Delectus opuscolorum medicorum antehac in Germaniae diversis academiis editorum. Quae in auditorium commodum collegit, & cum notis hinc inde aucta recudi curavit. Ioannes Petrus Frank m. d. ... Vol. 1. 12.

231쪽

Quemadmodum autem ossa, in articulo iumeavitate iunm , cartilagine obducta sunt: ita etiam eo, quo buria ossi superimposita est loco, osseam superficiem tenuis quaedam lamina eatri.

Iaginea obtegit, qua Sc tendini & ossi prospiciis

tur , ne frictione saepius re iterata utrique partivis inseratur. Quaenam vero lamina haec cartiis laginea mala experiri queat, sacile ex eo intelligi rur, quod supra de cartilagine ossium extre. rates in articulorum cavitate obducente prori posuimus. Ex quibus sequitur , ut eluta odi carati lagines praeter moibos reliquis etiam partibus communes induremur IC aliqua maiori minorive sui parte ossescan3, aut contrarium vitium conintrahant atque ira emolliantur. Quod seperest,

eartilagines ab osse subjecto separari, frangi

insumescere, exulcerari, exfoliari atque sic aspe. eao reddi possunt, ut eum tendice in buria conis tento concrescan=. Quae tertio Ioeo in articulis eonsideravimusv1tIa, ea ad tendines pertinebant, qui, quoniam multi eorum a buriarum ea vitate excipiuntur de in ea terminantur, propemodum uti ossa in aristiculorum cavitate se habent. Morbi autem , qui tendines assiciunt, eum iis plerumque conveniunt, quibus ossa, eartilagines di ligamenta laborant. Enarrabo eamen potiores, inter quoS vulnera .

232쪽

ι ontusiones, disruptis , ex ipsa offs suli.

stin via, eorrdo ab acrium humorum colluvie, exulceratio & exfoliatis praecipue in medium an ferri di bent ' quae omnia mala vel caussae , vel comitis, uti emctus inflammatioηis existere ponsunt , Uade facile colligere licet , tam hos quam reliquos tendinum morbos ad membranam bursaepta priam, paries uς, si quae sunt, contentas repropagati Jc pertinere posse atque oportere, partilaqυia inflammatio per membranas contiguas ut plu4rimum continuatur , partim etiam quia huisae eona tendinibus ea qua cohaerent parte a ictissim spectuntur vinculo, ita quidem, ut, quae tendini ivseia iur violentia, ea quoque eiusdem tendinishmsam saepissime tangat. Neque enim in tendinis disruptione aut divulsione fieri potest , quin ipsa

bulla dilaceretur, aut una cum tendine avellatur.

.m moibis filmiorum partium in tendinum capsa inu osis obviarum consideratis, ad vitia molliorum par tum , quae veluti huisarum visce ta habenda sunt, progrediamur. Partes autem . molliores in bullis latentes sunt, uti alio loco

loculenti ut demonstra mus , adipit glomeres , fminiae, eo pera mutua & glandulae denique, quas vox ni mplices vel filiculosae, in interimi bi usae iacie dispeliae. Ex his vero partibus

uduue lauiculosae omnibul bulla commune

233쪽

videntur; reliquae autem in exiguo tantum burissarum numero se manifestant. Sed age videamus, quibusnam organa haec secretoria morbis eorripiantur. Glandularum solliculosarum morbi nimis foc sitan subtiles & eum tam levibus coniuncti sunt symptomatibus ut animadverti ab observante medico & ab aegrotante vix percipi queant. Proinde non nisi generales earum aflectiones hie afferre licet. Itaque hoc quoque glandularum g nus di obstructioni Sc intumescentiae patere, morisborum, qui oris internam superficiem invadunt, analogia edocti scimus; praeterea glandulae quoque ab aerimonia quacunque laedi & corros, ius in mari , & una cum reliqua bursae superficie

ulceribur corrumpi possunt. Tantum autem abest,

ut omnes isti glandularum si inplicium morbi, si solummodo bursas in se stant tam manifesta sint, ut fgms quibusdam evidentibus dignosci patiantur,

ut, si ab internis morborum caussis corripiantur, eorum naturam plerumque prorsus ignoremus. Verum aeque obscura prosecto sunt signa, quibus morbosa fimbriarum , corporum mucos rvm Sc adipis glomerum conditio sese manifestat; nam & haee organa adeo a cognitione noli rasqnt remota, ut nihil certi de illis neque an Lmadverti , neque astit mari prius liceat, quamula mole nimis adaucta burias in tumor ca alto,

