장음표시 사용
11쪽
ucimus ijs fa tibus , qui per nos a camuni peste depulesii n nosmet i os redundarunt. Sed tamen in his uel asteritatibus rerum,uel angustiis temporis obsiequar tu dijs nostris 'quantum mihi uel fraus inimicorum , uel cause amicorum,uel ipsa res . tribuet otij,ad scribeα dum potissimum conferam. Tibi uero frater neque hortanti deero,neqκe roganti. nam neq; auctoritate qui quam apud me plus ualere te potest, neque γoluntaα te . Ac mihi repetenda est ueteris cuiusdam memoriae non sine satis explicata recordatio , sied, ut arbitror, apta ad id, quod requiris: lit cognoscas, quae urri ormnium eloquentistini, clarisimiq; sinsierint de omni ratione dicendi. vis enim, ut mihi sepe dixisti,quonia, quae pueris,aut adolescentulis nobis ex commentariolis nostris inchoatabatque rudia exciderunt, uix hac aeta te digna, hoc ψu,qκem ex causis,quas diximus, tot,
tantisq; consiecuti sumus; aliquid isdem de rebus podi litius a nobis,perfectiusq; proferri: solesq; nonnunqua hac de re a me in distulationibus nostris dissentire ;quod , eruditi simorum hominum artibus eloquen tiam contineri statuam , tu autem illam ab elegantia doeminae segregandam putes, in quodam ingenij, atque exercitationis genere ponendam . Ac mihi quidem sepenumero in summos homines , ac sumαmis ingeniis praeditos intuenti, quaerendum esse nisium est, quid esset, cur plures in omnibus artibus, quam in dicendo , admirabiles extitissent . nam quocunque
te animo, π cogitatione conuerteris, permultos exucellentes in quocunqκe .genere uidebis, non medior crium artium , sed prope ma almarum . quis enim est,
12쪽
LIBERI. 6qui , si clarorum hominum scientiam rerum gestarum uel utilitate et magnitudine metiri uelit, non antepou nat oratori Imperatorem y quis autem dubitet, quin belli duces ex hac una ciuitate praestantissimos pene inmnumerabiles, in dicendo autem excellentes uix paucos proferre posimus Iam uero, considio, ac sipientia qui regere,ac gubernare remp.possent,multi nostra, plures
patrum memoria, atque etiam maiorum extiterunt:
cum boni perquandiu nulli, uix autem singulis aetatiribus singuli tolerabiles oratores inuenirentur. Ac neu quis forte cum aluis studique, quae reconditis in artibus, atque in q:ιadam uarietate literarum uersentur, maragis hanc dicendi rationem , qliam tum Imperatoris laude , aut cum boni senatoris prudentia compara iam putet: conuertat animum, π ea ipsa artium
genera circusticia qui s in sis floruerint, qwamq; miarati: sic facillime, quanta oratorum sit , siemper ; fuerit paucitas, iudicabit. Neque enim te fugit, laniandaαrum artium omnium procreatricem quandam, στθη si parentem, eam, qκam φιλοσοφίαν Graeci uocant,
ab hominibus doctissimis iudicari: in qua , difficile est
enumerare,quot uiri,quanta silentia, quantaq; in sivis studiis Orietate, π copia fuerint ; qui non aliqua in re una siparatim elaborarint ,sied omnia, qwaecκηqsse essent,uel sicientiae pervestigatione,uel disserendi ratiota
ne comprehenderint . in is ignorat,st,qκi mathematici uocantur, quanta in obscuritate rerum, π qκam παcondita in arte, o multiplici, subtilis uersientur quo tamen in genere ita multi perfecti homines extiterunt, ut nemo fere studuisse ei scientiae uehementius uideau
13쪽
DE O RATOR Erur, quin, quod uoluerit, conssecutussit. Quis musicis, qui, huic dio literarum,quod profitentur ij, qui grάαmatici uocantur,penitus sie dedidit, quin omnem illaruartium pene in initam uim, π materiam scientia, ercognitione comprehenderit ρ Vere mihi hoc uideor esse dicturus: ex omnibus qs, qui in harum artium studiis liberalissimissint,doctrinisq; uersati, minimam copiam poetarum egregioram extitisse: atque in hoc ipso nudi ero, in quo perraro exoritur aliquis excellens , si diαligenter π ex nostrorum,. Graecorum copia compararare uoles , mlitto tamen paliciores oratores, quam
