장음표시 사용
21쪽
DE ORATOR Emos audisse, TLCr c Sempronios, quorum pater hormo prudens, grauis,haud quaquam eloquens, sepe alias, maxime Censor saluti re .fuit . atqκeis non accurata quadam orationis copia, ρd nlitis, atraque uerbo libertinos in urbanas tribus tra tulit: quod nisi fecisset,re .gliam nunc uix tenemus,landiu nullam haberemus.=At uero eius iiij diserti, omnibus uel naturae, uel doctrinae praesid3s ad dicedum parati, cum ciuitatem uel paterno considio,uel auitis armis florent simam accepissent, a praeclara gubernatrice, ut ais, initatum eloqκentia remp.dissipauerunt. Quid leges ueteres,mosq; maiorum quid austicia, quibus et ego, π in Crasse cum magna reip. salute praesumus t quid religiones, caerimoniae ' quid haec iura ciuilia,qκα iampridem in nostra familia sine ulla eloquentiae
laude uersantur ' num aut inuenta sunt,aut cognita, aut omnino ab ordiorum genere tractata ' Equidem eZ Ser.Galbam memoria teneo diuinum hominem indicendo,o M. Aemilium Porcinam, e C. 'm carαbonem,quem tu adolescentulus perclitilli, narum leugκm,haesitantem in maiorum institutis,rudem in iure
ciuili:, haec aetas nostra, praeter te crasse, qui inomagis studio,quam proprio munere aliquo disertoru , ius a nobis ciuile didicisti; qliod interdum pudeat,iκαris ignira est. Quod uero in extrema oratione quasi
tuo iure sumpsisti, oratorem in omni sermonis dilutatione copiosissime posse uersari: id, nisi hic in tuo παgno essemlis,non inlissem; mxltisq; praeessem,q i a tinterdicto tecum contenderent, alit te ex iure manu
confertum uocarent, quod in alienas possessiones tam
22쪽
LIBERI. II temere inruisses .iverent enim tecum lege primum Pythagorei omnes,atque Democritici, caeteriq; in suo
genere physici uindicarentq; ornati homines in dicendo, graues,quibuscum tibi iusto sacramento contendere non liceret. Urgerent pr terea philosophorum greges, iam ab illo fonte, cir capite Socrate: nihil te de bonis rebus in uita,nihil de malis, nihilde animi permotionibus,nihil de bomina moribus, nihil de ratione uitae didicisse,nihil omnino quaesisse,nihil scire covincerent: π cum uniuersi in te impetum fecissent, tum singula familiae litem tibi intenderent. Instaret Maademia,quae,quidquid dixisses,id te ip*m negare cogeraret. Stoici uero nostri distulationum 'arum, atque
interrogationum laqueis te irretillim tenerent.Peripa
tetici autem etiam haec ipsa,quae propria oratorum p rus esse adiumenta atque ornamenta dicendi,ab se peiti uincerent oportere: ac no solum meliora, sed etiam multo plura Aristotele, Theophrastumque de his rebus, quam omnes dicendi magistros, sicripsisse ostenderent. Missos facio mathematicos, gramaticos,m cos, quοανκm artibus ustra ista dicendi uis ne minima quidem societate coniungitur. Quamobrem ista tanta,tamq; multa profitenda Crassie non censeo. satis id est masDum,quod potes praestare,ut in iudicqs ea causa,qu.Leunque tu dicis,melior, Ex probabilior esse uideatur ut in concionibus,ut in bentent is dicendii ad pesuadenodum tua plurimum ualeat oratio: deniqκe ut prudeatibus disserte, stultis etia vere dicere uidearis. hoc amupli is si quid poteris,non id mihi uidebitur orator , sed crassus sua quadam propria, non commκni oratorum
23쪽
facultate posse. Tum ille, Non sium, inquit,nesicius
Scaevola ista inter Graecos dici, disceptari solere. studiui enim summos homines,cu Quaestor ex mcedonia venissem Athenas forente Academia,ut temporibus illis ferebatur,quod eam Carneades, Clitomachus,o Aeschines obtinebat. erat etiam Metrodorus, qui cum illi, una ipsum illum C eadem diligentius audierat, hominem omnium in dicedo, ut ferebant, acerrimum,
copiosissimum. uigebat auditor Panaetii illius tui Mnesarchus ; π Peripatetici critolaus, π Diodorus; multi etiam praeterea praeclari in philosophia,π nobiαlis: a quibus omnibus una pene repelli uoce oratorea gubernaculis ciuitatum, excludi ab omni doctrina, rerum s maiora silentis,ac tantum in iudicia, π codiciunculas,tanquam in aliquod pistrinum, detrudi, compingi uidebam. Sed ego neque illis assentiebar,neu que harum distulationum inuentori,Er principi lones re omnium in dicendo grauissimo, ex eloquentissimo
