장음표시 사용
61쪽
Aium non magis amare possit, vel QFalis at-rparenti orga inros eqse sint, tussis meus m. q. Comparatio potest esse latiun brevior, et brevisibma. - allor, Lialad rem, cum qua aliquid comparo, antea explico, argumentis confirmo et illum o v. c. Comparationem amoris mei erga alimon cum amo
re parem ita latiorem reddere possim: Magnus e se soles amor patreutrum τ' beras, ne quidquam fere et, quod ad ejus similitudinem acredat Nihil enim est, quod in horum utilitati, commoditati, et fluitati non tribuatu. o parentes saepe suae eo morirari re utilitati a misi utilitantem liberorum inteponunt. sed quam quam in amori ius re singularis esse solat, tamen d
hitis, an amor, quo ego in te incensus sum, illi amori idi da etc. Potest etiam res, quacum rem Comparo, es
paratione cupi alia re magna tibistrari. Sic Cicero prii Marcell a comparans ementiam Caesaris Mareel, praemiam cum ejus rebus gestis has alatea docet se
maximas et, ut hoc doceat, comparat eas cum alio laxebus gestis et consumat has longo ab illis superari Postquam itaque planum serie res Caesitis gestas insimmas et singulares, tum docet, iis superiorem men esse istam clementiam, idque argumentis conlir malo Totus locus, qui est paulo longior, in lageo dus. - Brevior est comparatio v. c. quando res, cum qua aliquid comparatiar n. explicatur nec argumen' eis commatur nec per aliam'similitudinem illustratur, sed pro nota sumitur: v. c. agnus esse solet amor pa' rentum erga liberos quλλοι negat Attamen meus ergo
te amor ab illo minime supera ruri rem a est, si
paucis,ocabulis constat, v. c. am te, ut patrem: si sis Merorum amor erga patrem, talis meta est ergate. Ῥotest etiam interdum particula comparandi ut et omitti v Tu pater Mira in te patrem veneror et Haec est origo metaphorae: nam in ea particula simi
vitatius tantum omittitur, atque ita ut smilitudo
62쪽
P. Π ci ci Depressi irate με si s 3 in vocabulo exprimitur, ut in loco de mei hora P. rosa dictum est.
Debet vero omnis comparati esse apta Hii e I res, quacum Comparare aliquid cupis, debet esse vera. Unda res fictae omittendae iunt omnes, v. c. Phoenix,
avis quaedam pristis nominata, uirtus cygnotam tempore mortis, Mysum, amor Pincam erga ullos etc. Cum talibus rebus nulla debet comparatio institui: nam si res ipsa non est nec siit multo minus similitudo inesto via potes et in rebus veris videndum, ut similit - , quam quaeris, vere insit hinc homines eum homnibus, res cum re hus, nec homnes facile cum rebus vel res cum hominibus compares. Peccarunt hici interduna prisci v. C. Caesar comparavit multitudinem
interfectorum cum longitudine temporis B. Galba ciet extri ita loquens: Ita in uno periculo timium in m inlinitusnem Uri interfeceriint, quantum fuit diei Damnum dicere debebat quantam licebat per diei spatium. s debet etiam in comparandis hominthus eorum dignitatis et ordinis ratio haberi, ut v. c. regem Cum T
ge, vel saltem noli multo inseriore ducem belli cum
duce belli comparemus, nee v. c. militem quemvis sum rege, licet utriusque sectum simillimum sibi sit v. c. uterqUe Ortem aequissimo animo coiitemserat. Sic hominem fortissimum in bello, at simul propter alias virtutes notum, non comparare debemum cum homi here festissimo, at propter malefiisti noto sione 'nem, luem ob laboris patientiam laudare velim, coinparem cum Catilina, quia hic sceleribus et sagitiis simul innotuit. Omninoque in comparatione rei cum re vel hominis cum homine videndum, ne ideae secundariae tales in animo sectoris vel auditoris exestentur, quae toti rei ossicere possint. Sic institutionem in gistri nolim commarare cum fimo, licet res utraque inter se hactenus conveniat, quia, ut fimus agrum mob
iit et resilitatem adjuvat sc institutio bona mentem
63쪽
