장음표시 사용
131쪽
quonam sequens enuntiatio locutura si Sed de haere satis multa diximus in peculiari capite do modis comnectendi vocabula enuntiat toties etc. . I, c. m. 1-3
quae repetere hic taedio foret. Interdum tamen comiterio debet inremimpi, h. e. nulla conne ii idem esse debet. Fit hoc in declaraiida vehementi animi permotione, V. c. magna ira dolore etc. Pertinet Meutique quodam modo ad perspicuitatem nam tali modo perspicit auditor et maximo lector, animum di centis et scribentis este commotum, atque hin magis intelligit rei gravitatem. Pertinet huc apoii opes K e quando de industria se 'nem non continuamus, ut lector auditorque suspicari tantum cogatur, qui dicturi fuissemus. Quia tamen haec res ad gravitatem dicendi quoque pertinet eoque vulgo refertur, οβ plura de ea hic dicemus. Haec de perspicuitate dicendi quae claudet athae adino nitione, ut, si quid scribamus, id ante acoerate consideremus, perspiciamus, et ad singulas singula vocabula et enuntiationes, sedulo attendami
ac videamus, an in vocabulis vel in eorum et onuntia
tionum conjunctione aliquid duri, inusitati, ambiguit obscuri sit. ac si quid talo reperimus, statim corriga mus ut deinde, quidquid scripsimus, post intervas
temporum iterum ac saepius perlegamus, ac denuo
investigemus, an aliquid obscuri vel ambigui insit vel inesse possit. Nam quod initio videbatur nobis seci, e planum, id post aliquod tempus videtur disset
ambiguum et obscurum Tandem cogitare debemus,
quo Vis perspicuo quidque explicare possimus, 'melius nos scribere. c AZ
132쪽
P. II Cap. a Deiravitat escendi
Quid It gravitas dicendi. Gramur iam nata se leta redo, est ita Gera sit
auditoris ammtι moveatur geritari tin in fag 1em mira , atque ita ad laetitiam, amorem, admira tumem, spem, ad tristitiam, misericordiam, odium et in-4 ationem, contemtum rei timolem etc. inestetur et inflammetur. Gravitas igitur orationis qua in necessa ias per se patet, quia, nisi orator moverit auditorem, eum
ad aliquid agendum, imitandum, utriendum non potest incitare. Quod idem de scriptore dici posse per se patet, quia is saepe movere debet lectores. Iam nulla removentu homines, n si priuium ea sit gravis seu inutiamque partem magno . vel valde pulchra vel val- turpis, it vel valdo utilis vel valde noxia et c. deinde ista rei gravitas verbonim ope declareturi Nam, licet set in plebeila, qui nilii non admirentur, etiam levissima quaeque, et ubique stupeant, et qui subinde
vel sola voce robustiori ac vocabulo quodam sonantiori moveantur vel potius moveri videantur: et alii comu , pauciores tamen si quidem tales vero adhuc reperiuntur) qui hil admirari magnum esse cum Horatio statuant: tamen neque illos deque hos hic curamus utrisque enim eloquentia Ciceroniana non eo enit. Graistas igitur disma versatur non nisi in
rebus gravibus, ut possis eam ita definire, ut sit virtus orationis ea, quae res graves ita tractat, ut grave use
appareatri brevius, ut sit pera uitas rerum gramme ut adeo gravitas a perspicuitate tantum Objecto disses at vel etiam hactenus, ut sit altior gradus per- 'imitatis, vel etiam sic, ut perspicuitas ad mentem, visita ad animum pertineat illa doceas, rem esse Qq mi'.