poetae boni reperientur. Quod hoc etiam mirabilius debet uideri, quia caeterarum artium studia fere recondiutis, atque abditis e fontibus hauriuntur,: dicendi avestem omnis ratio in medio posita, communi quodam inusia, atque in hominum more, er sermone uersatur:
ut in caeteris id maxime excellat, quod longissime sit ab imperitorum intelligentia , siensius disiunctum ;in dicendo autem uititim uel ma imum sit, a uulgari genere orationis, atque a conssuetudine communis sinusius abhorrere . Ac ne illud quidem uere dici potest, aut plures caeteris artibus instruire , aut maiore deleae Etatione, aut ste uberiore, aut praem3s ad perdisicena dum amplioribus commoueri. Atqlie, ut omittam Graeciam , quae siemper eloquentiae princeps esse uoluit, atrque illas omnium doetrinarum inuentrices Athenas,
in quibus si nima dicendi uis initenta est, Cr pe fecta . in hac ipsa ciuitate profecto nulla unquam
uehementilis, quam eloqlientiae studia viguerunt. Naposteaquam imperio omnium gentium constitato, diκα
14쪽
LIBERI. Tturnitas pacis otium confirmauit; nemo fere laudis cuini das adolesiens non sibi ad dicendum studio omni eni,
tendum putauit. Ac primo quidem totius rationis ignae ri,qui neque exercitationis ullam κiam, neque aliqκοά praeceptum artis esse arbitrarentur, tantum ,quantum ingenio cogitatione poterant, consi Aebantur. post autem auditis oratoribus Graecis, cognitisq; eorum lite*ris,adhibitis s doEforibus,incredibili quodam nostiri boumines dicendi studio flagrauerunt j. Excitabat eos maαgnitudo,π uarietas, multitudos in omni genere canosuram,ut ad eam doctrinam, quam Jo qn questudio consiculus esset, adiungeretur:usius frequens, qκi οπmnium magi orum praecepta si eraret. Erant a tem buic studio maxima, quae nunc quoque 'nt, pro posita praemia, uel ad gratiam, uel ad opes, uel ad divgnitatem. ingenia uero , ut mulitis rebus possumus ius dicare, nostrorum hominum multum caeteris hominiae bus omnium gentium praestiterunt. Quibus de cainis,
quis non iure miretur,ex omni memoria aetatum, temoporum, ciuitatum , tam exiguum oratorum numes
rum inueniri t Sed nimirum maius est hoc quiddam, quam homines opinantu π pluribus ex artibus , stuα dijsq; collectum . Quis enim aliud in maxima disienstium multitudine, summa magistrorκm copia, praenstantissimis hominum ingenijs, in inita causarum καλrietate, amplisimis eloquentiae propositis praemii , esse Ue putet , nisi rei quandam incredibilem maignitudinem , ac dis cultatem ρ Est enim silenatia comprehendenda rerum plurimarum , sine qμα uerborum uolubilitas inanis,us irridenda est: π μ
15쪽
D E ORATORE oratid conformanda non solum electione edetium coustructione uerborum π omnes animorum motus, quos hominum generi rerum natAra tribuit,penitus pernorascendi quod omnis uis, ratios dicendi in eorum, qui audiunt, mentibus aut sedandis, aut excitandis ex
primenda est. Accedat eodem oportet lepos quidam,facetias, π eruditio libero digna, celeritasq; , o breα uitas π restondendi, π lacessendi, subtili uenustate,
atque urbavitate coniuncta. Tenenda praeterea est osmnis antiquitas exemplorlims uis: neque legum, aut
iurisciκilissicientia negligenda. Na quid ego de actioα ne ipsa plura dicam quae motu corporis, quae gestn,
quae uult quae uocis conformatione, ac uarietate modi
deranda est. 3κε sola per se ipsa quanta sit, histrionum
leuis ars, cena declarat. in qua cum omnes in oris, ex uocis, o motus moderatione elaborent: quis ignorrat, qκam pauci sint fuerinis, quos animo aequo steαctare posmus f Quid dicam de thesauro rerum omαnium memoria quae nisi custos inuentis,contatisq; παbus, er uerbis adhibea tur: intelligimus omnia, etiam si praeclarissima fuerint, in oratore peritura. Quamobcrem mirari desinamus,quae causa sit eloquentium paκα citatis ; cum ex illis rebus uniuersiis eloquentia constet, quibus in singulis elaborare permagnum est: hortes murs potius liberos nostros , caetero is, quorum gloGria nobis, π dignitas chara est, ut animo rei magni: tudinem complectantur; neque ijs aut praeceptis, aut magistris ut exercitationibus, quibus utuntur omnes,