animumque emollit Artilamquo reddit iri una
enim simul excitetur idea. Porio comparatio potest liuidrii pliciter institui, ait Velia cum pari, Vel malus una minori, vel minus eum maiori, vel conmutam cum contrario compar
mus. Quadruplex hic usus saepius occum apud cib
ceronem: I Par res vel istino eo nihil m eunt pari v. c. victoria cum victoria, lato cum Iratore, Oeta cum Poeta ubi sere sic concluditur, qu Dd alteri coli venit, id etiam alteri convenire debere. Si Cicero Arela. 6 comparat suu in tu dium artiunt Ramaniorum cum ali Dium ludio voli1ptatiun et ait Ouare quis auctim me kepreliandat , aut tias mihi jiti e succenseat quam um ceteris ad sum res obeundas, quantum ad festus res ludui'um celibran os, tiantum ad alias Dol ditates et ad Esam reiquuin nivi et coryoris conceditiarremFOrim , quantum alti imbuunt empestivis conviviis , --, ut ianique uisae, quantum pilae, tantum mihi egomet ad hae sudi reeolemia sunt tiro. Ibid. . comparantu Homerus et Archias, Re liditur, multas civitates certasse de Homeri patria, voluisseque elim civem trabere hisceolligit Cicero: Ergo illi alιenum Homeriam , in Uera fuit, pos tortem etiam expetunt nos hime Archiana vi ri, qui et voli tare et legibus noster est , repudiamus Notine in priori loco per compaIacionem fit perspicuum, quam aequum sit, Cicero iii studia literarum non invidere et in pollelidri loco aequum esse Archiae civitatem non eripρr Ibid. c. 9 extri et Io in comparatur Archias cum tutio dueet Cicero, quam earus fuerit Ennius Romanis, ac concludit: Ergo illum, qui haec fecerat, Ruidium hominem majoris nostri in civitatem receperuuli nos hunc Heruehensem Alchiam mul'νι civitatibus experitum, in hac amem legibus consiti tum sis nostra civitate ejiciernus Nonias ita magis intelligitur, ita dignum esse, civitatem adimere Arcitiae, cum Ennio tribu
'a Minor res vel homo cum majori compariatur, hactenus, ut appaleat si res major in magnam vim habuerit, si ho mo Hajor non multuni elle erit, non mirum eis debere, res vel homo minor multo miluis emcere possit etc. ος
valet ad lolninem et rem excusandam eique adeo aliquid laudis conciliandum.
64쪽
II Cap. 1 De sera uisau uendi sues
Ii psimis rotanda est comparatio majoris rei mammi. mori qua nihil perestiadendum et ad rom illustrandam nec omn3odatius Bl . Institia itur ea sic, ut primum res mi. Iror ita explicetur et illustrθtur, ut etiam maximam esse ap- Pareat, deinde addatur, eam tamen parvam osse prae illa
tutEm clim docti in illamque a a praestantiorem esse declarare volunIII S, dicimus v. e. Doctrina es haud sibi res praeclara et ab ovinibus appetenda mentem enim illuserae etc. At quanto praeclarior es virtus Nam o te addendas enim tulit causacti cur virtus praeclarior sit. Nihil requentiuir lpU Laeerni Em. Pertinet huc in primis locus supra laudatus Marcell. 2, in quo comparatio latissime tractata est: Docere omnino vult, clementiam Caesaris erga Marcellum praestitam esse omnium rerum summam. Comparat ergo eam cum rebus bellicis aesare praeclare gestis. Has primum valde extollit: ttilius, inquiens, tantum est flumen ingenii, nulli dicendi alit Artiandi tanta vis, tanta copia, quae non dicam exornare sed narrare , C. Caesar, res tuas gestas possit. Sed GFrmo, et hoc pace dica=n tua nullam in his esse laudem ηι vliorem , quam eam , quam hodierno die con secutus, Deinde latius instituit comparationem rerum gestam Caesaris cun rebus gestis aliorum imperatorum,
valdeque illas laudat Et concludit: vae quidem ego nisi
tam magna esse fatear ut ea vix e usqu im mens aut cogiis
ratio capere possit, amens sim. Post inam has bellicas iam de summopere extulit, tum incipit sentini extenuare, ut
elementia major videatur, quam rem argumentis confimaare studet. - Sunt et breviores comparationes, v. c. Arch.
