장음표시 사용
11쪽
, P R o o EMI V M. e gero pori restituatur. Pantimus. Figimus,id est, scribimus. Πετά porcae est. Nam olim quia caeris figebantur carmina, pangi dicta sunt. Adsere.) Defende a detracto ruiniuria.
rmem Carmo. Poema nostrum, uersus certo pedum numero constructos. Inuentumst . Medicinae arte. Hanc enim
Pham medi ipse Apollo dicitur inuenisse. Quod 3c apud Ovidium licior ira tor. bro Metamorphoseon primo de se testatur, inquiens: Inuentum medicina meum. Prompto comi refluore. Parato adesto&prosequere beneficio Robsequio, ut inuenis abs te artis laudem, honorem & commodum tuteris.
Tu P potens artis, reduces qui tradere uitas Noscis,& in casum manes reuocare sepultos. Ae M pua, potem. Validus, gnarus, scius, habens cognitione artis medicinae. Aiunt Aesculapium Apollinis filium creditum, quod medicinam prius rudem & uulgarem, ut Celsus inquit, paulo subtilius excoluerit, in Deorum etiam numerum esse receptum:quare eum ipsum ut diuinunume, postApollinem, cui ut patri prior debetur pietas, Retacer nunc inuocati Reduces qui trad. Ab interitu seruatos uitales spiritus, noscis tradere &restituere pristino uigori. Reduces dicuntur a periculo imminenti Ieruati. Ausoniaus ad nepotem in genethliaco carmine, Ut reducem fatorum ad linem senectae sospes agam. Et in celum. In has auras quibus uiuentes uescimur, in hunc mundum sen sibilem,&machiam hanc quam videmus, casu scilicet, ' N elementa,&quae ex eis coagmentata sunt atq; coflata. Mundus. Plinius libro de historia naturae secudo: Mundus 6c hoe quod nomine alio caelum appellari libuit:cuius circum calum. sexu teguntur cuncta. Ite Pomponius Mela: Omne hoe quicquid est,cui mundi caelio nomen indidimus unum id est, dc uno ambitu se cuctaq; ani plectitur. Porro mun dus a persecta absolutat elegati a dictus, quemadmodui Dμου apud Graecos etiam ornamenti nomine κω ακ appellatiis, sicq; ab Aristotele in libro de mundo ad Alexandra definituar
12쪽
. P.R sdefinitus: Κὴ τε καραι simiae et Ar οεμυηHis θ οριγλα sinis , hoc est, Mundus est uniuersitatis Oido di ixornatio, a deo di per deum custodita. At si mundi forma in absoluti orbis specie globata est, indela figurs rotunditate Orbis etiam appellatus. Caelum uearo haud dubie caelati argumentoAti M. Varro interpre
latur, autore Plinio. Muner.) Hominum umbras, ani-V mas, spiritus,de qu:bus incertum est bonorum ne an malorum sint meritorum. Nam si boni meriti suerint, me dc Lares dicuntur. Si uero male sint meriti, κακοδ midisq&Larus siue Lemures appellantur. sepultos. Sepo
stos, a corpore reuulsos. Lucanus libro q. Si mihi conta φημι μ' tingat manes transferre reuulsos Ausoniam. Reuocare. 'Ab inseris resuscitare, in lucem iam tartareis atritatibus mancipatos reuehere&suo corpori reddere.Traditure. . .
nim Aesculapius Hippolytum equis discerptum ab oreo η pρqγ' reuocasse,& pristinae sanitati restituisse:propter quod cu i T. pN a deis inseris apud Iouem accusaretur, ne plures a mortu Iης Ni Mis excitaret, fulmine ictus est Scin deorum numerum relatus: quo honore, modo deum esse sit iuuare mortalem, maxime dignus fuit. Cum enim non modo beluas quasdam ed&inanimata corpora pro deis habuerit antiqui , ras, quod mortalibus opem tulerint, multo magis homi nes in deorum numerum referre habuit: nec modo seu Rum, uini& aliarum rerum , uerum in primis uitae no arae autores,qua homini dulcius, chariusi nihil habenti,maius dari quid potest quippe quod non nisi deorum unus. De Hippolyti excitatione Vergilius Aeneidos lib. .& Ouidius Metamorphoseon. li. ultimo. Sed de Ae inpium hoc Diodorus Siculus antiquae historiae libro sic ait: mortuus resi Aesculapius traditur Apollinis Coronidis v suis e filius. Risse qμρω
Qui natura, ingenio praeclarus, medicinae opera impen, do intcrico si pliarima ualetudini hominum utilia adinvenit. Adeo autem peritia artis excelluit, ut quain plurimos despoa antea sanitatem liberaret a morbo,proptereasy creditus
13쪽
fit nonnullis defunctis uitam restituisse. Haec Diodorus.