133쪽
certam, haec rem esse gravem hinc potuissemus laris gravitatem in simul sublimitatem orationis, quae est non nisi summus gradus gravitatis, in capite de perspicuitate ii, dete. Sine perspicuitate enim nulla ost gravitas. Possis etiam gravitatem uendi, si velis, latius ita definire, ut sit virtus eloquentiae ea, qua fri tur, ut non modo mens a Atoris et oris cum perfusium vident, rem se veram tueriin, sed etiam clini muris i
simul moveatur. Hinc vero I sequitur, omnem gravitatem dicendi inesse proprie non tam in verbis quam incideis: nam res s. ideae sunt graves, non verba tunc, si se tiliter quaeris, no recte quidem satis dicitur graviter
dicere, ravitas dicendi sit sublimitas orationis), quia hoc dictum videtur, quasi verba animum moveant, cum tantum ideae moveant, et verba tantum declarent, m
nidens esse graves Quemadmodiu ehim, si quis ver
bis declarat, rem esse utilem, turpem, peris sum, nostho d ei illul diceret utilite= turpiter, periculose se hclarare aliquid grave wichte, rosi in seine Ara esst, an dici queat graviter dicere, quaeri adhuc possit. quia usus invaluit, toleremus hanc locutionem, moilqgravitatem dicendi ubique de re, nunquam do verbis per se, litelligainus. - Hinc patet, verba impliciteriso per se gravia non esse, sed tantum in contextu et in relatione ad auditores Sic quaeritur, an singulare go rius dicendi possit vocari grave ut emis, mediocre . ' hic usus vel abusus dicendi fecit, ut multi in primis adolescentes, quia gravitatem dicendi laudari audive rint ac graviter dicendo ipsi delectentur quod oritur maxime e lectione poetarum praematura, praesertim
eum hodie de legendo cum sensu, mi minuistin 'GUital, saepe dicaturi, gravia voeabula hinc indecerpant ac deinde in res vulgares et minus graves transferant quod fors, non facerent, si gravis dicens
gentris, gravitatis dicendi, et gravium verborum num
134쪽
quam mentio fieret, ac si statim potius diceretur, graves res proferre, frendere earum gravitatem etc. in
eum gravitas ditandi sit nihil aliud quain apli ratio . perspicua rerum monum, patet, de rebus tenuibus n. e. non gravibus dicere graviter mi Riιhrung, mis acii esse frigide loqui Hinc peccant, qui singulis vel bis cupiunt alios movere et ubique cum sensu, mi Geohi, mundunt scribere. Utuntur quidem
verbi gravitatem quandam sonantibus at, quia res non
est raris, sed tenuis h. e. ordinaria, non graviter, sed lapide, loquuntur . e. rem parvam magna veste induunt et pro re magna venditant. Res enim tenuis semper manet tenuis, licet omni pompa verborum o netur ut homo parvus semper parvus manet, quamcunque ei vetam circumdes, nisi quod magis doride, tur, ubi detegitur.
Da fontibus gravitatis remotioribus. lim quaeritur, unde oriatur ista dicendi gravitas. mon male fot an egero, si, ut de perspicuitate seci, itidem fontes duplicis genetis ostendero remoti
re et propiores. Remotiores lunt:
moresque virtutes valde eonformatus ut res valde gra-yst a magnas sentia e possit. Nam si ipsi eas non semtimus, quomodo aliis sentiendas curabimus quom 40 vertas apte exprimemus a Animus generosus seum: lsus est is, qui supra captuna ac sensum hominum solitum cogitat et sentit h. e. qui e contemnere scit, 'Me homules vulgo magni semunt m o divitias, Minym populi et holiwrem, odium aliorum, mortem etc. Talis ediit Socrates ox partem osthenes et Cicero i
135쪽
contri Verrem dicere poterati Jjusmodi ho sinibus de magnis rebus minesare loqui non dissicile est Verba
enim lunt non nili echo cogitationum et animi. Post tibintatem amisiam perii Romae quoque animus generosus. Hodie, cum divitias, honorem cet tanti secere, pampertatem, odium, invidiam, et mortem tantopere timere per exempla et consiletudinem hominum aliasque res distantiis, alti dissicile est nostris hominibus graviter iti sublimiter dicere. Deest enim valde arumus geri . xosus, fons gravitatis et sublimitatis. mine gravitatem et sublimitatem dicetidi, quam ex e petere debebant, aliunde his e scriptoribus magnis, quibus generis nobilitas, educatio et consuetudo generosum animum injecit, petero eorumque sententias graves et generosas ediscere etc. coguntur. Hinc turba imitatoriis ingensete Virtutum acre et assiduum ibidium pendet ab animo generoso et excelso. Sed hoc studium debetasse voluntar luna, ob virtutum dulcedinem hi SCepthim, verum et magnum Qui virtutes vere et ardenter
amat, is de eam pulchritudine et utilitate magna itivitiorum turpitudine melius et gravius loqui potest; quam qui virtutem et vitium e libris tantum comovit. Hic semper rigide loquetur hinc talis non debebat potestate uti de virtute dicendi.
efficit, ut in re gi avi cogitanda simul eius causae essec. tus, aliaeque ideas cuna illa coniunctae facile in mentesmveniant. Res en 'a per se non gravis est h. e. per se animum non movet, sed ob ideo plures cum illa com unctas c. mors qb antriam per se, h. e. si non nisi hanc mortem cogitas, non movet: at quia simul in mentem veniunt alias ideae v. o. quam ardua et Dyra hominum conquetudinem elata res, quam utilis tit: tum
demum animium moveti Sic egestas alicujus non per se movet, sed quia simul cogito, inhon em es.
