장음표시 사용
331쪽
a Appendix III D divisonibus generum diems
mon dissicile est sublimiter dieere. Qui carens rebus magnificis et sublimibus deciebus vulgatibus agitifice et sublimiater loquitur, is frigide et tumide loqui dicitur, quia oratio
ejus omni vi caret frigide , tuta auditores si igent h. e. Ο-rum animus non commovetur tumide quia verba quidem
stin magnitida, sed in iis nihil inest niagnincae rei
a nominem liosse tem sublimem pro dignitate explicare, atque ita vel sublimiter loqui, qui eam non tali ex Omnibus partibus atquc pro dignitate cogitate ac sentire queat.
Moses sentit sublimitalcm potentiae divinac, hinc dicerei terat Et deus dixit fiat lux et lux facta est. Maiidestum vero est, non quemlibet sentire magnituditiem et sublunit tem rei alicujus Is proprie tantum, de mea sententia vero
eam cogitare et sentire potest, qui eandem vel similem remessicere valeati Nemo rem bello praeclare gessimi recte semetit et cogitat, nisi qui talem vel similem Merit vel ger ει possit Hannibalis triuisitum Alpium, rem semper admiram clam, nemo recte eo ut Me atque ita reM deseribere potin
nisi qui similem rem tentaverit Heroa magniti nemo, iusi heros magnus, magnum philosophum, magnum poetam et nemo, nisi magnus philosophus, magnus poeta et , recte cogitare et recte laudare potest. sic summam alicum momdestiam, liberalitatem aliamque sumnam virtutem, en recte cogitare, ex eare, illustrare et laudare potest, nisi eadem si iusti his. Nam quomodo, quaeso, magmuri rem cogitare et laudare possim, tiam ipse non plane is per experientiam novi nam sine hae illam non recte novimus. ain, de vitiis idem dioendum, neminem scilicet D vitia magna scelera ac vigilia, satis cogitare, explicare, o viruperare, nisi qui iis inquinatus fuerit, hic inquirere non est hujus loci. in intolligitur, quam paucis proprio cultas res sublimes pro dignitate exponendi atque ita sublimi dicendi genere utendi possit contingere. Cum v
x plerurnquo e plicatio et exornatio sublimium rerum ad eos venire soleat, in eas vel similes non patrarunt nec patrare pollunt aut volunt, nos autem res sublimes legere valde capiamus humaniugis iniquis est aliquid emittere, et istam facultatoni luoquo iis quodam modo concedere, qui etiami non sublimes gessere vel geror possunt, men primum generosum animum, qui illarum magnitudianem quodam modo capere ac sentire queat, et ingenii
magia et praeclarae ducationis et Xenapiorum agri
muli, ad quae se Maere diligenter biduerunt, et e
332쪽
perientiae diuturitiae op aliisque restiis consecuti sunt: - , inde, mi metutum omnium vere mantissimos et vitiis vero animicillimos se praestiterunt et praestare adhue gaudent rium, qui magnis et sublimibus rebus, sedulo et acturat. cognosc dis, eariamque rationi et sontibus diligenter inves
rigandit omnem operam dederiant, inique istas res ab iis, qui explicare possimi, explicandas studiose et seopissime e
xarunt, atque istis i. is meditandis, ponderandis, et cum iudicio admirandis actis everruit. At quisque prudens sat ibtur, hanc tamen explicationem exornationemque semper imperfectam mmere. Quis vero in hoc mundo aliquid perfecti omnibusque numeris absoluti exspectet 3 Sed longo ali res est, quando fictae res stibiime tractuatur qualos interdum tradunt poetae. Hie scripto sublimitatem ipse sibi talem finxit, qualem mens ejus cogitare et capere poterat; haneque in rem attributa et signa sublimitatis hinc inde ol-
Iegit vel pro lubitu posuit. Sed, quod quis ipse finxit, id
milius tractare potest; quia primum nemo materiam fingit, cui non par sit dein te ista res, quam ut grandem et sublumem proponit, non est in rerum natura, de in scriptoris inente hinc nemo lectorum de ejus ratione satis judiearo potest. Sed an sublimitas ficta, licet egregie tra 'ata sit, magnam utilitatem lectorum animis asterre queat, aliis udbeandum relinquo. Mihi videtur tamum delectare posse, no
νω sse, nisi delectationem quoque prodesse dicas.