Platoni. cuius tum Athenis diligentius legi cum Cartineade Gorgiam. quo in libro in hoc maxime admiratibar Platonem, quod mihi in oratoribus irridendis irae orator summus uidebatur. uerbi enim controuersia iandiu torquet graeculos homines contentionis cupidiores,quam ueritatis. Nam si quis hunc statuet esse oratorem,qui tantummodo in iure,aut in iudici is possit,aut apud popuIum,aut in senatu copiosie loqui: tame bula ipsi multa tribuat, concedat necesse est. neque enim sine multa pertractione omnium rerum publicarum, neque sine legum oris,iuris scietis, neque natura hominil incognita, ac moribus,in his ipsis rebus satis cri
24쪽
lide uersari,et perite potest. qui aratem baec cognouerit, De quibus ne illa quidem minima in causis quisiqua recte tueri potest,quid huic abesse poterit de maximatirum rerum scientia φ Sin oratoris nihil uis esse,nisi coisposite,srnste,copiose eloqui:quaero,id ipsum qui possit assequi sitne ea sicientia,qua ei non conceditis ρ dicendi enim uirtus,nisi et,qui dici ea,de quibus dicit, perceoptasin extare non potest. Quamobrem si ornate locutitus est cui fertur,et mihi uidetur,ph cus ille Democritus: materies illa fuit pbγsici,de qua dixit; ornatus Mero ipsi uerborum oratoris putandus esset si Plato de rebus a ciuilibus contraueris remotissimis divinitus est locutus,quod ego concedo ; si item Aristoteles, si Theophrastus,si carneades in rebus iisde quibus distulaueurun eloquentes, in dicedo suaves,atque ornati fuerunt sint eae res,de quibus distulan in alijs quibusdastudiis ,oratio quide ipsa propria est huius unius ratios nis,de qκα loquimur, ν quaerimus. Etenim videmus isd8 de rebus ieiune quosda, exiliter,ut eum, quem
acutissimus erunt,Chosippum,distulauisse; neque ob eam rem philosiopbis no satisfecisse, quod no basuerit
hane dicedi ex arte aliena facultatem. Quid ergo inditerest' aut qui discernes eorriquos nominaui,ubertate in dicendo, copiam,ab eoru exilitate, qui hac dicendi uarietate, elegantia non utuntur ἰ Vnu erit profecto,quod ij,qui bene dicκn asserκnt proprium,compositam orationem, ornatam in artificio quodam , εν expolitione distinctam.haec autem oratios res non subest ab oratore percepta, et cognita,aut nulla sit neo
cesse est,aut omniκm irrisione ludatur. quid est enim
25쪽
DE ORATOR Etam furiosum,quam uerborum uel optimorum,atque ornatismorum sonitus inanis nulla pubiecta sentetis, nec silentia Quidquid erit igitur,quacunque ex arte, quocunque de genere ', id orator si, tanquam .dientis causam,didicerit, dicet melius, ornatius, quam ille ipse eius rei inuento atque artifex. Nam si quis erit, qui hoc dicat,esse quasdam oratorum proprias sienten tias, atqκe causas, π quasi certara rerum forensibus cancellis circunscriptam scientiam: fatebor equidem in bis magis asidue uersuri bane nostram dictionem :sed tamen in bis i is rebus permulta furet,quae illi magistri,qui rhetorici uocantur,nec tradunt, nec tenent.. Quis enim nescit maximam uim existere oratoris in bomin m mentibus uel ad iram,aut odirem,aut dolo αrem incitandis,vel ab hisice isdem permotionibus ad lenitatem,misericordiamq; reuocandis y quae,nisi qui naturas homintim,uimq; omnem humanitatis, causasseas, Eibus mentes alit incitantur,aut restediuntur,penitusferstexerit,dicendo,quod ueset, perficere non poterit. Atqui totus hic locus philosophorκm ρκtatur proprius: neque orator me auctore unquam repugnabit: sed cum illis cognitionem rerum cocesseri quod in ea solum illi uoluerint elaborare; tractationem orationis,
quae sine illa scientia nulla est, sibi QRmet. hoc enim est propriκm oratori quod sepe ia dixi,oratio grauis, ornata, bominum sensibus, ac mentibus acc5mo' data. Quibus de rebus Aristotelem, Theophrastμm scripsisse fateor. sed uide,ne hoc Scaevola totum sit a
me . nam ego,quae sunt oratori cum illis comunia,non
matuor ab illis: isti,quae de bis rebus distulant,oratoα
26쪽
