장음표시 사용
121쪽
Febrem bullosam, quam & Pem phygodem apa pellat Id. VCelius, ' rarioribus sebrium speciebus, sub nostro saltem coelo adnumerandam esse, ex alto silentio plurimorum scriptorum rei medicae abunde satis patet. Observatae quidem sunt a nonnullis bullae per certas corporis partes distri. butae, cutemque scedantes. Sic in lacie & collo
vidit bullas Η. Fr. Delius r in faucibus atque circa pharingem viderunt alii, uti ex acIis Helveticis refert ili. Vogesilis. Per omnem vero Cuin tem dispersas bullas , praeter Pisonem ' atque
Frenzelium, animadverterunt, quantum scio, vix alii. Etiamsi adessent huius rei scriptores alti mihi adhuc ignnoti: operae tamen erit pretium, illas observationes, quas mihi epidemia Techlenbu gensis circa hunc morbum suppeditavit, memorias hoc loco tradere.
Μense Junii i777 vocabar a patre rustico ad filium I 3 annos natum, qui iam per aliquot dies morbo foedo, nec inter vicinos ulli cognito, graviter decubuerat. Cum pueri videndi gratia domum intrarem: admiratio statim subist animum, in ampla illa domus parte, quae rusticis areae muneribus fungitur, vannum ad cerealia a paleis depuranda aptam videre, quae nunc lecto, adiectis illi foeno atque paucis pulvinaribus, quibus puerum incumis
Vid. l. c. p. II 6. De colluvie seros Observ. I so, Acta natur. curios. UOl. X.
122쪽
hentem inspiciebam, erat accommodata. Quaerenti ex patre, cur tam abiecte cum filio, quem perdite amare pro&ssus erat, ageret, tulit responsum: neminem hactenus ex propinquis prae foeditate manus auxiliatrices filio praebere ausum esse, remque decumbentis ab omnibus conclamatam fuisse habitam. Accederes tamen & linteamina auserens haud leviter sane inhorrui, cum ingentem copiam bullarum, in quas omnem, quam late emporis parrites ambit, cuticulam elevatam inspicerem. Centeianis quin pluribus vesicantibus puerum tectum credidisses, si omnem fidem superantem copiam bullatarum nunc maiorum, nunc minorum vidisses, quae
digito pulsum quaerenti, cui parti imponeretur, vix relinquebant locum. Neque enim facies, neque planta pedum, neque alia pars carebant bullis. Variae autem illae erant magnitudinis; nonnulis Iae ova columbina, quin majora; aliae vero nucem avellanam aequabant; plurimis pisum quoad magnitudinem non excedentibus. Quod ad colorem consistentiam ve autem attinet, pellucidae pallescenis tesque sunt inventae. Ex secta bulla profluebat humor albus, albumini ovi smilis, tenax atque summe glutinosus, qui linteamina inter se & par tes corporis cum linteo tegente, glutinis instar tam firmiter adnectebat, ut magnus, si cohaesio ruditer auferretur, puero inde sit enatus dolor, lacrymas excitans precesque: nollem affictionem addere amicto. Nec hoc sane mirum erat, quavis rudiore vellicatione sanguinis fluxum excitante, unde
loca assecta sanguine suffusa videbantur, quae tractatem.
123쪽
temporis, sanguineque exsiccato, in escharam ni. gram vergebanti Vidi huic admodum simile pho nomenon, allo tempore, post applicationem vesicatoriorum, in persona gracili, irritabili, febre biliosa decumbente. Ex discissa bulla profluebat humor limpidus, quoin dammodo tenacior, quam sequi alias solet; sequenti autem die, loco seri, aderat sanguis, qui dein limgreχens. loca reddebat horrida aspectu. Sed redeo ad praesentem casum. Μaculas ni. gras huic morbi generi familiares esse, hasque a Cel. Muυages esse annotatas, testatur cel. Sese in dissertatione supra citata. Fabris signa dein non solum erant aperta, sed& eius indoles biliosa, ut cetera taceam, ex limgua impura, biliosis simili; sapore ingrato, nauis seoso; et ex horroribus intercurrentibus, quodamis modo constabat. Erat insuper anxius; siticulosus; ventre obstruetus, animo constans.
Dolorem vix alium sentiebat, quam urentem, a materia ex bullis profluente excitatum.
Bullae primo in pedibus, vix febre praesente &puero adhuc ambulante, sunt observatae; dein per /totam cutem, uti descripsi, sunt dispersae. Primum, quod suasi, erat: bullas ditem maiores lanceola aperire, dein illas linteo sicco mollique
124쪽
exprimere, materiamque leniter auferre. Jussi dein loca aperta pannis tegere, quibus inunctum erat unguentum istud uenianum, in exasperati nibus culaneis, ex longinquo in partem quandam decubitu enatis, salutiferum, quod fit super ignem ex vitello ovi atque spiritu frumenti. Eligendum autem mihi fuit hoc, quod dixi, linimentum, partim propter insignem, qua pollet, vim refrigeran- tem, aliunde iam mihi notam, & in casu praesenti, propter sensum ardoris admodum necessariam; Iartim etiam, quia. propter remotionem locorum vix alia erant comparatu. Nunquam autem postea me hoc medicamine usum fuisie poenituit. Nam sensus ardoris inde non solum egregie est emendatus; sed ἐχ arcta linteaminum cohaesio inde impedita.
