장음표시 사용
31쪽
terna siue primmitiva. Perierariam. Merungencerebram
, CAPITI II E DAND o. eonfistunt: aliae uero quae corpori ipso omnino non inqsunt, sed extrinsecus incidunt, quas externas siue primitiuas dicimus,Graeci προκαταρκῖκὰς nuncupat: inter quas& lis ardor est intensus, qui dum nudo S discooperto capiti occurrit, et ipsum plus iusto excalfacit, intemperie illi inseri,& humores ad dissolutionem commouendo, illos resoluere non potens,inquietat,ex quo et dolor concinnatur, quod hηs potissimum accidit dum insolantur,
quibus natura caput humectius est. Cui capitis dolori, adiuncta causa quod in prioribus non fecit, mederi nuς docet Serenus. cerebro.) Capiti, cuius partes quae dolore afficiuntur maxime iunipericraneum, hoc est exterior caluarii membrana: quam Galenus ita defini IΠερικραν
laua υ μ νWr u ρης,-IiMλπως παμ το Ἱανι quod est, Perieranos est pellicula neruosa totum circundanscranium. Item semen inges,quae sunt ambeuntes cerebrum
panniculit quos idem sinit Galenus σωματα re cu', ma τῖριωA, hoc est, corpora neruosa de arteriosa.Ipsum autem cerebrum Galeno & Aristotele autoribus, insensile est natura et sensus omnino expers, quamuis sensuum sit organum, S a quo corporis particulae omnes sensum hahent ac motum. chelidonia. Herbarum ab animalibus repertarum cu primis percelebris est chelidonia. Cuius duo sui genera.Maior lauticoso caule, altitudine cubitalidi aliqua do maiore, gracili, ad natis multis latiosis, folio, ut Plinius ait, pastinacae erraticae ampliore:&ut Dioscorides tradit, nunculo herbae simili, molli, colore candicante, flore uiolae simili & luteo. Succus illi croceus Nacris, mordax Naliqualiter amarus. Radix illi superius una, in serius plures. Fructus cornuti papaueris modo gracilis,logus, pineae nucis figura,in quo exigua semina sint,papaueris seminibus maiora. Altera est minor, exi gua herba ,sine caule, lalijs ex radice pediculis pendenti hus hederae figura, sed rotundioribus de minoribus, re
neris di modice pinguibus . Dicta est autem chelidonia
32쪽
. c. C c A p v T r. tyli urit χελιδα or,hoc est ab hirundine,quod hirudinum aduentu ex terra prodit, ut inquit Dioscoridesi seu ut Libri Theophrastus Plinius & Apuleius reserui, quod eorum i
aduentu et quo prssto sunt tepore, semper floret: discessu ' ψ Π uero eorundem marcescit.Vel, ut quidam uolunt et Apu ρ' η ' .lcus reseri,quod nidis suis eandem hirundines serant ob acuendos succedentium uisus. Vnde Plinius li. s. cap. 1ν.