3 Raro in rebus humanis rem sublunem, quae tractari possit, occurrere nisi velis fictionibus uti. Ac profecto in fabulis romanensibus major multitudo rerum sui, linitum o currit, quam in tota historia. Fingex enim quid non potos ingentina humanum At quid prosunt fictae res sublimes Sed in deo est vera, propria ac expetua sublimitas: ejus
res gestae sunt omnes sublimet, eaeque propxie. YNon aede orationem posse totam esse sublimem equi non omnis materia, quae rei magneti illusti andae adhibetur, est sublimis v. c. comparationes deinde quia animus auditorum nimis delatis 3 luetur, si eum Orator Perpetuo ommovere studeret. Inro continua sublimitas vim suam tandem perderet. Omnia enim magna, si iis nimis assuescimus, amittunt magilitudinis aliquid et incupiunt vulgaria fieri. Hinc variatione uteIiduIII, et inter duni simpliciis et sine isto magno oxnatu dicendum. Hoe
Cicero in Oratore recte piaecipit V. uui m n
333쪽
s dux III o divisionibus generim dum ri
hil potest tranqνssim nihil leviter, uti partite, definite, i. Eincte fame dicere, maesertim cum causae partim totaeIim eo Ado rem aliqua ex parte tractandae si is non tyramaratis auribas Ulammare rem coepit, jorere apud sanos et quasi in- νε sobrios bacchari vinolentus videtur et cap. et de seri quitur: uir inanias in Manilia re P -m D . rem era oratione ornandi copiam μυ-ti sumus. Ius -- res moliae majestatis Rabirii causa eontinet iur ergo im omni genere μ lifieationis exarsimus. At hae insertam temperanda et v rianda Iunc Di omni oratione occimuiri sere tenuia, mia et magna. Vere igitur est eloquens, qui, ut Cicero ibiit
ait, is a Iubtiliter h. e. sine ornatu, et imgna graviter et mutaret remperare potest dierum s Non sublimem scriptorem et oratorem seu dicentem et scribet item de rebus sinis et sublimibus pluris esse per se laciendum, quam eum, qui tenui oratione, tu die. de rebus ornatus non capacibus simpliciter et sine ornamentis dicat mi scribat, ut ii credunt, qui, veste hominem judiebre solem Materiae enis ratio utrumque possidat. Imo - scriptores et oratores sunt boni et pari honore dipii, si quidem materiam suam bene rarint.b Ambo mentis nervos intendere debent. Et prosein, non minoris est artis in
tempore ornatu abstinere quam illo uti in tempore. Imo vero sorsan paulo majoris artis et disicilitatis est ornatu abstinere quam adhibere, atque ita sere facilius est de sublini,hus quam de tenuihus rebus dicore. Nam I homines vel
IIalma et Inlue tua in quadam et ambitione ad ornam hostium valde propenti tulit, cum contra luNplicitatem con temnatat, et de ma Inis rebus altiue homini hus v. Iegὲ hus et c. magi qu: uia e paI, i S i ilui cupiant, atque itam 'nas res malint exponi e re describete luam antiles et te
nues ad quod videmus e in adolescentibus, quia Poeticen attingunt, prius Otia concinnant quam hel , fabulas aliave carmina. mine vero etiam tot tumores etc. Sed, ad quod quis natura ducitur, id se est facilius. in deinde ies magnae et sublimes, si vere tales lunt, Iae hent tam largam de se dicetidi lateriam, et tot tamqde
luculenta signa atque algumenta continent, ut orator e3 tantum Oblei vax et in luce clatiori ponere debPat . . , Comparationibus et c., cum contra in rebus tenuibus adipe materia diu meditando conquirenda it id quod ac cidit Ciceroni in oratione pro Archia. 'fagnae resse commovem animum diuuiuis et stasiuis. ons vero
334쪽
eommota per se loquimr: mens commota sapientis nota nisi sapienter et gia, iter loquitur. Quod secus est in te, Bris tenuibus, ubi et animus et mens dicentis vel seri- heritis languida sere sit neces. est, nisi se ipsa interduin εκ citet et impellat Ilinc sugiunt vulgo homi res tractatio- mori rerum tenuium, . c. nai rationes etc. tandem, qui in Qhlimi dicendi genere tractando interdum peccant, si se cilius veniam accipere solent, quam qui in tenui labuntur:
quia vulgo dicitur equo generoso aptus facilius esse ignoscendus quam ignobiliori, quasi longe sacilius a tenuiter quam sublimiter didere ac scribere scilicet pro recepta opunione, quo major res explicet v, eo dissi a xeni esse, et, quo minor, eo faciliorent.