In reliqua medela maxime quidem methodum antibiliosam sum secutus: sed illa tamen statui prae senti quodammodo fuit accommodanda. Dedi hinc mixturam salinam ex sale synthii cum aceto vini super saturationem mixtam , Cui dein, praeter aquas stillatitias, pauca grana camphorae in mucilagine gummi Tragacanthae solutae , atque saccharum a debantur. His per aliquot dies adhibitis, laxantia potui dedi, quae multa biliosa subduxerunt. D cumbendum quidem puero adhuc per aliquot tempus fuit, non labris, sed ulcerum causa. Tandem, autem, squamis bullarum desiccantibus, atque deciduis factis, eum sanitate in gratiam rediit. . Sed cum ex his omnibus sons biliosus nondum sorsan satis coincla pinumenti loco addo, me Post su in
125쪽
superatam febrem hiliosam, in semina a materia biis Bosa non rite liberata, similes bullas, sed non tam numerosas , delata materia ex intestinis ad peri- Pheriam corporis, semel observasse; & ex alio audivisse, se simile quid sensisse.
Quod si dein praecedentem enarrationem morbi eum descriptionibus bullarum comparaveris, ab aliis auctoribus, & praecipue ab Ill. Vogesis traditis: fieri non potest, quin disserentiam quandam, ratione materiae, detegas. Ex istia bullis enim, seri quandam speciem i. e. suidum aquosius proma nasse , statuunt isti viri; cum in bullis e contrario a me descriptis, materia glutini baccarum visci querni admodum smilis sit inventa. Quaestio hine posset moveri, an serum coagulatum has bullas excitaverit; an potius in intestinis stagnans materia hiliosa, pituitaria, supra descripta, ad corporis p ripheriam, vias aperiundo, potuerit deserri' Μagis pro posteriori sententia pugnant experientia, atque hac nutritus cel. vo den Bosch, inquiens: Degenerata autem materia ram fa, calore com
poris inquilino aeris, exque primis in secundas vias, indeque ad eorporis peripheriam defer
, ' Vid. L o. , - Exempli loco sebrem scarlatinam, de qua in capite sequenti agetur, atque erysipelas adinduco ; de posteriuri morbo per vulgua sermo notum est, in eo acrimoniam biliosam, in i ternis partibus genitam, subinde Peccam, -- Vanden uosth. l. s.
126쪽
His omnibus inter se collatis, nemo descriptum morbum pro bilioso anomalo aestimare lacile dubiis tabi
Febris scarlatina nostris incolis admodum adeo
familiaris est, ut morbus endemius possit dici. Ιωterdum autem epidemice grassatur. Pandemium vidi in pago quodam, cuius incolis fagopyrum qu tidie in cibum cedit, & qui placentis inde frixia abutuntur. Pessima omnium epidemia erat illa 177s, cxuus brevem descriptionem Advessariorum medicorum Parti H. inseruit Ili. Memorus. Μaxime , ut reliqua taceam , puellae aduodecimo ad vigesimum secundum aetatis annum eunc infestatae sunt inventae. Erat autem istud morbi genus inflammatoriae atque putridae indolis , Ionge diversum a casibus in praesentibus paginis dein seriptis, in quibus fomes biliosus, cima praecor dia haerens, & levi investigatione detegendus, nunis quam non peccabat, demonstrantibus id lingua imia pura , biliosa; sapore amaricante; ructu nauseoso; vomitibus biliosis &e. Praecursores etiam haec seishris istas molestias habebat, in stadio primo enar
Subjecta huic morbo obnoxia, exstabant varia: Maxime autem Feminae juniores debilasque; dein aetas infantilis. Μorbus contagio Non expers esse videbatur. Nam unus in domo morbo insectus, facile ad re. Η a Iinuos
127쪽
liquos transtulit malum. Sic matrem & quatuor Insantes una. hoc morbo laborantes vidi. Quod ad anni tempora attinet: maxime saeviebat vere 3778,& aestate anni proxime antecedentis I 779. In plurimis febris admodum facilis erat toleratu,& vix pro morbo habendus, qui non ultra aliquot horas de die lecto erant adstricti. Leviter in his tantum rubebat cutis p neque angina erat molesta. Alii autem gravius decumbebant, quales erant puellae sanguine florido donatae, quae propter Ruginam inflammatoriam periculo non vacabant. Inisterim tamen neminem ab hoc minto isteremtum stio, si a puero discesserim cui propter intermis. sum emeticum , & ob malam diaetam, a faucibus, eum iam convalescere inciperet, ad pulmones deinlata fuit inflammatio mortisera.