Chelidoniam, inquit, uisui saluberrimam hirundines monstrauere uexatis pullorum oculis illa medentes. Et Dioscorides t Tradiderunt aliqui,si quis ex hirundinis pullis in nido lucem amiserit, matrem hanc herbam oculis admouentem cscitati eius mederi.Quae tamen opinio e Celso tanquam fabulosa refutatur,libro s. cap.σ.ubi de oculorum imbecillitate agens dicit: Extrinsecus uero interdum si ictus oculum laedit, ut sanguis in eo suffunda tur, nihil commodius est, quam sanguine uel columbae uel palumbi uel hirundinis inungere. Neq; id sine causast, cum horum acies extrinsecus laesa, interposito tempore in antiquum statum redeat, celerrimet hirundinis. Vnde etiam locus fabuls fac tus est, per parentes id herba restitui quod per se sanescit.Nam ut Aristoteles degene
ratione animalium lib. .refert: Si quis nuper genitarum hirundinum oculos praepungat, rursum incolumes reddentur. Ceterum quod ad chelidoniae herbs medicinam attinet, iubet eandem etiam Apuleius ad capitis dolorem ex aceto contrita fronti Sc capiti illinire. Est autem uirtus illi calorifica sed que exiccer, euocet et emundet.Vnde exoceto imposita capitis dolores persanat. Humores enim crassos & superfluos a solis calore dissolutos & comotos desiccat, extrahit atq; resoluit.wAtido liquore. γ Humore acetoso & aceto ipso, quod quamuis refrigerantis et repri Accium mentis sit naturs admixtam tamen sibi aliquam habet caliditatem, omniumi potestate refrigerantium, tenuissismarum est partium, quare & aliis quorum uim in altum descendere cupimus, additur medicameus: meatus enim
33쪽
cAPIAI ΜῆDENDO.adaperit & medicamenti uim quo uolumus praeit atque
deducit . Corpora etiam quae contingit, siccat,quamuisa ictu fit humidum quam ob causam ad eos affectus quos humectare & refrigerare uolumus, eo solo non utimur. Perducta. Inducta 8c capiti imposita ex aceto in quo prius suerit macerata. Amica. Somnum enim conciliant.
Columella in libello de cultu hortoru, Et profugos uin PQ μποῖς imira papauera somnos. Papvi ra. Papauerum plura sunt genera. Vnum satiuum reliqua agrestia . Satiui tria itidem genera. Vnum proprie, per se&uere satiuum dictum. quod Apuleius usuale, Plinius candidum,Diosco . rides thylacite,id est utricularium,ab utris forma appellarioblongo capite & vasculo, semine alborquod in sani ratis usu tostum in secunda mensa cum melle apud anti quos edebatur , & panis rustici crustae inspergebatur acu fuso ouo inhaerens. Alterum genus est quod sylvestre uocat Dioscorides,& a dolii sorma Pithite, quasi doliaret Apuleius quod ex ipso fluat succus quem opion uocant, uel quod facile florem dimittat rhaeada: Plinius nigrum appellat, e cuius scapo inciso lacteus succus exprimitura estq; hoc capite seu uasculo sessili,semine nigro.Tertium genus & hiis sylvestiuus, medicamentosius Sc capite seu uasculo longiore. Et hoc Plinius,contra quam Dioscorides & Apuleius tradiderunt, maeada a Graecis uocari di
cit,a nostris erraticum. Et haec duo posteriora genera, natura quidem agrestia sunt, humano tamen opere, studio S usu tantum satiua,no natura Sun t& alia agrestia quaenuquam satiua fiunt, ceu quod Ceralites, id est corniculare, Raphrodes, id est spumeum, heraclium P dicitur. Omnibus &praesertim satiuis communis in restigerando sopiendo i uis est, ut tradit Dioscorides: nisi quod nigri liquor maiore restigerandi, crassescendi 8c siccadi ut,
exigua mensura,eruisere quantitate sumptus somnificus est,&somno dolorem lauat: maiore copia potus nocet,
lethargum, letalemcn soporem faciens .Facit δc ad capitis dolores
34쪽
