장음표시 사용
141쪽
Ita tantum bellum, tam futurnum, tam lange latequι persum, quo bino omnes gentes premebantur, citi Pompejus extrema hyeme, movit neunte vere fusopis, me nesnte eo erit En celeritatem b) opportunitate v. c. beneficium magnum, quod alicui tribuitii tum, cum illi maxime e Opus ero, majus fit, quam si alio tempore datur Victoria magna, quae eo ipso tempore ab liostibus reportatur, quo ab alio eorum exercitu urbs quamdam nostrae terrae obsidetur vel oppugnatur, et quae hane urbem illa vo obsidione vel oppugnatione liberat, Mor iit, quam si alio tempore accidisset. Sic CL.cero, etsi in Agri II, in valde laetatur, quod consul factus sit homo novus, tamen hunc honorem pro majorire propterea ibi habet, quod is sibi contigerit anno suo
et eici ratione interdum ' c. aurilium magntura, e longinquo oblatum est res gravior quam e propim quo facilius est enim adesse iis et eorum meminisse, qui
nobis prope sunt, quam eorum, qui procul habitanti Sic contra periculum est gravius, si in propinquo loco versatur rim Catilinaria conjuratio nebat Romae etc:
tunc ejus periculum erat gravissimum hinc ejus P. pressio eo gloriosior. Itiri es bellica, quae in loco non Opportuno et tamen bene gesta est, pro majori habetur, quam eadem foret, si in loco opportuno gesta 8 ejorsonarum condisione, unitate, retitione erga
nos etc. v. c. /eneseium magnum acceptum a rege majus putatur, quam ab alio acceptum. Sic donum prosectum ab homine sapiente meritisv claro est pluris
aestimandum, quam quod dedit alius S c laus sapisntis est maior quam stulti. Sic, si pauper aliquem summa egestate pressum adjuvat suram aliqua pecuniae, hoc
donum est res major, quam si eadem summa a ditiore data esset. Item, cluas ulli rimici nobis opem serunt, nOS laudant, nobis gratulantur, idque ei et ex animo
142쪽
grat, a duredi is siciunt, maior est ista res et admirabilior, quam si ab aliis
profecta elset. Sic amor magniis magnorum virorum est res major quam amor magnus aliorum. Sic quoque
odium patris, regis, sapientum etc. erga aliquem est res gravior quam odium aliorum. Sic peccata interdum in alio homine 1 viora habentur quam in alio: c. gra' vius peccat senex vel homo amplissimo linere hingens, si ebrietati eae deditus est, quam adolescetas vel homo sortis humilis. Sic gravius peccavit Verres in eo, quod praetor Siciliae hi atriae deditus erat quod sui soleatus prae torio usi,mmim eum pacti purpureo tunitaque talari muliercula uxus in litore Cic. Uerr Ras, quia, si hoc habitu uti neminem Romanorum decuit, multo minus propraetorem cit quod eum pulla vesai numina mojorem partem diei flebat sedere, Cic. Verrim, 24 tunica enim usi indutum g est plebis,
non senatoris, multo minus propraetoris etc. Sic C tilina, reipublicae romanae periculum struens, graviorem rem suscepit, quia civis romanus erat, quam bHiridates. ω comparatisne rei cum alia re magna aut pro magna saltem vulgo habita. Comparatio, ut supra
c. I est i p. so s dictum, rei magnitudinem vel gravitatem, atque ita omnem magnam pulchritudinem, turpitudinem, utilitatem et .m et demumauditori vel lectori vere conspiciendam. Nec enim de magnitudine
judicare pollumus nisi mensura quadam, h. e. CompRTA tione. Per se autem intelligitur rem, cum qua aliam rem comparamus, debere es e notae magnitudinis. In
mini comparatione rite instituta inest simul argumentum aliquod quia a pari ad par, a mutori ad ininus et
