus partibus
elegisse. Vtcunque his seres habeat,siquidem legitima curandi ratio potissimum consis it in curatione
partis consentientia, ob id haec praetermitto. Galenus
libro x.de med. see. Ioea,inter alia etiam de dolore capitis ex ardore agit, di primo loco varia ponat Apol- D. Gl.raio tui medicamenta, & simplicia, & composita: moa is aritara declarans qualisnam si huiusmodi ardor,inquit,quandoque solam calidam intemperiem consistere, quandoque humorum,& vaporum multitudinem in caput . ferri, quam multitudinem docet fieri aut solo sangui Pι- ne redundameavi omnibus humoribus sque auetis. q. . Pro quo sciendum est ex Galeno in lib. de plenitudine, etiam II .meth. 6. si vel solus saneuis in corpore
crescativel omnes humores atque augeantur,hi: iusmodi augmentum plenitudinem diei sin autem non simul omnes,sed separatim finguli humores crescant, hine altera consurgit species plenitudinis,quam non absolute, ut priorem, sed eum additamento vocant plenitudinem sanguinis, vel bilis,&c. Verum inter nos quatuor humores illud est discri men, quod c fieri tres aucti nullam possunt ea cere pleni iuuiosm, nissimul cum illis languis quoque augea uti unicus vero auctus sanguis non solum facit plenitudinem cum additamenio, sed etiam quam Gal. absolute plenii dinem vocat r quod si altera ea parte alius bumor a
sangu4ne,neque simul cum sanguine crescat , ut flauabais in resto morbo, huiusmodi assectus non pleni iat udo nec simpliciter, nec cum additamento, sed c cochymia, hoc est humoris vii um,dicitur. Post etisentiam , de caulas doloris rapitis ex ardore Galen. ponit signa: nam cutis aridior ad primum tactum a paret, Uri oculias rubeo, habent, frigidisque pers sionibus gaudent . Tandem venit ad curationem is hie loci videndam. signa doloris capitis ex sigore contraria sunt eis,qus ex ardoremamque sacies est decolorata, mi me contracta, Sarida, neque gaudent frigidis, neque ab m M M. illa iuuantur. Hic dolor ex aere frigidiore contra. ε Ieius, si recen 1 fuerit, sine multo labore curatur, ae ia-lii m oleum calidum,vel bi gratia,tu taceum, syi .cipiti
assa sum, quandoque hominem liberatiquod ii vehementiora, calefactione opus fuerit, accipiatur oleum euphos hi mialiaque nonnulla medicamenta. De Inumeratis capitis affetiombus, calidis, S si uis,Galen. τnico verbo curationem instiauit , ver pharmata ad cutim capitis accommodata: quod, ut commode fiat, lubet pilos aut radendos, aut vique
ad cui ire praecidendos esse : qus quidem viraque medicamenta,&calida, &frigida , cum varia,&multiplicia sint,atis isti da hise deligenda ex ias,
erysi pelaia euram quale est cera ium rolaceum : cale. is facientia autem ea medicamentis calefacienti hus
componenda , inter quae smplicissimum esse , in. quit, quod ex euphornici praeparatur, cuius descriptioneo, habetis di hoc loeo, &3. de com p. med.
secundum genera cap. Generaliter autem sialen. ad hasce a Cctio ies probat ea medicamenia , qus method es μετασυγκρρομα hoc eli,er alto euacantia appellabant: oe qtii Du, e. priori litati frequenter,sed a curate lib. r.de comp.secundum gensra tractamur. Dolor capitis ex vino meraciori prouenil, propte rea quia ipsum caput vaporibus,quandoque etiam humotibus calida intemperie pro itas repletur, idque potissimum euen it, si eaput natura calidum suerit λuamq;& sine vim potione vapores i iii & humores ad caput facile di mompte solent ferri. instituitur curatio ex duplici indicatione 'altera vacuandusi adhuc crudum vianum cout neatur in ventriculo: quod praecipue fit per vomitum excitatum,aut aqua tepida oui hydraeleo: aiatera refiigerandi di repellendi qualia multa sunt m dicamenta, rosaceu in per se,& cum acetoAut hederae,
vel brassicae succo. Imo uero Quenus testatur solia brasser ealida,macerata di capiti circumposita, naturaliter & occulta -.. tria quadam proprietate ebrietati resistere: de qua conir nerare uideatis Planium lib. i et .cap. 14. dei b. 1o.9. Postea Galenus monet, in hos colore maxime studendu uictus
65쪽
uictus rationi, qui sit boni succi,facilis rectionis, &c.
Inter quae alimenta non est praetermit eda,nescio quae apparens repugnantia de palmulis: squidem Galenus hoe loco iubet a palmulis abstinere, cum dolorem capitis possint agerre t paulo autem post, nimirum cap. de iis, qui ex stomacho capite dolent ina: mular,
oliuas , uuas cum pane concedit. Nonnulli hanc re pugnantiam soluunt ex Galeno cap. 1. de aliment. D. cult. cap. 2ε. qui scribit, palmulas esse duplices, qualdam siccas,quasdam reces res,& intereas non paruamd ssereni iam errare: quare contendunt recentes, minime secas capitis dolorem facere . Sed fottasse haec solutio nulla est, scribente Galeno, omnes palmula, in uniuersum capitis dolorem tacere. Ideoepo alia ratione responderem,in dolore capitis ex ebrietate,in quo plurimi ealidi humores, re vapores ad illud deis runtur, iure Galenum palmulas prohibuisse, quod illae
reuera, consensu omnium Medicorum, capiti adue senturi in dolore autem capitis consentiente ventriculo ea idem concedere, quod scur capita sunt inimicae, ita constet apud omnes eas ventricii loconferre, & ilialum r horare : huius quidem veniriculi verisimile est Galenum imprimis rationem habuisse . Sequitur de Do Mura dolore capitis ex plaga aut casu. Galenus hulus asses fri4. etionis nullam aliam statuit causam, quam ipsi amma
tionem, quς quidem non solum ex plaga,&casu , sed etiam sne manifesta cauta,ex fluxione humorum fieri
consueuit. Si igitur dolos capitis proueniat ex vulnere aut contus ne,plures cir runtiar scopi curationisi primus in vulnerer alter In contusione: tertius in dolori
hus , qui quandoque consistunt in ipsis solis percussis
partibus , quandoque etiam ad vicinas paries exten duntur. In cura tone amem cum nullum capitis vul mis careat periculo, quod Hippocrares primis verbis docet in libi. de vulneribus capitis, Galeno auciore principium eurationis facere oportet a sectione vens,
nisi stas id remedium prohibeat, & virtus vitalis debitis appareat. Quod si propter aliquod impedimentum
non liceat vetiam incidere, elysiere acriori vetendum est, partim, ut vacuentur excrementa in iuressi res contenta, partim, ut fluentes humores ad caput reuellaniatur. Deinde pissidiis ad inflammationem accommo
datis agendum est,qus plurima ex Apollonio proponuntur; in quibus ille arguitur a Galeno . ac primo quod sngulorum medicamentorum idos ni praetermiserit, qui, exempli g atlasecetum rosaeeum iubet peris . . misceri, sed utriusque mensuram non explicat. olo. L .. habetis notabile Galeni prsceptum, nempe asse
ρο ' etionesn indicare auxilia, uuantitatem autem,& pro isti iam cuiusque auxilii d: gerentiam indicari a parteborante,ah state, tempetie, facultate vitali, &c. V rum csteris promissis unicam partem laborantem eonsideremus. Si crassa cerebri membrana fuerit denuda. ta , ut exciso osse frequenter euenit, solum toti ceum leuiter tepefactum utiliter adhibetur, acetum autem nitarium est. Contra autem s sana,& integra emissiente caluaria, velimus rosaceum ad membranam peruenire, unc commode Memm permiscetur, siquidem aceti vis in itinere ad profundam partem remittitur.