. ' c A P V T I. i4 dolores eum rosaceo inspersus.Verum colligendi liquois L stri ris huius rario multiplex est. Quidam enim vascula cum μσis ςψrica soliis tundentes torculari exprimunt:mox in mortario rato u ria. terentes pastillos conforma quocaturP hoc meconium: Miconio. uiribus liquore quem opion dicunt multo ignauius . In colligedo autem liquore oportet cum aruerint rores cultello stellulam in summo papauere sic scarifica re ne altius ad interiora uulnus descendat. Oportet itidem dc uase la ex obliquo reetat in summa superficie secare. destillantem l lachryma digito in conchula detergere, rursus non multo post redire. Inuenitur enim continue con crescens. Idem P sequenti die faciendum. Oportet praeterea in uetere mortario collectum liquorem terere,conformatum P in pastillos reponere. Oportet postremo in scarificandis,secandisv papaueribus retrogrado itinere ingredientes incidere, ne uestibus plagae plagis P i ni,srens liquor deteratur. Hactenus Dioscorides. Hi. item lib. . cap. ia. de his sic prodit: Enigro sapor gignitur scapo in eiso,ut Diagoras suadet cum turgescit,ut Iolas cum deflorescit hora diei sereni,hoc est, cum ros in eo exaruerit.In.cidi iubent sub capite dc calice. Nec in alio genere incidiis tur caput. Succus dc hic dc herbae cuiusq; lana excipitur: aut si exiguus est, ungue pollicis aut lactucist 8c postero die magis quod inaruit.Papaueris uero largus densatur,ec in pastillos tritus in umbra siccatur, non ut soporifera modo uerum si copiosior hauriatur,etiam morti sera per lamnumropion uocant. Cum capita ipsa θc solia deco Opim. quunturAEuccus meconium uocatur, multum opto igna Meconium. uior. Fit autem probatissimum maxime apud Thebas Opium Theba gyptias opium,unde de Thebaicum dicitur. Verum eum. non temere huiusmodi utendum medicamentis quae fori Narcollacoraporisera sunt anodina. Nam fiat is Scinnoxiis remediis tr soporis morbum sanare possumus, a somniseris abstinere debe- rorum usus. mus. obvigilias Suirium resolutionem fgro mortis μPericulum immineat, tum profecto tempestiue soporia
35쪽
cAPITI MEDENDO.seris utemur, ad eorum usum necessitate coacti, non ob stante quod corporis habitus nonnihil ex li is laedatur, cum spacio, si admodum magnum no sit, nocumentum emendare liceat.Quod si ita est immodicum, ut nec pro lixo spacio sanari possit, potius tamen hoc ipsum eligen dum quam ut homine perire sinamus. Lssio enim quam mors praeoptanda. Caeterum ubi talibus uti necessitas cogit, tutius est etiam ut uim eora aliquatenus frangamus, . & in emplastris potius quam in potionibus,deinde in cacerebrin ' pulpurgiis ea administremus. Semperi principii mena m domicilis' brorum curam dc sollicitudinem habeamus, maxime ce rationaei . rebri , quod rationalis animae ceu domicilium est,autore somnus. Galeno. Somno. Somnus sensilis spiritus est remissio et tanquam laxatio:&, ut Aristoteles tradit, sentiendi quae dam impotentia, ob alimenti uapores in cerebro refrigeuratos & internum calorem ad cor reuocatu proueniens.
os modo fiat Fit autem somnus hoc modo.Cum alimentum in uapo somnus. rem soluitur,uapor ille sustollitur, omne enim calidum. in sublime natura effertur &cerebri frigiditate refrigeratur atque consistit, deinde reditu capescens, Euripi more refluit & descendit ad cor, cuius seruore refrigerato, ob reoli νγρομ. pit somnus. Lento. Leni, molli, pingui, humido di cui nihil aspredinis inest. Inter liquores enim non est alius qui aut aeque leniat ac molliat cum corpori inungitur, quam oleum,aur,qui innitate diffundatur aut serius sic cescat.Unde Homerus etiam autore Plutarcho,inter tot. .ni liquores, olcum duntaxat appellauit rui, id est humi i dum seu liquidum. Est& tranquillitatis nomine com
ii b mendata eius natura,adeo ut mare rem omnium saeuissis mam tranquillare credatur. Vnde etiam natum adagi
Adaris. Oleo tranquillio in eos qui taciti, minimel iracudi, ac leni ingenio praediti sunt. Plau tus in Poenulo:Ita hac ego oliavin. canem faciam tibi oleo tranquilliorem. Olivo. Oliu
oleum. rum succo dc oleo.Plinius lib. tr. ca. 1.Suus quidem oliuae
uitia. succus est oleu.Ab olivo autem olivitas,pro legendarum
36쪽
CAPUT I. sae cogedarum olivarum tempore, hoc est OIei vindemia i 'Πdicta est ueteribus. Columella,Media est oliuitas pleruqi initium mensis Decembris. Eadem oleitas dicitur. Cator
ubi vindemia, & oleitas facta erit, praela extollito.Est& oliuisu oliuina olei prouentus&copia. Plautus in Pseudulor Quoius amatores domi oliuinam habent maxumam, si mihi non iam huc culleus oliui deportabitur . Olea item olivi nunc arborem significat.Cato:Olea si fructum non sert.
