De morbis biliosis anomalis, occasione epidemiae, cuius historia praemissa est, ab anno 17761780 in comitatu Tecklenburgensi observatis. Accedit duorum infantum mortis causa per anatomen detecta. Auctore Leon. Ludov. Finke ..

141쪽

Iam antea dixi, tunc temporis esse extra omnem idubitationis aIeam positam; sed nsque in omnibus casibus, neque in principio, vel eo tempore hoe accidebat, cum medentis res hoc a natura datum consilii genus expostularet, atque medicum, prointer initam methodum antibiliosam, apud aegrotum excusaret. Factum est inde , ut aegrotantes increduli subinde medico irascerentur, atque ilIum deinsererent, quoties bilem ab eo accusatam audirent. Quod, cum mihi multotiis evenire viderem . istam methodum in nonnullis casibus abdicavi, aliam viam inire statuens. Sed ita peius adhuc aegrotantu, hus consuli videns, methodum desertam, vellem, nollem, denuo arripere debui; utpote qua appria me confirmabatur . eandem nec aliam materiam biis Itosam, quae in aliis febrem irritabat, hos morbos

fibi quoque vindicasse. Quid quod i multoties sone praevia coctione nihil plane quidquam potuit

profici; & laxantia, in principio data, morbum a xerunt. Μedicina ergo his vix aliter erat lacie da , quam febre biliosa decumbentibus; & omnis res vepabatur circa rigestiva, salina, acida, atque tandem laxantia. Quin imo propter absentiam febris, vel istius moliminis naturae, quod viscida incidit, erasia attenuat, obstructa resolvit, potioribus a que diutius continuandis medicamentis praeparantubus, ad pepasmum luperandum, opus habebam

isti morbi.

Ex his nune sola meridiano clarius patet, me ad hane classem morborum non illos casus referre

Quorum sanguines igne micans oculi

142쪽

ΟL s. qui ex vehementi quadam animi commotione& praecipue ex ira oriuntur, cum his Ill. virorum Gubii atque Zuckeri reserti exstent egregie lapis hac re editi libri, qui consulendi. Quae, cum ita essent comparata, nemo mirabutur. multitudinem hominum morbis biliosis an

malis esse extinctam , quorum nomina catalog morbo bilioso interemtorum frustra inserta quaeres. Sic, ut exemplo rem comprobem , gravida ha batur mulier, quae tantum variis molestiis ex bile male angebatur. Suadebam remedia talia, quae neque praesenti graviditati nocuissent unquam. Sed spretum fuit consilium. Tussi accedebat haemoin sis, phthisis, atque dein omnium pessima sol

Facili contra negotio a pessimis malis e. g. in hydrope, cephalaea atque malo hysterico, ex hoc fonte enatis, liberavi alios, qui cum vulgo cansam morbi ignorantes, citam medelam admirabantur.

Praecedentia signa morborum biliosorum anomais Iorum non se ilium maxima ex parte quidem erantea in stadio Imo enarrata; sed saepe etiam aderant, quae passioni cholericae anteire semiologiae castus

Scriptor, Caelius Aurelianus reseri; somachi nempe gravedo atque tensio; anxietas; iactatio; vigilia; ructationes fumosae; nausea ; gravedo

iboracis cum membrorum defectu. 'Ι Σ ' Quam- Vid. cael. Aurel. morb. ac. Lib. III. cap. XX.

143쪽

Quamvis negare nequeam, morbos, in sequenti. 1us paginis descriptos, non alio tempore, quam durante hac nostra constitutione epidemica , esse enatos; similes tamen & aliis temporibus I aliis Iocis adesse posse, nullus dubito. cum ante aliquot menses in peregrinatione quadam tempus quoddam eonsumerem , incidi sorte Drtuna in hominem , iam per multos dies colicabiliosa, omnibus symptomatibus nostrae epidemiae stipata, tentatum. Linguam habebat aridam, siccam, tenaci muco bilioso obductam; sitim ingentem : & continuos conatus ad vomendum. Emeisticum non dederat medicus, sed utebatur holis ex tr. Chamomillae, Floribus sulphuris, & paucis granis Rhei conflatis - . Μinus sane , propter Ingentem visciditatem materiae, arridebat medic menti forma, quam ipsa medicina. Sed haec hactenus lRestat, ut evincam alios auctores. & praecipue cel. Tufotum, quamvis aperte de his non loquatur, similes tamen casus morbi anomali non labrialis observasse, nec plures illum potuisse annotare propter celerem decursum Epidemiae , quam descripsit. Inquit autem: Notandum est, genera

riosem febris bilissa non esse opus unius horae, congeruntur semsim fordes, obstruuntur viscera,

languent gastrici fasematis su tiones ; imperifecta remuries digestio, imperfecta ergora nu. tritio ; nec eadem inde sanguinis quantιtas com scitur,