Cetenim hanc divisionem in tenue, medioeres temserari , et sublime genus dicendi mancam et imperse tam esse mon it D. Guil. Bergerus. Nec magnam inde
utilitatein percipi video Melius sorsan genus utenti dirividatur in implex, h. e. ornatu carens, et ornatum, ubi
deinde diei possit, aliud alio esse ornatius, prout reri quae tractatur, sit mirior alia vel saltem, si vocabula recepta tueri placeat, in tenue, s submissum, et grave, ubi addi possit aliud alio esse debere gravius pro minori vel majori rei gravitate. Nec forsan vocabulo sublimis opus foret. Si tamen retinere placei; possit dici, subsimia ratem esse sumptum gradum gravitatis. Forsan etiam melius fuerit in libris rhetoricis, musis istis generibus dicendi non nisi de rebus recte tractandis agere, et docere, quaena' snt proprie tenues, quaenam magi lae et maximae Cicero ipse in libro praeesaro, qui Orator inscribitur in explicandis istis tribus generibus ita se torsit, ut ficile appareat, istam divisionem, omninoquo totam rem ipsi non placuisse, neque a1nen eum hanc divisionem, quam ipse inde a pueritia didicisset et usu receptam omnibusque placere videret refutare et abjicere ausum esse. Quotus enim quisque est qui opiniones et distinctiones, quas inde a pueritia imbibit, ad quas se coissorinavit, quas omnibus probari videt ad . quas se onmes consormam et fingere solent, Derte
335쪽
ηο Appendix III D divisionibus generum ditenvi
oppugnare, in dubium vocare, vel negare audeat 3 morantur et alia genera dicendi v. c. soridum, multatum, moratum etc., quae tantum virtutes quasdam generis omiusdam indicant. Sed quis tam innumeris distininoribbus tironhs torqueat Hoc profecto est, eos a regia via ad semitas et deverticula et tandem sensim ad invia'
sECT. III Tertia diviso Drtia diuis est in genus dicendi Apatieum, fidi
diuim Atticum quibus nonnulli addunt Laconisum, uod alii, Ciceronianae eloquentiae aliveti, omitti volunt, quia Lacones nunquam eloquentia usi fuerint, saltem non eopiosa illa Ciceronis, e cujus eloquentia omne gemudirendi metiri solemus Tota haec res nitituri axime auctoritate Ciceronis in Bruto, quam Quintilianus alibque deinceps secuti sunt. A eum dicunt fuisse omnium diffisissimum, copiosismum, h. e. omnium ornamentis sententiarum et verbortinabundasse, et, quidquid ad res ornandas amplificandasque dici posset, complexum esse. Quale si scit, saud dubie τι tiosum it est enim in rebiis, etiam optimis, modus servam dux Cicero ereditur Asiatico more loeutus esse in id privos Am. de parricidio sed Arsin eqlpa est in adolasaemiis . . em. Omnes enim adolescentes servidi in nil recentes a praeceptis magisti orum, et ambitiosi Mino dicere olem praesertim si primum dicunt quia tum docta inam ei artem
Totam rem sic eogitare tabemus si verum est, quod Cicero Bruti I narrat, Asiatitas eloquentiam ex Atiniis hausisse, qua re nihil verisimilius est, quia ad metro in
cetera oppida et oppidula se conformare solent non mi rum est, Asiaticos, quo remotiores orant a matre sua, Astinnis, ubi doctrina vigebat, et ubi presse accurateque lin
336쪽
nis erant hiri ductuli mi hi regebant rempublicam, ut Ciem x Romam hicium mi praemiis et honoribus assiciebantur, laudabantur et: hi propterea valde Xercebantur. Haee omnia deerant Asiaticis quid mirum, eorum eloquentiam non tam ceuratam fuisse quam Athenientium. Et onmes Asiati eos non inter se fuisse aequales h. e. verbis abundantes per se credibile est, quemadmodum non Omnes Attici oratois xes preste satis locuti sunt. Pendet enim haec, quoque ab ingenio educatione aliisque multis rebus. II Rhodιum dicunt tedium tenuisse inter Asiaticum et Atticum, ac fuisse pressius Asiatido, copiolius Attico . E.