ablaqueato:nunc uero baccam & fructum.Cato. Oleum uiride sic facitor oleam quam primum ex terra tollito. Varro. De oliueto, oleam, quam manu tangere possis e terra,aut scalis,legere oportet potius, quam quatere. Et eadem oliva quoq; dicitur. Columella:Prius de conditu oliva. ris olivarum praecipiemus Constant autem olivae, ut Plinius ait, nucleo,oleo, carne, amurca et sanies est haec eius Amrevia inara, fit ex aquis, ideo siccitatibus minima, riguis copiosa. Oliva ite,ut Caper grammaticus attiarbor est,olea
Detus, oleu liquor. Est item Olivetum, quod & Oletum cilla tum Caro uocar,locus olea consiliis. '
poRTIO si capitis morbo tentetur acuto, Allia diuersam lana contecta per aurem Inducta prosunt. Et eodem balsama pacto. 'EMic RANIO. Hemicranius siue he- itonterania,
i micrania, morbus est capitis acutus Sc uel, i mens,dimidiam eius partem occupans atque linfestans, saepius non cura sed blandimento cum narcothicis δέ stupefacientibus indiges, scilicet ubi uehementissimus est dolor dc pulsatio. Galenus hunc
morbum in libro diffinitionum sub nomine heuroo i
37쪽
.i HEMIcRANIO MED. Ieteramniat. niae sic diffinit. Heterocrania est cum in finistra dextraue eapitis parte dolor fit:iscp aliquando augetur & acuitur. aliquando remissus languet et minuitur.Qui ita laborat.
Hemicrankι hemicranici uocantur, Σποτου ανιον, hoc est, a cranio.
cranium. quod supernum capitis os est & hemisphs iu summum. calua. Latini caluam & caluariam uocat, vi vero Graecis idem caluaria. est quod semis & dimidium . Plinius eundem morbum
heterocranio nominat, απτο ἀρτάρου πανω, ab altera
hoc est dimidia cranei parte.Ηorum aure quibus sic me dia capitis pars dolore infestatur,alij extra caluariam,ald in capitis intimis partibus dolorem sentiunt,cuius discrimen ab oculorum radicibus sumitur.Nam quibus intra caluariam est dispositio,iis ad oculorum usq; fundamen ta dolor extenditur,eol& a cerebro & ab utraq; mem brana,atq; a vasis quae in ipsis continentur, ueluti germi
De locis aisti. na quaedam deducuntur, autore Galeno. Portio. M Portio. dietas, quarum una ad alteram portio est Sc pars proportionalis,eiusdem l denominationis, utquota aut quanta est una,totta dc tanta sit etiam altera. Harum autem cain Lod pitis medietatum,ut tradit Galenus,dextram asinistra distinguit sutura per longitudinem ipsius protracta, sub
qua intra capitis ossa, linea medium cerebrum diuidens proteditur, ad quam etiam peruenit,anterioru duorum Morbus, uentriculorum septum. Morbo. Morbus, operationis
Therap libet in sensibilis. Nam cum eorum quae corporibus noQηψtμρr 'l' prster naturam accid sit quatuor sint differetiae. VRarent ζς μ' ipsus iunctionis actionisue uitiatae. Altera eius qui hanc qμή h- οφ peperit assectius.Tertia causarum quae ipsum praecesseruic p.ri yμπη &excitarunt affectum. Quarta symptomatum quae huc not*r m ς Θ necessario consequuntur.Illum qui actionem is dit ac ui 't tiatasseetiis iure appellabimus morbum Nec abscis ratione morbi definitioni addita est dictio SENSIBIO si nisi enim adsensibilem magnitudinem perueniat dc a ctionio sciat laesio, morbus non dicetur, alias nanq; perpluae passibilitatis dogma incurreremus,cu null' fit qui omnes. actionea
38쪽
c APUT I r. ' is actiones optimas habeat.Sed de morborum dignotione
S latitudine tum alibi tum in arte medicinali & in libris de sanitate tuenda, plura Galenus. Acuto. Inter mora hos qui acutos, uehementes, maximos atq; grauissimos