Vidi e contraris alios, in quibus tumor atque rubor ab externis pectoris partibus ad collum sau. . cesque, sine tamen omni noxia, sunt delati. Internam vero faucium inflammationem pharyngem magis quam latangem occupasse, ex impedita deglutitione, salva respiratione, satis abundeque apis parebat. Et quidem inter hos quaedam varietas adsuit. Nam quamvis in nonnullis rubor atque dolor, quin & tumor aliquis adessent: in multis tamen vix visibilis inflammatio urgebat, magna potius quantitate muci tenacis In fila ductilis, omnemoris eavitatem, quin & fauces atque tubum cibarium replenis; qui ex ventriculo, tanquam fonte,
sendentibus id aegrotantibus, renasci est visas.
128쪽
Gargarismata vel iniectiones hinc vix ullius erant usus; sed emeticis elat utendum, quibus magna quantitas muci bilisque, non sine insigni levamine aegrotantium, est egesta. Quibus autem vomitoria non fuerunt propinata, his diu cum morbo, ingenotibus anxietatibus stipato, crat luctandum ; et multis gargarismatibus vel intestionibus, quae Oxymel scilliticum atque sal ammoniacum reciperenti Upus habebant. Quod ad maeulas scarlatinas autem attinet: die morbi secundo vel tertio erumpentes, non omnem cutem, uti id epido mi ae I 77s solemne fuit, erysipelatis in modum in sestabant; sed facies tantum, collum, pectus atque extremitates superiores ruinbebant, caeteris partibus manentibus liberis. Neoque hoc, quod affectum erat, diu hunc colorem retinuit, cuticula iam die decima, vel paulo serius, Per squamas reddita decidua.
Hydropem pedissequum febris scarlatinae, docente id cel. Rosenio, quemque in epidemia 177s
multi subierunt, post hano febrem enatum me viis
Subinde hanc sebrem compIicatam missa cum febre arthritica biliose; tussi; vel alio denique morbo, dixi jam supra. Restat ni dicam, materiam pituitariam primi generis in hac febre serme non semper peccasse, atque, ingentea obstructiones alvinas creasse.
129쪽
Ex dictis nune eonstat, hanc febrem non admois dum fuisse periculosam, &, recta adhibita medela, facili negotio potuisse superari Partem curationis iam antea absolvi. . Superest adhuc monere, vomitum etiam in illis casibus misso excitandum, in quibus communis methodus medendi.emetica vitare iubet, anginae inflammato immatum puto. Nunquam autem inflammatio erae tanta, quanta in vehementioribus anginae periculis esse solet, in quibus ne audaeissimus quidem id remedii genus haustui dare non timeret. cognosci- tur autem inde, quanti constet, eausas morborum seire lΕmeticis, in his casibus aerioribus, ut tutio per superiora corpus posset purgari, saepius praemisi venaesectionem, quae in reliquis casibus certo nocet. Quod ad reliquam euram attinet: praeter digessi-- , propinandas dedi mixturas salinas, quodammo δω eamphoratas, atque acidulas. Tandem, crudi state &perata, laxantia repetita ne Muam potae gunt omitti
mis similem morbum geseriptum Iegimus apus T. Baldingerum in scripto illo periodieo, quod lingulis mensibus , sub titulo: Meues Udigaόiu fue ini usum Pra orum editur. Conferri
130쪽
etiam merentur, quae Rosevitis in dilecto librorde morbis infautum, super hoc morbo cum Orb Iiterato communicavit. Reliquos auctores vide
apud cel. Sede. DE ANGINA BILI Os A.
Angina biliosa eodem modo, quo febris starI tina, & incipiens, & desinens est , illo tantum in. terposito discrimine, quod corpus a maculis inteis grum praestet. Brevibus hinc tantum de hoc mor,ho agam , qui tutus esse solebat, A. spatii minimo Iongi. Μagis in hoo m bo, quam in praecedenti, M. glutitio atque respiratici erant impedita ; maior etiam aderat inflammatio, cum tumore atque rubore tu cta. Sed & mucus eiusdem naturae atque originisi non secus in hac, quam in scarlatina, erat molestus; infantibus praecipue, quibus morbus maxime erat familiaris. coniuncta eum his malis erant f hris levioris gradus, atque varia incommoda circa ventriculum. Signa bilis autem erant ea, quae in febre scarlatina posui; neque vix alia remedia deis fiderabat morbus, quam eo loco laudata. Propunavi nempe emetica; gargarismata; mixturas salunas; sub finem taxantia. . Suppnrationes , quas in febre searlatina numquam vidi, in hac angina biliota, aliquoties o