장음표시 사용
101쪽
TENDA MENSIS, Dissertario inauguralis Medica
FEBRIUM ΜALIGRARUM SAEPE FUNESTO OB PLET HORA M. HALAE SALICAE. MDCCLXX R
q. I. Μnis, quae a ratione suspipitur, de aliquare institutio cum philosophorum nutu ae eonsilio debeat a definitione proficisci, ut inde eluceat, quid sit id, de quo disputetur: operae erit pre- tum , universam & propriam febris malignast
102쪽
Vim da fin te dist ncteque designare . Prius vere, quam summam huius rei adgredi licet, multae notiones ex Pathologia hic praemitti possent , si quis necesse id arbitraretur. Sed quoniam aliae ex illis nihil novi in se eontinent, imo etiam in recentiorum system avibus iam rite ae breviter sunt illustiatae, illas adducere non iuvat, ne ea, quae vel sexcenties & quidem melius dicta scriptaque sunt, ad nauseam usque repetamus.
Ut autem tractatio mea bene sueeedat, Zeargumentum propositum terminis suis arctissime dilucidissimeque circumscribatur, quasdam eX r bus pei spects planeque cognitis praelaminis loco,eeu prinei pia rei determinandae sicco pede tranis sire non praestat: alias enim nihil firmum, raistum, atque recto ordine definitum haberemus. Constat id ei reo inter omnes medicinae per iros ,
totum C. H. ex solidis & fluidis esse constructum sormatumque, quae sigillatim pro sua natura ae indole variis implieari possimi morbis. Hi ne d
plicis generis morbi nempe solidorum, & fuidorum
III. Porro observationum beneficio liquet, talem quorundam morborum esse naturam ac indolem, ut
103쪽
ut semper intra statutum quoddam tempus solvantur. Quod autem in aliis non ita contingere
solet, qualiscunque demum fuerit istorum solutio. Illud in febribus malignis, inflammatoriis
deprehenditur, quae plerumque experientia teis stante uno aut altero septenario cursum suum
absolvunt: hoc vero in febribus intermittentibus malo hypochondriaco, isterico &c.; qui moria diuersis temporibus modo longioribus modo brevioribus ad sui solutionem tendunt . Ne dicam , quod in supra dictis aegri de vita mortisque periculo dimicent, quique morbi simul intra breve tempus decurrunt; uri medicorum antiquissimi in scriptis suis memoriae prodiderunt. Consa. C. CELSUS Libri III. Cap. I. GALENUS Tom. m. de diebus decretoriis, Libr. III. Cap. XIII. C. AURELIANUS de mον is aeuνis .esronicis , Libri L. Cap. V.
Inde saeile eollegeris, quinam morbi aenin totum nomine insigniantur, illi nimirum, quorum solutio naturaliter, i. e. sine ullo adhibito remedio, semper certo temporis spatio fit, qui que mature aegri vitae insidias struunt infestissi mas , & brevi tempore finiuntur. His autem ediametro oppositi ad ebronicos recte reseruntur. Tom. x. G
104쪽
q. V. Omnium febrium causa praeeunte Pathol .gia in putredine, quam humorum contraxit maiasa, vel in alia quaerenda eli ratione. Eiusmodi autem esse febres, quarum causa in putredine sita, observationibus confirmatur. Febribus enim homines nonnunquam tentantur , in quibuS plurima & primaria putredinis signa deprehendere possumus. Quae scilicet intima colporum solutione & m tetiae alcatinae volatilis evolutione , hinc sapore foetoreque putrido, nec non praecipue , si majorem putrefactio assecuta sit gradum, vi alia corpora eodem modo inficiendi, sese n
his ostendunt . Sed de his infra pluribus. Vs In iis sundamentis, quibus Pathologi vii
solent, ad febrium genera determinanda, in primis ea tum typus est ponendus Hac ratione igitur febres dividuntur in continentes, sive conιinuas non remittentes , in centinuas remittentes , dc in intermittentes. Febres continuae remittentes quotidie quidem in aegro observantur, eo tamen discrimine, ut quovis die per aliquot horas mitigentur, & intra hoc tempus a uehe-insntia sua paullulum remittant , antequam dest
105쪽
ems im suum plenarie absolvunt. Hue, exemplo ut utar, pertinet febris catari halis, aliaeque .