sed alijs quibusdam sie id, quod expetunt, consiqui posse considant. Ac mea quidem siententia nemo poteα
16쪽
rit esse omni laude cumulatus orator, nisi erit omnium rerκm mvnarum , atque aritam scientiam consiecur tus. etenim ex rerum cognitione effloresicat, αdundet oportet oratio : qliae , nisi pubest res ab oratore. percepta , er cognita, inanem quandam Labet elo αcutionem, π pene puerilem. neque uero ego hoc tantum oneris imponam, nostris praesiertim oratoribus in hac tanta occupatione nrbis, ac uitae , nihil ut iis putem licere nescire : quanqliam uis oratoris, profo
pios ipsa bene dicendi hoc pusilere , ac polliceri uideα
tur ; lit omni de re , quaecunqsse sit proposita, ab eo ornate , cui es dicatur. sed quia non dubito , quin hoc pleri*:ω immensium, in initumq; uideatlir; πquod Graecos homines non silum ingenio, er doctrirna , sed etiam otio , studioq; abundantes partitionem quandam artium fecisse uideo , neque in uniuerso Παnere pingulos elaborasse , sed si ofuisse a caeteris dictioαnibus eam partem dicendi, quae in forensibus discepta πtionibus iudiciorum, aut deliberationκm nersaretur,er id unum genus oratori reliquisse : non comple αctar in hiι libri, amplius, quam quod huic generi, reqηaesita, er multlim distulata, μmmorum hominκm
prope consiensia est tributum crepetamq; , non ab inα cunabulis nostrae ueteris , puerilisq; doctrinae quendam ordinem praeceptorum , pcd ea, quae quondam accepi in nostisorum hominum eloquentissimorum, eZ omni dignitate principum distulatione esse 'Mersata non quo illa contemnam , quae Graeci dicendi artifces, erdoctores reliquerunt: sied, cum illa pateant, in promαptus set omnibus , neque ea interpretatione mea alit
17쪽
ornatius explicari, a ut planius exprimi pegni ; Lbi,
hanc ueniam mi frater, ut opinor, ut eorum , quibus summa dicendi laus a nost is hominibus concessa est,
auctoritatem Graecis anteponam. V M igitur uehementius inveberetur in ca
sum principum Cos. Philippus ; Druse Tribuna. tus pro senatus auctoritate susceptus, instino iam , ac debilitari uideretur: ilici memini , ludorum Mimanorum diebus L. Crassum quasi colligendi sui cauasa se in Tusculanum contulisse . uenisse eodem, βαcer eius qκi fuerat, Mutius dicebatur , o M. Antonius, homo CT consiliorum in rep. s ocius, πsumma cum Crasso familiaritate coniunctus . exierant autem cum ipso crasso adolescentes π Drusi maxime familiares , Crin quibus magnam tum Ibem maiorrenatu dignitatis suae collocarant,c. Cotta, qui tum Triabunatum pl. petebat, ET P. Sulpitius, qui deinceps eum magistratum petiturus putabatur . Hi primo die de temporibus illis, de s uniuersa rep. qua ob cauasam uenerant, multum inter sie usque ad extremum tempus diei collocuti sunt. quo quidem in sermone multa diuiratus a tribus illis conss. Cotta π commes morata, Cr deplorata narrabat: ut nihil incidisset postea ciuitati mali, quod non impenderediti tanto anste uidissent. eo autem omni siermone confecto, tam
tam in crasso humanitatem fuisse, ut,cum lauti axumbuissent, tolleretur omnis illa superioris tristitia perumonis , eas esset in bomine iucunditas, CT tantus in iocando lepos , ut dies inter eos curiae fuisse uiuderetκν , conuillium Tusculani. Postero antem die,
18쪽
LIBERI. 9 cum illi maiores natu satis quiessent,in ambulationem uentum esse dicebat: tum Scaevolam duoblis 1 alijs , tribus u e factis dixisse,cur non imitamur Crasse Socratem illum, qui est in Phaedro Platonis ng me haec tua platanus admonuit, quae no minus ad opacandum hae locum patulis est diffusa ramis, i illa,cuius umbram secutus est Socrates: quae mihi uidetur non tam ipsa aqvula,quae desicribitur,quam Platonis oratione crevisse . π quod ille duri simis pedibus feci ut sie abiiceret in herba,atque ita illa, quae philosophi diuinitus ferat esse dicta,loqueretur; id meis pedibus certe concedi est
