장음표시 사용
111쪽
MARCUS PORCIUS CATO. M Tandem attulit quodam die in curiam praecocem ficum ostendensque patribus, Interrogo 6s,' inquit, ' quando hanc ficum demptam putetis ex arbores V Cum omnes recentem esse dicerent, 'Atqui tertium, ' inquit, ante diem scitote decerptam esse Carthagine tam prope a muris habemus hostem. ' ovit ea res patrum animo et bellum Carthaginiensibus indictum est.
Fuit Cato ut senator egregius ita bonus pater. Cum Ioel natus esset filius, nullis neg6tiis nisi publicis impediebatur quo minus matri adesset infantem abluenti et fasciis involventi. Ubi aliquid intellegere potuit puer, eum pater ipse in litteris instituit' etsi id6neum et eruditum domi servum habebat. Nolebat enim servum fili is maledicere vel aurem vellicare', si tardior in discendo esset neque filium tanti benefici, id est doctrinae, debitorem esse serv6. Itaque ipse eius ludi magister, ipse legum doctor, ipse lanista fuit. Conscripsit manu sua grandibus litteris historias, ut etiam in paterna domo o
112쪽
- VIR ROMAE. ante iculos proposita haberet veterum' instituta et exempla.
Agricultura plurimum delectabatur Cato malebatque agrorum et peCorum fructu quam faenore ditescere. qu cum quaereretur quid maxime in re familiari expediret' respondit V Bene pascere.' Quid secundum*ῖ' Satis bene pascere.' Quid tertium ale pascere.'io Quid quartum' ' Arare V Et cum ille, qui quaesierat, dixisset, Quid faenerariqλ' tum Cato Quid V inquit, ' hominem occideret V
I maxime. 4. Par. bonos reos et pecora a. o lecome richra usu . alere risurrire. 3. mas proflabie. 5. c. exrediret.
Scripsit ipse villas suas ne tect6rid quidem esse praeis litas atque addidit V Neque mihi aedificati6 neque vas' neque veStimentem ullum est preti6sum si quid est qu6uti OSSim, torri Si non est, facile careo' 'Mihi vitio quidam vertunt quod multis ege6; at ego illis vitio tribuo quod nequeunt egere.' Ipse scriptum reliquit se
I. Iarier. 5. abstineo. 2. comer . . ar. Quidam mihi ut re 3 aeri tum auribuunt quod multis rebus camin. 4. Mensia, risis. 7. non possunt
113쪽
MARCUS PORCIUS CATO. 95 numquam vestem induisse quae maioris preti quam cem tum denariorum esset 'cum consulatum gereret, idem vinum bibisse quod opifices, et obs6nium ad cenam Foro comparasse triginta sestertiis idque rei publicae causa fecisse. Unde Seneca ait, 'Marcum Cat6nem tam rei publicae Romanae profuit nasci quam cIpionem alter enim cum hostibus nostris bellum, alter cum morbbus gessit.
I. ar sub corpori circumri 6 emisse. Ant vendidisse. disse. 7. A sestertius i 4. Cents. a. A denarius is rubout a 8. quam ob rem. Cents. 9. r. iam rofuit rei subti-3. M. cum consia esses. cae Romanae arcum Caronem 4 arithe Iaborin men nasci suam Scipionem nascit.
5. cibum clam . . . quam a muc . . . S.
Iniuriarum patientissimus fuit Cat6. Cui cum cau Iosam agenti in frontem mediam inspuisset Lentulus quidam, abstersit faciem et, Adfirmabo,' inquit, omnibus, Lentule, falli eos qui te negant os habere. V Ab alio homine improbo contumeliis proscissus' aniqua' ' mquit, tecum mihi est pugnari tu enim probra facile is audis et dicis libenter mihi vero et dicere ingratum et audire insolitum'. V Dicere solebat acerbos inimicos
I. arrvivis case See idioms mouit, in in derive sense asa. si into here, ' sorae impudent.'3 mirer . . adfectus, laceratus. 4 decisa in errore esse. 7. inaequesis imp . s. sed in a doubie sense; . maledictu, contumeliM.