LIBERI. 13rum esse concedunt. itaque caeteros libros artis suae nomine,hos rhetoricos instribunt, oe' appellant. Et enim,cum illi in dicendo inciderint loci, quod persaepe euenit ut de diis immortalibus,de pietate,de cocordia, de amicitia,de comuni ciuium,de hominu,de gentium iure,de aeqκitate,de temperantia,de magnitudine animi,de omni uirtutis genere sit dicendum : clamabunt
credo omnia gymnasia, atque oes philosophorum schola ua haec esse omnia propria,nihil omnino ad oratorrem pertinere. quibus ego,ut de his rebus omnibus in angulis consumendi oti j causa disserant,cum concesse ro : istud tamen oratori tribua, Er dabo,ut eadem,de quibus idi tenui quoda, exiguo sermone distulant, hic omni tu graμitate,tum etiam incliditate explicet. Haec ego cz ipsis philosophis tum Athenis disserebά. corgebat. n. me M. Marcestus hic noster, qui nunc Aedilis cur. est: π profecto,nsi ludos nκnc faceret,huic noα tiro sermoni interesset: ac iam tum erat adolescenturius his studiis mirifice deditus. Iam uero de legibus inestituendis,de bello,de pace,de sociis,de uectigalibus, deiκre ciuium generatim in ordines, aetatesq; descripto, dicant vel Graeci, si uollint, Lycli lim, aut Solonem qi anquam illos quidem censemus in numero eloquetium reponendos) scisse melius,quam Hyperidem,aut Demosthenem , perfectos iam homines in dicendo, ore perpolitos. vel nostri decem lilros,qui XII tabulas pera scripsierat,3 os necesse est uisse priaetes,anteponat in hoc genere π Ser. Galbae , socero ilio C, Laelio,quos
constat dicendi gloria praestitisse. nunqua enim negabo esse quassa arteis proprias eoru qui in his cognoscedis,
27쪽
atque tractandis studium suum omne posiverunt: sidoratorem plenum,atque perfectu esse eum dicam,qui de omnibus rebus posit uari copiosi s dicere. Etenim sepe in ijs causis, quas omnes proprias esse oratorii constentur,est aliquid, quod non ex uctu forensi,quem βαlum oratoribus conceditis, sed ex obsecuriore aliqua silentia sit promendum, assumendum. quaero enim, num possit aut contra Imperatorem,aut pro Imperatore dici sine rei militaris Uu, aut sepe etiam sine regno num terrestrium,aut maritimarum sicientia ἰ nu apud populum de legibus iubendis,aut vetandist num in stunasu de omni reip. genere dici sine summa rerum ciuilium cognitione, Er prudentia ἰ num admoueri possit
oratio adsiensius animorum,atque motus uel inflamando uel etiam extinguendos,quod unum in oratore dominatur ,sime diligentissima perliestigatione earum ormnium rationem,quae de naturis humani generis, ne
moribus a philosophis explicatur Atque haud scio,an minus hoc uobis sim probaturus equidem non dubitaubo,quod sentio,dicere. physica ista ipsa,quae paulo anα
te, matbematica, caeterarum artium propria,ροα
suistin scientiae sunt eorum,qui illa profitenturrit Ura- re autem oratione si quis istas ipsas arteis uelit, ad oratoris ei confugiendum est facultatem. Neque enim, si Philonem illum architectum, qui Atheniensibus ama metarium feci costat perdisserte populo rationem opeαris fui reddidisse; existimandu est architecti potius aratificio disertum,quam oratoris fuisse . nec, si huic Μ. Antonio pro Hermodoro fuisset de naualium opere dicendum, non,cum ab illo causam didicisset,ipse Orna:
28쪽
te de alieno artificio , copiosis dixisset. neque uero Asclepiades, is, quo nos medico, amicoq; usi sumus;
tlim , cum eloqκentia uincebat caeteros medicos, in eo
ipso,quod ornate dicebat, medicinae facultate utebautur,non eloquetiae . Atque illud est probasiliu neque tame uerum, quod Socrates dicere solebat; omneis in eo, quod scirent, satis esse eloquentes. illud uerius;
neque quequam in eo dissertu esse posse,quod nesciat; neque, si optime sciat, ignarusq; sisfaci ndae, ac postiendae orationis, diserte id ipsum, de quo siciat, posse
dicere. Q uamobrem , si quis uniuersam , π propria oratoris uim definire, complectiq; uult ; is orator erit mea siententia hoc tam graui dignus nomine,qui, eunque res inciderit, quae sit dictione explicandalrudenter, composite,π ornate, π memoriter dicat, eum quadam etiam actionis'dignitate. Sin cuipiam nimis in initum uidetur,qκod ita proposui quacuq ede re : licet hinc,quantum cuique uidebitur nuncis da atque amputet: tame illud tenebo, si,qκα caeteris in artibus, aut studijs sita 'nt, orator ignoret ; tanαtumq; ea teneat, quae sint in disceptationibus, aut in
