“Imman. Io. Gerh. Schelleri ”Praecepta stili bene latini in primis Ciceroniani seu Eloquentiae romanae quatenus haec nostris temporibus in dicendo et scribendo usurpari potest

발행: 1784년

분량: 411페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

231쪽

It Cie senect I Neque enim histrioni, ut pureat, per Mas fabula, modo, in quocunque fuerit actu, probetur neque sapienti usque ad Plaudite viventam. Huc pertinent multa ex antiquitatibus vulgo ducta v. es Arria--- - pugnare,

fasces submittere, pro cedere a si Ves re 'ereri aliquem it., si quem perperam de re iudicantem vocamus rensorem viris crearis etc. In his tamen usurpandis na a cautio est. quia multa, antiquitaribus simia non ab omnibus intelli, muriae temporibus nostris plerumque non conveniunt, ut

sibi anonuimus, nisi sorte in orando iis uti velis. Pe tinet hue, quando de homine, qui, quod non inicere poterat, id se nesuis, imisit, dicimus EF Ua vulpis v. Phaea Mm, ---ii Mis acerbam sinere vel brevius B issa viapis

no iis uerbam solere. Ad tectam egregiamque similitudiuitem reser etiam dictum Socratis supra memoratum qui, evin ab adolescente petulante percussus esset colapho dixit: vidis milii in posterum eram galea incedendum s. h. e. oe mensis, ut bellua, ut bos velesia bestia. F Sextum genus est Ironia, quando aliquid ei, quod eo

to, eontrarium dico, ita tamen, ut e certis signis vel a contextu mens mea appareat. V. e. quando sapiorem voco

fluisviri vel stultum die esse sapientem sic Miare pro viri

perare et Ontra v. e. quando aliquis praeclara carmin vituperat, et ego dico: vine Audavit. Sic nostri per ominalieui, qui valde laudatus est, diem Sis id sta gerariis,gescholien, --- ete. Pertinet hue locus vid Heroid. XVII, Ieto Quid soni, - - laudis agar hi rea timssis aeut dictum est et oxymorum De Ironia supra Re a sere', XXm it P. I et a sin is dictum est

G Septimum genus, eum praecedente cohaerens, est ironica deminutio criminis alicuJus vel alius rei ingratae per

lascierri tantiun saeta possit et vocari recta reprehensio. V. α Asricanus ap. te orat ΙΙ, Ilibu movebat centurionem, quia l/auli pugnae non interfueIat. Is cum se cultodiae eatis in astris remansisse diceret, quaereretque, cur ah illo notaretur, Africanus respondit: Non am nimium

diligentes h. e. timidos. Huc pertinet illud e Cic. r. II, 69: Siculus ille, cui piaetor Scipio patronum causae dabat, hospitem suum, hominem nobilem, sed admodum stultum: quaqueo, inquit, Praetor, adversario meo da istum parmis m, deinde mini neminem dederis i. e. dare Aebes Pro Apage istum patronum,

qui nil prodes, imo obes, qui cessam non ageresed' inrumpere

232쪽

Hactenus de acute dictis sunt enim innumera es taciorat. Π, s - i. o vero ista posuimus, ut iis ei euterentur tirones discenda et legunda sunt, ut, quam a riis modi ingenia se aperire soleant, discamus, ae si sorte

in mentem veniant apteque hoc fieri possit, interdum adhibetida vel similia ad eorum imitationem effingenda. Tene ' mus, acute scribere et dicere esse rem lubricam , et, ut quisque acutissimiis videri cupiat, ita letumquct miltissimum videri. Eneamus etiam Ea actu dicta, qua ambiguitat aliqua vocabulorum emantur, non unis magni aestimat da sunt celeres motus ingenii, tui, moro scintillae celeriter Oriuntur, celeriter morimatur . e. oblivioni traduntur, et delect attoni ad breve tempus prosunt.

Nulla vera utilitas inde exspectari potest. Hinc sorsan e cusabimur, quod non plura ejusmodi geneia attulimus. Pluris faetenda sunt ea acute dicta, quibus sententia aliqua praeclario et fortior redditur. Haec vere delectant, haec vera sunt animorum pabula. Animi enim humani pascuntur ideis, non verbis.

