장음표시 사용
91쪽
ε I. C A P U T X.ssi mari novimus a Julio Palmario in Tractatu de lue venerea anno I e g. edito, Lib I. cap. 2. ubi memorat Nommaunos , qui eam Americae partem quam Floridam Nuncupam , nuper lustraverunt , luem veneream illis ende miam in testam quemadmodum exanth ata 2 ect mala Uc mbis.tantamque illic esse ad hunc morbum procliVitatem Urmare , ut sit quis cum mi
P. Sic assierit Thevetus, Comograph. Uuiverset. Lib. et caν 2 cint Aetiam in Historia Plantarum Lugdunensi legitur Lib. 18' ear i, i. Interiore Africa ad utramque oram fluvii Senega, in Regno Meli, requod mel 1diem , & in Regno Tombo uchoa, quod septentrionem spec- retat, morbum reperiri endemium , cum lue venerea simillimum , vel re potius plane eumdem , qui AEthiopico Borozail vel Zail dicitur, oui regenitales partes virorum .mInarumque occupat, qui oritur ex nimia ce in i 1genae Medici decocto herbae cirius iam Acha - μ cx dictae , aut fructLis eiusdem herbae quem Alfard Vocant, eadem me- ς
a decocto ligni Gualaciniit. Huic relationi Maperte staffragatur Sydenhamius in Epistola secunda responseria, ubi testatur se ab Anglorum plurimis iisque fide dignis , qui Insulas Caribes dictas
incolunt, didicisse mancipia recens e Guiuea allata , etiam -tequam in terramae cenuerint, tum a ta ibidem degeUtta, hoc morbo tentari, uulla coPula impura praegressa ita ut nou raro uritPersam aliquam eorum familiam, viros sicilicet
mulieres liberosque male mulctet. Neque ista tura , pergit ille , qua asicti cmos hosce saepe I ius invadit, vel hilum a veneria nobis dictώ udis iam rem intelligo , quoad θ tomata sὸilicet, ulcera, ctc. habit nempe diversorum climatum ratione , videtur discrepare, licet nomine prorsus abludat
methstaeus , quά utuntur illi nostra abhorret ; utrobique enim salivatio ex hydrata ro utra que facit
l b ris notus dii itim erat, si fides adhibenda
lit Iulio Caesari Scaligero , Exercitat. de subtilitate ad Cardanum , Exercit IOI. articul. 10. apud quos asser1t Pua nominatum fuisse. 6'. Sic testatur Thuanus , Historiar. sui temporis Lib. II. D Iavarus ore homines lue venerea valia infestari , quam eώ rationst curant ; a deci ma Bora diei useque ad secundam pomeridianam ardentissimo sioli si aerri eo V Vt , e . ita peccaVtem 2 malignum habitum desiccando exhau/iunt Sic constat testimonio Iacobi Bontii, in Indiis olim inter Batavos Messici, in Tractatu quI Inscribitur , Methodus medendi, quά in Indiis Orientalibus oportet uti in cura morborum illic vulgo ac populariter pras antrum v. Endemitum seu popularem quemdam morbum in Am Loyna de Moluccis Insulis oriri, quem Batavi d' b Ur ροι ben vocant : Symplomatis sivis admodum similem morbo venereo : in hoc ta- men diversum quod hic sine congressi, venereo quoque nasci soleat: In re hoc morbo erumpere In facie, braChlis ac cruribus tophos seu tumores, reduros primum ac si Irrhosos, ac iam crebros per universium corpus ei quam clavi ac Verrucae OrIuntur In manibus ac pedibus in patria in μbatavia j si vero eos exulczrari contingat , materiam lentam ac gum-ω
92쪽
D mosam a se reddere , attamen tam acrem ac morda in , ut profunda ,, ac cava ulcera inde oriantur , cum labiis callosis ac inversis : Foedum acis deforme malum esse, & cum lue venerea conveniens , Ialli quod hic M tanti dolores non adsint, nec caries in ossibus tam facile oriatur , mitis per curantis incuriam ..... Porro morbum iisdem fere remediis c ere , is quibus lues venerea Decoctis e Chinae radice, sarsa parilla, Giua1aco , & corticibus ejusdem Et si his non cedit ad chimica dc mi ii neralia deveniendum esse , ut sunt mercurius vitae seu buty Itina ant1-m monii, turbith minerale, tum mercurius praecipitatus albus. Unguentara quoque mercuralia secundum artem parata hic externe adhibenda es1e. 80. Sic demum refertur a Theveto Jam laudato , C mograph. Lib. II. cap. 2ς. is luem veneream in Sinarum Imperio communem esse & curar1is solitam decocto radicis Chime. Qiuod rotidem fere