concludere licet. Comparamus igitura pares res cum paribus ubi sic concludimus, res res debere esse eadem dignitate, laude, honore vel contemtu et V c. si factum aliquod pro valde pastro vel TOLII Rr Pro
143쪽
pro valde turpi habetur, sequitur, aliud famam, quod ei par esse demolimatum est vel domonstrari debet, aeque magiNam et pulchrum vel acque turpe in debere e
victori , beneficium couguratIs etc. h majores res clιm minoribus ubi sie concludimus si minori 1 ei tantum laudis vel vituperationis, poenae etc. trihiniam est vel convenit, quanto plus majori vel, si res quae facilior si et minores ingenii virEs, minorem lahoreiri postulat aut cujus effecta sunt leviora, pro magna re habetur, quanto major pa4s e debet, cuius fomtes, uous est echa sunt maJOra. Si Cicero comparat vicintoriam siti seu elementiam orga adversarium cum victori ab olfi hias leportata in orat pro MarcBlti . t 'en tam Marcello Onees, longe majorena rem esse declarat quam Caesaris res gestas, licet na agna quoque sint huic genus comparandi in primis gravitati proci Est Debet hie primum ea res, cui aliam pracponere dem de Oluniu , proponi ut magna a deinde doceri, aliam tamen egem orem. Sic Cicer egit Mareeli 2 ibi primum valde tollit res Caesaris gestas, in eamque reni eas cun aliorum rebus gestis comparans docet has viles esse prae re-hus Caesii is deinde sensim incipit docere, veniam a cello datam se tamen iliis longe majorem id quod argumentis, ut decet, confirmat. Sic et in rebus malis aeturpibus V. c. si inpissitas paucis noeendi est res valde turpis, quanto turpior et gravior est res toti civitati vel ruris hominibus nocere veli etc. si homisidium et res gravis, multo gravior res sit parricidium necesso ost. e rein eum re illi contraria in te idum quoque compar re licet, ut illius ratio ae sinita ejus magna pulchritudo, utilitas, turpitudo et e magis elucescat res enim eo pubehrior videtur, quo turpior res illi eontraria est, et e turpior fit, quo pulchior est res contraria. Sic sortitudo blitum cum ignavia, prudentia cum stultitia, aliaeque vidi tutes cum vitiis oppositis comparantur, et contra. V. e. Auaritia nihil est tum ius, nihil homine ino nitis. Consed remus contra libera latatem ex videamus, quam homine clipaeas et quar gerrerosum hominis animum indicer etc. 9uam Exeessus es an unus hominis liberalis tam humitis es aut ravari ac non nas suae utilitatis pecuniaeque sudiosi et: Eodem quoque modo personae inter se comparari pos sunt quainquam in eam comparatione etiam res proprie compstrantur, in Ur e , vim, facta. Comparantur
144쪽
a peremiae pares ubi itidem concludimus, homines sibi pares virtutibus vel vitiis etiat honore, dignitate, laude, praemiis, contemtu et pares esse debere ut adeo, si alter pro magno habeatur vel pro valde turpi, alter pro eodem habendus sit. Sic Cicero Archiam poetam in Orati pro eo habita c. 6 comparat cum Homero et cis cum Emnio, ut doreat, in Homeriim multae civitates suum, vom esse vellent, et Ennio civitas romana donata esset,
ehiam eodem modo dignum esse, qui civis romanus sit. Si comparat Cicero Catii. In I se cum Romulo hactenus, quod hic Romam eondiderit, ipse Romam servarit, ac d
eot sibi non minorem honorem deberi quamquam, qua verba illius accurate legit, videt Ciceroa em tecte IIIdic τ' se Romulo praesereIIdum elle. b persenae majores eum ninoribus, gravius vel vitupeis xandi us laudandi causa. In laudami ita concludimus:
I is, qu magiinv ren est pro magno habitus es Dei habe- sum, sequitur, ut, quι najoreyu Gn egerat, raro majori viro habendus videatur: v.' qui victoliam ab hostibus repor
tat, est vir magnus quanto major, qui pacem nobis mnat Sic, si minus doctus magno honores itur, sequitur, doctiorem majori bi debere: si opsse assidue artem' suam colens laudatur, quanto magis cruditus, literis assi, Me navans peram In vituperemia ita concludimus si
is, qui levius peccatum commini, pro turpi poenaque digno homine habetur vel babitus est, quanto magis is, qui graviora commisit -- Sic Cic. Rosci Am. 39 In immisH- qui mandatum neglixeris, ulmissis juduis eώσει--
fur nec e s iure rarita, cum is mortu in ignominia assereris, is inter Mnsos mines atque adeo inter viros, merabitur In minimis privatisque rebus etiam negligentia
mandati in erimen judiciumque revocatur ut Grae v. legit i in re tanta, quae publice gestast, qua is tandem voena aspicireur Recte ibi Cicero colligit, si negligens mandatum levius ac privatum tamen poena dignus sit, eum, qui publicum manu; tum reique maju negligat, et non tantum negligat, sed malitiose et cum perfidia agat, gravior poena assiciendum esse. - Major fit gravitas, si homo cum omnibus hominibus cum I calatur iisque praefertur; v. quando dicimus: praesitιt d, quod nemo mortalium prae .
flare potuis etc. vel in vituperando omnes inpetravi sui iii et Sic Cicero in Maniliana docet, o Hun, pra
serendum es, o bis ceteris imperatoribus . ait cas. io
145쪽
Mure tetra eumst unus Cn. Pomp--πο----π- remne sunt, gloriam seceriam antiquitatis πιε. moriam vimin luperarit ei: id quod deinde confirmat: - saepius eum hoste conflixis, quam quisquam cum ininum inmerravit plura bina gessit, quam cereri gerunt, plures provincias confecit, quam alii concupiverunt et e , quae t in ii valde hyperbolice dicta sunt. In malam pariem de Verre v. α Verri I, 8 9uis est, qui hoc nou ex prioream a Muruseritimis nacis Hasse genommen i. e. liceri omnium ante tammat-- scelera furta, flagitia, A in unum Deum conferantur , vix cum hujus parva parte aequari omferrique posse Quid gravius dici poterat Quamquam hie non tam homo eum hominibus omnibus quam sisti unius cum omnium lactis h. e. flagitiis comparantur sed gravitate rerum nititur hominis vel summa turpitudo cllamma laus. o personae contrariae etiam interdum inter se compa, ratitur,ut v. e. excellentia vel virtus unius ex alterius sum
ma turpitudine et vitis magis appareat et major videatur, a contra Sic Cicero ad Verrem deprimendum et aerius vituperandum compararat eum cum fricanorio. IIII, 33, qui Segestaenis deos patrios ex hostium urbe recuperatos reportaverat, cum Verres, praetor Siciliae, eos abstulerit: eum Piseire diligentissimo homine, Vere IIII, qui, cum annulum sibi aureum faciendum curaret, hoc palam in D. ro fieri jussit, aurumque artifi* appendit, ut quisque ses res, unde Piso praetor Stelliae annulii ita sibi laceret ex quo patet, eum nihil auri eripuisse Siculis quod secus erat in Verre, homine Marissimo cum Marcello Vere IIII, s etfs, qui limi imperator esset atque ita jure belli multa eripere ornamenta posset, tamen non modo aedis, elis privatis publicis et sacris, pepercit etiam nullum deum violavit, nullum attigit cap. O cum Verres praeditor Siciliae in otio ac pace istos deos auferre non dubita.