XXI Reyetitio=ie ejusdem voeabuli eodem sens indιversis sed arcte conjunctis enuntiationibus. Fit lano tantum in sententiis ac proverbiis, quia hic simplicitas regnat, et ubi quaedam est oppostio

V. e. hoc Laberii ap. Macrob. Sat. II, 7 neeesse es multos

timeat , quem ubi timent. In iucundius foret quem mestimetuunt variatio hic videatur res artiheli atque ita qua selita. Ste illud Publi S ii Cui plus licet quam par es, plus uis quana ιcet. It illud plus dat, qui cito dat dicas: plus Larigitur, qua uocibit vel plus dar, qui cito largitur vel tribuit et venustas implex periit. Ite cui multa rei ira sunt, ab eo. ii ulta postulantur recte perperam dixe Iis ab eo non pascae te ob eandem causam. Sic Quhiti X, 7 ut eum multa scri erimus, etiam mula dicamus. Cie Phil. II. 4 iιid es aliud tollere e vita vitae societatem, quam totiere amicorun colloquia absentium Pertinet hoc simul ad gravitatem dicendi, ut supra P. II stra seth g n. XII et XXX dictum est Et ea sunt optime dicta, quae linaui suavitati et gravitati prosunt. Sie fine. II, et uuam aurem haber aequitatem, ut agrum n ubris annas aut etiam sareulis aure possessum, qui nisum habuit, habeat, qui aurem nabuit, amitro Ovid. Metia, si A Ro

ait de sua et Cupidinis sagitis orta, iam nostra es: o

233쪽

riamo missi e tua, qua vulneratus sum sigilia λ υἰὸν

in vacuo quae vulnera pectore scit. Recte certa, erator Ibid. v set Nec prosunt domines i. c. mihi , quae prosum omni Au, arras. Sic suavius dicitur: Tu me es, inmodo pistri ania' mum exuere 3wtes, quam qu-ο so senitoris iniimm Hoc stultum et asse uni sereti

XXII Repetitione e uiam vorabuli sed diverso fensu vocatur vulgo antarathis vel dilogis

Est cluplex: Ix a quae mera ambiguitat nitirer, ne es in tentiarn Ortiorem linavis nemo ii reddit, sed merus lusus edibi v. c. Cie ad Atti XIIII ep. 4 uid ergo ista ea,pa Brutorum ρ minime illorum quidem, sed alιorum brutorum, qui se cautos ae saepientes Muraiu. Est merus Ocus, isque valde. 'rigidus nulla inest silmilitudo risi literarum. - Sic Vern ct l, ludit iocabulo praerogativae dicit Dedit enim oraerogarιυam i. o. indicium 1rιae voluntatis ejusmodi, ut isti P o

praerogativis i. e. prima tribu eano reddidis videatur. Est joeus inanis. Argumenta e similitudine vocabuli ducta sunt misera et inanes lusus Ac sic saepe Cicero is melior est ista repetitio, si priori loco nomon rei vel ros simpliciter, posteriori vera rei ratio, natura ac vis indicatui. Et me sola digna erat, quae in libris rhetoriei memoraretur: v. c. futiriliterarum sum noti sunt earum sudiis inest acumen pro qui studios literarum vocati vi , fere non sunt earum mdidi. Est oxymorum. Si non omnes Cissiani sunt Christiani pro non omnes, qui chrisiani vocantur, sunt vere Cii δ' iani Sic Romani non amplius Romani junt i e sortitudirem amiserunt: καιοὶ η καιοι sic vivamus dum rivimus ye. bamus vereri vita fruamur et Portinet haec repetitio simul ad gravitatem et suavitatem hines re suavis est Vera enim suavitas animum afficit si suavitas non in animum p netfat, sed in vocabulorum litoris haeret, non est uuiis is vera, sed uti cimo puerilis.

verpaueis nil literis immutati cum sensu contrario vesapertius Gnjunctιone duorum oeabularum Abi fere sim lium et tantum una Dei paucissmis lueris dis milium, sed

crum seras contrario, saltem iverso.