144쪽

fere instammari capax. -

Epidemia Lausannensis non ultra annum saeviit: fieri hinc non potuit, ut tam diversos ludos age rei, cuius Epidemia Techlenburgensis capax fuit. In Morbuto autem non aliter rem comparatam esse, cel. Din greve docuit in eleganti Dissertatu ne, quae L. B. l77a prodiit, in qua similitudinem febris putridae atque seorbuti evinciti Demonstrat hoc, ut reliqua taceam, ex symptomatibus & eL sectibus huius morbi variis, summam saepe putredu nem arguentibus, cumque iis febris putridae satis convenientibus , ea tantum cum differentia, ut, quae in febre putrida citius oriuntur, & se invucern sequuntur, in scorbuto. ob causam eius putrudam minus validam, lentius suum cursum persolvanti Quae si in scorbulo largimur , eur in aliis morbis negemus y i

Inter morbos huius prosapiae omnium frequen tissimus tussis casus fuit, quam omni anni tempore& omnem aetatem affigentem vidi. Sed cum, d rante hac nostra constitutione epidemica, quinque species tussis hillosae observaverim, quarum unica tantum morbi anomali classem subit: numerus aegro. tantium huc reserendorum inde admodum sane imminuitur. ' Prima s

145쪽

1 Prima autem est tussis sympathiea, quae nonnis. exacerbationis tempore in febre aderat ; reliquo

tempore autem, corpore manente ab ea integro.

Altera est tussis symptomatica, priori gravior, non intermittens, nisi per intervalla paulo levior.

Tertia species est accidentalis e. g. eatarctus sm hri biliosae superveniens.

Quarta coniuncta est eum sebre catarrhesi biliosa supra descripta. Ultima tandem vel quinta est anomala, saepe eum, sed frequentius fine febre homines infestans, &periculo non semper vacans, siquidem nemo tuΩfim fine eustodia sui tuta diu perferre potest.2 Differt dein tussis. hiliosa ab omnibus reliquis hactenus ab auctoribus scriptis mandatis speciebus. Sie ut catarrhalem atque phthisicam in praesentiarum miris faciam, minime cum stomachica, neque serina . quam & eonvulsivam dicunt, est confundenda Prior enim tantum cibis sumtis ingravescit, neque apidemice regnat; posterior autem alternis diebus Invalescit, atque per paroxismos, vomitu stipatos, infantes ferme solum infestat, neque semel superata. si Roseria est credendum, redit. ' Longe . - aliter cum tussi biliosa rem esse comparatam , vel inde patet, quod saepe ea cum febre biliosa sit eo hancta, & Eequenter recurra

146쪽

Tandem' etiam ex signis infra enumerandis conastabit , hanc tussis speciein, & quoad causam, &symptomata ab illo morbo populariter grassante dis. ferre, cuius descriptionem dedit Sydenhainus.

Maximam autem smilitudinem h. bet cum tuis 2 vermibus orta, & a Cel. Dan dev foch enarrata. Quamvis assirmare non audeam, in nullis ca-fibus potentiam animatam laesisse ; raro tamen hoc accidebat, quin etiam in plurimis ne vestigia quudem interanearum animalculorum sunt inventa. Accedentem tussim pro catarrho habebant aegro tantes, quem diaphoreticis lenire studebant. Sed morbus eundo crescebat. In principio percipiebant sensum quendam incommodum circa cardiae regionem, pultantem, prementem, angustantem. His dein adiungebantur hypochondria innata, atque dolor maxima ex parte hypochondrium de trum, quod itidem in epidemia verminosia obse vavit Dan deu Bosel , offendens. Si dextrum laesum erat: dolor eo loco residebat, quo bilis vesica a natura posita est, qui interdum tantae vehementiae fuit, ut illi serendo vix vires aegrotantis pares fuissent . nisi sortissima compressione id, quod assectum erat, potuissent lenire. Nam, quando adstantes manibus impositis locum dolentem ex omisnibus viribus comprimerent, vel quando aegrotan

147쪽

tes hypochondrium corpori cuidam duro e. g. menissae infigerent: facilius atque promtius non solum tussiebant, sed & minus dolorem sentiebant. Paroxysmo finito, nullus amplius Holor urgebat, atque tune temporis respirationis negotium nullo modo erat laesum. Atque se

Aeessabat Choleram dextrae dolis

Inventi tamen etiam sunt alii, in quibus sinistrum latus laboraret. Quod ad reliqua symptomata attinet: pulsus erat debilis, mollis, interdum Iusto frequentior; tussis erat, maxima ex parte, sicca, & muci tantum quid egerebatur; sub finem

morbi autem in nonnullis, minime vero in omni-hus, inventa sunt sputa cocta biliosa, quae multum de morbo demserunt. Uemitus quidem raro erat iunctus ; praesens tamen, & biliosa egerens, profuit valde. Plures autem sentiebant nauseam, saporem ingratum , amaricantem ; linguam habebant talem, qualem saepius deseripsi. Aderant dein plurima incommoda, in stadio primo suppeditata, is praecipue obstructio alvi, pertinax non solum in senibus. sed & in insantibus inobediens; appetitus varius, in his nullus, in aliis vera voracitas. Quoad durationem, etiam varietas quaedam exstitit: gravis atque diu durans erat in senibus, vel In illis, qui malam diaetam sequebantur, vel si ali morbus simul erat complicatus; levis atque cito decurrens in insaptibus fuit, atque post superveniebtem Vid. Sehol. sater. l. c.