136쪽
P. II Cap. a De gravitata dicem Graan culpa sua egenum factum, eum meliori forte dignum fame forsan periturum s. etc. Sic mora parris non per se movet, sed propter conjunctionein aliartim
eriliationum 4 A vis nune solum se me insitinium aeum, defensorem te , mi spe, ineertam nunc e se Mam fortunam et Quae omnia in psycliologia ostendi
in marina Iasacit solida, quae incit, ut non
modo multa sed etiam rem quamque accurat h. e. e omlubus partibus Intelliganaus, atque ita sciamuseausas et effectus rei, et quomodo, quando, quibus auxi
sitis, quo eo illo etc. ea acta siti Nam, si haec nescinphantasia tibi repetere non potest.
IIII agnitio humanorum a morum, ut scininus, qua parte eos aggredi cla beamus Docet hoc diuturna raperientia et longus usus hominu na Hic videmu nulla re moveri homines nisi extraordinaria, ut, quo magis illa vulgares res superet, eo magis hominis ea moveri At hic ratio habenda, cum quibus nobis ressit. Plebs vulgo disIicilius movetur, quia animus eius non per literas humaniores alias lue re, faetus es mollior h. e. quia phan si ejus non facile conjungit cum re audita ideas cum illa, ut ante disi conjungendas . Hinc accuratius cum ea agendum ess , . e singulae rei pareticulae explicandae sunt Qui voce bnantiori tantum plebem movere student, ii consilio suo nuncluain rem satisfacient, movent vel potius terrent quidem: at hie terror est repentinus, mox evanescens sine seu tu velut tonitru quod e si homines valde terret, men, hihi praeteriit, nemo id amplius cogitat homines redeunt ad chartas lusorias, quas audito tonitrii,
fleemni Docti plerumque statim moventur: et quaeritur, an coram his etiam voce sonantior itemquamultis figuris thetoricis et aliis o hamentis utendum
It et annoniarum rerum Usus tantum induelae ple-
eausa inu tus sit, in In docti, re mas da perspim
137쪽
et interdum breviter tantum explicata jam moveri sileant. sed de hac re acutiores videritat. V Cognitio opinioni , quae inter homilies utilius regnant. V. c. divitias sere omnes admirantur ac profontes felicitatis habent hinc, si quem xMdEnt divitiuposio contemnere, stupent. Si omnis homo divitia contemneret, frustra contemtum earum ut rem nam propono es seret enim tum res vulgaris et oui naria. Hinc, qui Lacedaemotae de contemtu divitiarum, ut re gravi, dixisset, Mistra dixisset, nec animos Spartanorum movisset, quia ei jam inlisei erant sex es alibi gravis alibi non gravis esse potest sic, quoi
Europaeorum antinos movet, forsan Americanoniuranimos non moveret. Docet hoc vis illa auri ex Ane τὰ olim ablati, quod Americani aequo ariimo peis hant, Hispetini cupide sumebant, quia hi ad felicemis eam sibi credebant opus esse auro, illi sine eo felices dii poterunt. Hos Americanos plerique liodi vocant, ros, forsan ob inorum et opinionum dissimilituduimi.
quia quaeque natio suos mores suas clue opiniones pittat esse humaniores quam aliarum. Sic, quia mors vulgo in topere timetur, hinc ejus contemtus inter graves rei resertur. Et sic in aliis. Sic, quia libertas civitas rom na, olim tantae res videbantur, earum actura tum gruvis res erat hinc Cicero de ea graviter loqui poterat VI tinguae seta et a rata cognitio, ut Maso rabula cogitationibus magnarum reriim respondentia et eorum conjunctionem structuramque accommo
tam ad rem ill unquamquam plerumque vocabula νὴ via, gravis conjimmo et struetura, sponte sequi nihmodo rem gravem graviter Cogites.
VII Sunt et alia quaedam: v. c. auctoritas hori vox in dicondo etc. Homo, qui in magna dignit te, fama, et auctoritate est, facilius movet quam alio)etc. Hoc est illud vulgo sic appellatum praeiudiciβη aractorita tis , quod latius serpit, quam putamui eoq;
138쪽
P. II Cop. a Deirmitata -- . 6assa si insem sunt ii, qui liberos illo se plane etaim
tant. Nec quidquain dissicilius est, quina plane is liberum reddere.
SECT. IIII e font- gravitatis Godi propiori AHuc pertinent sequentia:
I In primis demonstranduin est perspicue h. e. per signa et argumenta certa, rem, qua alios movere volumus, esse magnum et gravem quod nisi fit, cetera artificia rhetorica omnia sunt stustra, certe in animis prindentium magnitudo rei appareti hesontibus mea is ejus magnis. Quo majores sunt causae, eo major esse solet res essecta. V. c. virtus omnis est res magna, quia ad eam consequendam cupiditatibus, quas tantopere homo amat, valde resiste dum est etc. Venia mimus data est res magna; quia cupiditas sui ulciscendi tam potens compesci deb*t. Sic doctrina ob intentionem mentis magnam et longinquam et sic contemtus diritiarum, honoris et estres magna, quia sapientia requiritur h. e. scientia pretii
rerum humanarum vere aestimandi etc. Sic onmes res,
si multum ingenii, laboris eici postulant, inter magnas gravesque reserendae. a ex esseclis ejus magnis. Hoc argumentum in primis est certum et simul populare. Nam ex flectis metimur vulgo rei magnitudinem vel exilitatem et, quo ampliora majora, et diuturniora esseni sunt, eo major est res. V. c. qui de tota civitate vel tota terra meritus est, ejus meiatum est majus quam ejus, qui de uno cive hinc pax est major quam victoria. Ino Marius caedendis imbris ac Teutonis, Cicero Opprime
do Cretili , majores res gessere, quam Pompejus sup iam Mytauridas . sic, qui menti hommum bene serit.
