“Imman. Io. Gerh. Schelleri ”Praecepta stili bene latini in primis Ciceroniani seu Eloquentiae romanae quatenus haec nostris temporibus in dicendo et scribendo usurpari potest

발행: 1784년

분량: 411페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

201쪽

tem dicen liquamis Ac profecto, si iii, ideam aliqu- --- per alias malis ideas semilitarias explieare studet

et ni ideis omnibus verborum ope apte exprimendis intentus est, is, dum illas cogitat, vix potet d literarum Elementis syllabis et earum sono, cogitare. Ad hoc ei tempus non suppetit. Atque adeo, si de literarum et si aharnm delectu diu et anxie cogitat, i nonii interea illae ideae omnes Euu- gerent Nam, ut serro candenti utendum est, e proverbio vulgari, sie ingenio utandum est, dum servet, hoc est, dum ideas suppeditat. mae non sunt semper in nostra OtPl ate. Hine vix erediderim Virgilium de literarum et syllab . rum sono eogitasis; quia in tam egretiam Aeneida ab eo . non acceptuemus.

ΦXXXVIIII Horis grat ita in dicendo multum, lare solet. - Sunt qui ea vocis modulatione uti sciant, ut vel bis, non gravitatem spirantibus, aliquid gravitatis, Alfeni coram plebe, addere sciant quanto magis in retrus ac verbis gravitate vere ornatis Demostilenes et Cicero ho satis sit perque suis Iemplis demonstranti Quod vox in dicendo, id quodam modo effetunt in

seribendo signa quaedam distinctionis, mi Anum in

terrogatio se , exclamationis, parentheseo etc. - In priniis huc pertinet lineola illa transversa qua utuntur hodie ad gravitatem quandam indicandam vel potius abutum

tur. Recte uti ea possimus ad orirentiam seu vosopola

indicandam modo ne nimis saepe fiat hoc repugna erit naturae. Animus valde commotus, qualis in re- tirantia esse solet, non diu manet tantopere comm μ' sed mox de re scit. - Εditores priscorum in locis, quibus talis retirentia inest, non ponere talem lineolam transversam miror nam tali mod lectoribus ista rati

milia iacilius et celeriui appareret Hae detravitate dicondi. Possint plura addi: sed, qui subsidiis illis remotioribus instructus est et alb

quot Ciceronis orationes, v. c. Uerrinas, Manilianam,

Agrariam secundam, Catilinarias, Sextianam, Miloni, mini Philippiram facundam eis. ae orationes Livianas

202쪽

legit, i, sicile, agit, Dira ad gravitatem dicenti

pertinentia reperiri potest Ad gravitarem diemesim ferri quoque possit sublimitas dicendi, quae est scientia apte dicendi de rebus sublimibus h. o. iis, quae propter magnitudinem singularem rarae sunt raroque fiunt ilia ter homines. siduntur sublimes, quia quasi e circulo Hortalium tolluntur, vel quia homines eas patrantes si supra vulgus tonuiti Sublimitas dicendi igitur est altior gradus gravitatis ut adeo eadem, quae in hac obser vantur, in illa observanda sint. Attamen de ipsi, quia mos ita sere insta in Appenes minincida separatim di

semus.

De Suavitate dicendi.

Suaistas orationi s dicendi est virtus orationi qua pessicit, ut placeamus lectoribus vel auditoribus, ab que ita libenter ab iis legamur m audiamur. Intelligitur ergo hic suavitas honesta et honesto homine digna, non

ea, quae cachinnos comimoveat etc. Vocari quoque potest gratia, it venustas a Menere haec enim amant reddit suaves h. e. amor es icut amans amanti placere studeat. Hinc et Venus pro gratia dicitur it uniere v. c. ista res habet suas veneres suam gratiam.

D Uur eraserate. Suavitas orationis et dicenti et scribenti summen ossaria est Ab ea enim Pelidet omnis attentio atque

