De morbis biliosis anomalis, occasione epidemiae, cuius historia praemissa est, ab anno 17761780 in comitatu Tecklenburgensi observatis. Accedit duorum infantum mortis causa per anatomen detecta. Auctore Leon. Ludov. Finke ..

131쪽

Inter causas arthritidem excitantes, saburram bl- Iiosam circa praecordia stagnantem, non infimum

occupare locum , praeter Hippocratem, ' qui abile corrupta N I anguini admixta artieulos ma-

le ori docuit, experientia ductus egregie demonstravit Cel. Musgravius. Pluribus autem ataque gravioribus argumentis idem postea comprob, vere IIL Schroederes & Cl. Dugend in Dissertatione inaugurali de Arthritiae Daga. Sed& epidem ice interdum vagatur arthritis, eaque EX causa biliosa. Sic, ut Ili. Strach taceam, qui in Actis Moguntinis Parte I. ' epidemiam arthriis idis vagae descripsit; ex fomite bilioso, talem mor-hum vidit cel. Stolle. ' Erat autem id genus morbi inflammatoriae smul indolis, cui vesicantibus atque antiphlogisticis me-hatur medicus Vindobonensis , longe diversum a

nostra nunc describenda constitutione epidemica, in qua tantum aberat, sanguinis dispositionem Insammatoriam videre, ut ab illa potius quam maxume recederet. Nam genus hominum, quod huic morbo succubuit, quales erant debiles atque ten

132쪽

nae semellae , inflammationi creandae , obstabant

quam maXime.

Antequam articuli assicerentur, Iam per aliquot dies homines, mox in intensiori, mox in remissiori gradu, febre laborare solebant, sentiebantque varia incommoda bilis, ut nauseam; vomitum; dOIOrem circa regionem ventriculi; sitim; obstructionem alvi ingentem; & praecipue absentiam somni. Vidi hominem hoc morbo laborantem, per treS seditimanas somno carere ; & qui, subacta materiabiliosa, statim somno est resectus.

Die febris secundo vel tertio articuli manus vel pedis dolere incipiebant, quem paulo post tumor ingens, ut indema simularet, emepiti Dein uber . sudor erumpebat, atque dolor invalescebat, qui plerumque era' fixus , sed saepius vagus. Neque his incommoda circa ven tieulum, paulo ante deis scripta, sunt emendata, tam diu persistentia, donec lucta naturae, vel ope artis, vinceretur mat ria biliosa. Qui ergo medicamentis carebant, dia& per re ses huic morbo succubuerunt. Quae cum ita in nonnullis casibus comparata esse vid rem e methodum antibiliosam huic malo opponere nullus dubitavi, quam dein experientia comprobavitia

Equidem methodus illa, supra in parte priori laudata, fuit adhibita, e. g. digestiva atque emetica; sedeIigenda etiam fuere talia indicata, quae, siqua ensent, iam ab aliis in arte peritis viris, in hoc monaho salutifera sunt inventa. Κermes autem mine

133쪽

rate, toties a doctis viris in his casibus Iaudatum, egregias minimeque contemnendas virtutes resolventes , diaphoreticas, atque laxantes hic saepius edidit. In aliis casibus autem , quando nimia quantitas materiae pituitariae peccaret, omnem paginam absolvobat pulvis alterans Hummeri. Calomelenim in maxime desperatis arthritidis doloribus sumis mam saepe utilitatem praestare, vel mea vice, minus apposite arguentibus, absolvet Militam in der

Ex classe remediorum salinorum elegi sal mira-hilo Gla uberi, quod .in his morbis biliosis egregias possidet vires incidentes, atque resolventes Pon sunt inde laudes explicari, quas huic sali, methodo Gravenhorsiana praeparato, tribuit beatus IVV-lervs ; & casus possunt determinari, quando utile. .

cum & hule hominum generi potum calidum nocivum viderem: ut aqua limpida succo citri, veIaceto vini temperata, sitim fallerent, Iubenter per missum dedi.

Externe cerato, vel panno , quem VIanea diaia cunt, partes tegere suasi. NComplicationes huie morbo familiares erant stan Iatina biliosa, atque tussis; reliqua. Et ita quidem se habent febres biliosae anomalae quas fusius describere, supra promiseram l Restat