ins Mox cruciatus, est δέ capitis dolor, & is potissimum
qui hemicranius dicitur et unde Melae inquit, Hemicra
nia, est aegritudo degenere uehementium dolorum. V rum morborum alius acutus, alius diuturnus siue Ion- - .gus dicitur. Acuti uero sunt, ut Galenus tradit, qui prae, Pp 'φxtim μter id quod celeriter iudicantur, statim etiam magnitudiis', 'nem habent. Vnde ephemerae sebres excluduntur, quae licet cito finiantur, magnitudinem tamen non habent, quare nec acuti morbi uocantur. Magnitudo autem in morbus morbis aut grauitas trifariam intelligitur: aut enim pro- g-pter membri principatum N praecellentiam, aut propter p.li 4. affectus magnitudinem, aut propter ipsius cacoethian,
id est, sanandi malignitatem, contumaciam atq; rebellio. nem,adeo ut omnibus rite decentari factis, tamen non sanetur assectus .Porro duplex acutorum genus habetur. P γ liby.
Siquidem nonnulli simpliciter ac primum, propriel uo I μ
cantur acuti, quorum alii cum febre stini, alii uero sine I p ς' , febre, ceu conuulsio, neruorum distentio&bilaris. Qui, I re so Ddam uero acuti sunt ex c5uersione: Sc tales fiunt quoties h inter initia acute aegrotet, tum autem quarto decimo die, aut etiam ante, non integre iudicetur: sed quia supersunt Qi ς Viso quaedam reliquiae aegrotationis ex quibus ad quadragesimum diem usi morbus extenditur. Vertitur uero per iudicationes impersectas acutorum morborum, no solum in hos, sed etiam in alios diutinos, maxime marcorem, quartanam, suppurationem, tabitudinem, aquam inter cutem. Sunt itaque quantum in ipsam temporis dissorentiam agitur, morborum genera omnia tria: aut enim
acuti sunt qui quarto decimo finiuntur die, quibus diu- rini opponuntur, ambiguum uero &uelut in confinio ' 'pi Postrum teritu genus,cuius terminus decretoriora diei si 'ξ
39쪽
d HEMICRANIO MED. quadragesimus dies est. C sterum acutorum morborum duplex est natura: uel enim in humoribus calidis fiunt qui nullum proprium obsedere locu sed equa liter in omnibus animalis partibus apti sunt ex sua natura generari, ut febres: uel uno loco aliquo proprio patiente hu ni,ceu pleuritis, pers pneumonia,synanche, quibus semper continuae adsunt febres . Rari enim sunt quibus febres non Mae bus Rus. adsint, ut a poplexia et quidam paulo ante dicti. Morbi uero longi ab crassis, lentis ac frigidis fiunt humoribus, qui difficilis sunt concoctionis et patienti loco inhaerent, ita quod eoru dispositiones magis praeduris tumoribus
quam inflamationibus assimilantur.Quod si qui ex ipsis fiunt per compassionem, & absq; loco patiente, in quibus uenae omnes aequaliter habent humores putrescen tes, uel atrae bilis, uel pituitae natura prae se serentes, pauci
Morbus pera quidem iiij sunt & rari. Ad haec ultra iam dictos, alii sunteutiri. morbi qui peracuti uocantur,qui statim in summo uigo Aptior.li. t. re consistunr,scilicet circa primos quatuor dies uel paulo Aph r, ulterius, in quibus statim morbi incidit uigor, qui nihil aliud est quam morbi in casibus summum. A diu. Alliorum duplex genus est. Vnusativum siue hortense: quod, Allia. ut Dioscorides scribit,in Aegypto concreto capite porri Lib M modo nascitur,dulce,colore ad purpuram inclinato, exiguum qu reliquis locis grande allium multiceps & candidum est. Vocanti in eo diuisiones spicas seu nucleos.