comparatur Archias eum Roscio histrion : ιιis nostrum tam animo agres ac duro fuit, ut Rosii morte nuper noneommoveretur i. e. doleret ' qui eum esset senex mortuus, tamen proPter excellentem artem ac venustatem videbatur omnino
mori non debuisse. Ergo ille corporis motu tantum amorem sibi onciliarat a nobis nisibus nos animorum incredibilas motus eseritatemque ingeniorum negligemus ' Cicero haec paratione hoc studet efficere, ut appareat, si Roscius propter artem mi oris tantopere amatus fuerit, multo magis decere amari Archiam propter artem ingenii, ut lieloquax, h. e. poesin. - Ibid. Io comparat Archiam eum poeta quodam malo, cui Sulla praemium dederat haerenditione, ut nil scriberet unde Cicero colligit et verisimile reddit, Sullam multo magis Archiam expetiturum et
rivitate romana Miraturii fuisse. Manilia hi Cicero O-- ' bim a det
65쪽
; 36 P. II Cap. et D per Duuitate Bendi
de Romanos ad bellum eum Mithridates integrandum incitare quod ut efficiat, docet, quanto minoribus Aepe de rebus ma)ones hella gesserint ut hinc appareat, eo malis nunc ob ignominiam magnam amithridate acceptam ellum eum hoc rege gerendum dicit: Maiores vestri Bripe mereatoribus ac navicu rus injuriqsius ira iis berii gesserunt vos tot civium manorum mutibus imo minii atque tino tempore ab Mithridato necaris, iis, ran anima es debetis Legati quod erant a pellat smerbius, Corintsium patres vestri, totius Graeciae lumen, exstin m in Miluminara os eum regem inultum esse irimini, qui legarum pσpus mam, congularem, vinctas ae verseribus atque omni Iunii eis exerueiatm necavit Id mertatem ciuiu romanorum in minutam non tulerunt vos vitam ereptam negligeris p Ius
gallanis verbo violatum in persecuti sunt vos legatum P puili mi upplici iste fecto murum relinqueris Quis non hine videt, bliniridatem bello esse persequendum 3-Add Arch. Ia, ubi de Moriae cupiditate loquitur An eios tuas et imagines, non animorum s uulacra, sed corporum, sudisse misi sum- homines reliquerunt, o horum relinauere a virtutum nostras umessi ιem nonne misit misiste bemus su mi inentis expressam et posita Zalude plisenum lacere, quam canis sit habendus Archias, cum ejus poesis serviat celebrandis nominibus claris nam per sin ima ingenia intelligit poetas quorum versibus facta ar
vim virorum colebrari solebant. Etiam eontrario cum comtrario comparatra , ut illius
vera ratio melius appaxeat, e vulgari xc a opposita juxta se pol magis elucescimi sic iacem vitam urbanam, cum vita rustica comparat in orati pro Rose Amiser; rugalita tem emimuria Tusci V, 33 seq. Merrem cum Pisone in Vere um, as ubi docet, hunc nimis diligentei fuisse in
provincia, ita, ut, cum annulum sibi satiendum cur ei. hune si soro oram omnibus fieri juberet, et aurum p iam appenderet artifici Verrem contra parum dilige te in vasis aureis multis sariendis Verrem cum Maxeino
Vernam, s4, ubi docet, hunc in bello magis peperei se syraculanis, quam illum in otio, et claudit C reierem, non ut homirim cum homine comparetis, ne qui νομνο mortio a injuria, sed ut pacem cu- bino, leges eum τι forti et jurisiactionem cum ferro ex armis, ad ventum ei e miratum cum Aercitu et victoria conferatis Sic comparat
66쪽
SECT XUIII, 13 De Fetyrone dearum. Tettius decimus sons propior perspicuitatis inexplicandis illiistrandisnue noti nixibus est crebra repe titio rerum s. notionum qua nihil ad perspicuitatem ac gravitatein dicendi magis accommodatuna et necessarium esse potest. Ea nituntur multa figurae rhetoribine, ut anaphora epiphora eici, quae nihil aliud sunt