134쪽

Restat adhue ingens numerus labriam intermitintentium , catarrhalium, atque inflammatoriarum,

quas plane sicco pede transire, vetat instituti ratio. Febres intermittentes caeteris febrium speei bus omni quidem tempore erant intermixtae; sed

maxime eas protulerunt ver l776 atque autumnus.177s, quae vel primariae, vel secundariae , post male euratam febrem biliosam exstiterunt. Et hae quidem erant vel quotidianae, vel tertianae, Vel quartanae. Quotidianarum genus frequentissimum fuit. Saburra biliosa, muenia, in epide a regnans, nunquam non in his facile detegenda, eandem postulabat medendi methodum, quam supra in febribus biliosis laudavi; &chinae praematuro usui eadem obstabant impedimenta, quae supra sunt commemorata, ingens nimirum materiae visciditas, quod sequenti comprobabitur casu. Vir cholericus, εο annos natus, qui in aetatae vitili multoties febrem intermittentem regni gem erat expertus, autumno I 777, cum plures in eius domo febre biliosa correpti essent, variis i horabat ineommodis, ex orgasmo sanguinis bile ir-xitati oriundis, quae, quamvis interdum leviora eta .sent, tamen non ante aestatem I778 disparuisse sunt visa. Utebatur dein, ut reliqua taceam, aest iis tempore, aquis Pyrmontanis , quas ex fontae hausit. A Thermis rediens, & se restitutum credens, circa autumnum repullulantem sensit morbi nequitiam, e gestionibus nunc magis in motus se hriles mutatis, quibus dein iungebantur varia in- , commoda laesae digesti is, nec non auxietates ingentes

135쪽

gentes, ita ut melancholiae metus nonnunquam suboriretur. Sed, variorum digestivorum atque eva mantium remediorum usu, corporis conditio quo

dammodo quidem fuit emendata, motusque febriles propulsi; sed neque anxietates plane disparuerirunt, neque crassa linguam tegens pellifi ullo Opere potuit auferri, a chinae usu ingravescente malo. Vere I 779 motus febriles denuo excitabantur, qui ad aestatem usque permanebant, pelle linguae adhaerente multo adhuc reddita crassiore. Qui motus labriles, antea sine ordine decurrentes, nunc Ἀ-Pum quendam servare inceperunt, quarto quovis die malo ingravescente , persistentibus reliquis die bus a febre liberis. Quibus rite perpensis, febrem quartanam subolere coepi. Redii hinc, praemissis praemittendis, ad Chinam. Sed minus res ex aequo parebat. Nam anxietates inde magis increscebant,

febre non remittente.

Ad peIlem tenacem, linguam tegentem, cuius exemplum habet Cel. van den Bosth, An anc accuratius attendens nec sedimentum lateritium in urina videns, viscidam atque biliosam intestinorum materiam accusavi, quam omnibus viribus reserandam esse putavi. Cum nimis debilibus armis me antea pugnasse viderem, quamvis sale ammoniaco atque caeteris resolventibus in magna quantitate eram usus: λrtiora tentare decrevi. Inciderunt mihi autem in

136쪽

mentem eximiae laudes, quas Calomelli in proni gandis nonnullis sebribus intermittentibus post Frid rest annum tribuit Cel. L on'. Si tui hinc, hoc remedio esse utendum, cuius grana duo cum sale ammoniaco atque rheo singulis mane Jsumsit, dummodo' febris non inquieta aliqua tempora praestaret. Vix aliquot dies erant elapsi, cum pellem in lingua decrescentem viderem, egesta si- mul, in magna quantitate, pessimum odorem spargente materia biliosa. Nunc Chinam tentare suasi, quam sine noxa sumturum pollicebar. Neque eventus spei erat adversus r Nam , sine vitio visceribus illato, quievid ipaulo post morbus. Febrem catarrbaLm bilis. sam non diminutam perspirationem, neque Dig rifieas aeris particulas , sanguini admixtas , illum. que , ex sentensii Keilii, conglaciantes, sed . '. aliam causam sequi, vero admodum simile est. Inis explicabilis enim aeris quaedam constitutio ad hunc morbum requiritur, qua mediante in corporibus lmateria biliosa onustis, istud malum irritatur. Ferme omne hominum genus huic morbo sue.

subest, qui maxime saeviit hyeme I 779, & I78o. i

Μorbum anteibant lassitudo, atque gravitas coris poris ; dolores capitis ἔ atque noctes inquietae. Dein

i. P. I

137쪽

Dein, post leve frigus, accedebant Indicia eataris rhi, ut gravedo; raucitas; angina; tusiis; quibus statim iungebantur incommoda quaedam circa ven. tricatum. Maxima ex parte hinc erant nauseosi, cibumque aversantes; & saepe bilem vomentes. Aelbo sumto autem, praesertim, si in carne, lacte, vino atque potu calido delictum erat commissum, peius habebant omnes. Haec ergo erant vitanda, sed magis cibus levis, acidulaeque indolis sumenadus; atque haurienda aqua pura, aceto vini mixta. Ab infusionibus pectoralibus nihil solaminis habebant ; neque sudorisera ullius erant usus. Mediis camenta incidentia autem, salina, digestiva atque leniter.laxantia, quin & vomitoria interdum cito saepe morbum profligarunt. His tamen interponenda erant oxymellita, atque sulphur antimonii a ratum tertiae praecipitationis. Peior autem erat casus, qui neutiquam periculo vacabat , quando materia ista bilioso - catarrhasis pulmones occuparet, atque Peripneumoniae no thae speciem efficeret.