Deinde reprehedit Apollonium, quod neque tempus
usus fingulorum remediorum appotuerat . Etenim qusdam conuemunt medicamenta principio inflam mationis , qusdam in statu , quadam in dees, natione, quae sne maximo periculo confundi non possunt, ut docet Galenus hoc loco,& 6. de com p. me die secundum locos. ι
da dira sequitur de dolore capitis sne manifestis causis in
autem h sc pars non aliud continet, quam varias u μα- Apollonii medicamentalduus sigillatam a Galeno ex m. minantur: qui illum repreheno it generalite quod varia & indefinita medicamenta proierat, adeo ut comfundat calida stigidis, &qus facultatibus veheme ter inter se diaetunt. Deinde illum quoque particul vin arguit de nonnullis medicamentis: hsc autem om
nia sunt mati sena . Pos remo illum damnat d/ usu Opit,quod in doloribus ea pitia cor firmat apertissime ostiis.
Postea G uenus lucipit examinare dicta, rem ui
Archigenis,quem non vus rem medicum appellat, asseritque omnia diligenter didicisse,que ad me diram speculationem pertineant: sed tamen addit neque itilum omni ex parte irreprehensibilem esse. Quo loco nolanda est piselammma sententia Galeni, de homianis imbecillitate: di flicile enim est,ut qui homo st, noin multis pecent, quandoque qusdam pentius igno
ramio,quedam male iud cando,&e.
Deinde Galenus examinat Archigenem de dolore capitis consentieme veniriculo, & summa est, hunc P. dolorem euentus , s quando humor quispiam atris
in ventriciato potisἰmum illius ore contineatur,
quibus doli, hus, s gger diuros famem tolerat,adhuc madiscruciatm, liqui in per mediam talis humorum malitia potest augeri. Dio curatione imprimis dis inguedum est, utrum humor,vel incauatare,vel in tuniis cis ventriculi contineatur rutioque autem modo sgros
oportet lanari, nullis capiti adhibitis ors sidias,qita doquidem hi flectus capi iis proprius non est, sed
ab humoribus malignos vapores excitantibus prouonit. Itaque fidium res contineantur in cauitate ver-
mculi,vomitu protinus purgand sum, aut aqualem - . .
da, aut hydrelso,ves quos lisi auteni isti humores contineantur an ii et hiera optime purgantur, sus '' descriptionem proponit: de qua mera cum alias tractauerit, ad nunc sit satis vos mouere, Galenum hieam mare , summam dosnhios esse ad 5 j. minimam Md5 s. quod manifeste repugnat ips Galeno 1. de meo. secundum locos, & , mei ho. ij. qui longe maiorem dos ni constituit,vsque ad 3 vi. Repugnat etiam experientiae , quoniam frequentissime hoc tempore hieraerhibetur ad 5 iii, & plures r unde cum res fit plane ablui da , repugnetque rei naturae , di sensibus , equidem censeo hunc locum esse deprauatum : quod speciatim antiquus interpres confirmat, qui scribit perseetam dosm huius medicamenti esse ad 5 viai. minimam ad gini. neque sane aliter repugnantia tolla
Post hse Galenus examinat dicta Archigenis de e. u.
dolore tapitis ex calida intemperie, cui ventosus sta' ,. 3- .atus coniungaturi in quo maiorem Arestigenis diligentiam requirit, qui non explicat, an huiusmodi flatus ex aliis partibus in caput deri uentur, an in imso eetehro generemur , id quod Galenus conatur
supplere . Igitur in huiusmodi assectione plurima
ei Archigene asseruntur , sed satis confuse. G Ientis aurem ea sua methodo elicitis indicationiabus docet , principio sola repellentia conuenire rdeinde repellentibus lenientia, & concoquentia miscenda esse: ac demum ad discutientia deueniendum esse, ita, ut transacto principio paulatim repellentia detrahantur,donec medicamentum ad contrariam mixtionem deueniat illi, quam primam habuit , hoc est,ut plurimum quidem discussorium si, & attenu
torium , minus vero leniens de concoctorium, miniamum autem repulsorium.
Quibus postis indicationibus non facile est si nauia praesidia ad illas accommodate inuenire. Post nec Galenus tria Archigenis communia praeeepta consis derat,ea vero sunt si malum augeatur integra cibi a sinentia, sectio vens ex cubito, alui purgatio per v Iidum clysterem: de quibus hoe iudicium faciti in ca ss biliosis famem quam maxime noxiam esse: secta nem vendi in pueris, di senibus, & debilitatis praeterismmendam esse r Hylteria fore quam maxime opor tuna, non solum ad vacuationem, sed etiam ad reis uulsonem , squidem hse non solum vacuant quo
in intestinis,&mesareto,sed in sima etiam parie iecoris
66쪽
De cephatia. GALENVS mirabili methodo agit de Cepha
lsarptimum deessemia secundti de disserentia, tertio de signis,quario de curatione Cephalaea est an tiquus & rebellis dolor capitis, qui ex facili occasione
maximas habet elacerbationes, adeo i Vt fger neque strepitum , neoue vocem vehe inentiorem , neque
lumen splendidum , neque aliud id genus possit
perserre. Quidam sentiunt veluti contusonem, di dissensi
nem eorum,quae circa caput sunt: nonnullis usque ad radices oculorum dolor progreditur: dolores aliquando continui sunt, nonnunquam habent exacerba limnes& interualla, siue inordinata. siue inordinata AEt in morbo comitiali contingi udolores quandoque membranas internas, quandoque membranam caluariam ambientem occupant.