9 insisitarum, praeter consues Enem.
114쪽
96 UTRI ROMAE. melius de nobis mereri quam eos amicos qui dulce viderentur cillos enim saepe verum dicere ho numquam.
I. tuos . . . flos, Me forme . . . Me auem
Homo quidam Superstitiosus repperit quondam cali,5 a Sua a Soricibus adrosas. Hoc ostent6 turbatus consuluit Cat6nem quid mali portenderetur. Cui ille V Non est,' inquit, ' ostentum, quod Sorices adr6Serunt caligas at vero Si caligae adrosissent sorices, id fuisset
Cato ab adulescentia usque ad extremam aetatem inbi micitias rei publicae causa suscipere non destitity. Ipse a multis CCuSatu non modo nullum existimationis detrimentum fecit, sed quoad vixit virtutum laude crevit Quartum et octogensimum annum agens ab inimici Capitali crimine accuSatu Suam ipse auSam peroravit', neCa quiSquam aut memoriam eius tardiorem aut lateris firmi-
a. su ere nota scin Suem. 5. sererit. 3. quam dict. 6. of Ais Iuno.
115쪽
MARCUS PORCIUS CATO. 97tatem imminutam aut 6s haesitatione impeditum animas vertit. Non illum enervavit nec adfixit senectus ea aetate aderat amicis, veniebat in senatum frequenS. Graecas etiam litteras senex didicit. Quando obreperet senectus, vix intellexit Sensim sine sensu ingravescebat aetas ne subito fracta est' sed diuturnitate quasi e stincta. Ann6s quinque et octoginta natu excessit e vita.
I. in uam, sermonem. 3. gravior UMLa. crest uson him,. . abrussa est. 5. Ionritudine temporis. IV.
LUCIUS AEMILIUS PAULUM ACEDONICUS.
Aemilius aulus eius qui ad Cannas cecidit, filius erat. Consul factus Macedoniam pr6vinciam sortitus est'. in qua Perseus, Philippi filius, laterni ii Romanos odi
116쪽
98 VTRI ROMAE. heres'. bellum renovaverat. Dui cum ea ipsa die, quae ut bellum cum erseo gereret obtigerae domum ad vesperum rediret, filiolam suam Tertiam, quae tum erat admodum parva. osculans animadvertit tristiculam
' Quid est,' inquit, ' mea Tertiad quid tr1stis es t V V i
pater,' inquit, ' Ρersa periit. V Erat autem mortuus catellus eo nomine. Tum ille artius ' puellam complexus, ' Accipio omen,' inquit, ' mea filia.' Ita ex fortuit6 dicto quasi spem certam clarissimi triumphii animo praesumpsit '. Ingressus deinde Macedoniam recta ad hostem perrexit '
a. r. Qui cum rediret domum . Diminutive offitiam ad vesperum exissa die qua obes i. er . orat ei ut bellum cum Perseo . Asini gereret, osculans suam iuriam 8. Diminutive offruum. Tertiam, suas tum admodum 9 fur . fama erat, animadvertit seam Io strictius.
esse tristiculam. II praecepit. 3. eveneras accideras. 2. C. M. I 3. contendis.
Cum duae acies in conspectu essent, Sulpicius Gallus, 35 tribunus militum R6manum exercitum magno metu liboeravit. Is enim, cum lunae defectionem nocte sequenti futuram praesciret, ad conti6nem vocatis militibus nequis id pro portento acciperet, dixit, Nocte proxima luna ab hora secunda usque ad quartam horam defec-
117쪽
LUCTUS AEMILIUS PAULUS MACEDONICVS Mtura est. Id quia naturali ordine et statis temporibus fit, yet sciri ante et praedici potest. Itaque quem ad modum nemo miratur lunam nunc pleno orbe nunc senescentem'
exiguo cornu fulgere' ita ne obscurari quidem, quand6yumbra terrae conditur, in pr6digium debet trahi V octe igitur edita hora luna cum defecisset, 'R6manis militibus Galli sapientia probe divina videri; acedones ut triste prodigium, occaSum regni perniciemque gentis
Ρaucis diebus post Aemilius Paulus cum Perseo Ce rime dimicavit acedonum exercitu CaeSu fugatus Isque est'; rex ipse cum paucis fugit. Fugiente persecutus est Aemilius usque ad initium noctis, tum Se in castra victor recepit Reversum gravi cura angebat', quod
118쪽
100 VTRI ROMAE. filium minorem in castris 6 invenisset. Publius Scipio is erat, Africanus et ipse postea deleta Carthagine appellatus, qui decimum Septimum tunc annum agenS dum acrius Sequitur hostes, in partem aliam turba ablatus erat Serius Cum redisset, tunc demum, recepto Sospite filio, vict6riae tantae gaudium ConSul senSit.