234쪽

v. e. Terenti Amb. I, 3, 3 inceptis est mentium Boi amantium. Sic amare interdum amarum est. Sic Cicero in Philippicis: Horatore crator factus est. Sic in ne a re non eo mirari circuim miri. Si in Verrinis Sicilia' re non praetorem sed raedonem habuit. Vocatur hae r tio dieendi parsilom D. Sed in ea debet esse oppositio quaedam stidiose quaesitae atque ita tota res ad gravitat in pertinet. Graviter dialiun est inceptio es Gentium, omamantium. - Si cui itaque vocabulum aliquod excidit Ohdsimilirudinem habeat cum proximo vocabulo, non uerit hendum est: v. e. Cic. in Div. V ep. 1 S de Agesilan

qui neque ructam neque fictam imaginem suam, s

in quomodo aliter dicero voluit ac pictaU, pctam' id paulo ante scia dixerat: Neque enim Alexander ille purio estus asi peste potissimum pingi eri Larino fingi volita eiciline est iterum pingi et fingi. An Cicero haec duo vocabula ire pereepaea buit praecem et: Quaeritur, an Nepos deamdustria pes c ra et praeceptaopponere voluerit et tanquo om si potaeriti Vix credo mi oppositionis inestu senius enis, est Anicum percepisse praecepta pialasioptarum. -- si velle, in Misiumque potitui πιι metro, oditis, quae uixaudirMGM.taci eu 3men mer c te quaeritur, an verba adliris et ά. a velimus de industria conjunxerit. Videtur eas in eoim vim o Midisse, si tamen de industria conjunxit, quod fieri potuit, quia neminis voluntatem exto scire possumus, dis Ieji udicio honhene equidem existimem, quod similitii. .ue voeabulorum ludere 'luerit. Nam , si omnem eiusmodi similitudinem, quae inter literas duorum voeabulorum im tereedit, pro paronomasa figura illa hetorio habere vo

lumus, debemus etiam haec eo referre vi victus, mediem ram es mederi morbii, jure dejurore ηο luit eu est cur eurris nolens milens et sexcenta alia. Non alia exempla eo reserenda censuerim, quam quae Terentiano inceptis vi a mentium, non amantium, similia sunt. Nam omnis repetutio voeabuli, nisi gravitate et excellentia ideae compensatur est ingrata.

MI Repetitione eorundem vocabin rum, sed inverso ordine. Vocatur e nodos viligo ut illud quo

235쪽

Ci Brut 39 ur eloquentium juris peririssimus Crassus, mris peritorum laquente M Scaevola ruraretur et cap. oeonsultorum alterum disirtifimum , Uertorum aberim consultissimum fuisse. - Plane a Gratiam autem et, qui refert habet, et, qui habet, in es ipso, quod laber refert quae r petiit acer Omme II, et aedere iisdem verbis uir. p. red. 9. - Velu J.II, Ii de Vari avaritia quam Syriam hyauper olivitem ingressus, dives pauperem reliquit Plin. Paneg. 7--- non ideo vicisse viisaris, ut trivi mare , sed triumpha re, quia viceris. - Haec repetitio et conversio vocabulorum at lue ita idearum in oppo licione marime locum habet . . et laeet propter tecte iiijectam comparationem, et tali modo' sententiam sortiorem reddit. Quod si non fit, nae rus lutus verborum est , v. c. illud Luellii ap. Gest XVI, 9 Extr. Verum hie ludaιs bibusque omnia deque fuerunt. Susque et deque fuere, inquam, omnia lata jocusque. Postunt Et tales verborum inversiones multis placere sed 'oquimur hic de prudenti

ribus, quibus vix placeant, nisi forsan in orando hic enim nihil non liceti Interdum etiam non tam vocabula, quam si uentia invertitur, quod aeque suave est, si quidem inest non modo veritas sed in primis vera consecutio inius sem tentiae ex altera, .m Quint. X, 7 mea re qui isti reuiari titiari ολι- ricii reuiaris videretur. Vere et egregie po- terat, ii voluinet, verba ipsa invertere qui sinis Adisi, - δενι-uia i , eruditis milii vidaentur.