203쪽

hinc per so Orator inscriptor vult perii indet' 'Himitam stargumentis quod ut fiat, debet illa perspicue explicare, iit auditor vel lector eorum vim intellu g Sed quoinodo hoc fieri potest, si auditor vel leo. to ob injucui ditatem dicentis vel scribentis non alte .le legere non attente audire vult 3 orator vel seriptor vult animos movere. Quod quomodo sine attentiona .auditorum vel lectomesaisequi potesta

sint i suavitatis remotioribus. Hanc suavitatem dicendi nemo consequitur, nisi x in ingenio praeclaro et hilari, ut in varias formasse vertere, ad auditores et lactores se accommbdare et multa quoque, eaque praeclara, comminisci possit, et totum hoc libenter faciat a nisi sit praeditus doe- trina lata et lubidi, ut multa sciat, quibus orationem variet sententiis prisci saepe alium eumque suaviorem vestitum donet etc. 3 nisi cognoverit animos hon num, ut hiat, quid iis placeat, tui non. Hi docet

experientia, . . Omne inexspectatum, Omne novum,

placere vulgare, licet praeclarum alioquin si tamen, quia vulgare si tum est; displicere plerumque Mall, rum igitur gustum se accommodare atque ita aptissima quaeque eligere decet , Multi putant, quid uid Cicero vel aliquis priscorum dixerit, id per se et ubique pubchrum esse atque ita omn bus hodie placero de di Non negandum est innumerabilia in illis occurrere,

quae pulcher rima et sint et per Omnem aetatem mansura sindi At hi prisei tamen erant homines et inte

dum lapsi sunt et, ut quisque est ingeniosisunus, insteillime labitur ob servorem animi, celeritatem cog tandi etc. Ac prosecto Cicero protulit dicta, quae ne priscis qui dena ieinper placere potuerint, . . Itis Hemrim ambisue dictum in Verritus de jura, quod Verres praetor

204쪽

praetor dixit ubi simul respicitur ad iusiculum e carne suilla factum, quia Verres etiam poreum significat. Dein-dis, licet prisci innii mera egregie dixerint, tamen non-

inita, quia Mn diu si eque jactata sunt, gratiam hodie amiserunt: nam gratia saepissime in nova et ini se spectata verborum forma cernitur. Adjuvat et 4 le tio Iibroruin sua litate iusta conditorum ita instituenda, ut hanc suavitatem in nostram mentem derivemus, ebque nos asiue amus em

. De fontibus suavitatis dicendi s Flori Atim indicabimus ea, per quae suavitas orationi.

propius illisari possiti in uvatur igitur illat Persinoitas Gena Haec ipsa jam lectori re

auditori suavis est ut omnis obscuritas molesta. Nam primun omnis homo gaudet, si quid facile intelligit. Videmus hoc in pueris laetantibus, si rem explicata Istatim intellexerint. Deinde omnes homines discors fiamque cognitionem augere cupiunt, paucissimis o si exceptis, qui tamen Arsan, si maturius, rect ius et eum quadam facilitate ad discendum et attendendum assuefacti suissent libμnter didicissent aescii piditatem dis,eendi imbibissent. Nam quo quis plura didicit eo plura discere cupit contra, ut quisque paucissima didicit, at paucissima discem Vult et, quo quis facilius et cele rius distat, eo facilius et libentius discere cupit mineontra, quo quis disicilius et tardius discat, eo dissici

lius deinde discere velit. Obscuritas multorum magi trorum in docendo, itemque oratorum, ut parentum 'igentiam taceamus, multos a discendo avocat et abstine Magistri, item que oratores de sacris rebus loquentes; hoc raro de se credunt, sed malunt causam parvarum prosec uum, quos discipuli et auditor sa riunt, in borum vel bipiditatem vel ignaviai ve ne Psigen

205쪽

Melitisin vel in aliud quo inque contine, quanae in decepti sus Mosesino: Quia rem intingimus

UNVir jumus, hine perspicue rem tradere postumur etc. Perspicuitas est lumen orationis et oratio, omnibus venustitibus conserta, tamen sine perspicuitate non est

innum uod non intestigo, quomodo id niihi placere potest n Gravita te dicendi h. e. quando res ita trassetur, ut eius mignitudo, magna putauitudo, upitudo mo

sentiatur a nobis nostrumque animum commoveat. la leet enim nobis commotio animi nostri placet oratio, si ea nos ad admirationem, ad iram, atque adeo ad inisericordiam rapit. Nam et misericordia nobis suavis esticae invio nostrae nobis interdum placent est.