Ex quibus &etia ex rei ueritate manifesto apparet, mora , tuorum suscitationem sabulose S non uere attributam Aesculapio. Nam unius ueri Dei est mortuos resuscitare. non hominis,nisi eius cui Deus speciali gratia hoe m . . nus dilargitus fuerit.N5 igiturAesculapius, ut stulta gentilitas fabulata est, manes Orco eripere potuit,& suis cor poribus redderet Sed, quia homines ualetudinarios exa. treme Iaborantes,imo iam quasi deploratos & mortuos creditos,utpote quasi sine sensu iacentes mortuis persimiles,sanauit, ut Lactantius diuinarum institutionum lib. I. cap. lo. air,apud prophanum uulgus mortuos susciatasse dictus est.
Qui colis Aegeas, qui Pergama, qui* Epidaura, 4 , Qui quondam placida te mis sub pelle draconis
Tarpeias arces, atq; inclyta tecta petisti, Depellens tetros praesenti numine morbos,
Huc ades, ec quicquid cupido mihi saepe loquutus
Firmasti, cunctiam teneris expone papyris. ectis. Habitas, frequentas , tuo P praesentaneo numi
ne laues. Aegem. Aegea Ciliciae urbs est,ad quam diui no cultu de sacrificiis religiose uenerabatur Aesculapius.
Perg-Mi. Pergania. Strabo in descriptione orbis lib. tr. Perga. mu insignis Asiae ciuitas, inter Aeolicas principatu quendam obtinens, quae diu sub Attalicis regibus fortunata fuit: hanc praeterfluit Caecius, per campii qui Carcius apis pellatur. Plinius lib. F. cap. Io. Pergamum longe claris. simum Asiae oppidum,quod intermeat Silenus, praeter fuit Cecius,profusus Pindata monte. Apud Pergamum stactim poῖ uero cultus fuit Aesculapius, quod uel Galenus ipse qui
μή s Pergamenus suit,libro de sanitate tuenda primo testatur inquiens: Est uero non spernendus huius sententiae te stis,ipsum patrium nobis numen Aesculapius. Statius
item Sylvaru lib.I. in comatarinuDicitur Idalios Ericis
14쪽
PRO OEM IVM. - 4 de uertice lucos Dum petit,&molles agitat Venus aurea cycnos Pergameas intrasse domos, ubi maximus aegris Auxiliator adest,& festinatia sistens Fata, salutifero mitis deus incubat angui. Ad haec Herodianus lib. s. inuita Antonini Caracallae idem confirmat dum ait: His igituraelis,atq; urbibus, pro ut quam cp poterat,ordinatis, Pergamum adiit Asiae ciuitatem,ut Aesculaph curationibus uteretur,quo postquam peruenit, somni is quandiu uo luit captatis, Ilium mox petiit. Epidaurum. Epidaurus haec est, non Dalmatica illa a qua Ragufium: sed Pelopoαnesiaca,cuius celebrior obAesculapii templum suillam. Strabo lib. 8. Epidaurus non parum insignis est ciuitas, praesertim ex Aesculapii claritate nobilitata, quem uaria
morborum genera curasse somniati sunt homines. Erat uero templum aegrotantium multitudine usquequam reseris, pendentibus* tabellis in quibus sanati languores erant inscripti, quemadmodum S in Coa fiebat insula, pariter de Tricca. Sita urbs est in ipso Sarrhonici sinus
recessu intimo. Plinius item nati hist. lib. 4. In sinu Sar. rhonico Epidaurum oppidum Aesculapii delubro cete Bre. Et Pomponius Mela:Habitant, inquit, ab Isthmoad Scylleon Epidaurit Aesculapii templo inclyti . Solinus item, Epidauro,ait, decus est Aesculapii sacellum,cui in cubantes aegritudinu remedia capessunt monitis somniorum . in dam. Fabio Gurgite&Iunio Bruto Scaeua Coss. debellato Samnitico bello. Placida. Grata a spe ctu dc iucunda, pulchra, splendida, nitida. Lucanus: Vos quoq; qui cuctis innoxia numina terris, Serpitis aurato nitidi fulgore Dracones. Draconis.) Anguis, ut Valeri us uocat. Ob id autem Aesculapio dicatus, ut Plinius Arigis c*r Aenati hist. lib. 10. tradit, quod multa illi inesse remedia crescie pio dico