tantum ornamentorum, quantum ad pulchriNIdinem orati Dis pus erat, at siue ita neque limis multa neque nimia
Pauca complexum elle. Quod i est , fuit haud dubio optis reui 3. At quisque sentiet, hanc descriptiollem, quain de .d inius et aliam dare non possumus i valde indefinitam esse. Quid enim est pressius Asiatico, opiosius Atrie eicit debebat demonstrari, an mulio pressius Asiatico, an multo copiosius Attico, et quatenus quibusque in rebus fuerit
pressius illo, et copiosius hoc Sed hoc non doceri potest entne illi descriptione contenti esse cogimur. Res se sorsu cogitabat Eloquentia Rhodia, quae se sin antea Asiaticae umillima suit, cori ori est per inrisam Aesehines enim orator Atticus clarissimus per Demosthenen, Athenis expulsus venit Rhodum, ibique eloquentiam docuit: hine ea pressior et accuratio ficta. Deinde Rhodiis erat respubliea libera, in qua, ut in omnibus liberis civitatibus, et quentia multum valet, magnis praemiis afficitur, ac propterea studiose colitur. Quid mirum, eloquentiam istam Atticam ibi eonservatam esse Et credibile est,. post mortem, inos lienis eloquentiam Rhodi magis floruisse quam Athenis.
Geor ipse usus est Rhodi Molone quodam magistro, a quo laticam luxuriem et redundantiam dediscebat et pressius dro dist. r.
III Arelawn nonnulli tempore Ciceronis in tenuiter sit emue dicenta versari, et omni ornamei, torum genere e
rere, atque ita ab illo renui, suseisi, u missoqu due sis
nere, quod supra explicavimus, non discrepare putaverunt: et principes ejus seceriant Thucydidem et Lysiam; vid. v. Cic orat. 9 et de opt gen orati . At Cicero hoc negat: et recte si quidem Isocrates, Aeschines, et inprimis D mosthenes Attici oratores fuere; quod nemo sanus nega verit. Videtur igitur a Rhodio non multum discrepasse et
in eo constitiae, ut de humilibus rebus humiliter caenub
337쪽
ter, de mediocribus s. temperatis temperat . de gravibus v viter et copios diceretur sed ornia: illa redundalitia Asiana vitaretur. Cf. Cic. orat. 9 HI NINI lsrur. 84 extr. ubi ait: Ita fiet, it nori omnes ἔ qui Attice cina m bene Oed, ut inrites, qui bene , item et Myn Araice dicant: Et de ops geri. Orar. 4extr. Ex quo i ii Ggιrur, qu G Hira Graec Hum c .1torum Fraeis stantissenni fiunt i , qui fuerunt Ar ιmιs, eorum autern Frinc σDei Demns lenis , huneci quis imitetur, eum et Attice dicturum et optι me ut, quoniam Attιci nobis propositisviri ad imi- . tartamn best dicra e id fit Attice dicere. Quintil. XII. Io,
qui inter alia ait Melius is hoc nomine Ariaco sentrum, re danique Attice dicere esse optime dicere.