verbis legere est a clCarolum Musitanum , Tractati de Morbo Venereo , Lib. cap. l. Uni atur matur radicem Chinae, quae in Europa morbis venereis emcaciter conclu-cit, de quae a Sina seu China, unde primum derecta est , nomen traXit , specificum esse luis venereae remedium apud Sinas. Possiim 1ple eadem certis 1mo confirmare testimonio. Nuper enim accepi a Presbytero e bo cietate Jesu, rectias e Sinarum Imperio reduce, ubi jam a triginta annis Christi fidem annuntiaverat, luem veneream PequInI inter SinaS non modo notam, sed etiam haud raram esse. Frustra ab eodem quaesi'1 quid de ea lue Sinenses Medici censerent ' An morbum noVum, Vel ant1quum, an indigenam vel alienigenam crederent Θ Num illum sola contagione propagari censerent, an contra sponte quandoque generari sine pr vio conta io , ut plerisque caeteris morbis commune est. Ille haec omnia te planil sintd imaorare professus est : Neque sane mirum, cum ab instituto tam alie
Haec omnia felicior nepotum aetas olim forsan reteget, quae nos ne1 cire nunc dolemus, Multa enim , ut ait Seneca , Quaestion. Naturai. Lib 6. cap. a I. seculis tunc futuris , cum memoria nostri exoleNerit reservantur. Interim tamen , sicuti neque censere licet ab Hispanis 'el ab ullis Europaeorum ad Mediterranea Americae & Africae loca modo recentIta delata ina, aut cum Malabaris communicatam fuisse luem Veneream, qu In illis re- ionibus , ubi primum occupatae sunt, inquilina antiquitus Observata fuit ;ὴc nec facile quoque credi potest affectum eumdem ad Sinas. tradi ictum esse vel a Lusiitanis , qui Macatim ad Sinae littora tenent, vel a Iaponiis, quos a Lussitanis morbo contaminatos fuisse vidimus, cum nullum vel 1altem rarissimum commercium semper interfuerit Europaeis Japoniisque cum Provinciis Imperii Sinici interioribus, potissimum vero cum Ι'equ1no, quod Imperii caput est, δί quod a Macao , quam Lusitani occupant, dc a Cantono , quo naves caeterorum Europaeorum appellunt, multo distat
Itaque putarem potius, ut nunc ad propositum reVertar , ex Eliatis pensatisque testimoniis colligendum esse praeter Insulam Haiti sive Hispaniolam, ubi fuit notiss1mus & Europae maxime exitialis luis Venereae t Cus morbum eumdem loca alia pleraque , imb forsan Omnia, quae in America , Africa de Asia Zonae Torridae subjacent, tanquam peculiares
93쪽
L1BER I. CAPUT XI. totidem focos , infesta antiquitus habuisse ex causa communi, de qua in ferius , unde in viciniores regiones grassiari quidem potuerit mutuo commercio, si1 quod fortasse intercesserit, sed Europae nostrae numquam innotuisse , quandiu media terrarum pars , quae solis orbita est , ut cum Plin1o loquar, Histor. Naturat. Lib. 2. cap. 68. & ubi latebant morb1 incunabula , exusta flammis ct cremata cominus vapore torreri credita est, atraesideo inaccessa fuit. γ
Conjectura de caus)s cur in Hispaniola, caeterm ue Insulis Antillis ,
es venerea olim famitiaris endemia fuerit. DI F F I C i L i s & perobsci ira qta aestio jam incidit, nempe unde prima
fuerit origo luis venerea: 1n Insulis Antillis , ac praesertim in Infula Haiti, sive Hispaniola, quae nunc Sanci 1 Dominaci d1citur. Utcunque enim certum sit morbum ab se 1 oro in sanum contagione serpere, atque ea ratione in plures disseminar1, attamen nisi successivus ille contagionis progressus in infinitum retrogradi crederetur, quod ineptum & absurdum f'iet, ad aliquos tandem deven1endum est, qr11 sine ullo praevio contagio aut labe ulla extrinsecus communi Cata, morbum primitUS COIa ceperint peculiari humorum dyscrasia depravatione, undecumque ea
Credidit quidem Sydenhamius Epistola secunda Responsorisi , luem veneream iii ipsis quoque Insulis Antillis hospitem essse alienigenam , &illuc adrectam fuissse a Nigritis, qui ex Guinea aut aliis quibusdam Mediterraneis Africae Provinciis Guineae conterminis ad novas Americae Colonias ab Hispanis primum deducti fuerunt, & apud quos morbus ille
