Geographischer Anfang, : oder : Kurtze und leichte Weise, die catholische Jugend in der Historie zu unterrichten, für die Schulen der Gesellschafft Jesu in der ober-teutschen Provintz.

31쪽

Ton dem Meridiano. i. Da istine Meridianus '

α. Giei und marum ii de Meridianus

32쪽

Quot veridiani Globo inscribi solens RSex de triginta per denos quosque AEquatoris

gradus ducuntur, quorum unus dicitur Meridianus primus; quia ab hoc initi uim fit numerandi gradus longitudinis ab Occidente orientem versus. Hunc alii per Insulas Arores, alii per Hesperides sive Proin montorii viridis alii per Insulas Canarias, Teneri-fam, Palmam, vel Ferri dcc ducunt.

. Quid est Circulus horarius in sthara vel Globo Est parvu ille circulus meridiano infixus, inque horas bis duodenas distributus cum indice mobili.

qui si rite aptetur, monstrat, quot ubique terrarum sit hora.

De Horizonte. i. Quid est Horicon 'Horiton ab O i , definio, termino est circulus

maximus, universam mundi sphaeram ita diuidens, ut alterum hemisphaerium super terram exstet, alterum sub terra condatur. Et hunc in Globo exhibet latus ille circulus ligneus, totum Globum ambiens cui inscribi solent a Venti ac pro in lagae mundi praecipuae Calendarium item Romanum M a signa coelestia, in tricenos singula gradus distributa ut inde inquiri possit, quoto in gradu cujusque signi Sol qualibet die assignata consistat.

a. Quod pracipuum Horieontis scium ortum M occasum Solis, ac proinde dierum Mnoctium quantit tem dc varietatem ostendit.

33쪽

. mas iij de Circulus horarius ni de Sphaera oderet em Globo p

34쪽

3. quid nominis saeuith di δZ siilii nomen Arabicum a tinis est coeli punctum cujusque vertici recte incumbens. adi contra es punctum e diametro oppostum, Antipodum cer vicibus imminens. Illui vocari quoque sta et pumctum urticale hoc verbiunctum pedale. . Cur Horizon circulus est mutabilis Sicut Meridianus aeneus omnium meridianor Lita origo ligneus in Globo vicem supplet omnium Horirontium, qui ad minimam loci mutatio. nem pariter mutantur non quidem physice Se ad oculum, sed mathematice Sc secundum rationem, Unde duplex est Horizon, sensibilis sive apparens S intelligibili sive verus. Prior est omnis ille terrae cimiique tractus, qui in patenti campo undique in oculos incurrit, ita ut coelum terrae circumcirca adhaerere videatur. Posterior est circulus ille maximus, qui imaginatione nostra per centrum terrae transiens totam mundi spheteram in duo hemisphaeria superius Se inferius dividit.

CAPUT V.

De TropiciS. r. Quid funt Arvisi'Sunt circuli minores, ab AEquatore tres δύ viginti gradus cnm o minutis distantes, ultra quos sol nunquam progreditur 'sed ut primum illuc perve-ἔὶ erit, mox cursum sistens retrorsum se convertit; quamobrem Tropici, a Graeco verbo τρέπω erio

vocantur.

a. Quot

35쪽

ax Duna genetinet.

36쪽

Quot sunt Tropici 'Duo, Tropicus nempe Cancri sive aestivus, Tropicus Capricorni sive hybernus. s. Quis cursus Solis annuus Ineunte vere annoque Astronomico, trium mensum spatio ab AEquatore Septentrionem verssi Sol progreditur ad Tropicum Cancri, ab hoc totidem mensibus regreditur ad quatorem, indequtertio trimestri Austrum versus ad Tropicum Capricorim a quo quartouimestri revertitur ad AEquatorem principium Arietis.

CAPUT VI.

De Circulis Polaribus.

. Quid sunt circuli Potires 'Sunt duo circuli minores, tribus d viginti gra. elibus Edrio minutis a suo quisque Polo distantes, quorum alter, qui Polum Arcticum ambit Arcticus sive Borealis, alter verb, quia Polo Arctico opponitur, Antarcticus sive Australis appellatur. a. Num hi, aliique circuli a nobis descripti re ipsa iucaelo terrare inveniuntur 'Minime, sed sola ratione de imaginatione eos concipimus.

3. Quem in finem iidem fuere excogitati PUt eorum adminiculo Globi partitionem laeso vus animo concipere possimus o comprehendere.

38쪽

De quatuor mundi Cardinibus sive plagis.

r. vanat quatuor plaga seu cardines mundi' oriens Occidens, Septentrio, Sc Meridies, quas omnes AEquatoris Meridianus in soritonte desitasnat Oriens quoque dextra re occidens laeva mundi plaga Geographis appellatur. a Qua plaga intermedia Hae quaternis illis plagis cardinalibus interjacent, si inique uni erit in duodetria inta, e quibus itidem quatuor praecipue attendi debent, oriens nempe doccidens aestivus, ubi Sol in Solstitio aestivo oritur Ed occidit Oriens item Sc Occidens hyemalis, ubi Sol in Solstitio hyemali oritur& occidit Onanibus his plagis respondent venti, quorum quatuor Cardi

nales Ma 8 ntermedii, universim a numerantur.

De Longitudine latitudine lo

corum.

i. Quid si Latitudo IocἰρEst distantia loci ab AEquatore versus polum Arcticum vel Antarcticum. Illa Borealis, haec Austras s est latitudo. a. Quid est Longitudo loci' Est distantia cujuscunque loci a primo Meridiano ortum versus usque ad Meridianum loci.

39쪽

Das flebeii de Eapitet

r. mas is latitudo ober die Preite ines oris

40쪽

ι. Unde inittan ducitur numerandi gradus Latit

dinis ct Lonritudinis tr. Gradus Latitudinis numeramus in Meridiano, incipiendo ab AEquatore Polum versus. 2.)Gradus Longitudiris numeramus in AEquatore, incipiendo primo Meridiano , E ab Occidente

Orientem versus progrediendo. . Undenam appellatio Latitudinis Longili dinis PLicet Globus per se nec Latitudinem habeat, nec Longitudinem, quia tamen spatium terrae nobis eognitae, occasum inter c ortum a Lusitania per Europam Sc Asiam ultra Sinas protensum, longius est, quam alterum, ab ultimis Sueciae finibus usque ad extremam Africae oram meridiem versus porrectum, ideo illud Longitudinem, hoc verb Latit dinem appellabant VetereS.

s. Quid est elevatio 'e altitudo Poli. Est Pol ab origonte distantia, quae semper Latitudini loci sequalis est; nam quo gradibus vertex loci ab AEquatore, totidem Polus ab Horigonte distat. o. Qua Poli altitudo seu AEquatore habitantibus ' Et

quid est 'hina recta

Ilis nulla esse potest Poli altitudo, cum uterque Polus Horizonti incumbat, ac proinde neuter attollatur. Atque hic situs Globi sphaera recta appellatur, quando nempe uterque polus Horigonti, de quator vertici incumbit.

. Quam Poli altitudinem haberent, siqui sub Polis ipsiu habitarent Et quid est phara parallela' His summa esset altitudo Poli, utpote qui recta Vertici mauneret AEquator autem emoliron ibi