Signa ea sunt: dolores eum strauitate humorum multiiumnem significant: cum mordacitate, vaporum, aut humorum acredinem; cum pullo, inflammatione cum lensione autem squidem tensio fuetit sine grauitate, & pulsu, tenuis, & ventosi flatus multitudi nem seniscam. Si uero tenso fuerit cum gratulate, hum tum copiam inter membranu contemam,scut si fusTit cum pulsu,membranos corporis inflammationem Maifieant. Demum dolores in superficie capitis,membranae os caluariae ambientis assectionem, qui aute sunt in pr fundo internarum membranarum daborem signinca retenim quotiescunque affectio intra caluariam consi-1tit, tune usque ad oculorum radices dolores procedunt , propterea quod tunicae oculorum ex cerebri membranis oriuntur , ut docet Galenus I a. de usu partium.
Post ha e Galenus instituit eurationem: namque si dolor capi iis prouen i propter humorum aut Vap tum multitudinem, simulque totius corporii plenitudo coniungatur, ante omnia corpus uniuerium vacuandum citi si veto veluti debile existens caput, ad se eleuatos vapores & b umores recipiat, oportet πυ
guinis detraitione ex cubito. Hoc tempore imigallia arbus repellentibus utendum est: deinde praeparatish umoribus di apparente coctione, corpus per hieram exacutam inquit G alenti 'purga ndum Est,quam qui
dem hietam exacutam eg6 inici pretori uuotiescunq; ali 3um aliquod me3icamentum illi permiscetiit , ad quem modum Galenus' stilatur i. lib. cadi. ao. de Al
pecia, si atra bilis fit purgandi esse ten, nisi iii: s
o flauabilis redundet , scam omum ti aliquando perum ascuisse. C eterum psit torius corporis quuatioisem, iam decet ad particularem uaeua tionem, N pql remo ad roborationem capitis deuenim ne inpollarum ipsum cerebrum tam facile repleatur, de notios hvm res recipiat. Caput speciatim vatuatur , ita uenae natibus, in fronte, post aures, per apophlegmati Lτ mata, mitissa: corroborat ut lutem per medicamenta discutientia, quorum multa exempla subiiciuntur in G a no. Qua loco notandem,quod tractans de apophlegmatismis , tu ino iiii i Nunc autem id tantum milςndere commodum tu , . quod hoc auxilium pia a iusii insestaniis esti temedium, uue inadmoduis uomen apiid Graecostea Met quibus verbis colligitur huiusmodi medi merita ad lucis tantum sapitis alta. ius esse accommodata, qta, pituita excitantur, &Fων ν labyre tiatuta su it frigidiores. Vnde musti Medicia
uendi iunt,qui in quolibet capitis morbo, tametsi iule ex hile di calidiore laseuiue orium habet, indus
rearer apophlegmatismatis utuatur, ubi tamen Gala
nus nunquam eotum meminis Secundri tractans de cataplasmatis, mentionem B- -
eit arboris Persea, quam scire uos conuenit pluit mum 'flab illa arbore disserre, quae apud nos malus Persea di citur, ut mirum si, fuisse Marcellum Vitgilium Florentium , interpretem Dioscoridis, Ral os,qui aliter sentiant: quibus saltem Dioscotidia & Galeoi testim nium debuit salis esse,qui de utraque arbore, Si Persea& Persicaa diuersis particulis tradiderunt. De Perialea Galenus ti hoc loco. 8e i. de alimen iis is. In sola, inquit Alexandria arbor sua Perseam vidi, quae de ipsa
magnis arboribus est an numeranda . Iradunt .utem fructus apud Persas adeo noxios esse,ut edentes inteis rimant: qui tamen fruetus in Aegyptum translata, commode & tuto comeduntur, sicut ponia At pyra. iTertio, Archigenes ad dolores vehementer inuete. s vis ratos probat synapismos&vllionem: quo loco inquit πε. Galenus. Med eos fere omnes in omnibus plurimum inueteratis a Metionibus ad huiusmodi medicamenta tanquam ad lacram anchoram confugere consue
uisti. Ego vero, inquit ille, cum intemperies qua piam, fle humida fuerit, aut per te ipsam in pari bus. adsit, aut propter humorum frigiditatem oria, sit ex synapi, ex thapsa, di s milibus medicamentas adhabeo,calidis vero& sitis non adhibeo. Qitam eandem sententiam repetito de tuenda valetuo ne 9. Aesane hec Galeni admonitio mih: videtur ad mulio, Medicos hoc tim re pertinere, qui in uillillationibus , &teliquis moth s capitis, qualiscunque si intempe ries , qualiso inque fit materia noxia, vel frigida, vel ealida, ad eavieria familiarissime, ac revera, ut ad sacram anchoram confugiunt: quod mea sententia s-
ne diligenii iudicio faciendnm non esu quandoquies si intemperies, vel materia noxia fuerit calida, docet
Galenus, persuadet ratio, de confirmat ra perlevi δ , Da timuisti Gutetia , di omnia calida medicamenta non solum νει. esse inutilia,sed etiam minitiosa. Postremis Archagones quorundam medicamentorum mentionem sacus ruae per solam experientiam cognoscuntur,visceuu-uin cuandam contrarietatem occultam csacacia sunt, & vulgo amuleta dicuntur; quorum usus ei s a Galeno non improbatur, tamen neque magnopere probatur, qui perpetuo remediis secundum taedi m Amalo. . rationem tradatis , magis fidere consaeuit ' Alexan- der inter caeteros, huiusmodi pResidiis mirabiliter de
De Hemicrania. Galamis in hoc capite tractat eurationem bem Lcrania ,eadem sere methodo qua tradidit de Cepnato. Na mque p rimo dcclarat eis ntiam. Secundo, d liseret, tias, & causis.Tertio signa. Postremo in vica tionem:de quo morbo nihil dicam, partim quod oti nia sunt manifesta ex Galeno: partim quod plura C phabeam,&Hemicras iam minime diuersos a rictus ella ed tantummodo in viis parte laborante d steriervi de certum est, quod Galenus quoquς cousirmat, eadem rcinedia utrique ascivi, α , phaleae & Hemicraniae conuenire. Ex quo factum est, vi neque AN