234쪽

228lunt, vel in iis magna unguinosi liquoris eopIacollecta suerit, multumque is a naturali sua con ditione aberraverit atque ita morbum effecerit, qui quidem sensus nostros ferit , cuius vero natura plerumque plane abhita ell prorsusque ignota. Itaque multum interest, accuratius pervestigara indolem lipium morborum, qui elnstnodi partes in sellant, quae, etsi non in omnibus conspiciun tur bui sis, in earum tamen praecipuis iisque in locis deprehenduntur, ubi tendines musculiquet gil motus sae pe rep titos crebro invitantur. Quamovis amem nec ego in his moibis aliquid certis aluere possim, satis tamen me secisse arbitror, si mea opella effecerim , ut me di eorum pariter

atque chii urgorum attentionem ad has partes ea-rtimque morbosum statum dirigetem, ex quarum in nonnullis tantum articulis bursisque praesentia iligi pote ili eas in hi non temere adesse ne4'que utilitate sua carere posse Si igitur fimbria a& corpo iii mucosa tanquam secretionis organa considei ari possint debeant, Jc , licet paries modo lauJatae glandulae verae non sint , neque ςorpor eiusmodi ibu'urae in se continere viis deantur i similitudinαm tamen quandam cum stan dolis habeant i id quod primo statim obtutu animadueiti potest : dubitandum non est, quin noniislom ab iis morbis, qui alius ςanales, ductusve

235쪽

aut vasa his analoga in se stanr , verum etiam viistiis glandularum moibis quodammodo si utilibus assiciantur. vascula ergo atque ductus, quorum ministerio fluida secernuntur & in burti ruin ea. vitatem transmittuntur obserui, dilatari: constringi, relaxari I dilacerari, rumpere I intumescere, collabi aut prorsus coalescere, in iisdem denique

Useas mole culas deponi posse, facile est ad con .iiciendum . Quod autem ad ipsum harum partium paren chyma attinet, id quidem talibus vitiis

obnoxium esse videtur, ut magnitudine aucta in tumores exsurgat, Aduretur , calculis obsideatur, osseam aliamve quamcunque materiem peregrinam recipiat, emoIIiatur, atque adeo tabe eonsumatur ἔneque a vMInere, corrasione, insam marsine, abisscesse , exulceratione, hirrho Sc in ea nerum m uotatione liberum esse verisimilitudo , & assinis glandulosae substantiae nati: ta probabiliter stradet. Sed iam ad morbos animum appellamus , quibus adipἰr glomeros, ἰn bursarum quarundana cavitate posti , eorripi a talent . Horum autem natura parum admodum a gmbriarum vitiis di. screpare videtur, eademque qtia illae obscnritate premi, cum, quia adipis morbi in universum . multis adhuc involvunt ut tenebris ; porro , quia

. haec organa in buria rima eavitate latent abscorta

dita; tum, quia ductus, quorum ministerio ad i.

236쪽

23 possis sueeus e suis follieulis egredi atque in bo

sarum eavitatem penetrare possit, huc usque nondum detecti sunt. Sufficiat igitur hae e paucis transmittere: scilicet adeps pedetentim eopia suaerescere potest , & , ubi auctus fuit , follieulos, quibus continetur, non tantum distendii Jc in umores attollit, verum etiam ipse incrassatur, maiorem duritiem aequirit vel moIlitie fere dis- fluit; possunt porro in eo rubercula variae indoinlis, abscessus, ulcera, a beromata , steatomata ,

sedaridos gigni, & ipse denique adeps in hirrbum& malignum ulcus degenerare aut tabe consumi .

Quod autem ad liquorem unguinosos in bursis secretiim atque contentum eiusque vitia attinet, in his vitiis utique tum ad singulos , equibus compositus est, humores; tum ad unguen ipsum, quatenus ex dictis humoribus eommixtum cernitur; tum ad solidarum δc fluidarum totius corporis partium & quidem inprimis humorum ad haec organa appulsorum condirionem ς tum denique etiam ad ipsa in bursis contenta organa respiciendum esse, unicuique rerum harum perito patebit. Quum vero solidae buriarum partes earumque vitia satis pro instituto nostro a nobis considerata fuerint, hic tantum animus est, liquidi unginosi, qua talis, morbos recensere .

237쪽

fitque ita pertractare, ut eopIae eIus Iussct nisio. ris minorisve, mixtionis corruptae , alienique hu moris ad haec loca congesti, rationem habeamus. Quod si igitur unguinosus liquor irritatione vel atonia organorum secernentium , vel vitis aut compressione vasorum absorbentium in bursistan a accumuletur copia, ut buriarum magnitu.