Juhiusto bra rent et usso copia diu si h e quam a neque nimis multa neque nimis pauca dicimus. Id quod disseile est, nee sne magno iudicio et cognitione

Tei a Curata fieri potest. Mmis pauca dicimus, quando auditor vel lector rem nondum plane hatellexi t h. e. ita,

sit volebamus intelligi: Nimis multa, cum plura dicimus,.quam scire cupit et res postulat v. c. nimi crebra di titione eiusdem rei vel explicatione rei non necessi xis etc., quod taedium creat. Voluptatem quandam sen- tit interdum et lector et auditor, sponte reperta sentemtia aliqua seriptoris et oratoris et contra aegre fert, stibi singula in vel minima quaeque ex ordine recenseam tu Et late explicentur. Sed hic tamen et materiae et inditoxum lesiorumque ratio contulenda est diligenter. IssI Modeste atque adeo demis de nobis ae de ius is vιrtutibus et factis loquendo Placet hoc a ditoribus H lectoribus, qui omnem superbiam et arenanti in oderunt atque adeo, si quis vero se laudat, hoc pro adirogantia habent quia, qui solaudat, is, quantum ibi tribuit virtutis, tantum aliis den inere videtur. Sic

206쪽

. e. Rosc. Am. I Credo ego vos, judices, mirari, quid sit,

quod, cui tot summi oratores hominesque nobilissimi Iedeant, . . . rgo potissimum Iurrexerim , qui neque aetate neque i/igeuio, que auctoritate stu cum iis, qui sedeant, comparaudus. Egregie h. e. hunaaitissime dictum est: qui neque cingenio Nque auctoritate etc. surrexerim talevi ad dicendum nain sedent, qui dicere nolunt; surgunt, qui dicet palant. Ibid. cap. a in His de causas ego huic causae patronus exstiti, .non

ele'tus unus, qui maximo ingenio, sed relictus ex omnibus, quin inimo periculo possem licere, neque uti satis firmo praesidio. defensus Sex. Roscius, verum uti ne omnino desertus esset. - ue pertinet, quando de nostris viribus ac virtutibus dubitanter et cum quadam conditione loqui e s quidi mo, si quid ais pro im miniscum, eo ualiam emsi Cie Arct in Si iud est in me ingenii, quod senti quatu si exiet tum ero, ubi amen proprie dicere vult, se omne. suum iuginium omnemque omnino .loquentiam ad Nehiam Mendendum omne debere. si Manil si quis endo consequi postum etc.

rimis mi Cicero millies.

V. α ad Div. IIII ep. et ubi sulpicio, qui a Cieerone comstium petierat, ita scribit 6 3 quid est, quod audeam μνῶν tibi cimini summa ausuritate sumisque prudentia 'Egx se oriam dicit per modestiam summam pro p D Sut --um et addit homini se prud-ia, in quibus verbis causa latet, cur nolit illi consilium dare. Ibid. f. Io Tu, Aviti itur, ita censeo foetas, ut, si habes jam saluium, quid tibi. agendum putes, in quo non sit conjunctum consilium tuum cum meo, Ju pers deas hoc labore itineris sin autem est, quoi vieman communicare velis, ego te exspectabo. Tu quod commodo tuo fiat, quamprimum velim venias Ete. Omnia modeste sensus in universum hic est Cicero Sulpicium, si idem cum Cicerone conlilium capere velit, rogat, ut ad se veniat; sin minus, ut domi maneat. Haec egi Ρgie expressit observes hiea si videbitur int tibi, h. e. si tibi ita placuerit relinquit gui tur ejus arbitrio: vita censeo facias pro ita fac cysupers

deas hoc labore itineris pro ne venias ad me: at egregie ideam laboris cum itinere conjuncti intexuit hii ne superjedeas d)eommunicare metum pro colloqui: at illud modestius et honorificentius qrga Sulpicium, quia illo indicatur, Sulpicium aliquid consilii habere pine, quod proserat exeommum ToΜ. II 4 re

207쪽

, Mummis quam humane pro veni ad me: - 1 an Mo h. e. Me tuo ium--- Ad Div. IIII ep. 3 ea sponte M si reserimm magis monem et iamιmiam rar hie Sulpicio potissimini tribuit Cicero, quod prospexerit libaud bellum. . Ibid. Io Sulpicio, quem consolari, sed reo , cupit, haec dicit Hactensu existimo nostram eonsolari n re recte adlisis- esse, quoad eritor ab homi- amisi ἀfieres iis de rebus, quibus levari, eo messiae tuae. Resipis 'Min re em dixit hactenus, quoad ertior fieres etα

egregie pro ut docereris, ut Hyestes etc. - Ibid. S.I3 Hloriam insolenter neque te taut Ascientia vel narura prae. Qium Lortator etc. Nola ruit hortari illum: am hortari magnam visum est insolentis hortatur tantum superior et sapientior inserioreni. - Sic Ibid. Quare non equitim

e moneo. - Ad Div. V, p. 8 , nin est eum me esse uvio ut conjunctionem amretitiamque nostra n

utrique nostrum laudi sperem foret Verba et eum ne isse cupio valde modesta sunt pro et ego is h. c. talis quoque sum vel e ego me eum se lateor etc. Et talia loca sinit Mimnera.