Quibus nunc praemissis rite febris malignae definitio superstriit, ejusque propria attributa erui possunt. Qui enim hac nostra decumbunt, horis vespertinis peioris sunt loci Sc conditionis, quod etiam fere totam per nCctem durat, ita, ut demum horis matutinis aliquantulum . releventutre socii lentusque. Recte igitur retuleris eam propter symptomatum sebi ilium remissiones ad cou- sinuas easque actitas q. h VI. lV.ὶ, quod nunquam non certo quodam tempore naturaliter solis variar, et D terminum obtineat' ac jam primo intuitu vitae cujusdam sit insidiosa. Et si sorte obtingat, ut in febre continua acuta id, quod V. diximus, observetur, bene eam dixeris maligna m. Sic non nisi ea, quae rei definitae coiistanter insunt, nec ab ea seiungi possunt, attributa essentialia, uti vocant Philosopli , reeensuimus, utpote quae ex observationibus legitime institutis desumpta arbitreris, prout rei historia
jam iam subjungenda , uberius de momirabit. f. VIII.
Observationes insimul docent, has febres G a
106쪽
Imsequentem in modum assicere homines: invasim illarum admod9m est varia inferdum enim illae vix conspicuae subrepunt, atque ita mites &subdole ineedentes hos ditatem suam ac malitiam adeo dissimulant occultantque, ut medicus &aeger haud raro saltantur decipianturque ; unde id saepe etiam venit, quod hae febres ita blandientes non aperto Marte homines invadant, sed subdole insidioseque per totum corpus serpant,& clanculum agendo, medico, algro, incautis aliisque adstantibus insidis, prorsusque sallacibus fgnis imponant fraudem, ut aegri citius sere, quam aegrotare se senti uor, in vitae distri mea praecipitentur, contraque medici Sc adstantium e spectationem animam efflent. Unde tritum aqpei vulgatum illud: aegrum in malignis aliquariis do praesente puVu bono urinaqust lona mori
Et rem iiMicat , qui admodum dissicilem cum SENNERTO Epitom. do febr. Libri IV. Cap. X.
harum sebrium cognitionem arbitretur, eum nempe malignitas saepe diu lattat , & non nisi ubi vires sumpserit se prodat. Pir bene quoque HL G. IV WEDELIUS in Pathologia sua medicis dogmatica Se i. I. Cap. VII. bane indolem δε- Pinxir et malignus , seu mali moris, morbus dic
tur , a smilitudine perfidorum , subdolorum, sius
kominum sis brutorum . Aemulantur enim cane
107쪽
qui non farrant, sed a tergo mordent, ἰnsidia tores, qui ex improviso irruunx er occidia ur, vel supplantatorer . Uti vero in nofendis mori bstr magna opus est prudentia, ne eandidum babeamus pro subdolo , υei simulatorem pro candia do e i a quoque hoc Ioco res se labor. Ignι sint morbi, in recessu saeritiem , branni. dem , impetum o gradum ipsum, adeoque B tomatis habent apparenter minora mole aestisnio Disora r in pecessa tamen longe graviora , imo gravissima, tit quando minas vel minime δmnium perit1 tari videamur, opinione citisae subruantur, veι deterius habeanν. maligni Ina quaIirare , dolositare funi periculos. omnia id malignis funt inaequasta, in primis ipsae vires tam enim spiriti/us insidἰentur praecipare , nos potes non moras, G vir EIU Da eorundem Vas ctus plurimum impediri. Non tantum adest δεήbilitas , quae, quo mcor , eo malignior saepe morbus es, maxime ina'qualἰtas. Nonnunquam enim aegri se pian taborare vix credunt
er vis Iunt pse correpti, eo que mansisse ,
quam de virium debnitate, se miren iiiir mali.