Sed 1'. Sydenhamius , licet vera essent, quaecunque dicit, inde quaesti 'nem sol eret minime , sed ad summum versuram faceret. Superesset enim explicandum cur Nigritae ipsi luem veneream primum concepe rint, quam deinde in Hispaniolam deportavere : Neque ille nodus de Nigritis facilius expediri potest quam de Americanis. 2'. Ea Syden, amit opinio cum veritate Plistorica aperte pugnat, siquidem constat Nigritas ad Hispaniolam nullos devectos fuisse ante annum ISO3. At Vero compertum est jam anno 1 93. morbum ab Hispanis in Hispaniola contractum , in Hispaniam vel eodem vel sequente anno traductum , atque inde anno I 9 . vel 1 93. in Italiam transmissi imesse , ubi Neapolitanos dc Gallos infecit , a quibus in totam Europam brevi dimanaVit. Itaque posthabita Sydenhanali conjectura praestat credere Gon salvo Fernandea ab ovi edo hac de re testi maxime idoneo, ut qui plures annos in Hispaniola commoratus fuerit, qui cum indigen1s domesticam habuerit consuetudinem , qui adeo ipsorum morbos vel ab illis discere, vel ipse praseus observare potuerit. Is autem constanter asserit variis locis
Insulis antiquitus endemiarufuisse.
94쪽
quae illis I 1,sulis peculiaris esset.
istoria Naturalis 2 Generalis Indiarum Oocidentalium , quae supra laudavimus , capp. 9. ct IO. Luem Veneream in Insula Haiti sive Hispaniola, ad quam primum appulit Christophorus Columbus, indigenis antiquitus fa
miliarem , sine praevio ullo contagio sponte generari, Uno Verbo vereendemiam esse , quod confirmatur unanimi testimonio Medicorum &Historicorum qui circa eadem tempora floruere, aut qui de re eadem
Novimus sane exempla non pauca morborum istiusmodi, qui uni cui dam peculiari regioni addicti uni & cujus fines raro transgrediantur. Sic in Europa plica Polonis, scorbutus accolis maris Baltici, bronchocele sub alpinis gentibus propria sunt. Sic in Asia vena Medi nensis sive dracuncti lus Arabibus Andron hoc est oscheo hydrocele , & Pircal seu Perical , hoc est ulcerosus tibiarum tumor Malabaris endemia sunt. Sic in Africaeleplaantia sis 'Uti semper peculiare malam fuit, teste Plinio Historia
Elephas morbus , qui propter flumina IUili
Gigni ur a Dpto in media , neque praeterea usquam. Lucret. Lib. Itaque, si qtiae hactenus dicta sunt, vera sint, ut sane vera esse lubens credo , debet lues quoque venerea in eodem censu numerari respectri
Insularum Antillarum ac potissimum Hispaniolae. Solent autem morbi istiusmodi regioni cuidam peculiariter addicti sive endemii a causa quidem, quae huic regioni peculiaris sit, induci , sed simul a causa quae communis sit Sc quae indigenarum plurimos possit indiscriminatim assicere. Hujusce generis tres tantum causas agnoscimus;
Aerem nempe qui spirando ducitur , si aestu nimio , pluviis immodicis , terris halitibus pestifer sit 1, 1'. Esculenta dc potulenta quibus vita
sustentari solet, si qualitate vel condimento peccent ; 39. Demum an liquos 3c assuetos gentis mores , si valetudini quomodocunque noceanr. Debet ergo inde colligi veneream luem vel ab una aut altera ex illis causis, vel ab omnibus simul in Insula Hispaniola, ubi endemia erat, olim sponte genitam fuisse. Recte hucusque , jam vero ultra pergere dissicillimum est , cum caetera Obschiritate involuta lateant. Nescimus enim quid Barbari illi, quid illo- tum Medici vel potius Medicastri, quos Butios vocabant, de luis venereae
origine aut iteratis Observationibus compertum habuerint, aut conjecturis perceperint. Inid vero neque naturam aut qualitatem cibariorum , quibus vescebantur , neque condimentorum rationem , quibus cibaria prae parabant, neque mores aUt consuetudines, quibus utebantur satis recte vovimus, ut inde liceat collatis pensatisque omnibus primam tuis vene reae causam augurari. Majorem vero lucem frustra jam speraremus ab in