I. C. nstria. nam Aemilianus viso, to main
Victus Perseus in templum Samothracen confugeratio ibique in angulo obscuro delitiscens deprehensus et Cum sitim natu maximo ad consulem perductus est Non alias ad ullum spectaculum tanta multitudo occurrit. Ρulla veste amictus Ρerseus ingressus est castra, nullo Suorum alio Comite qui socius calamitatis miserabiliorem 1 eum faceret irogredi prae turba occurrentium ad spectaculum non poterat, donec Consul lictbres misisset qui Submovendo circumfusos iter ad praet6rium facerent. Consurrexit Consul pr6gressusque paulum introeunti regi dextram porrexit'. 'submittentemque se ad pede SuStina liin introductum in tabernaculum sud lateri adsideret. An istan in the Aegea 6 ob proster, ni ace.
Sea. 7. Par eos qui convenerant. a. Muns. 8. Me generat' sens. 3. alio empore. . extendit. 4. dira, ni a. o. antsinhing δεων. 5. indutus, circumdarus. II. elevavit, C. eum.
119쪽
LVCIVS AEMILIGI AVTVS MACEAEON CUS 101 iussit . Deinde eum interrogavit qua inductus iniuria bellum contra populum Romanum tam infesto animo suscepisset Cum rex interrogatus, terram intuens, diu tacitus fleret', 6nsul, monum,' inquit, ' animum habe populi R-ani elementia non modo spem tibi, sed prope certam fiduciam salutis praebeo.V
I. c. eum. 3. Par lacrimas e underet. a. inimico. 4. confidentiam. s. ac
Ita postquam erseum consolatus est Aemilius aulus, io ad circumstantes Romanos conversus V Exemplum insigne cernitis,' inquit, ' mutationis rerum humanarum. Vobis hoc praecipue dico, iuvenes. Ideo in secundis' rebus nihil in quemquam superbe ac violenter Consulere decet nec praesenti credere fortunae, Cum quid VeSperos ferat, incertum sit. Is demum vir erit cuius animum neque prospera fortuna nimis efferes, neque adversa
infringet'.' Eo die et invitatus ad consulem Perseus et alius omnis ei honor habitus est qui haberi in talicio
120쪽
102 VIRI ROMAE.1Oε Colotimi victoriam Pavi in magnia Iucti . . Hae Ρost victoriam cum ad consulem multarum gentium legati gratulandi causa venissent, Aemilius Paultis lud6s magno apparatae fecit et epulas quoque legati magnas opulentia et cura paravit. Dicere solebat et convivium instruere et ludo parare viri eiusdem esse qui vincere
Confeci bello Aemilius Paulus regia nave ingentis io magnitudinis nam sedecim ordines rem6rum habuisse dicitur ad urbem est subvectus Fuit eius triumphus omnium longe magnificentissimus Populus exstructis per Forum tabulatis in modum theatrorum spectavit in candidis togis Aperta templa omnia et sertis coronatai tu e fumabant. In tres dies distributa est pompa spectaculi. irimus dies vix suffecit transvehendis 'signis tabulisque sequenti die translata Sunt arma, galeae, Scuta Idricae, pharetrae, argentum aurumque Tertio die prima statim luce ducere agmen coepere in tibicines 'ao 6 festo Sollemnium pomparum modos sed bellicum