usu foresi ; tame,bis de rebus ipsis si sit ei dicenditi, cucognouerit ab qs,qui tenet,quae sint in quaque re,multo oratorem melius,quam ipsos illos,quoru eae sunt arres,esse dicturum. Ita si de re militari dicendum huic erit Sulpitio,quaeret 2 C. Mario affini nostro,π cum acceperit,ita pronuciabit,ut si c. Mario pene hic melius,quam ipse ille,sicire uideatur. sin de iure ciuili,tecum communicabit. tes hominem prudentissim im,er peritissimum, in ijs ipsis rebus, qua abs te didi
29쪽
DE ORATOR Eceri dicendi me superabit. Sin quae res inciderit, in qua de natura, uitiijs hominum,de cupiditatibus, de modo,de continentia,de dolore de morte dicedum sit:
forsita, si ei sit usum, etsi haec quidem nosse debet oratur cum Sex. Pompeio erudito homine in philosophia . communicabit. hoc profecto efficiet,ut, Ramcunque rem a quoque cognouerit, de ea re multo dicat ornaαtiusquam ille ipse,unde cognorit. Sed, si me aridierit,
qκο tibi philosophia in treis partes est distributa n nauturae obscuritatem n disseredi subtilitatem n uitam,
atque mores : duo illa relinquamus , idq; largiamur inertiae nostra: tertiu uero,quod semper oratoris fuit, nisi tenebimus ; nihil oratori,in quo magnAs esse posissi relinquemus. quare hic locus de uita, er moribus totus est oratori perdiscendus: caetera, si non didicerit, tamen poterit, siquando uole ornare dicendo,cu erat ad eum delata, π tradita. etenim si constat inter dore foue sominem ignarum astrologiae ornatissimis, atque optimis uersibus Aratum de coelo,stelliues dixisse, si de rebus rusticis hominem ab agro remotissim κm Nicanαdrum Colophonium poetica quadam facultate non rχstica scripsisse praeclare : quid est,cur non orator de rex bus iis eloquentissime dicat, quas ad certam causam, tempusq; cognorit est enim finitimus oratori poeta , numeris astrictior paulo, uerborum autem licentia liuberior , multis uero ornandi generablis socius,ac penepa io hoc qκide certe prope idem, nullis ut terminis circunsicribat , aut definiatius suum, quo minus ei liαceat eadem illa facultate, π copia uagari,qua Relit.
Nam quod illud QE Scaevola negasti te fuisse latur ,
30쪽
L I B E R I. I Tnisi in meo regno esses quod in omni genere sermonis, in omni parte ἡκmanitatis dixerim oratorem perfeαctum esse debere : nunquam mehercule hoc dicerem ,s elim, qMe fingo,me ipsum esse arbitrarer: sid ut solebat C. Lucilius sepe dicere , homo tibi subiratus, mihi propter eam ipsam calisim minus , quam uolebat, μαmiliaris, sed tamen doctus,π perurbanus; sic sentio,neminem esse in oratorum numero habedum, qui
non sit omnibus ijs artibus,quae sunt libero homine diagnae,perpolitus: quibus ipsis si in dicendo non utimur,
tamen apparet,at Ne extat, utrum simus earum rerurudes, an didicerimκs: ut qui pila ludunt,non utκnetur in ipsi lusione artificio proprio palastrae, sed indi,
eat ipsi motus,didicerint ne pala ram,an ne iant; πqui aliquid singunt,etsi ti m pictura nihil lisutu Memen utrum siciant pingere,cn nesciant, non obscurum est . sic in orationibus histe ipsis ili diciorum,concionis, senatus,etiam si proprie caeterae non adhibentur artes, tamen facile declaratur, utrum is, qui dica tantuma modo in hoc declamatorio sit opere iactatus, an ad diace dum omnibus ingenuis artibus instructus accesserit. Tum ridens Scaevola,Non luctabor, inquit, tecu crassse amplius id enim ipsum,quod contra me loclitus es, artificio quodam es cosecutus, ut π mibi,quae ego Mellem,non esse oratoris concederes; et ea ipsa nescio qκοmodo rursus detorqueres, atque oratori propria traderes. Haec, cum ego Praetor Rhodsi uenissem,'cum
summo illo doctore istius disciplinae Apollonio ea, quae ὰ Panaetio acceperam,contulissem: irrisit ille quide, si soleba philosophiam, atque contemsit i mnitus non