XXV Conjundrum e intrariorum s antittitorum: quae, uesari ius conjuncta sunt, eo magis placenti

Pertinet ea res et ad perspicuitatem et ad gravitatem e t ad suavitatem dicendi, atque ita ad universam eloquentiam. Ad perspicuitatem, quia rei rationem per

oppositionem alius rei magis peribiesinus ad gravitatem, quia rei magnitudinem et gravitatem methus

sentimus et magis movemur ad suaritatem, quia nullare aragi natura delectamur quam varietate elum, inprimis coi junctione disjunctorum v c colorum, de

quibus consuli possunt seminae elegantiores et vel umbra et amen in arte pictoria id docet. - ea et hie endum, ut magis idearum quam votabulorum a tionem habeamus h. e. ut veritatem, magistram et som tem Pulatuitudinis, sequainui. alac eos uinitione con

236쪽

ν . .

trari rum Ovidius et excelluit et vero etiam centies pec vit. Nam ut quisque est ingeniosissimus, ita maxime Dequentationem antithetorii appetit sed, quo quis magis ea appetit, eo magis in periculo est ne labatur. Antitheta sunt Sirenes, quas dum sequimur, a vera via facile ahereamus sunt fructus nimis dulces, quibus. cum vesci homo coepit, non satiari potest. Hinc magna cautione et iudicio opus est. - Quod si scriptor vel orator rem rei vere oppositam habet, mi virtutem m-tio, divitias paupertati etc., nulla diincultas est tum enim utraque acile, tanquam umbra et lumen, conjungi potest. Et sic Cicero Catil. H, I in comparanda cavis Romanorum cum causa Catilinae dicere poterat Maae enim parte pudor pugnat, i e petulantia hine pudieitia, illine suprum hine Mes, illine fraudatio hine i rus, iliine seelus em ac dii 4 de illo moderantine inculpatae tutelae, ut dicitur: E igitur hora non semimai sed nata lex, quam non ciritimus, accepimus, legimus, verum ex natura ipsa arripuimus, hau imus, expressimus, ad quam non docti Jed facti, non inittituti, sed imbuti sumus. Talia antitheta ita placent, ut saepe obliviscamur indagare, an

sntulis verbis hae sint ideae, annon aliquid inane adsit: e quid est, non docti sed facti nonne facti est pro

nati etc. - Vertim, si scriptor vel orator contrarias

ideas ipse fingere cogitur, si quidem ejusmodi antith iis vult uti, major est dissimitas et hic interdum sit. ut verba verbis, non ideae deis, opponantur, quod interha s fumum vendere. Fit hoc, quando oppositio in eadem re in eodem homine, quaeritur, ut homo sibi ipse opponatur vel potius sibi opponi videatur. Plenus in oridius.

V. α et VII, 339 mis, ut ouaeque si es filiarum εο sibus impia prima est, Et, nent scelerata, Dei scelus. Videntur haee lihi repugnare, sed non repugnant, nisi verborum exteri a forma. Piliae Ista patrem senem intersciunt, quia Medea Promisinat, illi se vitam et juventutem reddituramelle.

237쪽

esse. mi istitur horiaribus Medeae, ι quaeque pia est, L e. Patrem Hald amat, ita rima est quoque γ/rpia . e. patrem intelli celo fellitiat et facit Aesus h. e. interficit patrem, nes seserar h. e. ut pietatem declaret, seu ne omitte cre, qua pietas declarari poterat, scelus committere videatur. Sic

nulla repugnantis iis vero omnis pulchritudo periit. Sed delectuit nos talia, etiamsi interdum a veritate sint aliena, et tantam specie se eo nendent, quia homines mus sic Metam. VIII, 87 Marisclithone inter alia acute dicta I s reus laceri diuellere morsu coepit, et rasili minuendo eo pus sebat. Uate memis corpii a ac simul vere Lemgenda sunt talia multa, sed deinde vera sententia emenda est, .ut videamus, sitne tantum vestitus pincher, an idea pram Hara sed idea non potest esse praeclara, nisi antea sit, a.