. ioci ,1 bivnea , neque Asclepi i, i i . i do, neque quispiam , alius, volueriti i. i ' os .... paratim de . te m. huius Modi medicamentis hemicra
67쪽
uoti nullos unam atque e. ε dem vertietius assectio..ena sp iscant,ex quibus est Merodanus in suo Ooci massico Hip qui mea sententia decipiuntur. N moue, ut illis concedatur, tria priora oomina idem significare ut patet .aph. 3. 23. 3 3 de locis affη. ε. de tuedavat xx. amen vernilo apud Galenum dicitur, eum omma cir magi videntur : quod si piperea tenebraeaccedant, ra. vi aget visu priuetur, tunc compositio no--ine tenebricosa vertigo dicitur. Larini vertiginem, Baltim coirimiam appellata , qυς nomina ea propriis y npimitibus, nempe cucusauersone, di tenebris, quae pe ea significanturAEriginem hahuere. taque vertigo ex communi omnium consensu: scut etiam de fi nitur ab Avicenna,ess,e linquis imaginatur quod omnia simul cum suo capi: & corpore umuerso circumuosnantur. iari Cererum elim vertigo fit res p sternaturam,hς au- - , tem triplices sint, morbus, causa morbi, sympioma r quaeritur sub quo eenere reponatur; Primum vero noes motbus,quia non est intemperies, non solutio cois inui, non mala compositio. Secundo, neque est eausa morbi, cum nullus ab ea morbus effetatur: itaque reia stat , ut sit symptoma. At vero cum symptomata sint trium genetum, iationes excrementa immutata,& qualitates immuta is, manifestum est non esse exies immutatum neque qualitatem itaque erit aetio issa. Sed ruinam eum actiones sint triplices: naturales, viis ales , animales, neque in prςsentia tedantur aetio nes, vel vitales, vel naturales, necessatio sequitur actionem animalem laesam esse .
Vetu cum huiusmodi actiones sint triplicis, quippe alis ad sensum,aba: ad motum aliae ad facultates pria
ea pes pertinent, dubium est, qualesnam actiones anum ales in vet 1ginae Iad imur; Respondent nonnulli , omnes animales actiones isdi, Scum nemo dubi iei de facultate princi ne imaginativa, a tum praetereae iram I di lentum visonis, & mcitus: quae quidem actiones quandoque sunt debiles, ut in fimplici, veristigine: quandoque a lus, ut in tenebracosaeontingit : in qua sumi neque uident neque pM: but tonsis uere milum.
sed iiii male sen iunt, quoniam ad constituendam
esse a m vertistimo nos con eurrit necessario issio sensus, dimonis sed tantum imaginatio,quod omnia ei cum uolantur,cui deinceps imaginationi issio sensus , R motus quandoque succediuquare huiusmoda aetiones potius ad nonnullas d gerentias vertiginis,quam generaliter ad vertie nem pertinent,ad quem modum Galenus a. deerisad finem,tradens indicia qu ibus f tui am ct sim per vomitum possimus praecognoscere, inter alia fgna his duo tanquam da uersa nominal , obortas vertigines, & ea quae oculis tenebrosis, obiiciuntur. quod quidem discrimen habetur telam inli--hro introductorio, Galeno ad scripto a 3. in quo legitur,caliganes oculis Offusas,& vertigines cognata esse via morbo comitiliab eisdem causs pendere,& eas dem sedes occupare. Cum intur in vertigine, mea sententia, neque se sub Ia datur neque motu si res at laesonem esse in principe iacultare: quaecum fit triplex, im aps natio, ratio, memoria, neque ulla oppareat lasso, venationis , vel memoriae, concludendum est, lasionem esse in imaei
natione . Postremo autem cum omnis actici triplieiter laedatur , vel ablate , vel imminute , vesdeprauate . hie fine dubio imaginat o non es ab
s οβι vilia sed hie statim quaerat aliquis a Deprauata imagina m ιιι n . tio apud Galenum de symp. ΔΚrαδ p. 1. est dibrium:
Vettim si est actio imastinationis depravata delirium est si delii iam, vel phrenitis, vel me ancholia: quod
virumque ah omni ratione, & communi medicorum consensu videtur alienum : ex quo videretur ecincludendum .in vertigine imaginationem non hedi. Ego ad hanc uisscultatem responderem , non quamlibet de prauatam imaginationem deliri u n esse . sed tantum. modo cum ager huic deprauatae imag nationi assent iis tur. Exempli eratia, in iussisione aeger imaginatur m scas.culices,& alia id genu, , sibi ante oculos circumferri: veruntamen quia iste hule deprauatae imaui nationi non assentitur,led iure1bait id fallum csse,& naec sya promata ex interna mori, fiet i causa p ouenare,propterea nemo unquam diritatis sionem ae litium se et si
vero in vertigine omnia videlitur circumuolui, euma aer sciat hane visicinem falsam esse, i. a habendum eli, minime hanc altionem deprauatam ad delirium
sed aduersus hinc responsionem est Altimarus, qui Eoo Aucapi re proprio tr. scribit, hanc cognitionem utrum imaginatio si vera, an falsa, minime ad imaginatamnem sed ad rationem perii iere, ae propterea latis e se , si imiginatio fuerit deprauata, quanquam aeger stium assensam non praeb-at, cum doceat G uenus, &omnes lateantur, singulas facultates princip 4 separat: in posse lidi. Ego verti puto hanc tem se aliter habere, neque hominem , utcunque deprauatam imagin tionem hibent,delirare,nis illi consentiat, centeoque minime esse alienum a doctrina Aristotelis, & Gale ni , imastinationem ex iis,qirs illi offeruntur,non nulla
apprchendere,vel non apprchendere,varia compon Ie,etiam impossibilia,ut aureos montes,&c atque illis.