Insidiosus erat morbus, atque in debilibus vix curabilis. Hac, ne quid reticeam, nuper extincta est matrona, cuius historiam morbi p. 8s & 8s suppeditavi, quae tamen servari potuisset , dum. modo emetico permissum dedisset.

Febris inflammatoria biliosa in nostra epide.

mia admodum varias ludebat formas, atque gigne. at morbos nomine magis , quam re ipsa, inter

138쪽

se diversos, pleuritidem nempe, peripneumoniam, pleuropneumoniam atque hepatitidem. Tantum abfuit, ut venaesectionem in his casibus semper boiano eventu secundatam vidissem , ut noceret illa potius in casibus nonnullis. Quando autem aegroistus, vel morbi Iravitas id auxilii genus postularetit: videndum erat sane, ne in nimis larga quantitate , una cum sanguine exhaurirentur vires, quod morbum invalescere dabat. Exstat casus a me supra descriptus, qui id comprobat Anxietates ataque respirandi difficultates usque adeo post alteram venaesectionem erant auctae, ut certo animam esissasset aeger, nisi resolventibus atque laxantibus cito a materia biliosa esset liberatus.

Nunquam hinc, qui Baglirium' sequuntur,

tam audacter secabunt venam. In nonnullis casibus materia, pulmones inflammans, tam viscida est inventa, ut nonnisi pulveri bus calomellanis obstructio potuerit reserari. Vidi tale exemplum in homine sexagenario, perlpne monia biliosa laborante, & ab omnibus iam pro conis clamato habito. Nam pulsus erat ad quaevis minuta secunda intermittens. Qui, cum iam per aliquot dies hoc morbo graviter decubuisset, nec quidquam coctae materiae per sputa ejicere potuissat: moribundus serme, secundum effatum Ces, in extre,nis extrema tentanda, sumsit pulveres nonnullos Calomellis, cum tam egregio eventu, ut statim spuinta

Bagliv. l. c. in cap. de Pleuritide.

139쪽

la cocta haberet, atque per ventrem multa biliola, cum reditu optimae sanitatis, . egereret.

' Propositis morbis labrilibus, progredior nunc alid Recundum genus morbi biliosi anomali, quod febre vacat. Nolo autem, hanc negationem se-hris ita intelligi, ut & ad quoscunque motus febriles, quos subinde videre est, extendatur, omnisque pulsus frequentia excludatur. Solemne potius his morbis erat, frequentibus motibus labrilibus mutari, auis geri, quin & imminui. Quid quod i in corporubus nonnullis, in quibus calor praeternaturalis non dum antea accendi inceperat, sub finem morbi, vel post usum medicamentorum digestivorum atque a1-vum laxantium, identidem febrem levioris gradus atque biliosae indolis subnatam vidi. Inde autem morbi natura non solum in aprico, & contra obie tiones minus credulorum tuta est collocata; sed&aegrotis hoc admodum, suit proficuum, sebre, inter resolventia, remedii optimi munere fungente. Fit autem, ut verbis cel. LVerlbini' utar, per ipsos motus naturae, aegrotantis licet, eosque tam atterendo , alterando, & aperiendo , seu coctionem &' separationem molientes, quam aut congestione ad partes ignobiliores , aut potissimum

excretione critica, materiam morbidam removentes. Sed

I WErlbos. de limitandis laudibus & vituperiis

140쪽

ia i

Sed eum ars sebres excitandi multum ab hoc viro magno simul sit limitata, dum non gradus eius ex sententia Rhodii in medici arbitrio sit: nunquam tutum judicavi, febrem irritare. Subiecta morbis biliosis anomalis non labrilibus

maxime obnoxia, exstabapi sequentia: Primo, corpora senilia, quae, praeeunte H pocrate in Aphoris is, ad febres non valde sunt disposita ; dein, quae laxo corporis habitu erant d nata, utpote quae, nam hebes est, monente Lom-mιο, corpus obesum, etiam non facile febriunt; homines porro atrabitarii, & qui de sapore vitrio. Iico adstringente conquerebantur valde; gens iudaica denique post festum paschatis, cum panis non fermentatus illi in cibum cesserat; vel tandem alii, qui singulari quadam corporis dispositione non ena rabili erant praediti, qua febris vel excludebatur, vel retardabatur.

Quum autem istae conditiones ad finem morbi usque non semper permanerent e fieri utique potuit, ut procedente tempore, . & adhibitis medic mentis resolventibus atque Iaxantibus, vel levior febris gradus, vel saltem motus febriles saepenn- mctro irritarentur. Quid quodi plus vice simplici veram biliosam febrem sic enatam vidi. Sed tunc cessante notione morbi biliosi anomali non labrilis, Telegamus casus ad partem huius operis priorem. Loquor tantum de motibus febrilibus. Equidem non potest negati, morbi naturam biliosam, uti