digenis , cum omnes jam pridem deleti sint immani Hispanorum crudeli rare , atque adeo rei notitia , si qua forsan quondam fuerit, cum ipsis jam dudum contumulata sit. Haec olim commode scire potuisset Gonsalvus Fernandeg ab Ovie do , si veritatis inquirendae sategisset, ut virum cordatum decebat. Ille enim ab anno 1sI3. per annos ferme quindecim cum indigenis, quo ad plures ad Ithac supererant, commoratus est, a quibus proinde de pri-
95쪽
L 1 n g R I. C A p tr Τ X I. lata luis venereae causa δί sciscitari multa δc inalta doceri potitisset. Sed metito dolemus supinam viri caeteroquin haud indiligentis oscitantiam ;ten tur ipse luem veneream in Insula Hispaniola antiquitus endemiam xuvie & ibidem sine praevio contagio , suo etiam tempore , sponte generari tamen ' cur endemia esset, Sc qua causa sponte generaretur Investigare neglexit. Sane suam culpam agnovisse videtur, dum eam in caeteros Hispanos conatur conjicere , quos fatetur de religione , ussibus, moribusque indigenarum Insulae Hispaniolae nihil fere compertum ideo habuisse, quod de horumce inquisitione serius cogitaverint, scilicet climrerum domesticarum gnari erant, tristi fato jam occubuissent, nec ulla posset certa cognitio obtineri ab infima δί caeca plebe , qu e pauca supererat. V In ea tamen caligine, ubi caeteri haesitant, Leonardus Floravanti Em- ,- - piricus Italus nodum a se solutum esse Olim credidit, sed vanitate majori de repet quam successu. Contendebat nempe , hinc quidem veneream luem sponte post e, quod concipi ab hominibus etiam sanis Se sine ullo contagio , si humana carne Ai Hii xu vescantur, sicut de ab animalibus quibuscumque , si carne animalium ejus dem speciei nutriantur : Inde vero , in Colas Insul, Hispaniolae Anthropo- m, phagos fuisse & humana carne vesci solitos ; unde colligebat illo vii fis cerentur genere eosdem in luem veneream necessarib brevi incidisse, quae, licet intrinseco humorum vitio & sine contage ulla primum Orta esset, po tuer1t tamen contagione In alios 1bidem disseminari, quos proinde δίcontagio e dc spontaneae lui venereae patuisse consequens est. Sed haec utroque pede claudicant. Nam Vidimus jam supra capite 6. canem, quem per duos menses canina carne nutrivimus, nullis luis venereae symptomatis affectum fuisse , unde sequitur nec in hominibus etiam luem veneream excitari posse esu carnis humanae. 2'. Constat His . to 1 1corum testimonio indigenas Insulae Haiti sive Hispaniolae Anthropo phtagos neutiquam fuisse , 1mo contra a caeteris plerisque Americae gentibus in eo dissimiles ab humana carne abhorruisse. Concidit itaque futilis haec & commentitia Floravanti opinio, atque adeo proposita quaestio de prima luis venereae origine, sin minus intractata , saltem integra superest. Quocirca ne dissicultate deterriti officio de sciasse videamur, ejusdem explicationem tentare cogimur, δc si non Veras proferre, at saltem maxime probabiles rei causas seligere ex triplici causarum classe supra indicata. I. Videtur quidem aer e numero causarum expungendus, qui in His- sleut nee
paniola morbos alios forsan inferre potuit, at vero luem Veneream mi- a temperiemine. Utique constat Europaeos, qui eam Insulam jam a ducentis annis ac vi , quem incolunt, luem veneream ibidem numquam contraxisse, nisi contagione :Europaei tamen aerem ibidem ducunt & eumdem quem olim ducebant indigenae , dc dubio procul eodem modo temperatum & constitutum ; neque enim posset facile concipi aeris qualitates in regione eadem uno aut altero saeculo ita mutatas fuisse, ut qui olim luem veneream indigenis inferre poterat , jam nullomodo posset eamdem advenis pari ratione
II. Haud licet idem sentire de cibariis aut cibariorum condimentis,
96쪽
neque aqualitate escarum, quibus victita-
quibus 1ndigenae utebantur. Moris quidem communis fuit, ut vescerenturpatatis seu balatis , farina tritici Indici quod dicitur , cassava , variisque fructibus horaeis, quos silvae suggerunt. Sed si illorum penuria esset, ut esse debuit saepissime apud ignavos, pigros, incuriosos , laboris impatientes homines, haud detrectabant verminus, araneis, serpentibus, vespertilionibus, aliisque id genus inquinamentis vesci.