verit. - Gravius est, 'ando laomo cum bestiis compar tur: v.' parricida M. Cic. osc. Am a exu moenium
atque monstrum cera, umes esse liquem humani pecuet figura, qui tantum immanitate bestias vicerit, ut, propter L e per quos hanc suavissimam lucem a pexerit, eos mssignissime luce privarit eum etiam feras in orbese artus atque educatio et natura, a conciliet. Locus multas ob causas egregius Add. quae de comparatione supra jam
146쪽
Sunt praeterea alia adiumenta quae vel ad rei magnitudinem gravitatem lue illustrandam aut certiorem reddendam pertinent vel auditores lectoresque attentiores reddunt efficiuntque, ut hi rei vim et v vitatem magis sentiant atque ita gravitatem dicendi variis modis augent. Muc pertinent si Cmum scriptis ama ideae per desinitionem vel descriptionem. Delanitio et descriptio nihil aliud est quam dissolutio rei in sua ait fibula, lato sumta, vel omnia vel pauca Hinc gregie adjuvat perspicuitatem rei, at tuo ita gravitatem. Sic enim accuratiuspe spirimus ea, quibus constet illa magnitudo et vir, vitas deae. Dixi de peripla rasi jam supra can. I sen. Iap. 34 s. et P. I, 9 ea a VIIII in primis vero gravitati rei serviunt eae circumscriptiones, in quibus argumentum inclusum est argumenta enim fessi Mgis sione movent quam aperta, in illarum vis est immur, suavior Cicero exemplis abundat.
V. o. Rose Amri exre., ubi pro verbis: ---m est Am m posse suos parentis occidere ita loquitur portentum qu num αm certissimum est, esse aliquem Monama Decis atque Rura qui tantum immanitate bestias viseris, ut, pr pter quos Laue suavissimam rucem a poeta, eos indipiissime ια privant ubi notes esse aliquem tamana Deci atque figura pro Mahquem iamimem deinde propter quos Mn si ainst amitidem adspexerit pro parentes hi inest argumentum, cur non occidere debeati et eur monstrum scilios oecidere; hine uuidem addit eos in i nil e lue privare pro occid re Ἐν de vocabulum ris repetit nam eos, perrimos lucem adspexi 'mur, Me rure 3 ovare, quam indisnum Quis inde non magnitudinem purisdii perspicit et sentit Z Agr. II ia de d mmviris, quos Raetus consuto volebat, it isquitur Via remule, os, qui a vobis his Mesaris aereperim, quanto major Mu ornamentis inciae, quam omnes nos affecti sui r qui imi amplissimas potestarer i. e. magistratus d istis. Per eos, qui a uobis niti pote iis aeceperint intestim illos, remunmi; in illa circumscriptions latet argumentum, cur non de-ue t illos tantis ornamentis ornari, qui sest a popul nil potestaris h. e. iussum magistratum acceperint hinc nusin,
147쪽
ludo peceat millimi magis appar t. Fontei I miseigilaur, utrum sit aequius hominem sic missimu/n, uirum jorriffimum, emem optimum, se ii inimici is aqua immanissenis
nationibus, quam redo amicis Per hominem honesi imum, virum fort4 9m , civem optimum intelligit Fontuum sed in
hae circumscriptione inest argunt Entoni, cur non hunc vi Tum deceat tondernnar ob homines inimicissimo et immanissimos: hoc sitim indicatur per dedi inimicissimis etc., qua vortia et- iam sunt circumscriptio. - Gravissime senat ires et Omnes cives romanos circumici ibi per principes orbis terrarum gen-riumque unimum injecta limul similitudine gladiatoriam hi-