In primis in petendo humanitatem servare studet: sere petit, nisi ita, si fieri possit, si a dignitate amici non aliena resciderit et Videantur eius literae commendatib ae v. c. ad Div. m, ubi sub conditione tantum homines commendat eosque adjutos vult v. α epist. I S. 6 addit: Misi is σω- ep a63 6 uincomtuod tuo i Vor; et s. risi, Omoenum a tua ignitate putri is esse ep. 37 exu peto a te, ut an ' ei commodaer quantum tua M. Murasque istietur. Add. XIII ep. 26 6 8 literas acie a M. Lepido eousuis, non quae te a uid juberent neque enim id tua d unitaris esse arbitramur quodam modo quasi om-endaticias suinfimus. - omninoque hin discunt tu on veram amicitiam cum quadam observantia conjunctim esse

VI Observante loquendo de magnis hominibus omninoque iij, qui Wi meritorum s endo vel mulier metipsit -- genim nobilitate excellunt placet mini e ligo et male audiunt qui illud negligunt. . .

Cieero quidem ad Crassum scribens eique significare αμ piens, se non temere ac repente ipsius amicum factum, hoe

ita ex unit ad Div. V ep. 8 , ο ιγ - is exissime ae tibi

208쪽

persuadeas, si is, non nis re in aliqua voluntate aut fomitiis ad tuum o/πbitiditum meis officiis amplictendam incidi sed primum fm umore, im , Ipectasse semper ole. Hieaniplecti alicujus as*Prudinem dimit Arq rna est cum significatione inagnae obiervantiae pro amierem Mycujusseri Aestatim ibi pergit se qui impore memoria reneo, n oue meum tibi Observantiam neque misit tuam summam benevolentiam e liberalitatem defuisse. Egregie e. humanissime et observanter dictum m neque rivi meum a sem et bene -τρ nam neque mihi tuum amorem vel benevolentiam VHURAt suam bene sentiam Daren rem vocat observantiam: quod vocabulum incluti, aliquam reveremiam erga superiores mspondetque nostro es in morbierungi octinctiungo Et talia innumerabilia in Ciceronis epistolis operumtur et

talia interpretes earum diligente oblervare et explicare d hebant nan, cur interpres in vocabulis tantum e rigen- , dis explicandis et auctoritate prurium locorum confimaim , quae omnia praeclara quoque sum, versari debeat, villam causam video veneres Ciceronis debemus sentire et inter veneres praecipue pertinent hinnantissime dicta.

Ceterum hinc patet, quanto magis orator res sacras e plicans de Deo, de Iesu, angelis etc. obseri ante loqui beat. Quaeritur Elgo, an . . de Iesu et augelis dominutiva secere debeamus, quod in caluteis nonnullis factitatum videmus, v. c. Iesulatu Engeliini meelcheu. Suus quemque sensus docere potuit, hoc ded ere. Quis de suo principe ac rege dicere v. c. mei F iselain mei Ihirches, Quis hoc non vitio vertet et et abiecte id iura est clamaret Qui ista per aestum quendam amoris defendere conantur, si

cogitent, ne Polle quidem ullum amorem sine obtervantia locum habere.

VII Leniter loquendo de immeis siris. Nemo enim liberaliter educatus isticitatem in convici Moaemi, laudat, nedum audire vel legere cupit

Cicero, etsi interdum hi peccavit v. e. in Philipp. s eunda, nihilo Antonii odio ablatus, amen plei'nique istam lenitatem prae se ferro sciebat: v. c. ad Div. III, p. g. 3 Appio scribit intellexique in pro mines minor fuisse, ita nos, quo animo inter mi Iumi, O --: egregia

pro qui nisuritias inter nos excitarent qui id amereat, ns

209쪽

non favera alicusi non nimis uincupidum, non

VIII L ter via Dcte vituperantias homirui s. ubgo eii ita placet, si vituperati'ne Ped inbages quasdam