Largiter utebantur condimento quodam acr1Ore , quod Traca nom1nant,
ex radicibus & foliis ari, quod colis Cambarim dicitur , surculis palatarum & mombini , cum larga copia capsici seu pipei Is Indici, quod axi
Vocabant, confecto , quo caetera cibaria intingebant. Saepissime una conveniebant, ut tabaci fumum haurirent, non quem arte eadem qua Europaei, Ore acciperent redderentque , sed quem peculiari instrumento in nares fortiter attraherent, donec sopore gravi obruti& senii mortui humi procumberent. Demum in cibo de quidem expetito illis erat lacertius quidam amphi bius , Insulae peculiaris, vel Iguana dictus, sapor Is quidem gratisi1- mi, sed quo dolores venereos praesentes augeri, aut male sopitos tam vehementer recrudescere observatum fuit a Gonsalvo FernandeZ ab Ov1edo, Histor. Indiar. Lib. 13. cap. ut crediderit Inde L Isterus , Exerc)tat. de lue venerea, luem veneream ab indigenis primitus ideo conceptam fuiste, quod lacerto , seu ut ille ait, serpente Illo Vescerentur. Forsan ea lev1ora esse videbuntur, nec affectui gravistimo, qualis est Venerea lues , producendo sat1s comparata. Nihilominus tamen sangu1 nem inde corrumpi & vitiari manifestum est ; sanguine vero semel vitiato in cal1dioribus hisce plagis, acria , ab normia , VIrulenta fCrmenta gene rari posse certum est, quae a fermentis venereis haud abludant. Sane nec graviora fiunt, quae Galenus ipse profert, A fethod. meaend. Lib 2. I 1.
Ut rationem reddat cur lepra , quae morbo Venereo ita congener est, ut a multis eadem esse credatur, Alexandriae frequenter oriatur, Vescuntur ,
inquit, Alexandrini pulte , lente , cochleis , ac salsamentis multis 3 quidam etiam carne asinina , ct aliis ejus isodi , qua crassum θ' melancholicum succum pariunt. Sic quoque hodierno tempore notum est scorbutum , qui a lue venerea tam parum discrepat, ut cum eadem saepe confunciatur , solo victu pravo fpotate generari. II L Sed quantacumque ea sint , possinat multo essicaciora proponi. Solent nempe foeminae in calidioribus regionibus menstruis laborare acer-ximis & quasi virulentis , potissimum vero dum pravo utuntur ciborum genere. Sic Grotitis ait in acinotatis ad Caput X V. Levitici , in Dria ct lo .cis vicinis ἰμι ut Aes habere aliquid contagione nocens. Sic Tavernier V agedes Indes , Liv. 3. chap. 27. refert mulieres apud V afros, praesertim vero in ora Melindensi, tam virulentas esse , cum menstruantur , ut Europaei, sit urinae quam illae recenter tunc emiserint, propiores adstent aliquandiu , non tantum febre cum cephalaea , sed etiam peste quandoque corri piantur. Sic demum , si modo vera sint, videntur de menstruis mulierum quae calidiores regiones incolunt, posse ea tantum intelligi, quae Plinius ait Lib. 7. Histor. Naturalis, cap. I . cum notae menstruorum naturae in re-
97쪽
LIBER I. CAp UT XLgionibus magis temperatis tam male conveniant. o Nihil , inquit, facile ,
reperiatur mi ilierum profluvio magis monstrificum ; acescunt stiper- ventu musta , sterilescunt tactae fruges, moriuntur insita , exuruntur hortorum germina , dc fructus arborum, quibus insedere , decidunt: μSpeculorum fulgor adspectu ipso hebetatur, acies ferri praestringitur eborisque nitor , alvei apium emoriuntur , aes etiam ac ferrum rubigo protinus corripit, odorque dirus aera , & in rabiem aguntur gustato CO canes, atque insanabili veneno morsus inficitur : Qtuin & bituminum se quax alioquin ac lenta natura in lacu Iudaeae , qui vocatur Asphaltites, certo tempore anni supernatans nequit sibi avelli ad omnem contactum Madhaerens praeterquam filo quod tale virus infecerit: Etiam formicis, animali minimo , inesse senstim ejus seruiit, abjicique gustatas fruges, nec postea repeti. γJam vero si tanta sit menstrualis sanguinis virulentia in calidioribus regionibus, minime tutum esse debet ad mulieres ibi accedere , cum menstruantur. Sane constat in hac nostra Europa, quae magis temperata est, si cum menstruatis res habeatur, balanum δc praeputium leviorephlogosi aut superficiariis pustulis, quae tamen brevi cessant, plerumquaassici. Queiantb graviora ergo iis impendere credendum est, quos in calidiore de aestuante climate misceri cum foeminis non pudet, dum illis mei es actu fluunt natura acerrimi & quasi virosi. Ideo forsan factum est , ut Medici Arabes, qui regiones calidiores incolebant, quam Graeci dc Latini, Sc primi δc saepe disseruerint de pustulis & ulceribus virgae oriundis ex coitu cum foeda muliere, hoc est cum muliere menstruata ; sicut enim apud Iudaeos, sic apud Arabes etiam , qui jam tum erant Mahumetani, menstruata mulier pro immunda seli foeda habebatur. Quin imb ideo