Plinius uero libro . . cap. s. Allium, inquit, tenuissimis Scquae separantur in uniuersum uelatur membran is, mox pluribus coagmentatur nucleis et hiis separatim uestitis.
Asperi saporis,& quo plures nuclei fuerint, hoc est asperius.Taedium huic quoq; halitu ut cepis, nullum tamen coctis. Alterum genus est sylvestre, quod Dioscorides Mulpicum. Galenus Ophioscoro don quasi anguinii uocari dicunta Quamuis Columella non ophioscorodon sed aphrosco Libr. 1 .cap 3- rodon quasi spumeum a Graecis appellari dicat, cum alti
Vlpicum, quod quidam allium Punicum uocant, Graeci
40쪽
c Ap UT M. t autem lit: σκοροφον appellat,longe maioris est incrementi quam allium. Et idem comprobare uidetur Plinius lib. as.cap. r. de eodem sic scribens: VI picum quoque in hoe
enere,Grsci appellauere allium Cyprium,alii antiscoroon,precipue Aphricae celebratum inter puImentaria ruris grandius allio:trito in oleo &aceto mirum quantum increscat spuma. Caeterum allio magna uis est, magnae etiam utilitates. Somnos enim facit, medetur P, ut Plinius testatur, temporum doloribus illitum elixum, & ut
hic Serenus docet, hemicraniae: idi a frigidis crassis 3c
glutinosis humoribus factae: calfacit enim, desiccat,incisdit,attenuat disiicit, euocat & ad contraria distrahit. Diaxes . Contrariam: quo uidelicet ad contrariam par tem morbi fiat distractio,adeo ut si in dextra parte fuerit dolor, sinistrae imponatur medicament 8c si in sinistra, dextrae.Quo enim lacilius evanesca hi, ad contrarias parrires distrahere oportet morbos atq; auertere. Quae quide ad contraria aversio fit aut secundum longitudinem, ut uae supra Sinlaa:aut secundum latitudinem hinc et inae,hoc est a dextris et finistris: aut secudum profundum, ante et retro. Lana. Aut succida aut elota. Succida pro ME AP ter sordium suaru Pinguedine quae oesypus est, egregie ς- molli adsperginest facile combibit, ut inquit Dioscorides. Lota uero, si non aliter, tamen in hoc confert & uti lis est, quod aliorum medicamentorum est materiar hac enim medicaminum liquor recipitur & infunditur, quo paeto dolenti loco melius applicatur et imponitur,ac medicamenti uis quae alias lacile evanesceret, hac etiam ma Ris conseruatur in uigore donec operationem suam per fecerit. Oportet autem bina parata habere e lana pittacia
affecti loci longitudinem latitudinem* aequantia, δέ in
uicem alterum in succo, alterum supra locum affectum, ut cum prius impositum exiccatum N amotum fuerit, iterum P in succo humectatur, statim alterum iam humectum e succo imponatur. AArm. Per aurem etiam