XXVI Periodo. Periodus es imprie circuitur scit sententiae majoris sirimaria qua injecta Miqua

sententia secundam h. e. illius explicationem, causam, .eonditionen ete continente vel etiam pluribus ejusnaodi sententiis, ita dissecla est, ut, qui 'us singulas partes, ordinei construitionis sequens, colligere cupit,

non nisi per circuitum quendam Pambages id sacer evin illas pervenire possit -- Deinde period L per abusum

nonnullis dicitur tota illa sententia primaria una cum omnibus enuntiationibus secundariis illan dissecantibus. De natura periodi et struitiara supra in capite peculi ri late dictuni est P. I cap. s. Iam haec periodi iunio tura etsi perspicuitatem, . quia tali modo idem et enuntiationes pesus cogitatae priorem locum occupant, ex gravitatem dicendi, quia sic ideae non modo ita arcthas

comprimuntur sed etiam graviores priorem locum facilius obtinent, non parum adjuvat tamen ad suavit,

dicendi in primis pertinet. Nam cum idem inter se colinerentes per inieaas alias s. enuntiationes fumgantur, lectoris, ut et auditoris, ahimus cupide atten- teque, quid secuturum sit, exspectans exhilaratur ad finem totius sententiae veniens, sensumque persesbim nunc videns ac saepe aliquid hic inveniens, quod non aspectaverat . Docet hoc non modo experientia, sed

238쪽

et ipsa natura animi humani confirmare potest. Longasiavius est re exitum post aliquem ambitum s ambages quasdam quam statim cognoscere. Placet nobis. ti animus noster paulisper inmetus suspensusque est de exitu, et inexspectato exitu magis delectatur quam diu praeviso. omnes narrationes, si bonae esse debent; ita institui selent. Hinc in comoediis et tragoediis, quae vitae humanae consuetudinem sequi solent, itemque itiearminibus picis, hoc artificium notissimum est, uectitus rei praeter spem auditorum et lectorum evenire debeat quam in rem inseruntur ea, quae rem ipsam.

cuius exitum exspectamus, dissicilem reddere atquo adeo impedire videantur id quod pestitores et audi

tores eo eupidiores reddit Similite fere, si petu va cuna magnis contendere quodam modo licet, se res habee

eum periodo. Ambitus ille s. circuitus, quem enum vitio vel una vel pilares insertae efficiun est sero in star nodi illius retardantis exitum rei in dramatibus. Periculum faciat, qui velit, in periodo dissolvenda; elanguidiorem, saepe quidem orationem reperiet. Omne languidum est injucundum.

Nonne , quaeso, suavius est v. e. quomodo deum, quino is inde is incumibulis tor beneficia tribuir, disse sustin a- mus quam quomodo deum odisse sustineamus, qui nisi itide ab intimaludis tu beneficia retiali Et hoc exemplum est paulo volgarius in aliis iisque majoribus minis id perspicietur Cici Areli. 6 uuare quo taniam me reprehemias aut quis mih ijure Iuccenseat, β, quantum citeris ad suas reo

Meundas quantum ad Nos dies ludorum e randos, quam rum ad alias vinae rares re ait Esem requiem mumi et eo omis uritim temporum, quantum alii stiluino. rem stivis om uviis, quantulo doque aleae, quantum itae, tanti mihi

ego mis ad Me studia recolenda Immero monne hoc si vius est, quam si di isset auare quis taniam me reprehem dat arui uis mihi jure Deeenseat, A tantum emporum mias me a hau studia recolenda sumsero, quantum reteris ad Far - μαι - Ibid. eap. 1 in An vero tam parvi ammiviriamur se omines, in in republiea atque iis is vitae per aulicishoribusquι versa r ux, cum usque ad inremum is

239쪽

. in uini tranquillum atque otisswm spnobis msimul moritura omnia arbitremur Dicas pro eo: An vero tam parvi animi videamur esse omnes, qui in opus M atque in his vitae pericus laboribusque ταφὶm,r, ut πο- . . G-- id moritura omnia arbitremur , cum usqua ad exisirimu parium vicerimus Et sentias illam ementiam Hiram simul moritura omnia iubilo nivis lang*diorem lactim et cum ea simul totam tibim,erborum compagem. - si et in aliis istinoribus, v. c. Cie Senect in , ubi Cyriis ita loquens inducitur: Asire arbitrari, o

mihi amissimi lii, me, eum a vobis discessero, nusquam

rid. iii,sceum es in fisc corpora ex iis rebuin, quas gem Mim, id aris. Nonne hoc suavius e quam Ninuarii reari, o misi carissimi sui, nis nusquam aut mutamore, eumι - d is ero Me enim animum nisum videbaris, dum murm biseum sed eum in iis Me remore ex iis risus in aris, - errebam Tali modo si quis per totam orati memaliquam vel librum diceret vel se vet, nonne auditor estorve a o caperetur, imo ad somniun.invitaretur sed