dinem augeat easque distendat r tunc baria iii tumorem, ad cysticos pertinens, degenerat, qui est tumoribus, quos vocant, albis in articulis apparentibus simillimus. Hi tumores, si prope articulos oriuntur, & bursas vesiculares assiciunt, oh loei viciniam eum articulorum albis tum ribus ipsis nonnunquam confundi solent si vero idem ille humor in bursis tendinum vaginali bas nimia copia congestus eii eosque distendit, simile tumorum genus, in ex remitatibus potissimviri prodiens, exoritur , quod gangsii speciem eo nastituit, atque olim ipsi tendinis tantum vaginae inhaerere existimabatur. Ceteroquin unguen iabursis, uti in articulis. interdum subito impetis a vi in prires externa, interdum tamen etiam lento progressu colligitur. Uc autem morbi ex humoris abundantia orti , tum intumescentia ,

tum aliis quoque symptomatibus hane insequentibus praesentiam suam manifestant: ita minori , quam par est, copia secrerum aut plane de lateas

238쪽

bursarum unguen, mor tam quidem, senius tamen vix ferientem neque symptomatibus manifestis eoi spicuam affeti eonditionem . Dabirandum vero non .est , quin, liquore butiarum unguinoso deficiente, eendinis ad buriam pertinentis motus difficulterproeedat, si te iras oriatur, & buisa cum tendine tandem eiatat atque concrescat; quam quidem hariae eum tendine conditionem quodammodo eum articulorum aneylosi eomparari posse reor. Si quis autem ad qualitatem unguinis in burissis reperiundi laesam attendere vult, ei ad sentes praecipue respiciendum est , e quibus succus ille promanae. Quum vero, uti alio loco iam expo. suimus, ex arteriis aquens latex affluat; fim-

briae , itidem eorpora mucosa & glandulae solis liculosae mucum Iargiantur spissiorem; ex adipis denique glomeribus succus oleo sus atque pinguia haud dubie profi et scatur e sequitur, ut liquor in bursis collectus iniqua secretione, perversaque

horum humorum commixtione varia ratione inis quinetur Sc modo tenuiorem , modo spissiorem formam eamque tantam recipiat, ut adeo ru mas

sim fit mam , eompactam & propemodum eartilagineam mutetur, quod suo loco uberius sumus explieitari. Quemadmodum autem omnes eorporis humani sucei, & solidarum partium vitio, & uni. versaIi aut singulari humorum labe, aerimonia ,

239쪽

eorrumpi possunte Ita etiam bursarum ungue avariis, ut videtur, non tamen sit liquidis causis fis acre rodensque evadit. Cuiuscunque vero geoneris aerimonia tum solidas tum fluidas eorporis partes multi saria ratione male afficit de eorrum pii ; videlicet nervos vellicat, eorumque sensiobilitatem vel adauget vel hebetat; reliquas parotes eorrodit , inflammat, exulcerat, crassiores

reddit, eonsumit 3e ita resolvit, ut in tabum diffluant. Si denique alienus humor, sive aqua. sae, sive laeti ae, sive purulentae, si ge sanguineae indolis, sive demum aer fuerit, in bursa

rum cavitatem effundatur, tumores oriri solent quorum natura interdum obscura manet, interis dum autem ex praegressarum caussarum di sym. plomatum concomitantium iusta aestimatione ali. qua saltem ex parte cognoscitur .

f. VI. Sed haee Ligeiant de morbis, qui bursas ipsas primario afficiunt, δc ab his ad alias se se

diffundunt partes: restat, ut nunc ad morbosvieinarum partium sere quoscunque attendamus , qui, ad loca vicina quasi consensu propagati , ad bursas tendinum perveniunt, easque aggrediuntur . Articulorum vero morbi ad burias veluteontagio quodam propagantur, non minus quam

240쪽

ossium, ligamentorum , tendInum α mulaulotur varia vitia ' glandularum porro in vicinia posiotarum, telae cellulosae Sc pinguedinis praeternaturalis conditio; pol remo nervorum vasorum& sanguiferorum Sc lymphaticorum , aliarum lus partium adiacentium laesae lanctiones. Ut ut autem in describendis buriarum morabis eam secuti sumus distinctionem , qua hi morahi secundum partes , e quibus bursae compositae sunt, distinguuntur : aliarum nihilominus ramea divisistium mentio paueis iniicienda est, quae iam edicina sacienda su a non destituuntur utilitate. Atque inter has ea quae bursarum morbos secun odum sedem positumque discernit, magni in primis momenti censenda est. Etenim an atomicam hursarum cognitionem, medico pariter atque chio rurgo apprime necessarium, supponit , quum exburiarum tendinum positione signa petantur esse noti alia , quibus earum morbi ab omnium aliarum partium affectionibus, potissimum ab artieulorum

vitiis, quibuscum saepissime eon sundi visa sunt. distingui possunt. Quam proseua interim haee

morbos buriarum in genera contribuendi ratio videatur, insigni tamen eius diagnosis difficultate Iaborat. Plurimae enim bursarum sunt varieta. tes , ratio situs saepe diversa , magnitudo non sibi semper constans, varia interdum insertio.