Sed hae disso et tota res 1 o paruae vel trullius utilitatis. Et nos eam dum
taxat propter reverentiam erga antiquitatem, more aliorum, hic memoravimus Pertinet non nisi ad histo
nam eloquentiae graecae, vel potius ad historiam opinionum romanarum de graeca eloquentia. a divisio ista totaque omnino res non eis sistisis et aecurata. Quis enim .loquentiam vel dicendi genus ab
urbe, praesertim Iaagna, atque adeo a tota terra nominet 8 An credibile est, Athenis, Rhodi, vel in tota Asia eandem eloquentiae sormam viguisse, eamque semper pNam primum omnis sema eloquentiae propter opinionum humanarum, avariis causis pendentium, inconstantiam, propter varietatem l genio rura iri manIOrtim et
studii literarum, a qui biis eloquentia nili loquacitas debet esse, pendet, et propter alias multas causas muta
tioni su est esse solet et eloquentia post triginta vel
quinquaginta summum annos aliam sorinam et habitum plerum siue induit, quam antea habuerat. Deinde in eadem urbe, praesertim magna et celebri, ubi ingens oratorum est nutaaerus, non sicile eadem est eloquentia.
Nam, ut vincendi se invicem studium omittam, alius hac Mius illa via ad eloquentiam tendit, prout vel ingenium vel magi 1m nactus est, vel prout optime se ad
eam perventurun es e credit. Forma eloquentiae om
nino pendet hajorma Ohpublicae, in qua quisque vivit:
338쪽
pendix mi diviso biu generum disendi a
vit: v. c. Ciceronis et Demosthenis eloquentia diveri
est ab eloquentia poster rum temporum; sciet Angli cana videtur dissere a theodisca a a gusu plurium
eorumque magnorum. Qui si copiam dicendi et ornamenta pliis ima amant, oratores hanC rem .appetunt, et
in ea consequenda magnam laudem ponunt: in illi breuitatem dicendi ubique laudati oratores hanc se . quendam putant. Hinc Lacedae ione copia dicendi, ab oratoribus f qui se dieendi sunt, negligebatu, nec λxsan ipsa eloquentia , quia illam et principibus civitatis et vulgo displicere videbant. 3 a magi liri perit ιa et U Si ejus peritia magna, si gustus verus est fingit viscipulos regios sin minus, discipuli non parum pro unc Sed non omnes magistri sunt eadem peritia
eodemve gustii Hinc diversa discipulorili ratio.
sam, quo semel es imbuta retens servabit odorem tota diu et a teneris assuescere mustum est Cicero incidit an Molonem magii um, qui praeclare sciebat, quid et quantum in quaque re dicendum esset hinc Ciceronis eloquentia alia iacta est, quam facta esset, si ipso in eunt
magist rum, quo Hortensius usus erat incidisset a
magiViri cujusdam relebritate , , auctoritate quae saepe disciplinis et artibus rectam formam dediti lat, si ille 'ritur vel amittit celebritatem nominis et auctoris tem, .loquentia aliam sermam plerumque induit, nisi
discipulos sui similes multos eosque hdeles reliquit. 3 avio rina. Quo quis dos fio est, eo melior et ac uratior fit orator. Docet hoc exemplum Ciceronis, qui ipse fatetur se literis h. e. philosophiae, cui diuturnam operam dedit, eloquentiam suam potissimum debere. 6 ab aetate. Adolescens alito loquitur a senex. Cicero alitε scripsit et dixit adolescens, aliter senex. Quantum differt oratio pro M. Marcello 'o ana, item a. Mutinis In illa non nisi virilis eloquentia conspicitur, quae v. c. 'ncinnitatem membrorum aliaque ornamenta non studiose quaerit, sed adhibet, ubi se sponte sici offerunt.
339쪽
offerunt Sic libri de ossiciis, de senectute, de amicitia etc., quam pleni sunt virilis eloquentiae Sic Horte sus contra magis dicendo florisit adolescens, quam nior vid Go Bruti 04 93. Erat scilicet nimis assuerus generi dicendi Asiatico, quod adolescenti quidem Comvenire videbatur, non item seni et ab ingenio. Quod, quam diversum est in oratoribus, tam diversimi reddit rum genus dicendi M a materia, quae tramir.