simul notandum est, quod supra P Π sest 43 n. XVIJ- monuimus, periodos nec ubique ne nimis longas esse ponendas nimia enim saaritas sit taedio et iiiiiii longitudo defatigat mentem audientis et legentis. Ceterum miror artificium perloditae ortationis In vere, quia lingua tam raro usupari, ut potius plerique per mem bra, quod aiunt, scribere gaudeanti e si qui periodica

seribunt, fit hoe plerumque casu, non de industila, quemadmodum Herodoto interdum periodus aliqua praeter ejus voluntatem meidit. Causi illius rei videtur esse haee, pia Hlgo creduiit, quidquid intra bina signa distinmonis m, ximae, quae Puncta vulgo dicuntur, inclusum sit, id esse periodum. Hinc nemo est, qui non periodie seribere sibi

videatur,

XXo Numero oratorio vel potius numeris ora, sortis h. e. partibus sententiae m oris sibi aequalibus; unde patet, mimeros rectius quam numerum dies semientia his nimieris ornata vocatur sententia numerosa

vel etiam oratio numerosa, itemque concinnatas mem,

- - untur, ureri oratoris in astualitate s. proportiona

240쪽

portione earum enuntiationum, quae ad se invicem reseruntur et Hemini ratione cohaerent, in primis comtrariarum, ut, si unum membrum uno duobus, eribus etc. vocabulis constet, alterum totidem vocabula habeat, et vocabula sibi respondentia sint ejusdem generis h. e. vel ablativi vel genitivi vel participia et:

V. e. non ausi ivi, sed vidi hine pudicitia, istine suprum fra iure non scripta sed nata lex te. ubi vocahula singula fingulis opponuntur, audivi et vidi, puccitia et Mystum, Arrpta et nata. - Sic bina binis v. Q pecie honestus, re

improbus ubi Ihecis et re honestus et improbus, ibi opponuntur. Si Ci Ros Etenim quid o iam e -- quam Urisus viris, resta mortuis, mare fluctiumrsirus,

sit uinis ubi fimum terra, mare, situs ac deinde risis, inseruit, si uastabui, sectis sibi pari modo respondent, Quod si pro sumiantibus ponas is, qui furam mo-r. vel pro uectis dicas tir, qui tana m ejectis e statim sentias aliqvid mucunditaris. - Si riserena remis v. e. rum tu σκνressus et climentiae en scis recreatus ubi armorum et clamentiae, vi et be rio, Npuressus et recreatus sibi r

shonden Si cici Orat. I, 9 uis πι- tibi Me eones Mis, . cur istrio genus iamnum, tu montibus at Vis dissim πιιm, non prudentium in is eo Hμ- ομι quum diseri rum oratione delinitum se oppidis moenibusu Alli Quam suaviter mi hi respondent prudentium ovilis eo οἰ et veri um Oratione delinitum Mutes aliquid et dicas v. per prudenter pro pru'semium com is vel per senos pro

disertorum oratione vel omittas eo usum aut elinitum et

Deile sentias aliquid deesse, et sentias simul aliquid inj

eunditatis. Res est manifesta Et suavem es istam momhrorum aequalitatem per se patet. Omnis enim apqualitas Partium, omnis proportio placet et pulchra hahetur, ut Inaedi fietis, ita in sonis i Erhis Pre. - Ad numerum reserunt quoque vulgo, quod membrun sententiae extremum, nisi

aequale saltem paulo longius esse debet. Sed hoc magis

ad perspicuitatem et gravitatem retulerim. - Pserunt ib

luc quoque, quod ultimum vocabulum productius esse et paenultimam syllabam longam habere debet. Sed et oemagis ad perspicestatem et gravitat m quam ad sua itatem referendum puto, nil forte Titienus ad hanc referendum censeas, liuia perspicinia et gravitas Usa 1 vis est. Sed de tali suavitate lucri.n loquia1Iur. Lais . Cetrium

SEARCH

MENU NAVIGATION