quam repetitiones notionum. Notiones, non omnes, sed eae, ad quas lector auditorve praecipue attendero
debet, quas ejus interest in primis tenere, quia illis sinperstructa est tota orationis compages et consilium t
tum dicentis et sc ilius itis, v. c. thesis, argumenta ho-Tumque argumenta etc., saepissime et miti ci Callono
repetendae sunt, ut memoriae lectoris vel auditoris firmiter inhaereant, ex eaque ne elabantur his enim elapsis ceterae notiones corruunt in frustra prolatas sunt Seine enim dicta Leit o livioni traduntur, et vel attent stimus quisque non potest facere, ut non interdum hanc vel illam notionem, propter multitudinem aliariun notionum, amittat. Repetitionem igituri oemam esse patet quaeritur tantum, quomodo sie institue iida. Fieri hoc debet plerumque tecte h. e. ita, ut lector vel auditor vix sentiat, se eandem notioneiniferum vel aliquotae audire aut legere. Qua o in
dis hoe fieri potin in debes et continuo et interjeius
verbIS: I Cinatim una res s. notio his teri ae saepius repeti testi sed aliis verbis, modo affirmati, e niud negative, modo tropice mod proprie, aliave ratiotae. V. c. liberalisas et beneficentia factinu et congilium, privare et miti Cic. ad Div. III, Io . II i frangere et debilitare, peccatum et 3ror, aversar et .secrari, praeclaram nec ubivis obvium etc. Haec de iii Irialis notionilvis quibus supra p. 38 1 dixi in cap. de copia dicen ii, ubi monui, posse, duo ac plura erba ad exprimendam unam notionem
67쪽
a quonam unum exprima notionem antecedentem, alimnam consequentem indicet, quorum virum rem totam 'el genus, alterum se cetera partes vel species, designet quorum alterum ut trepidum, alterum propritim, vel quo rum unum ex hoc, alterum ex illo, tropo ductum, quo rum alterum sortius sit altero, 6 quorum alterum posui 'alterum negative, sit diabim, omninoque quorum alterum ab altero sestem paulum disserat. - Eodem mista in unctis notionibus et enuntiationibus Satam agendum est: v. Si thema sit mors non est exii scenda, et causae, quia omnum instat, possim hane causam fortasse ita exprimere varieae repetere Mors enim insta omnibus his inurii: nem is
ejus reicuis liber esse potes quisque, Mesis dioeisve pauperet: mortalem si esse fateatur necesse es. possis longius pringi edi, si velis: Haec est comminis fores, quam frustra re est gere Nulla laci mae, nullae preces, nullari iis,
nullaeo pes liberare hincpossint omnes raupinat idem fatum me. si maxime vero notiones et enuntiationes praecipuae, ut thesis, argumenta eorumnue argumenta, et quidquid
orator et talpto pro te notabili habet, id post interjecta plura verba repeti debeti mi eadem variatione, de qua paulo ante dixi, utendum est, ut repetitio ejusdem nouinius et enuntiationis non facile inlectore et auditore senum turi Argis enim ferret lector vel auditor, si eandem rem
iisdem verbis saepe repeti videret, quia crederet, se N ipuero haberi, ut eadem res siepius repetenda esset mo enim est, qui non credat, se rem aliquam memoria thnere posse At si lector vel auditor eandem rem alia ver horum serma et veste videt, opinatur, se aliud. xii vi re; manetque in hoc in ore, nisi in arte direndi ipse valde Getestatus sit sed vel exertitato placet ista variatio. c.