Iipp. III, uod j jam quod di omen averranes fa-xum extremum reipublicae venit, quod glassiaiores nisius j eium, ut honeste ecumbant, faciamus nos, principes orbis restarum gentiumque omnium, ut eum dignitate potius ac mus, quam cum ignominia serviamus. in circumscriptionet latet argumentum indignitatis majoris. Prisci pes orsdi re rarum coguntur imitari gladiatores in decumbendo sie in illo avarus optat, quod habet, inest circumscriptio, quum quam brevior dimim enim est pro prat iapirias nociveumscriptione latet causa mathris indignitatis vel dis amentiae quis enim, quod habet, id optat , BI Parfitiori dissolutio totius in suas partes,neris in Decies. Dictum de ea est supia cap. et sect 16 p. 348 s. et P. I, c. 9 eis a n. X. Nihil enim magis ad perspicuitatem pertinet, nihil vero etiam magis aegravitatem. Res per Genus et per Totum declarata mondum satis est manifesta, ut adeo gravitas rei nondum satis apparere possit, nisi rem accuratius h. e. Husia tes, species, ac, si fieri potest, pateticulas et individua
ante oculos ponas. V. c. gravius dicitur amis parentes, domum, honores ac du-nitate νι luam anus o Metia: - sic audiana eum Omnes nori graviter dictum psh iluinam enim sunt isti omnes Gravius dicitur laudam eum et indocti et docti, laudant et cives 'et mur e nationes, laudam et principes civitatis et inferim es etc Sic Cicero laudare in pilens clementiam Caesaris et v niam Mareello datam et oi tendere, eam majorem esse illius rebus gestis, ait Marcell a Nihil Iissi ex is laudae centurio,
148쪽
' ude exeretis deurpis sciribuis. Nonne illud
multo avius -- Ibid. e. 3 dicere poterat do-ιμ maymas eo puri barbarorum; sed ait vimus gentes ramini in inaras, minis in imirumerabiles , locis immisar, omni e . piarum genere abundantes. Sic Caesaris virtus major apparet Cicero laudare cupiens artes humaniores et docere, eas esse onmium amatrum et locorum, abiit hoc late ita exprimere: Haec sudis Molescentiam lani, senectutem Glimur, se undat res ornam, advers persupinis ae solarium praebent, desectani domi, mis impediunt foris, pernoctam nobiscum, peregrinamur, o Hur. Nonne ita utilitas istorum trudi
rum mara: app*ret, quam si dixisset ubique et semper pro-smet: vid plura exempla cap. Is roses sis et P. I, Musina n. X.
ut rem ipsam videre eique interesse videamur inci, 'tur illa asserendis quibusdam rebus cum illa re comiunctis et in sensus cadentibus Rhetores eas, si longiores sunt, vocant diatyposes, sin breviores, παππιμι sed hine divisio nullius est utilitatis: quisquo enim sponte videre debet utrum descriptio illa longior an brevior fieri debeat. Nimis lonatae non esse debenune tandem taedio fiant et vim suan amittant. Iudicio quoque ac delectu rerum, quibus ad rem depingemdam utimur, opus est h. e. debemus tantum eas pamtieulas s circumstantias asin re, quae rei gravitatem
asserant, non levissima quaeque in mentem venientia memorare quod puerile est. Pereant in hoc nonnulli hodie, qui ubiquo pingere rem quam explicare eteonfirmare argumentis malunt, quia, dent hoc lac re lectoribus multis, qui nis tam curant, ut sibi de ros
veritate persuadeatur, quam ut eam sentiant f ea mo veantur: Cum tamen non ante possimus re moveri.
quam de ea nobis persuasum sit. Ne debemus rem depingere nis gravemi e talem, quae, ut per se ninyna est, at meretur, ut eius magnitudo et gravitas agente vel audiente recte atquct oldine sentiat .