ves assent moer non assentiri. Verum quoniam ad a curatam tractationem huius rei opus foret de propriis facultatum principum operationibus sermonem habere, quae disputatio a nostro instituto nos auert ret, unico ea emplo Theophili Medici ero contentus,
quod eli apud Galenum de symp. dista. 3. qui cum alioqui prudenter se gereret, & interrostaret,& ad
intenogata responderet, presentesque exacte cognosceret , tamen quosdam tibicines angulum cubiculi in quo decumbebat, cupasti, & assidue canere, & pulsareat bitrabatur,& putabat se illos videre, alios quidem stantes, alios vero sedentes , qui nenue interdiu
neque noetu unquam quieicerent,unde assidue clamabat,illos debere mici. Cum Galenus hae in parte docerei,delirium vel in sola imaginatione,vel in sola rati cinatione , vel in utriusque eonfistere; hoe Theophili emplum proponit, tanquam delini quod ad solam
imaginationem pertineat:qia aer igitur, utrum The
philus huic deprauatae imaginationi assentum praebuerat,nec ne atque illud nulla ratione potest neetari: ala quin enim non elamasset illos esse ei; etendos: praeter
quam quod Galenus sci ibit, Theophilum postquam
pei fetae conualuit, cstera omnia nouisse, quIcunqueus si eorum, qui eum vis tauerant, aut dixissent uxfecissent, atque speciatim i maginationis de taedio tibi ς num meminisse. Quo i si Theophilus licet huic de
prauais imaginationi assensus fuerit,unam tentummo se ado habuit deprauatam imaginationem,incolumi peris manente ratiocinatione, plane Altimari opinio vide
tur 1πbecilla, qui contendit huiusmodi astinium ad rationem perlinere.
Quoniam vero vertiginem symptoma esse,&c. atque omnia symptomata pendeant a suis mothis quςritur postremo loc , qualisnam sit morbus a quo vertigo originem habeat 3 de qua dubitatrone paulo post verba faciam.
Dissereniis vertiginis siret plurimat , & prima 4
modo affectus e namque nonnullis omnia videntu tituhare, & tremere nonnullas circumuolui, nonnulli
tenebris offinduntur,mvisionem perdunt , no milli nequeunt pedibus ins stere . sed nisi sugilatantur, ,,
s.cunda est differentia i modo generationis: nam itque
68쪽
quevertim alia propter inter nas, alia propter externas caulax generatur a alia capite pr numa labrii ante,
alia ventriculi ote consentiente fieri solet: cuius diis rentiatimserente Galen ,3. de locis ais 8. Alchiilenea quoque mentionem facinum Tertia est differentia a tempore: si quidem vertigo alia est continua, atque hac vrplurimum fit capite primum laboranter alia eis interpolata, quae ex consensu aliarum partium plerunque prouenit, Galentas 3. aph. II. Alia est recens,alia antiqua: atque haec antiqua solet frequento homines ad epireptam, S a poplex iam deducere C. Ia,is Quarto sunt d serentiae a causis, de quibus ac ra-ilinii. M agendum ess . Ac sane sicut ex una parte conuenit inter omnes, proximam , R immediatam causa ira non aliam esse,quam inae uitalem,turbulentum, de in Ordinarum motum Auin humorum, utra spiritiis.qui in cer bro continentur, quam unicam causim Galenus praeiactate ea plicat tertio de locis a V η ita altera ex parte,de caeteris causi, quae huiusmodi motum possunt excitare,plerique vehementer d flentiunt. Galenus has causas videtur reserte in materia in calidam nempe v I p rosum,calidumque i latum ipiritu ira: contra Paulus lib. et ix. in frigidum, S glutinosam humorem. 3ccupaniatem cerebrum. Hippocrates quoque in materiam fi
fidam videtur inclinare, dum set ibit 3 libr. aph. hune inorbum ,&senilis aetatis, S hyemis propritim est e. s. hases utram que causam ,&calidam, & sigidam attingit. Demu in Avicenna inquat, niatui iam vertiginia quandoque esse choleram,qua ἰidoque phlegma : melancholiae,& sanguinis non memini i,quo; tanae, fluos quoque huae Ores non praetermisit capite sequenti, ubi non lotum cholera ,& pituitie, sed etiam sanguinis, &melancholiae signa recenset Ego vero censeo,quos aique mos bos,quoscunque humores, quascunque causas , sue internas , siue externas , unde multa vapores
spiritusque flavo si possunt ves in capiae generari, vel ex adiis partibus ad illud transmitti, aiu te id praestare, vi in circuitu ut abo simili inordinato motu moveantur, haec Omnia vertiginis causas,ut proximiUIesi vel romototes statuti, sa esse. ,
rebrum conturbare , humores exagitate , spiritus inordinate mouire , sunt e ictus capitis , ictus
dorsi , calor Solis, aspectas rerum fas motum ex lac sublimi, res quaecunque circumuoluuntur, & alia id
Quod autem ad causas internas, s loquamur de e pite pruno laborante, h ero tum intemperie, una excepta sicca, ex qua forte ilia i vapore s possunt eleuati,sue simplici,sue eum materia, siue sine materia, potest originem habere. Intem peties calida iacile potest
vapores ,& spiritus mouere, frigida constrιnxit, neque Permittit vapores ea halare , unde cum per obli ruetos meatus cerebri illis non pateat eri ius,uinc mouentur in rarum: intemperies humida membrum maxime lihelaciat,& consensu omnium plurima generat excre menta, ex quibus plurimi quoque vapores eleuatatur:
se singuli humores hoc ipsum pristant, ut placet Ain
3ν. M Sin autem loquamur de vertigine per consensum sis e so aliarum partium, huiusmodi humores, S uapores vel
in crisi per nurum sanguinas narium: hoc enim tempore illi impetuo te in caput effetuntur, & mouentur spir)rus,& vertiginem ei unti vel illi irant iuntur a determinata parte, & cum nulla piope modum si pars
Nostri corporis, quae non in contensum possit caput deducere, di vertiginem facere, tamen pis caueris dua sunt, ventriculus,& uterus in mulieribviaque di s partes hac in re insignem habent pra rogatiuam, siquidem
ex utrisque facillime . de frequeniamine noxi i nu, de
vapores Heuantur, di a te dum in caput , unde spiritus in gyrum vertuntur, motientur,de vertigines hunt:
quo quidem malo mulieres speciat an solant laborare,
i illis menstrua purgatio, vel lonee magis,& deterius.