148쪽

nientem v mitum biliosum , vel etiam diarrhoeam biliosiam. Anni temporibus hanc tussim tam parum vidi adstrictam, ut illam potius omni tempore Observaverim, nulla causa, transpirationem impediente, praesente. Interdum epidemice regnabat, &vi venenum cum aliis communicandi , pollere, haud semel est visa.

Ad symptomata rariora, cum hoe morbo Coniniuncta, referri morentur: sitis , quae, praeeunte Hippocrate , atque testame experientia, in caeteris tussis casibus deesse solet; vigiliae dein; surditas; anxietas ingens; atque sanguinis striae, citra inflammationem, per sputa. reiectae.

Μale tractata oppressit multos, vel inflammationem, cuius indicia nulla antea exstiterant, e citando ; vel pulmones materia tenaci viscidaque, quin & purulenta opplendo; vel denique febrem lentam accendendo. Inde autem a priori morbo Io ge diversum statum oriri, nullus non videt. Μογbi nequitiam multi hinc nimis sero intellexerunt; Aphor. 4. Vidi nuper seminam, sex menses gravidam θmagnam quantitatem materiae purulentae tussiretieere. Nulli motus labriles, neque tussis antecesserant. Μemini autem, me ante aliquot menses, in femina, cum illam forte fortuna viderem, somitem biliosum detexisse; . atque illi consilium salutare, quod autem spretumi est, dedisse. .

149쪽

& adhuc doleo mortem patris muItorum insantum qui ob ignorantiam aliorum, vi morbi eoactus , si manus dedit victas. Ex dictis nune patet, variam, pro diverso mo hi statu, ineundam fuisse methodum medendi, &in casibus posterioribus mox venaesectione; velieantibus'; expectorationem promoventibus; mON etiam aliis fuisse pugnandum. Sed ab his morbis de uteropaticis me nunc ulterius arcens, paucis of bis methodum medendi exponam, tussi biliosae aptam. In multis exsibus emetico eurationem inchoare, e re esse videbatur; aque sine plus vice simplici, unico emetico id effeci, quod a multis digestivis, atque Iaxantibus incassum antea speraveram. In terdum tamen etiam hoc medicamenti genus consemode potuit omitti, materia nempe biliosa inferioreS ventris partes obsidente. Omissis nunc medicamentis expectorantibus , saepe ventriculum lae-

ntibus, ut oleosis atque dulcibus, sed non meLD , quamvis illud damnet Sanctorius, ' propinanda dedi medicamenta digestiva , salina, acida

atque leniter laxantia. His interdum iungenda erant Extria amara; Gummata serulacea; oxymel scilliticum; sulphur antimonii auratum tertiae pra cipitationis; quin & interdum Calomel. . Decocta sve insula pectoralia nullum usum praestiterunt. Nullum enim hominum genus, quocunque etiam

morbo

Statio. Sect. III. NO. IOI. .

150쪽

morbo bilioso laboraret, potus calidos peHerre potuit. Egregie contra aqua frigida, vel simplici, vel aceto vini mixta, sitim extinxerunt. Quaecunque autem adhibebantur medicamenta, his semper tam diu fuit utendum, doneo nulla immundities linguam amplius tegeret.

Μedicamentis pretiosis minime opus habet haee tussis species. Sed vilissime saepe constabat illam superari e. g. cremore tartari solo.

Monendum adhuc restat, ex dictis morbi naturam biliosam extra omnem dubitationis aleam esse positam. Videntur nempe pulmones, intercestentibus nervis consentientibus, per aerimoniam bilis ad tussim excitari. Hoc, quod dixi, veritati consentaneum esse, singulari exemplo surditatis, una eum tussi biliosa & incipientis & desinentis, Pa eis adhuc comprobabo.

Vir 68 annos natus, temperamenti choleric melancholici, vitae mobili deditus, & in diaeta, si a pinguibus discessero, vix vitium committens, hactenus, praeterquam quod illum ante biennium iam semel tussis biliosa exercuerat, optima valetudine utens, accedentem tussim sibi iam notam, m dicamentis diaphoreticis atque sudoriseris, quae t men in priori morbo non sumserat, superare quiadem studebat, sed frustra. Aucta magis est de diae in diem tussis, eui statim iungebatur surditas. Tunsendo