duntur. Tarpeias arces.) Urbem Romam. Cum arx Tarpeia in ipsa Roma sit,arcem pro urbe posuit. Mons Capitolinus Ciceronis aetate Rupes tarpeia&Saxum tarpeiu ε r u dictus est,a uirgine Tarpeia Sabinorum scutis eo loci a
15쪽
obruta 8c sepultat de qua Propertius lib. 4. Is diuisus
fuit olim in Capitoliuin & Arcem, nunc nihil memorabi in le haber praeter nomen . Caeterum Arces loca significanti R. sola excelsa & munitissima ac urbium tuti mina. Sic dictae, ut Gramatici quidam uoliunt, ab arcendis hostibus risu, ut Solino placet, ab Arcadibus, quoniam montia excelsa di munitissimos quos ii habitabant colles. lnes tatecta. Domos, aedificia magnifica Romana. Aescula
pius serpentis effigie, naui Roma Tyberino flumine sub Lπαο iis uelia in Lycaoniam insulam, quae in medio flumine est. insulti a iundamentis quadrato lapide instar nauis extructa, ubi illi postea templum est costitutum, hodie diuo Barptoli,
maeo sacrum, sua sponte transnavit. Tinos morbos. POstiseram luem,pestilentiam qua Romani triennio diuexati cum nulla nem diuina nem humana ope finem imponi
uiderent, Sibyllinis j libris pellectis eam aduersam ciuia
tali tempestate nisi ab Epidauro accersito Aesculapio se dari non posse animaduerterunt. Is igitur naui Romani delatus, pestiferam luem paulatim dispulit. Hanc praesti nosam historiam habes apud Valerium Maximum re rum memorabilium lib. i. Plinium iuniorem in libro de uiris illiistribus. Et Ouidium metamorphoseon Iib. ultimo. Romam autem Aesculapi iis lubens concessit, ut di rum idolorum cultum, iam antea receptum, augeret, dein stulta hominum corda impiam relligionem penitissi me infigeret. Praesentinumine. Praesentaneo auxilio, reme Numen. dio. Est autem Numen, dei nutus atm potestas. Varror NMM. Numen dicunt esse imperium dei, ab nutu Nutus autem fauor est ac numinum suffragatio. Hue ades. In destri bendis morborum medicaminibus praesens ad fis,3c opectae res, feras. Teneris pararis Tenuibus & subtilibus chartis, quae ex papyro praeparantur diuisae acu in praetenues sed P py 3. quam latissimas phylliras. Papyrus autem frutex est ac t Zλου iunci species, quam Graeci Lυῆλον appellanti Nascitur pin palustribus Aegypti, aut quiescentibua Nili aquis, ubi
16쪽
eu ratae stagnant,duo cubita non excedente altitudine gurgitum: brachiali radicis obliquae crassitudine, trian gulis lateribus, decem non amplius cubitorum longitu dine, in gracilitatem fastigiatum thyrsi modo cacumen includens,semine nullo aut usu eius alio quam floris ad deos coronandos. Nascitur & in Syria, circa quem odoratus ille calamus lacum. Nuper&in Euphrate nascens circa Babylonem papyrum intellectum est eundem uinsum habere quem chartae. Et tamen adhuc malunt Parathi uestibus literas intexere. Uerum ante usum chartarii, quibus maxime humanitas uitae constat dc memoria, hominum V immortalitas, palmarum solus primo scriptitatum est . deinde quarundam arboru librist postea publica monumenta plubeis uoluminibus: mox & priuata linteis cofici coepta aut caeris. Nunccpeo genere chartae utimur, quod ex contritis linteolis conficitur,nomen a papyri trutice sumptum obtinet. Spectantur autem in chartis tenuitas, densitas, cador, leuor.Sed de hiis omnibus multa di copiose satis Plinius in naturalis historiae
Membrorum series certo deducta tenore Ut stet, re assimilis medicinae defluat ordo, Principio celsa de corporis arce loquemur.