videtur Iudaeis Lege vetitum esse omne cum menstruatis commercium contubernium , ne Venere hujuscemodi , quae tunc plerumque impura erat, se contaminando , graves affectus inde contraherent i, Mose nempe , aut potius Deo Legis Mosaicae auctore, eo interdicto sicut aliis plerisque Israelitarum incolumitati sollicite providente. Multis ergo gravissimis morbis indigenae Insulae Haiti assici olim debuerunt , ubi nemo a menstruatis mulieribus se continebat, ubi viri libidine impotentes in venerem obviam belluarum ritu agebantur , Ubi mulieres , quae impudicissimae erant, viros promiscue admittebant, ut testatur Gon salvus Fernan leg ab Oviedo , Histor. Indiarum , Lib. s. capite 3. imbeosdem de plures impudentius provocabant menstruationis tempore , cum tunc incalescente utero libidine magis insanirent pecudum more. Quid igitur mirum varia , heterogenea, acria multorum Virorum semina una confusa, cum acerrimo Ac virulento menstruo sanguine mixta , intra uterum aestuantem olidum spurcissimarum mulierum coercita , mora , heterogeneitate, calore loci brevi computruisse , ac prima morbi venerei seminia constituisse, quae in alios, si qui forsan continentiores erant, contagione dimanavere ξPi opositae conjecturae favet consideratio daeterarum regionum Americae, Cui opinio-
Africae Sr Asiae, de quibus praecedente capite dictum fuit dc ubi suspi- ni favet no cio est totidem alios luis venereae focos antiquitus latuisse. Cum enim γλ ςδ δ
98쪽
set Neque adversatur Europae exemplum, ubi ex similibus moribus simile
singulae intra Zonam Torridam sitae sint, in singillis idemfuit aeris fer vor de aestus ac in Hispaniola : Compar quoque fuit in singulis impudicitia, aeque spurca & in venerem promiscuam aeque prona. Iam abunde notum quid de calidioribus Americae climatis referant Auctores, qui de America prim1 scripsere. Liquet similiter nec continentiores olim fuisses fricanos, qui interiora incolebant, cum testetur Plinius Histor. Lib. 3. cap. 8. Garamantas matrimoniorum exortes passim cum foeminis degere. Sic narrat Pomponius Mela, De situ orbis Lib. I. cap. 8. Apud Garamantas . . . . nulli certam uxorem esse : Ex his qui tam confuso parentum coitu passim incertique nascuntur , quos pro suis colant, formae similitudine agnoscunt. Idem ibidem ait Augilarum feminis solemne esse , no Ie qua nubunt, omnium stupro patere , qui cam munere advenerint. Demum de indigenis, qui plagarum aut Insularum Orientalium Asiae, quae Zonae Torridae subjectae sunt, judicium ferre licet ab exemplo eorum, qui in Insulis, Marianis dietis, inhabitant, & qui teste R. P. te Gobien , H oire des Ises Marianes, Liv. a. complures, inita contubernii societate, communi & eadem muliere uti solent. Cum ergo in omnibus terrae locis, ubi lues venerea antiquitus endemia fuisse videtur, eumdem aeris fervorem cum pari incolarum impudicitia conjunctum fuisse manifestum fit, haud inanis inde locus est colligendi morbum natura eumdem, quo regiones longissime dissitae , inter quas nulla fuit commercii communio, simili modo infestabantur , a simili causarum earumdem concursu , in quo tantum convenirent, generatum olim fuisse, & genefarietiamnum , si indigenae iisdem moribus vivant. Videbitur forsan allata opinio objectioni patere , nempe quod debuisset in hac hypothesi lues venerea in Europa antiquitus sponte generari, siclitin Insula Haiti sive Hispaniola , caeterisque locis modo propositis, quan