Proseruntur. V. c. i Rosci Am. I patronos causa tui tuli clarissimos vituperare vult, quod ob Sullae metum defensionem Roscii si1 .cii me noluerint. Hoc ita exprimit quia δε quiri rum lixdset, , in quibus summa auctoritas est atque m litiιdο, s berbum de respublilia feesset, ad quod in hae causa fieri necesse est, multo plura dixisse, quam dixisset putar i rur. Ad Div. I, p. 8 3 Amissa est dignitas consulatis

tu aeorum, qui a senatu et ordinem cs furictis kniam tramminem clarisnuin abalienarunt pro culpa honianum Irnprobo.νum. - Vel hinc patet, peripluaseos ope tales tectas itinperationes facile concinnari posse. Huc pertinet illud incratis qui, cum ab ad ille, cente quodam petulant cola. pho percussus elset Hiies, incluit. M4ι in Posterum cum ga. tia incedendum esse pro tu es homo inhumanistimus , tu es beιbra bos etc. Huc pertinet illud Siculi ap. Cic. orat. II, qui, cum sibi datus esset patronus causae stultiisimus a Sc,pione praetore Petιaesio inquit praetor, adversario meo sum patronum demese mihi neminens edaeris i. e. dem pro se patronus est nullius utilitatis stubisimus. Huc pertinet,

quando de vitros dicimus: Omes inimicus vini de vorace: si is egregie et .

VIIII Signi cando in omnibus, quae scribimus is ibrimus, nos si facis, clementes, mansu tos, jusos, omniumque virtutum amantissimos Placet hoc omnibus, adique adeo iis, qui vitiis dediti senti mirabile est etiam

virtutis non amantes tamen libenter audire virtutem

laudari, anaque amantibus plerumque favere. In primis placent virtutes beneficae v. c. liberalitas erga pamperes, misericordia clementia erga peccantes etc. Hucent propterea Senecae libri: Sedet Cicero quam Miletia benignum ete , se ubique declarat Quid suavius est animi grati significatione ad Di Rep. I in Eloimm σοί. - εο iis rimu et re isto si se iis

210쪽

RI Cap. 3 De suavitate dicena or

satιfacio omnibι , mihi in nunquam satisfacio te. Indbeat se nunquam satis officii et pietatis Lentulo, qui ipsum Ie, Ocandum curaverat, pro hoc instulari ossicio praestara posse. - Pertinet huc, quando flicta promittimus, vid. Epistolae libri primi, et ad Div. V, p. 8 polliceor eximium et Ingulare studium in omnι genere odi H quod a Ihonefatem et gloriam tuam Oectat in quo erio in i multi m

49 Itendent, tamen im reliquis omaribus tum G.rsis tuis

judieibus omnes facile superabo, et si e 3. 3, 4, S: et quando dolemus nos non post alios satis adjuvare v. ad Div. IIII. p. Vi S. I et I ep. I in. ubi dicit Di vitam suam acerbam esse . quod non Lentulo tantum operio praeitare possit, quantum .entuliis .iceroni praestiterir. Huc pertinet, quando excusamus, quae aliis ingrata ellis putamus et addimus, fael esse casu nec nostra αὐpa v. C. ad Div. III, p. 2 in Appio cui succedebat in provincia et

qui diutius in ea manere velle videbatur, scribit Cuyn et Du. tra Diu uatest meam et praeter Fantangm accidisset, ut mihi cum inpω ι tu Irovinciam proficisci necesse est' etci, ubi ni,ips

a contra voluntatem meam h praeter πιnionem c accinisseνd necesse est Sic ad Div. V ep. 8 causam simultatis huer se et Classum orta confert in alios Et dicit Neque m Enculi unquan mihi tui aut enlaudi aut ornaad voluntas deis fui, sed quaedam pestes ianu num h. e. quid inicia omines porniciosi clauiis aliena doli tum et te nomtunquam a me abeum in e me aliquando immutarum tibi. '

X VPandis plebejis vocabulis h. e. iis, quibus tan-- plebs uti solet. Hrit enim injucunditatem et si

mul contemtum, si quem eodem modo, quo sola plebs biluitur, loqui audinuis quia videtur unus de plebs ζsse, a qua discere nolumus at orator itemqtie criptor udire cupit. Quod licet maxini cadat in linguam maculam tamen et in latina locum habet quia do si nota sunt plebeja vocabit hi et plebejae dicendi so

mae latino tum atque ita non ininus contemnunt ple-

i more scribentem ac di contem latine, quam in ver- η eula seri solet. - Qui omnia vos abula e scriptoribus estis Cicerone Plauto eici promiscite pro bonisi,' et usurpat, is facile in hoc vitium inc dedi Exci-

Fendus tamen est, si quis hominem plebejuna loquun-

SEARCH

MENU NAVIGATION