Membrorum. Scilicet humani corporis. Membra,auto Membra.
re Galeno, corporis sunt particulae, quae nec omnino circumscriptionem habent propriam, sic enim particulae non serent,sed corpora per se: nec omnifariam coniun istae sunt alius. Series. Constitutio&digestio, sic dii hi a series.serendo, hoc est,a florum ac frondium, e quIbus serta primitus &coronae fiebant, inuicem digestione. Sed de coronis & sertis plura Plinius lib. 1i. Certo tenore. Recta de ordinata colligantia & ordinatione. Vt. Vt, similitu- VLdinem denotat. Ei. Et, scite ac eleganter pro etiam, ita, M. Asic, usurpatur. Afimissis. Scilicet ordini membrorum.
17쪽
m PROOEMIVM. Medicinae. Medicamentorum & curationum morbo rum. Destuat. Deriuer,&eodem modo ac ordine comitetur. ordo. Ordo a Serie dissert: quia ille digestio est, qua suo loco quidq; collocatur: haec uero continua quaedam progressio atq; contextus continuus. Principio. Ab initio dc primum ante alia. celsi.) Alta & sublimi. corporis arce. Vocat corporis arcem caput, ta quam praecipuum hominis membrum, Rexcelsiorem instar arcis Iocum in humano corpore obtinens. Synesius in laude
Caluicia: A capite tanquam ab arce dependent funes morborum usq; ad reliquum corpus.
BALsAM A si geminis instillans auribus addas,
Tum poteris alacrem capitis reparare uigorem. A PIT l. Passionibus δέ doloribus capi tis, quod corporis pars est nota: sic dicta, ut Varroni placet, quod inde iniisti um capiat sensus & nerui . Huius affectio quia non unica est& diuersas habet causas, diuersis etiam appellatur nominibus Graecis, sed apud Latinos usitatis, scilicet, Cephalea dc Cephalalgiar quorum haec aliquando ex sola
intemperie,aliquando ex humorum copia superante, aliquando ex utrisis contingit, interdum uero ab extrinse cacausa ceu solis aestu, cuius in capitis huius fine mentianit etiam autori frigore, ebrietate, ictu, casu aut alia re ex
trinseca accidit. Cephalea uero, uti libro de locis assectis tertio scribit Galenus, cerebri morbus est, quod nemo dubitat. Est enim affectus hic,dolor diuturnus, difficulis teri solubilis, qui a parua occasione uehementes habet accessiones, ut neq; strepitum, neq; uocem,nelluminis splendo
18쪽
c APUT T. ς splendorem, neq; motum tolerare possit infirmus: sed
tranquillitatem, obscurum P cubiculum qu frat,idi obdoloris uehementiam. Quippe nonnulli ueluti malleo, se percuti arbitranturiatii caput frangi , distendit senti. unt. Non paucis ad oculorum quom radices dolor extenditur. Verum huiusmodi accessiones, ueluti in mombo coniiciali, intermissiones habet, intercedit P tempus, quo persecte liberati uidentur. Igitur constat, huic morisbo capitis,facilem asseetionem cum cephalalgia, id est ca zalym .pitis dolore,esse communem. Uerum per cephaleam affectae partes multo redduntur quam in cephalalgia debiliores. Hactenus Galenus. Busam. Succum balsami qui&opobalsamum dicitur. Balsamum enim arbuscula est, quae lycii modo crescit,in Iudaea eiust convalle quadam tantum,& in Aegypto nascitur, ut auror est Dioscorides. Plinius arbusculum esse dicit, quae uiti similior sit quam myrto,& uni terrarum Iudaeae quondam concessam, dein duobus tantum hortis, utroq; regio. Aegesippus libro excidii Hierosolimitani primo, locum hunc in quo balsamum gignitur,uirgultis linnascitur,quae acutis lapidibus incidunt pueri agricolarum, prope urbem Hieri
cunta esse dicit. Inciditur autem uirgultum, ut aiunt, ut
tro, lapide,offeisue cultellis:et, ut Dioscorides prodit, serreis unguibus etiam. Oportet autem citra uitalium laesionem dc in solo cortice artifici plaga id fieri. Nam ut Plinius tradit, serro laedi uitalia, odit:emoritur protinus, quapropter incidentis manus libratur artifici temperamen ro,ne quid ultra corticem uiolet. Vnde Solinus etiam in solo cortice artifici plaga uulnerari dicit uirgulta,& se ro attrectata sine mora mori. Caeterum ex incisi plaga succus ac humor manaside stillati, qui lachrymis pulcherrorantibus, ut Aegesppi uerbis utar, Balsamum quom uocatur,&Graece cu adiectione opobalsamu i id aut Oppiqs quia ortaridem est quod succus,&hsc communis opinio fe maut, quia. ut Aegesppus excidii Hierosolimitant Ii.4