doquidem neque in Europa novum est cum menstruatis rem habere. Selesto demus in Europa venerem aeque impuram eXerceri, neque enim contra pugnare placet, quamquam ea tamen nimia videantur. Quid tum inde 3 Luem veneream debuisse in Europa perinde generari & aeque antiquam esse ac in Hispaniola Z Neutiqitam sane, neque enim in Europa, cum temperatior fit, adest eadem in virorum semine acrimonia , eadem in mens truo sanguine virulentia, idem in utero mulierum fervor , quales in Insula Haiti adfuisse probatum est, unde nec eadem utrobiqtie fymptomata simultaneo causarum concursu suboriri unquam potuerunt. Proinde, ut rem paucis comprehendam , de morbis morborum causis dici debent eadem, quae de animalium ortu , aut plantarum germinatione sub diverso coelo. Sicut ergo in Europa nec leones generant, nec simiae prolem ferunt, nec psittaci nidificant, nec pleraque plantarum Indicarum aut Americanarum semi , etsi solo mandentur, e terra erumpunt, aut saltem adolescunt; sic nec lues venerea potuit unquam in Europa enasci ex iisdem causis, quibus olim in Hispaniola genitam fuisse conjicimus, quia unicuique climati sua inest singularis proprietas , quia quae in imo sponte Veniunt, nulla arte possimi in altero provenire, uno verbo, ut cum Poeta conclutam, quia non omnis fert omyia tellus.
99쪽
De periodis, quas lues venerea in Europa in hunc diem habuit. OV i B U S Venerea lues, postquam Europae primitin incubuit, sibi
eniper simil1s eamdem formam & eumdem tenorem constanter retinuisse videtur , in rerum natura aeqtud hospites sunt & peregrini, ac qui regna oppidaque , quae nunc Vident & potetitislsima & opulentissima , pari ratione semper stetisse arbitrarentur. Ut enim Historicorum Πde compertum est varias olim fuisse rerum Vices & regnorum conversiones , silc quoque evidens est nudi collarione desicriptionum , quae prosia tant inter rerum medicarum monumenta , veneream laena sympto matum, quae intulit, diversa vehementia & natura, ac circuituum, quos habuit, varietate & dissimilitudine faciem jam ' caepitis mutassE. Sed ut ea quaestio dilucide atque perspicue possit enucleari, opus est 1uis venereae tempora Inperiodos distinguere, quarum unaquaeque nova cuiusdam symptomatis accessione vel decellione, ceu suo caractere, consipi-
I. Primam quidem periodum ab anno 1 9 . ubi primus morbi exortus , ad annum IJΙ . numeramus. Constat autem symptomata omnia qu a Nicolao Leoniceno ad calcem de Morbo Gallico , anno Ι497. Galpare Torella , in consiliis particularibus adversus pudendagram anno 11 oo. Ioanne Alinenar , Libello de Morbo Gallico, cap. 1. inno 1 eis ac demum Iacobo Cataneo, Tradiatu de Morbo Gallico, cap. 3. anno 1 16 recensiita sunt, tanquam tui venereae eo tempore propria, dili enter &accuratE collecta esse & eleganter expressis ἀb Hieronymo Fi Icastorio Lib. 2. de Morbis coleti is , cap. II. de Morbo Gallico , ubi sic ait - Di i si 'cipio clim is apud nos apparuisset, hae fere notae conspicieS antire in e morbo ...... Animum tristitia qUaedam detinebat , corpus lassitudo , tapallor faciem ; tandem quod in majori parte inerat, Ulcusicula quaedam ioci a pudenda oriebantur haec do emori contumacia erant, &victa una parte, alia regermὶnabant immortali propagine. Posthaec crus tosta quaedam pustulae per cutem erumpebant, in quibusdam quidem a in calvaria incipienzeS quod ut furimum erat in in quibus dam in aliis lo- i. cIS 3 parvae primum Cae apparebant, mox augebantur paulatim ad magnitudinem cooperculi glandis & si1 militudinem etiam , iis non absi miles quae in pueris actiores vocantur : Disterentiae earum multae vise- cibantur, quibusdam parvae & sicciores, quibusdam majores & pino uio- iaxes , nonnullis lividae , aliis exalbidae leviter pallentes, aliis duriores &subrubentes. Omnes autem paucis pbst diebus aperiebantur , ac mu-c e quodam mucilagineo scelido manabant; nec dici potest quantus mille mucor perpetuo efflueret , quanta sordities. Exulceratae deinde re
η Ipse Guicctardi s testatur Histor Lib. 2. jam suo tempore, hoc est ante a iurum π1 O. quo diem oblIc, morbum si quot -uorum curricula mulso mitioremese coeptue : in plurei e m Dec ei, Jtque λ prim diversei sua te na-ἀ commutatum . .