si semen detineatur . Veruntamen de hac veri igine ex consensu unum notandum est, ex Galeno 3 de locis assecl. 8. eui caput per consensum alterio partis laborat, iam e mala quς fiunt,ipsus capreis propnacen seird i esse:& hse de differentiis vertiginis. Ex iis veto qius drimua de causis facilis es responasio ad eam diab latonem, de q ia supra, qualis nain is emorbus causa verilsinis, quam symploma esse dixiamus,statuenda sit. Namque respon1eatis,proximam qcausam huius sympto malis csse morbum in mala com post one,nempe obstructionem, qus ex flaitiosis .a- 43 Muporibus,ti spiritibus perficitura, sed neque dei se alios
morbos ex quibus huiusmodi vertigines oriuntur,ca pite primu quidem L late Obina qualem cerebri intemperiem: per consensum aule, initia periem. vcntriculi ter , di aliarum partium ι ca quibus noxii illi va- potes.de iiii mores eleuantur, di ad ipsum caput itania
Signa pathognomonica, quς in uniuersum vertie ianemandicant, nota sun clong us inqurtenda cum ast ste serenti hus, de sensibus fiant manifestissi La. Patii is adii reuitarum, ex modo a fictus, exterri pote, de aegris , de accidentibus facile anteoliguntur: omnia circumagi,de rotari videntur gii non pustini in sp eere ea Nuς veloci re irroueritur in pyrum, quando uue culis tenebra offeruntur,interduia: uti cautitii A similia fiunt; quoru in omnium tacile est rationem iedd re: etenim cum facultas animalis s nul cum spiti tibus per neruos ad inviumenta letis utim, & catera, partes
iransmittatur necesssario sc quHur,ex turbo lenta.& δε- Ordinata motione spirituum, talem facultatem animalem,quae ad sentiam, Se motum pertinet vitiati, id labefactati. Postremo neque signa ex causs habent diiscilem iii quisitione in . C.iulae Exit ros lutit nian: felὲ s; .mae: qua enus vero per cinet ad causas internas, sic in
rit intempei es caluia, caliditas ad laetum percipat Lr,sgra faciem,& ocu os ruti eos habent,iuuantur δε gau. oent rebus refrigerant.bus: prscialere 'Lae potuciunt di corpus, & c put calefacere. N fuerimn: per is tri . i. pida, eontraria signa apparent, Digiditas ad latio in f bisa. 'percipi iur, ςgri colorem a.b diorem habent uuantur in
a calidis, prseessere refrigerantia,vitius ratio ati,de caetera id genus: quod item de intemperie humida statuendum est. Si intemperies fuerit simplex, ac scem
teriaim capite nulla erit grauitas, neque pei os,perna- signa ἐπιεres,vel alias partes plurima eri ni excrementa. si ve paraeiciamto intemperies fuerit cum materia, qt s signa tradun- --ria. tur ab Aui .eum sanguis er adest tenso venarum castitatas,de rubedo oculorum totius corporis grauita, somnus, i allitu do, pulsatior cum hilc erii calidita, capitis ine grauitate,vigil ue excrementa Liliola: cum pituita, capitis grauitas,u:m ultas motus, somni pic fundist cies albidior, excrementa ciba, priuilosa: cum in dian. chol 1a sunt Ugu et, somni perturbati,cognitioi co me lancholiae, caci emen ta subnigi a. Verum a me omnia intelligenda sunt indicia, lulimguentia , trum vertigo si ea pii e pIimiam labolante, , an per eontentum aliarum pata sum. S gna capitis pli. ii ini, sismum laborantis uadita sunt a Galeno ex Archigenea de locis ais 8.etenim tunc placvisit dolor capitis era uitas,lς so Oi lactus, gustus, aut . um s metusoc tandein neque veniri is, neque a terius inscii oras varii, , maapparent. Quodsi econtra nulla capitis Hesio,nul. aesen tuum que eis prscest erant , apparcam aurem tria l)εν ea ηs siones vel ventiacula, vel aliarum par in iiii inieri
rum, tunc vertiginem per contensum fieri putaudum eli. Signa autem consentientis ventriculi ex eodem Caleno de Aichigene tradita sunt praecedem natisrI, ii minachi morsus, prolir ata appetentia, debilis, tardaque concoet io,& similia. Signa consentientis vreri sulat, pracedemes reculiares illius morbi , abortus , pissecatio , Ieientio menstruoI um,de 1 tius. D. mum
69쪽
Demum consensus cordis, iecoris, ae forte aliarum
partitim acile possunt intelligi ex signis, quae affectus
omnium earum partium solent comitari. In curatione memoria sunt repetenda quae diximus ex G deno in arte medicar in qualibet aegritudine,quae ex si iet cine humorum originem habet,quatuor nobis sese ofs, re ind:cationes: vacuationem totius corpo ris: rei ultione me repulsortem e & dissolutionem ma
teriae qua remanet,ac corroborationem partis: quq omnes indicationes ad nostram vertiginem debent acia in odari.
sed primo sciendum, hunc morbum diuturnum aed ille dem esse de quo scribri Galenus 3. aph. 7. quod proximia, sit epilepsae S apoplexiae,& vrruinque huem arbum praecedat: prae exteris autem in senibus dilia cil. r,& perici losior exi liit.