19쪽
tradit, agricolae cortice tenus uirgulas incidunt, eas in quibus balsama gignantur, ut per illas cauernas paula . tim distillans humor se colligat. Caverna autem Graecoo M. nomine orta dicitur.Caeterum omnibus odoribus prae
fertur balsamum, praecipua gratia lachrymae, secunda
semini, tertia cortici.minima ligno. Lachrymae probautio, ut sit pinguis,tenuis ac modicerussa, &infricadooadorata .Suma probatio est, ut lac coagulet & in ueste maculas non faciat. Sunt&aliae synceri liquoris eius notae, de quibus copiose Plinius S Dioscorides. Verum raro syncerus ad nos adfertur, qualem nos habemus ex munere honesti& probi deo deuoti uiri Michaelis Humel- bergit,parentis nostri pientissimi,qui illum modicu quiadem sed magno precio emptu, e Hierosolymis, dum do minicum sepulchrum caetera P sancte terrae Christi praesentia illustrata loca, non lucri aut ambitionis inanisue gloriae causa, sed solo dei amore dumis uisitasset, secum redux in patriam attulit. Virtutis est essicaci ssimae & egregia ad calefaciendum potestate, unde et capitis doloribus frigidis mirum in modum prodest. Nam, ut Strabo Geographiae lib. io. inquit, Balsami succus capitis dolores S, suffusiones oculorum incipientes & hebetudinem miri fice soluit, quare preciosus est. Capiti itaq; utilis est & eiisdem medetur, sensus oblaesos pristino uigori restituit,s temporibus illinitur,& una aut duae ipsius guttae cuilibet aurium instillantur. Animaduersione tamen dignu est, ut quae auribus imponuntur, ea sint actu tepida, non multum calida nec etiam frigida, nisi forte, quod uix accidit,caput uehementissimo praeter naturam calore assice retur. Ex frigore enim aut calore nimio auditus instru mentum & sensus facile oblsderentur,quod summopere cauendum est. Geminu. Ambabus. Maior enim sequi tur effectus & utilitas, si utriqi, quam si uni soli immitta Lurescia' tur. Binae autem a summo rerum opifice creatae sunt auine. res in capite, ne una obisse,auditus impediretur Sc tolle
20쪽
retur. In illans Stillatim S guttatim infundens. Eae- ω .nim quae auribus imponuntur, non ubertim&in mais gna copia sunt imponenda, sed una uel duae aut tres guttae immissae sufficien tes sunt pro uice una. Cui uni auri una aliquid instillaru suerit, super altera aliquandiu quiuescere oporter, donec ad interiora aliquantisper penetra uerit medicamen, ne ex cita eleuatione soras egrediens,
aut saltem non satis ad interna penetrans, effectum salubrem minus efficiat, nihili proficiat. Auribus. Quae ce Auresceri porebri purgandi meatus existunt, per quos celerius medi. gandi meatus. cinae uirtas ad intima transit, quam per spissa de solida corpora. Et quia audiendi locus siccissimus est, ideo etia Audiendi locus nihil illi obest, uehementissime exiccantis medicamenti sucisimus. adpositio,quale est Balsamu, de quo sorte dubitasse quis poterit. Tum Tunc scilicet balsamo auribus instilla to. Alacrimulo . Integram sensuum firmitudinem&robur: sensus uiuidos S integros .Dicitur Alacris, avo Aum tore Pediano qui sensibus uiget uniuersis,&cui sensuuquism suopte degit loco proprium adimplens officium. Repirare. Recuperare, ac pristino uigori & integritati sanitati restituere.
Vel quae septenis censentur gramina nodis
Vtiliter nectes, uel Corno ex arbore sertum. reptenis nodis. Septe geniculatis internodiis r aliud enim alio pluribus serpit, eu septem, tribus S pluribus. No- Nodus. dus autem propie ligatura est solutu difficilis, unde in arbore S aliis terrae nascentibus,callus ille grossor nexum quendam ramorum &partium ostendens, nodus quo que dicitur. Censentiar. Quo aliquid praeditum est& exi censerunit, censeri dicitur, hoc est, iudicari, precium Raesti matione mereri, imo & laudari. Gramina. Gramen proprie singularis herba est, inter alias notissima,&iumetis nutriendo gratissima, ramulis constans nodosis &geni