eero hac in ratione excellit, ut appareat, quam parum a
leat eloquentia sine ista repetitione. In Agri II, Mellume notionem: Ego iam uom factus serim consul me am'
duce resciistis me porro: neque me tan--- ωHulem -- ira fecistis, quomodo pa- nobiles ostiae facti sum, -- ore me deinde reperieris, me esse unum ex Hinibus norus L miribim qui conjulatum merim, cinyrisum licitum fit Monsu factus sim, eum primum perserio
68쪽
homnisius primum me minis Vst mmis assecisis quia prima
Peritione, quod anno meo deinde me non extrema murus
- sed ima voce universus pomius romanus consulem daeclara,vit et . Cum me intelligam univer populi remavi
sudicio consulem ira factum, ur nobilissimis hominibus ἁπιν
praeponerer etc. - Ibid. quater promittit seriore popula-Tem consulem cap. 3 ait: non soli inoe in Deo dicam, sed et in senatu dixi, popularem me futurum esse molem'. et paulo post Neque enim ullo modo facere possum, tis monet in o magiseram et in omni vita sic pro essem
popularis Quae cum renerem, dixi in senatu, me popularem eonsulem futurum. Et paulo post Quare qui possim non esse popularis etc. In vocabulo popularis non poterat uti variatione sed id servare cogebatur, quia tum solenne erat, et Cieero mentem suam consiliumque ambiguo hoc vocabulo tegere volebat. - Sie idem Cicero in Manili ii quoties repetit, vectigalia esse in periculo, Pomprium esse viriam magnum omnibusque virtutibus imperatoris ornatum, et dignissimiliti qui nullatur adversus Mithrid, tem - Unum exemplum adhuc illustrationis musa addam hoc: Si thema sit mors non extimescenda nimis hominibus eiusque primum ara: umentum sit hoc quia omnibus instar hoc argumentum L notio haec mors inst*t cuique, saepissinie a uiciem toties, quoties hoc argumentum Θvo argument confirmatur, repeti debet. Possit ergo ortasse ita dici Prima causa est mortem non nimis e timorem e debis fere es Di, qui tuam vim morai non iectaret. --ridie vides in se audimus homines omnis generis ad lacumsepui urae fere Nee mors tantum pauperes, debiles, tam se et coartemtos voear, secet divites, risini principes πηο rati triste jus imperium experiuntur uuis itaque duru is est geo mequear, nimio per extimescat uuis est ram
. mo animo, .ur, is omnibus com ne es quod certo Ais ad Aventurum, hoe ei angorem vel horrorem incutiat et corporis deinis alteriam argumentum primi argumenti nostri structura Esa nos ocer, nos no i imortales praevi eamus. fore, ut aliquando eorruar. 2-lf ira e res
habet quis iam fluisui esse potes imm- parum sui memor,
69쪽
δε iemis est, id ori horrere, quod mutam, mirarique monete. Poterant ac debebant hae longo latius explicari, illustriiri eici, si necesse esse hoc loco putassemus.