139쪽
is maius quid egit quam qui corpori est si de omnibus rebus valde bonis judicatur quas proprie inagnas appellamus. Eodem modo de rebus valde malis, quas vulgo grares, non magnas , appellamus, sed quas
hic brevitatis studio, etiam inter magmuresero hinc silpra dixi in in utramque partem magnas , judicari s
let, ut, quo plura et maJor s. graviora et diuturniora snt earum effecta, eo graviores ipsae sint. U. c. Cic. AEL
I in Vere 4 extri quam Siciliam se Verres perarieti rimn ita vexavit a perdidis, ut ea restitui in an liquum fatum nullo modo possit, vix autem per multos annos
nocentesque praetores aliqua ex parte recreari aliquando
pus videatur. Quid gravius dici potuit quis non Verris avaritiam pro magnari gravi habeat quis non
ea moveatur 3 ex modo, quo res agitur Maior gravior, et admi rabilior est res quae licet cum unam a dissicultate Con-3unm esset, tamen feliciter peracta est, quam quaecum nulla vel exi 'a Hinc Hannibalis transitus φpium est res imagna legatur hic Livius. t. Cicer 'onresis citisinariorum etc. t. res magna, si nullo cum damno aliorum peragitur, major et gravior est quam si cum calamitate, caede aliorum fit. It beneficium, si elam tribuitur alicui, majus censetur, quam si palam et cum magna pompa: idi s libenter tribuitur, in gravius, quam invito proficiscitur etc. it., si cum spe elemolioris datur est gravius, quam si omine praemii vel mercedis tribuitur etc. Sic et in rebus malis adbmere sis vim est gravius, quam clam, v. c. Cic. Ue r. Im, a celsi romano annulus de digit detractus es quod gravius dictum quam ablatus, ademtus es nam detrahere indicat vim additur de digito quod gravitatem
4 e conissio m o, quo res agitur. Qui rempubibeam liberat ab oppretaribus non sua utilitate sed tam tum publica adductus ejus factum est majus, quam qui
140쪽
RΠ.Cv. o gravitaradisod ' 63rrivitatem propterea liberavit ut deinde ei imperaret cinninoque, qui reipublicae singulisque homini Post scia praestat, non praemiorum spe adductus, sed solo studio recte eque republica agendi ejus factum est majus quam ait aliorum. Sic Anglus ille Piti, Comes de Chattam, laudatur et Pra magno viro habetur, quia in omnibus rebus non suam sed reipublicae utilitatem spectavit. Caesar magnas res gessit quae ma)ores essent, si cas reipublicae commodo solo incitatus ges-ssset hue ex ins Mnto, quo in re peragenda utimur, stiis, quarum auxili ausi quid M. V. c major est victoria ejus, qui exigua manu militum magnas hostium copias
fudit. Talis est vietoria Atheniensium 11iltiade et Themillacte ducibus a Persis reportata tales sunt multae
riuoriae Romanorum sic magna doctrina hominis, qui , egestatem paucis vel nullis libris et aagistri uti potuit, est major, quam magna doctrina ejus, qui divitiis pateritis adjutus, quoscunque libros vellet, emendi et optimis doctissimisque magistris utendi s euitatem habuit. Hunc enim valde doinim ficturi esse non tam mirabile, quam illum, qui alumentis o
batus erat ac simul cogebatur multum temporis instit tioni puerorum tribuerE. 8 ex temporis celeritate et mortunitate: ah celerilaue res per se m via, si celeriter fit, est maior, quani res per se magna, quae cum quadam tarditate perubtur. c. beneficia celeriter tributa plus valent quam sero data ' e bis dat, qui esto dat. Sic expeditiones
magnae majores fiunt, si cum celeritate conjunctae senti mine Cicero laudat Caesaris res gestas, Mosasque esse docet, inter alias ausas etiam ob relirita
tem Marcell. a. Ait: - nee celeritate conficiendi ista vero disjunctis nas terras citius cujusquam pQsbus potvisse peragrari, quam tuis non dicam curstas sed via