aequilis. Tum Crassum,Immo uero com odilis etiam :puluinois poposcisse, omnes in i is sidibus, quae erat sub platano, consedisse dicebat. Ibi, ut ex pri lino siermone relinarentEr animi omnium, solebat Cotta narrare, Crassum Armonem quendam de studio dicendi intulisse. Qui cum ita esset exorsus: non sibi coboratandum Sulpitium , Cottam , sed magis virlinque collaudandum uideri,quod tutam iam essent faculta αrem adepti,ut non aequalibus siliis solum anteponerenutu sed cum maioribus natu compararentur Neglie vero mihi quidquiinquit,praestabilius videtur, quam posse dicendo tenere hominκm coetus, mentes allicere, uoluntates impellere,qlio uelis; linde autem uelis, α cere . haec una res in omni libero poplito, maximes
19쪽
DE ORATORE dum cognit atque auditu,quam sapientissimis sienteistiis, gravissimisq; uerbis omata oratio , er perpolita taκt tam potens,lams magnificum, spopuli motus,indicum religionem, senatus grauitatem unius oratione conuerti Quid tam pono regium,tam liberale, tammuni icum,quam opem ferre supplicibus, excitare affictos,dare salute iberare perieulis, retinere homines in ciuitate ρ Quid autem tam necessarium, i tenere
semper arma,quibus uel tectus ipse esse possis, uel prouocare improbos,uel te ulcissi lacessitus' Age uero,ne
esse potest in otio aut iucundius,aut magis proprisi humanitatis, qκam sermo facetusae nulla in re redis thoc enim uno praestamus uel maxime feris,qu)d collo: quimur inter nos,et quod exprimere dicendo sensa possumus. Quamobrem quis hoc non iure miretur, fummes in eo elabονάdum esse arbitretur,ut quo uno homines maxime besti spraestent, in hoc hominibus ipsis antecellat Ut uero iam ad illa summa veniamus: quaenis alia potuit aut distersos homines unsi in locum eo Dregare , aut a fera,agrestis uita ad hunc humanum cultum,ciuilemq; deducere; aut iam constitutis ciuitatibus lege iudicia, iura describere Ac ne plura, qκ esunt pene innumerabilia,consecter, comprehedam breui: sic enim statuo, perfecti oratoris moderatione, e
saepientia non solum ipsius dignitatem , sed π priuaαrorum plκrimorum,π uniuerse res. salutem mini; me contineri. Quamobrem pergite, ut facitis, adoleoscentes, arque in id studium, in quo estis,incumbite zut π uobis honori π amicis utilitati, e re . emo-
20쪽
, lumento esse positis. Tum Scaeuola comiter,ut sole bat, caetera inqui assentior Crasso, ne aut de C. Laelii . soceri mei ut de huius generi aut arte,aut gloria de αtrabam : Ad illa duo Crasse uereor ut tibi possim concedere: unum,quod ab oratoribus ciuitates ab iniutio constitutas,et sepe construatas esse dixisti.alterum, quod remoto foro,cocione κdiciis, senatκ latuisse oratorem in omni genere fermonis, humanitatis esse perfectum . Quis. n. tibi hoc cocesserit ut initio genus hominum in motibus, ac Hluis dissipatum no prudentium cosiliis pissum potius,quam disertorum oratione delinitum, sie oppidis,moenibusq; siepsisset aut uero reliquas utilitates aut instituendis,aut costruandis ciuitatatibus ron a sipientibus,et fortibus uiris ed a disertis, o ornate dicentibus esse constitutastan uero tibi Rodimulus ille aut pastores, oe' convenas congregasse, alit Sabinorum conubia coniunxisse,aut finitimorum uim repressisse eloquentia uidetur,non consilio,'sapietia singulari s Quid in Numa Pompilio 'quid in Serui, Tullo quid in caeteris regibus f quorum multa sunt eximia ad constituendam remp. num quod eloqlientiae uestigium apparet Quid exactis regibκs ς tametsi ipsam exactionem mente, non lingua perfectam L. Bruti esse cernimus. sed deinceps omnia non ne plena consiliorum, inania uerborum videmus f Ego uero, si uelim cor nostrae ciuitatis exemplis uti, er aliarum,
plura proferre possim detrimeta publicis rebus, quam adiumenta per homines eloquentissimos importata. sed, ut reliqua praetermittam , omnium mihi uiudeor, exceptis crasse uobis duobus , eloqκentis=α