3 Figurae illae rhetoricae, am hora, mi Piso a s seor
et e zeuxis , huc pestinent repetunt eno hae eandem. notioneis efficiuntque, ut ea menti lectoris et auditoris saepius obversetur qua re ut perspicuitatem ita deinde simul gravitatem adiuvari quis non videt Anapho1 a repetit notionem eandem in principio enuntiationum coim2Narum v cileus nisi vitam edit, Deus nos sani are timarix, mos mente instruxit ete. Epiphora repetit notionem in fine
enuntiationum, v. c. oleris tres exercitus populi, -
-erfectos interfecit A tomus. Desideratis claris os ves eos quoque vobis eripit Antonius. Auctoritas Uriindisi amicta est clixit Antonius. ι Symplace est conjun anaphorae et piphorae v. e. Cic. Agr. I, 9 uisci rem tulit Rullus. 9uis partem p uli privavix suffragni'. Huius suis eoisi iis pronibuit ' ullus. Quis ribus, quaro volare, vocavit, multo custode sortitus p uis decemυiros pior voluit, renuntiavit Idem ullus. 9uem principem ---xiasit ' ullum Quis inde non perspicere poterat, quam periculos Rulli ex foret Epizeuxis repetit eandem intionem continuo iisdem verbis, v. e. Deus, deus hoc fecit: sic Cic. Catil. I r nor, nos, duo moerte consules desumus die. nos onsules soli sustinemus causam, cur nondum Catilina supplicio assisus sit. Fontio in. Fuit, 'it illis judicitat disinum ae singulare eoinlium etc. Tandem in fine orationis, qui epilogus vocatur; solent. argumenta eorumque argumenta, sed haec brevissime, una cinnthesi repeti, ut lector vel auditor denuo laniniam dicitorum colligere et argumenta cum thesi comparare atque
ita sibi de thesi persuadere possit ma de re nihil dicem hic attinet. Quis enim hoc non observet
Quartus decimus sons propior perspicuitatis ineat plicandis illustrandisque rebus siqtionibus est tu*u
hypotyposin nomine graeco eoque notiori appellanti 'Cernitur illa in eo, cum res aliaua ita narratur vel pin
70쪽
tius depingitur, ut ei interesse et oculis ipsam sere ce nete v:deam tir. Id tio fit, si quaedam ejus partes seu circumstantiae, sensibus subjectae, in primis eae, quae oculis percipiuntur, recensentur Qua re quin perspicuitas rei valde adjuvetur, quis dubitat scibvius praelia saepe ita depilrgit, ut iis inte esse et pudinantes ridore videamur. Sic Cicero, Antonii compotationem describens, Phil II, 4 hanc ita auditorisuspe spicuam reddit, ut auribus et oculis subjiciat: Ait:
personabant omnia vocibus ebriorum natabant pavimenta vim mad8bant parietes etc. sic Ligar. 3 cxtr. Quid
enim Tubero, defrictu ille tuus in arie 'har sica glodisingebat riuus latus iti mucro petebat em inteisendum est ne particulas rei seu circumsantias eas,
quae nauseam creare Ossant memoremus. Pe C avit hie Cicero lail. II, as extr. In coetu vero populi romani,
segnitium publicum gerens , Niser equitum, vi ructare turpe fift, ii vomeni, frusi e sul tis, vinum redolentibus gremium βω- et totum tribunal implevit. Qui ve
ha liaee sine nausea legere potest Cicero et go peccavit, odio gravissimo in Antonium incensus, quem omni occasione Ronaanorum contemtui exponere et omnibus
dei dendum propinare studebat Hoc odium eum abripuit eo, ut pudorem adeo osse eret. SECT. XXiue Additamentum ad fonte perspicuitatis erun Hi erant sontes perspicuitatis rerum praecipuL plures haud dubie detegi poterunt, si quidem in legendis magnis oratoribus sngula accurate contemplemur,
et, unde ducta sint, inquiramus. Nam ipsi oratores saepe nesciunt, unde singula, qua protulerint, haustistit unde errant, si qui opinantur, Ciceronis libris rhetoricis Omnia praecepta perspicuitatis atque etiam eloquentia disci posse. Possunt v. c. ad perspicuitatis suntes in rebus exsicandas referri bim s Breri