Caeterum ex prima indicatione id primo quaeritur,
visum liceat venam secare, nee ne λ Plerique omnes ab tine remeato abhonent, partim quod ieetio venae commovet humores,& spiritus,quos altera m parte expedit quiescere a partim quod redundat materia pituit sa , qua a natura sanguinis est aliena. Ego vero aliter censeo, puroque hoc temedium non sol tim utile, sed etiam necessarium esse: quod inter caraetos confirmat Aur nna rhaec verba: Phlebotomia est optima in curatione omnium specierum vertiginum materi lium. Et quatenus ad primam eorum rationem,ego illam non saris intelligo: etsi enim laeta vena mouenturh umores, D spiratus, tau en virique,& spiritus,& h mores dicuntur ex parte tu iante,adeo ut veris,nile, R necessarium sit, illos qui remanent in capite, facilialius quiescere, minime agitari, Se moueri, & ad naturale institutum redite. De alteia autem ra tione iam siepe diximus .at na fallimur,demonstrauimus, indieationem mi uendi sanauinem simpliciter nuinquam sumi ab humoribus: quare si vetiam fuerit magna,consenistienti us caeteris, perpetuo vera secanda est, sicut se
cai Galenus in letha go, ex at is morbis id genus,quicunque ab humore si stidiore or tu intur. Sed quaenam vena secanda est Respondent omnes,serandas esse venas supri 1otes, es cephalicam, vel hasticam, vel me d am r ego autem censeo custa Galeno distinguendum esse, virum Ger reuera in praesemia laboret vertigine,& curatione indigeati quo tempore venae superiores in brachio , quae velociter , &co prose ex toto corpore &capite sanguinem det hviit, susetur inferioribus anteponendae: an potius aeger vertigini aliquando obii
xius esse soleat, it a vi potius ora cautione, quam curatione indigeat iune enim secta vena in ciuribus, vi quae fluentes humores reuellere, & ad partes contrarias: tranere potes . venas iuperioribus anteponenda est. sic enim dicit Galenus in lib. de sang. miss. as. P dagricos excubito,comitiali morbo,& vertigini obnoxios potius ea cruribus vacuandos esse. milier si hae morrhoides vel menses in mulieribus retenti fuerint, propter quam causam frequenter omnes in vertiginem incidunt, venae inscriores secandae sunt: Quantitas sanguinis, sumpta indicar One i redundante humore frigido, sit moderata. neque illes mes,& copiole,sed per interualla,&congrua mensura reiciendus es sum aegri ex facili Occasione co .acidant,
quod ex Archigene, & Posidonio notavit , Aetius
verum praeter has praecipuas venas, neque alienum fuerit a rarione venas quoque particulares aut frontis aut narium, aut post aures, vel cum ferro,vel cum hiis iudinibus aperireret si hac potius ad derivationem,&propriam capitis vacuationem pertinent , ad quam non licet sine generali praecedente vacuatione deuenite. Deinde Galenus 3. de locis affeci. g. se et ionis quoque arteriarum poli autes mentionem facit,de qua spariter Aetius. Paulus, Avicenna.& Omnes loquuntur. Pro quo sesendum eli, veteres admodum familiariter arteriarum sedi ione uti consueti ille , qua operatio hoc
tempore non sit quod fbitasse eum ita causa , quod
illi habuerint chirurgos, ct ministret petitiores. Mi
dus autem incisioni, debet esse, ut totae pertransuersum incidantur,ut docet Galenus in lib. de ting. misy. ad finem. Cum enim alioquin apiria arteria vel dis iter,uel nulla ratione possit sanari, nee languinis fluxio cohiberi, ut dist e mons irai G denus s. me . r. si tota ari ria pertransuersi n ineida ur, te uulsis utrinque ambabus partibus diis ctis,una lursum, altera de rium,quiestir,ae sanguini, fluxio siditur, vulnusque obducta carne,& cicatrice curatur. v. de Mediet, eodem Galeno auctore de sanet missi.& is .inetho. ad finem,in fluxi nibus ocu o um,in diuturnis doloribus, in aliis rebellibus malis capitis, alterias q is sunt in fronte, emporiabus, de post auies, solebant secarer imo vero Galenus ubiqued: huenti si nus nos ratio rem docet, qua potismus intelli acre, quale imam eriae in caput noxios humores. & vapores deferant, ac propterea inc si nem requitant, qui scribit Oportet autem derasom. pite Ser. Ad nostram vertis nem redeundo, sciendum est ex
Galeno . . de locis as et. minime in omni vertigine arteriarum sectionem amare, sed tantummodo in ea ipecie, in qua vaporcisus ea lususque spiratus in capite per ipsas detritur, quanquam neque etiam omnes it aegroti huius sietionis beneficio sanantur: di reddit rati nem , propterea, quia per alias internas arterias, i nee maiores , quam sint arteriae aurium , saepenumero
vapores ascendunt, di eaput replenia quare in citeris speciebus vertiginis sus vel proprer i n temperiem c rebri , vel allio contingunt, hoc remedium re aciem dum est.
Qiod si propire aliquod impedimentum non luceat venam secare, tune ad scarificationes malleolorum, id clylleria ama.& ad alia reuut otia prς sdia veniendum tu . A nte se es i. inem venae, si id ferat occasio,
aluus lenienda est vel clystere,vel leuiore aliquo mediis
camenio in ter quae optima forent,mes rosaceum solutivum, ama cum hiera &c. V . o
mcioiam hiara si ficis. 3 M. Hoc tempore esse dus lucceduci iiii d: cationes, re pellendi , di reuellendis uentem materiam ad caput. De reuulsone ne modi bitat , atque de iis Ape dixi mus: verum de via medicamentorum repellentium dubium est. Namque in materia se itida ea non videntur conuenire,pisterquam quod Midetur periculum imminere ne talia medicamenis adhuc magis humores, &vapores in capite commoueant. Sed respondeatis squam labet omnino repellendam esse;qus clara est sententia Galen r3. me ho. Et quanquam huiusmodi prs sidia re pestentia aliquo incommodo non careantre amen longe maiorem utilitatem a s erunt. Et ita Rhaisses ad Aetius utuntur Oxyrhodino,quod tamen in veristigine pituitola, non ita frigidum mihi probaretur. sit
Otii ehama, hal e. Iesi ara I 3. Maii. J s. Misc. Post hie de purgatione totius emporis eogitandum est i sed ante purgationem illa medicamenta su texhibenda, qus materiam noxiam attenuare, incia dere , 8e eoquere possunt. sic erum purgatio seliciter procedit. R. Metii sa ea ι. ' a. Ovmeil ι pH. I si,
70쪽
Et quoniam instigido atque frequenta rebelli h