Inaequalis est deissio utrobique, aur visantur Miles, eum summa virium pauperis, ure calor Ma
108쪽
men tantus ades, sed blandus apparet, aut non adeo debiles , pussur G' teliqua . non re ondent. Insida igitur O' subdola Ana junt, ur na bona, pulsur bonus , quamquam solum apparenter magis , aeger ramen moritur. Calor maximus , vetur igne Vesu υiano exurit, stis nulla, unde non potes non periculum esse vitae coniunctuna maximum. Mallantiar sua quoque gaudet latitudine. H.ictenus WEDELIUS. Ab invasione autem permulta alia adhuc observantur symptomata iamdum recensenda , de quibus statim admonendum est, non unam esse eandemque eorum rationem atque constantiam , sed m/gnam
ipsorum varietatem pro varia hominum , librili eiusmodi impetu tentatorum conditione & constiti itione deprehendi. Rectam igitur EI TMUL-LERUS Op. omn. Tom. II. de his febribus tulit sententiam, symptomata his in morbis adeo erisimplicia, ut nul Ium fere infrequens & extraor dinarium detur symptoma, quod non subinde una alterave maligna febre occurrat. Ea igitur signa & symptomata hic non solum enarrabat, quae his febribus vere competunt, sed etiam leviter attingam , quae iis superveniunt , vel reliquis febribus sunt familiaria , & imminent ἐς periculi instantisque mortis sunt indices . Docent nimirum observationes luculentae , febres maliis
109쪽
gnas plerumque horis pomeridianis invadere, cum
totius corporis languore & spontanea lassitudine artuumque gravitate, & horrore , qui pro reium, quae circumstant, diversitate , nunc levior est , nunc gravior, nunc brevior . Aegrotantes hoc modo sentire capitis lumborumque dolores , omisnes cibos .fastidire , praecipue ex regno animali ιgustum esse ' corruptum , quasi a rebus putridis,& ex ore emittere halitum cadaverosum , quem haud raro vomitum satis molestum subsequi. I l. los porro iam ante instantem horrorem de anaxietate circa praecordia conqueri gravissima, quae suboito horrore & post eundem magis magisque increscit porro de subitanea , insolita, planerique singulari virium prostratione, qua aeger absque manifesta causa opprimitur, adeo, ut artus per tu si videantur, nec in lecto aeger eresbim situm servare queat, quaeque virium prostratio in totomoibi decursu observetur, & citra aliam causam,
major est, quam status & febrium conditio alias inducere soleat. Idque ipsum est symptoma, quod primarium maximeque pathognomonicum ab omnibus habetur. Nam aegri de hoc solo conque tuntur saepe : et tune anguem uiridi sub herba latere, certum est. Dein liquet, horrorem excispere aestum satis moderatum , horis matutinis paullulum imminutum; pulsumque esse celerem ν
110쪽
1.4 quamvis debilem, perquam exiguum , saepiusque
plane Qbscurum, ita, ut omnem fere tactum subtei fugere videatur.
q. Ιχ. Posthac non infrequenter ia febribus istis
animadvertitur animus tristitia oppressus, qua tentati quaevis ominentur pessima, ut aegri a se ipsis dissideant, dc spem reconvalescentiae omnem, licet .praeter rationem, abite iant. Alio autem tempore sine omni apparente causa gaudio exsulistant, continue rident, quod pessimum habetur. Porro tanta nonnuaquam mentis insensibilitate sunt praediti, ut nullis rebus, vel gratis olim , vel ingratis moveri possint. Sensus tam in te in quam externi valde sunt obtus . Faciei color oeulorumque splendor & vivacitas perit. Oculi invitis aegris sine omni via bili irritamen ro illa- grymantes interdum apparent, non ut in febriis bus ςMarrhalibus benignis, tibi etiam oculi invitis aegris lacrymas effundunt. Deglutitio interdum, sine omni saucium tumore, aliave causa evidente est impedita; nec non haud raro o servatur linguam extendendi impotentia, impeditaque oratio absque. omni apparente partium vitio suborta. Respiratio nonnumquam est sa va, alio autem tempore crebra cum suspitiis inter-