149쪽
V. e. Liv. I, 3 in. Tum Sabinae mulieres- rerum
iis i scissaque auseris inter tela volantia imfro, exoroiuerso impetu facto dirimere infestas acies, liri ere iras, hanc patres hine viros orantes et In primis notabilis est descriptio pugnae inter trigeminos Ηο- ratio et Curiatio commissae, cap. a Foe imor Omini arma ea min. - Consed mani utrisque pro comis duo exercitus, periculi magis praesentis quam curae e e res, Hur H num infestique armis velut acus - eo mcurrunt iis primo latim concursu incremur arma, τι ea uesque fulsere gladii, horror ingens spectantes perstringin,
et neutro inclinata spe torpebat vox spiritusque etc. nam, totum caput est perlegendum. Quis vero illud legens non singula sentit, singulis rebus ita movetur, tanquam sua res agatur . sic brevis narratio de Metio Fufetio per equos jussu regis romani dilacerato cap. 28 etc. ' Item Cicero saepissime in Orationibus Verrinis, pro Milone, in Philippicis etc. v. c. Verr. I, o construitur in foro Laocticeae spectaculum acerbum grandis natu Parens adluctus ad supplicium, ex altera parte filius etc. - Err. V, 33 Stetit soleatus praetor popiuli romam cum pallio pumpure tunicaque talari, mulieres nixus in litore ibid. e. in portu Syracusano de classe populi romani triumphum agere iratam, cum praetoris equissisu inertissimiqi e oculor
praedonum rem respirgerentes ubi Ot rejergerent oculos etc. - Philipp. II, 4 personabant ni ima vocibus ebriorum, natabant avrvιe Ita vino, maneba=rt puri 'ietes te Sed bdendunt, ut pudor ac iodestiae conlulanius, neque eas Ie temere pios Oranaus, quae ames iniis flendant. Hle peccasse videtur Cicero, odio cera imo in Ninni una ab reptus in ad Drat. cap. In coetu vero populi romani
negotium publicum gerens, manser equituπι cui rudiare turpe esset, is vomens frustis Uculentιs, rnum redolantiabus, gremiu= Juum et totum tribuua implevit. Graviter
quidem diXit, at injucunde a ructare' vomensis frustis esculiniis do vinum redoliniibus e implevi gremium suum to totum tribunati quae lingulae deae lunt imjucundae, quanto magis fiunt, si conjunctae sinit Quis lita luae nausea legere nedum audire potest Z
V Testimonium magii in sapietatiumque virm rum de re solet ejus gravitati aliquia ponderis addere;
quia hominus sis, quae vir sapientiae laude clarus dixit,
150쪽
r rinam vita vulgo tribuete solenti Dixi sun de testim in sepra p. 34 in cap. i de perspicuitate, ubi monui
no ante iis utei dum esse, quam re idoneo uri ars iti. mentorum auctoritate confirmata sit. Nam testimonia
humana per se nihil aliud sunt quam judicia et in iis quis non .epe labatur, licet sit sapientisiimus' Nec res propterea magna est, quia homines pro magnam bent; sed maenitudo ei debet esse in ipsus rei natura. Exci iuntur tatnen, ut supra ibid. p. 334 s. monui, praeter simoniari judicia Iibrorum sacrorum, quae pro firmissimis argumentis habenda sunt, testimonia humanain facto aliquo narrando hic testimonia, si sunt prosecta ab ho in inibus fide dignis, sunt optima re argumenta. In primis vero gravita 'em rei adjuvat is, monium adversari s comes . Nam si v c. ipse adve sarius concedit aliquem valde domini esse, vel rem, cui adversatur, eo regiam esse, multum valet istud testimonium. - Hinc si quis Iron Christianuς, ,hristianorum facim ex parte laudat, huic laudi multum ti ibiarur.
Sic contra, si quis de se vel amico, quem valde amat, aliquid vitii concedit, ejus quoque testimonium non site pondere esse solet.
VI Sententur aetita et stravis. Sententia est enuntiatio e vita sumta, eaque universa h. e. per quam siquid in genere as natur vel negatur, laudatur vel vibruperatur est Phuta est, si non sine ingenio inventa neque adeo vulgaris est gravis, si argumentum rei, do tua termo est: continet. Hinc ejus vis ad animos movendos patet argumenta enim tecta quantam vim aD se ni nemo nescit. V. c. Quando de Socrate dixi, eum non fuisse πεtentem diuitiarum et addo sapientis temperantia enim paucis contenta es vel sapiens temperans enim paucis tontentus es. Inest quaedam brevitas pron Socrates non appetens fuit ivitiarum:
fuit nim temperans sapiens et upientia temperantia vero es pauot contenta. Quis non videt nitidiam num Resue tiati