Non omnem materiam eundem ornatum admittere, manisostum est Qui magnificas res tractandi CCasonem habet, is gravius copiosius, et ornatius dicit et seribit, quam cui non nisi res tenues tractandae credum eum Minc Demosthenes, cui pro populo de rebus πω vissimis et ad rempublicam summam pertinentibus ampe dicendi occasio erat, summa dicendi copia ornamen- tisque omnibus excelluit, cum contra Lysias non nisi
res tenues tractans et parvarum rerum ausulas Iratiunculasque litigatoribus scribens, ut hi scilicet eas ediscerent suoque ipsorum nomino haberent, non Pintuerit, nis perraro elare dicere. Qui si de rebus metius
dixisset haud dubie non minus copiose quam Demosthenes aut Aeschin s dixisset. Cf. Cic. de optimo gen or
tor. 3 extr. ubi de Lysii haec ait E -- Lysias miliis in loris grandior Sed quia et priuatas nuplerose qua, et eas ipsus ullis etparvarum remoras ausi imit, uidetur esse jejimior, quoniam se AH onsulto ad ninutarum genera causarum limaverit. AE eonsuetudo fit deinde saepe altera natura. Haec vera videtur esse auia
digeriminis inter Demosthenem et Lysiam. Sic Cicero, si non nis Quintianam nobis orationem reliquisset, a
nobis pro tenui oratore haberetur, ac, si non nisi eam sis Quintianae similes tractasset vel tractandi occasionem habuisset, non illam amplam, copiosam, ornatamque eloquentiam consecutus esset vel ostendere potuisset. Sed largam ornate copioseque dicendi ο asionem dederimi illi causae graves, v. c. Verris nesmda sces
340쪽
ri et ut , ex millia, et in primis Antonius est.
His debet laudem eloquentiae ejus, quani hodie iambramur. - Hae igitur a nobis allatae causae pluresque aliae essiciunt, ut in eodem loco, eodem tempore, non eadem eloquentiae forma reperiri sicile possit, multo minus in diverse locis .et temporibus diversis. Alia Romae erat eloquentia Crassi, alia Antonii, alia Hortem ii, alia Ciceronis, Caesaris eici, ut apud Athenienses alia erat Demosthenis, alia Aeschinis, alia sae, alia Thucydidis Non igitur eloquentiae Armas dicendi genus quoddam ab ust vel terra aliqua nominari debebat. Haec appellatio a loeo petita est similiis cuidam laedemtiori appellationi, cum ante triginta vel quinquaginta Circiter annos vulgo genus dicendi sacrum seu methodum d sacris rebus in aedo dicendi dividebant in ' arensem et Ligyiensem methodum' lanaistae et Leiphiger Predigermethod . et orationes edendas ista inscripti, me insigniebant, quasi haec vel illa methodus propria esset Ionao, ipsae etc. Melius prisci genus dicendi ab hyminibus nominassent, v. c. getrus uendi me neu , Aesainrum se umere.
IIII, Laeoni o genus disendi an inquam fuerit, quaerti tur adhuc. Fuerunt, qui assim arent plures tamen hodictnegant. Qui assimam, ponunt id in maxima aedere nimia dieendi brevitate. Ac prosecto Laeedaemonii omn- dbeendi copiam fugiebant et quam resissime loqui solebant. Reseripsisse . e. dicuntur ad verbosa Philippi Macedonis epistolam his pauculis verbis: Διο9υσmei Κοριωs Diovisur Corinthi quibus verbis doeere eum volebant, non esse quod se samopere jactare et Lacedaemoni minarerin xtirann rum non esse diuturna Dionysium quoque, Siculum ris
nurum, patria expulsum Corimiunn fugisse, ibique Mawn' aperuisse forsan annism scirem vel smitiis HiΓέρ emium gere pse κνῆ r ignem et sidem dicuntur ad inuadelix. regem epistolam misisse, in qua, negantes ei, quae volum rat, en Nini literam oro sua brerius et parcius e potuit3 eontia negant genus dicendi Lacedaem uiuim fessis, Hese lint suam sententiam ira, quia Lacedaemonii olo uentia cam t. m. tamini Clamo