more unica purgatio non susscit, conuenita leuiori. bus ad valentiora progredi Exempli gratia, Pro con coquentibus , ad sympum de saei de , de tonica compositum ad decisa origant, pulcgu. chamae dry- tau hieta diae loeunthidos ad patulas c hinsi S Purgato corpore uniuerso,ad propriam pulgationem capitis deueniendum est , quoniam iam suprad x mus,caput potitanum dupliciter purilari mr os,& nares iqua duae partes,ut docet Galenus s. de via pari natiquasi duo ampli raui, de ea nates a natura sucit instituti,quihus multa,&sensibilia excrementa purgaren tui: idciren medicamentas ad utramque rationem a commodatis utendum est. De iis qua purg/nt pet os, di duplicia sunt, masticata, & gargaritara tino dubiam . nullis sum suspecta,& ratio, omam timeat a necat.An .Hhia motione humores.& s litus e tem Mn ceretilo,adisis e magis moueantur. Sed tamen respondeas, haec quoque medicamenta,si opportune adhibeantiar, ne- pe post communem i& propriam ea pius vaeuatiouε , Onferre,neque ullum periculum Mite posse. Et ira nec Aretinus medicus vetustissimus . neque Paulus , nec Aetius, ab usu emundem prorsus abstinuerunt.. - Vacuato uniuerso corpore,*capireaeuulsa, & r pulla materia. ex postrema indicatione ad illa medica F.b.,-- menta deueniendum est, quae pertinent ad discutiem A dam matenam in cuire, atque illud roborant. Haec medicamenta simi duplicia: partim interna, ut conser uinoris rini, tonicae,saluis,lloechadoardiani bra, dia minum,ducatam thum,i heriaca: miihradativati similia: partim sunt externa, ut odoramenta ex n gella, marotam, ex castoreo: iuunctiones ex oleo rut Modaurino, liliorum alborum . Loiiones ex decocto
pulegitor optical mihi, serpilli, radu irem, &c. Multi in hoe rasu non audent uti embrochis, de stilli
cidiis,qui timent ne ira cerebrum magis concutiatur; dispiritus in eo contenti magis perturbentur, atque inordinate moueantur; sed tamen sicut proxime dixisanus deeritanis,si tempore opportunoadhibeantur a puto haec quoque praetidia mauea ire magis posse prodesse,quam obesse. At vero initi caetera prς sidia duo sunt lvincipali pro Licinium ione , quae noe tempore nobis sunt f
miliariaralterum sunt aquae thermarumcluarum viam iam experientia est confirmatum, esse saluberrimum: quae quidem aquae administrantur se pro Dotione, &
AM 'iuta pro capitia lotione, & stilliodio. Quod s huiusmodi
daa es ais aquis naturalibus careamus,nos docet Gas. r.es smphmed.f. ut Lilli posse artificio praeparari, tu communi aqua decoquendo sal, sulphur , alumen, L similia, quae in aquas naturalibus redundare conspiciuntur. Alterum praesidium,fueram apud Utiquos nonnulla medicamenta, quae vehementer evinciendi, siccandi,atque vrendi vim habent , ea dropaces, a pa , de synapismos appellabant, qua s famitiariter viebantur, cum ad alias corporis partes, tum maxime ad ip- 'sum caput,ut dicit Galenus L metho II. μὴ de tueada ves. s. sed hςe medicamenta, eorumque usus apud Da ς iv nosam abolitus est pro quibus medici nostri uruntur ν' eauteriis, de quorum opportuno usu iam supra dirumus tractantes cephalsam, ubi eorum inlli tutum imia probauimus, qui sine ulla distinetione,& indiscrimi natim in qualibet inte me,& materia illas utuntur. Haec medicamenia, seu cauteria,seu qualiacunque suerim, id pisstant, ut materiam in capite conten iam ad partes externas trahant M disciniant, nec non caput cati faciant, si ent,& tohorent, familiarssime autem ad comm garm coronalem , quandoquidem etiam' ad occipua solen Oppuo . victus ratio sit moderate calefaciens, atque rate Ut tria: nuandi,& incidendi vim habeat ἐν itaque salia , aeria , iε, aceto coadita, cappares. oliuae, carnes aurum sicci rum , & smilia conueniunt. Potus sit mulsa,ex mo dico cinnamomo, vel saluta praeparata : vinum non conuenit, nisi in declinatione : ςgra caueant a vel, mentioribus motabus a vigilias, de omnibus pertu bationibus animi. Rhases primum ponit fgna vertiginis ex sanguia Exposivi. ne r circularem motum rerum eateruarum, tenebra5 oculorum,casum, faciei,S: oculorum ruborenia venasqus sunt post aures tumescentes. Deinde illius curaiati'nem iustituit per sectionem venarum post aures alia cucurbitulas collo,& tibiis applicatafruuod si piardi venet non ita apparueritu,& sacies rubra fuerit, tunc iubet sanguinem ex cephalica vel basi hca miendum esse. Pisterea inllituit orythodinum ex oleo I sato, Ze aceto,ac postremo purgationem per myroba lanos clitis os, &c. Haec summa est eurationis Rhasis vertiginis ex languine , in qua nonnulla notanda, ac primum quatenus ad signa, hae non vertiginem communiter, ted veri istinem tenebricosam demonstrant. Quatenus ad curationem, primum nonnulli putant Riissem voluisse, venas post aures impla accessione secuidas esse, quod pr epium cum plane absurdum videatur, conantur ea ratione tueri,si accesso diuturana fuerat. verum mea quidem sententia id ex Rhas non Vide iur colligi posse; sed utcunque fit, euo puto,in accessione vertiginis, siue ea breuis, siue diui urinna fuerat, nullo modo seu tonem venae conuenire,prς- ter in in declinatioue: cuius quidem decreti illa mihi ratio luis erat, quod fgroti illo tempore.etiam Ga leni testimooto a prorrhet 3 8 habeant vires debili refriuam ut statione in vena, p ug.uionem, vel aliud sorte medicammirum ferre possint. Sed in eo Rhasis defendi non potest, cum velit primum venas poli ain Ia Rham res serandas esse, qus, ex decreto Galeni, omnium oni ad rationabuin medicorum, nonnis poli generalem cor- ωQ..poris va attonem secari debent. Nonnulli eum qu Que arguunt eo, quod ex eiustac di venis sanguinem se traiat, qu/s nemo in vertigine ex veteribus, aut recentioribus unquam sectili, cum Omnes at terias tantum esse secandas velint. Sic cucurbituls ad collum postis minime statim in principio , sed poli communem
vacuationem conueniunt et ad crura autem apposis quouis tempore videntur conuenire cum habeant inisugnem vim reuellendi,& ad stetionem vens p:oxime
sed neque illud prsiermittendum est, quod si vera Gn.
tigo proueniat ex vapore , oui ab aliqua determinata tis. parte Eeuetur,&in caput feratur , eam partem fore adurendam:quod maxime rationi conuenit, & si lees iis,qus a Gai tradita sum I. de locis asset. de puero epileptico,qui dicebat veluti auram frigidam se sentiare, quς ex tibia initium faceret,atque 1ἰmul ad ceruicem,& caput ascenderet. Secundo loco Rhases tractat de vertigine per conseolum oris veniticuli , non ex suuabile sed ex cruditate,& pituita. Signa sunt: nulla rubedo in facie, subuerso stomachi, di nausea. Curaia ratio perficitur primo per vomitum,qui omimus est,
dummodo sine magna violentia possit plouocari , ex Galen. a I. meth.s. Deinde Rhales exhibet pitulas co-chias,quς tamen laborant i ventriculo non ita vide tur conuenire. siquidem est periculum ne maior excremetorum copia ad ventriculum trahatur: quare s
uus fueritu re Galen idolam hieram exhibere. Postremo Rhases tractat de curatione uertiginis ex pituita pite primario laborante, signa sunt, nulla indicia calidi talis. 1ί- - la ventriculi subuerso