variastationes, quibus lues Venerea ab ingress u -- noxia fuit . ad varias periodos reo vocari pos , se Primam ab
100쪽
perquam advenere duo nova symp-
D exedebant more eorum ulcerum, Phagaedemica appellantur, atque ,, interdum non solas carnes, sed dc ossa etiam ipsa inὐciebant. Quibus autem circa superiora vigebat malum, iis destillationes pravae contingeis bant, quae modb palatum, modo gargareonem, modo fauces , dc tonsillas ,, erodebant : labia quibusdam consumpta stini, quibus ain nasus , quibus -
dam oculi, aliis pudenda tota. Ad haec autem magna ex parte guminositat'M quaedam per membra concrescebant magna deformitate; nam tape ovi, is tape panis magnitudinem aequabant, quibus apertis mucor suberat albus, is mucilagineus : Tenax is callus maxime in brachiis & cruribus accidebat , is qui interdum ulcerabatur , interdum integer usque ad mortem per is severabat. Praeter praedicta omnia , quasi parva illa forent, ingentesia lacertorum dolores accedebant, saepe cum ipsis pustulis , interdum ante ,
,, nonnumquam pbst , de ipsi quidem diuturni, quibus nihil crudelius ad
,, erat. Astligebant praecipue noctu ; dolor autem non proprie in junct ι, ras inerat, sed circa lacertos ipsos & nervos. Verum nihilominus sine,, dolore ullo oriebantur pustulae, quibusdam sine pustulis dolores , ma-α, jor pars utrisque affligebatur. Interea languebant membra omnia, ma- ,, cles corpus detinebat, nullum acierat desideriura cibi, nullus somnus M sed moeror Sc iracund1a assidua , δί amor decubitus, facies δc crurara turgebant ; quandoque dc febricula quaedam concomitabatur, sed raro ;is dolebat quibusdam caput, dolor is erat diuturnus 3c nullis medicami-
, hibus parenS. II. Periodus altera ab anno Is I s. ad annum Is 26 . annos decem complectitur , quo temporis intervallo Videntur mernorata symptomata , quae
pari vehementia pervigebant, duobus novis symptomatis aucta fuisse , quorum ante nullibi mentionem factam fuisse legimus. Prius erant e ostoses cum ossis carie plerumque junctae, quas Ioannes de Vio o anno 1319. primus Omnium sic describebat, Pra icie Chirurgica Lib. s. oe p. I. o Similiter quoque cum dictis pustulis vel saltem postis earum ortum inde ad mensem cum dimidio vel circa, patiens labora- is vit dolor1bus clamosis interdum circa frontem , interdum in spatulis,, & humeris & brachiis , & aliquando in tibiis , coxis & anchiis. A qui ,, bus dolor1bus aliquando multum post tempus, videlicet post annum Scis ultra quaedam oriebantur skirrhositates ad instar ossiuna, a quibus aegro M tantes doloribus clamosis vexabantur, praesertim tempore noctis & se-M dabantur in die . . , cujus doloris finis fere semper fuit os & almo-M ehatin corrumpere, vitiare , quemadmodum in ventositate spinae accidit. V Posterius vero fuere verrucae & porri circa genitalia progerminantes,
de quibus sequentia legimus apud Petrum Maynardum, tractatu deho Gallico , cap. 4. quem circa idem tempus scriptum fuisse haud inanis est conjectura o Propterea , inquit , dicimus quod signum potissimum is hujus morbi Gallici, ut experientia vidimus , sunt pustulae apparentes M in extremitate mentulae in viris, & in ore vulvae in mulieribus sive in is collo matricis, & pruritus in partibus seminis. Quae pustulae ut pluri- ον mum ulcerantur. Et ut plurimum dico , tua nonnullos vidi habentes has 'pustulas induratas, ut sunt verrucae, clavi porri