장음표시 사용
41쪽
tempora iiitelligas. Bessem. De balsamo dictum iam est capite priori. Allia uel ternis piperis terna addita granis, Trita lines, certam dabit haec tibi cura salutem.
Terris piperis. Ne sorte, si plura acciperentur et in maiore copia,caput nimium excalfaciendo & aridum reddendo, noxam illi inferrent. Est enim piper qualitate calidissimum atq; siccissimum, plurimumcn mordens. Quod in India nascitur triplici differentia.Nam, ut libro x. Dioscorides refert,a sui ortus initio fructum seri arbor ipsius siliquarum modo oblongum, quod longum piper est, clauditi intra se quod exigui milii seminibus simile sit,integrum & absolutum mox futurum piper. Id per maturitatem legitimo tempore dehiscens, racemos ex se mittit, granis quae nouimus onustos et aliis quidem maturis quae nigrum piper sunt, aliis uero acerbis quae candi dum piper sunt. Inuenitur aute in nigro quod tabidum, inane, leuel sinuocaturi id gentis eius uocabulo brasama quasi abortus.Idem tradit Elinius lib. 0. cap.r.dicest
Siliquae priusqua dehiscant, decerptae tostaecp sole, faciut
quod uocat piper longum. Paulatim uero dehiscentes per maturitatem ostendui candidum piper,quod deinde
tostum solibus colore rugisl mutatur.Verum & his sua iniuria est, atq; caeli intemperie carbunculantur, fiuntq; semina cassa 5c inania, quod uocant brechmasin, Indorum lingua sic significante abortum. Commendatur aulcm piper autore Galeno, longum quidem quod intogru in est,minime P soratum, & quod fractum grana sua iuncta & coherentia habet: item quod gustu piperis qualitates seruat, S in aquam missum total die maceratum
non liquatur nec soluitur.Nigrum uero nec exile nec rugosum nec crassi corticis esto, sed poderosum quod tum maximum tum plenissimum est.Item de albo simili modo eligatur, quod maximu est ali plenissimum. Verum omni
42쪽
c APUT M. is omni piperi communis natura & uis est calefacere, ex trahere k discutere. Somnum conciliat, somnoldoloures leuat,autore Dioscoride.
E s T insensibilis morbus & noxia Arma, Cum caput immensa pexum porrigine ningit, Copia farris uti stendentibus edita saxis. Hanc poterit maluae radix decocta leuare. ORRIGINI. Porrigenem Celsus duo- parito.
rum generum uidetur facere. Vna humidam 8ccum exulceratione:al teram siccam et sine exulceratione.Nam libro a. cap.ri. sic illam describit: Porrigo est ubi inter pilos quaedam quasi squamulae
surgunt, eae P a cute resoluuntur, & interdum madent, multo saepius siccs sunt Idi euenit modo sine ulcerrimodo exulcerato loco: huic quoq; modo malo odore, mo do nullo accedete:seret id in capillo fit, rarius in barba, aliquando etiam in supercilio. Quarum siccam mederi πιον .nunc docet Serenus, dc eam Graeci a similitudine πιτύανα cirraru icta Vi uocant,hoc est,sursures,cum scilicet sponte rursu res.sua ex capitis superficie tenues δέ sursuraceae squamulae citra exulcerationem decidunt, ut Paulus Aegineta tradit: idem l malum fieri dicit subeuntibus in caput malo corporis numore, salsaue pituita, aut bilioso&melancholico sanguine. Plinius Graecorum πιτύα nunc porriginem nunc sursu res interpretatur. Insensibilis. Indo lens Hensum et dolorem cruciatumq; non inserens,aut siquis adest cruciatus,is tamen praesens, non magnus nec grauis, sed paruus& tolerabilis existit. Morbus. Mor- Monstibus hic non pro assectu accipitur qui actioni in comodat
43쪽
pORRIGINI PELLENDAE.& officit, sed pro dispositione solum prster naturam de formi. Noxiaforma.) Species nociva, foeda 8c deformis. limensa porrigine. Pluribus 8c innumeris quasi squamuel ro lis & corticibus sursuri similibus. Pexum. Pectere est explicare & ordinatim disponere capillos, ita ut nulli remaneant sed omnes extricetur flocci . Ningit. Ad niuis morarina. dum 1 se proncitdcemittit. Farris. Fari nae, quae a serre
nomen accepit et fractum enim S in tenuissimum pulue ruadere. rem commolitum far,farina dicitur. Frendentibus. Frendere est collidere, frangere & conterere. Edita. Eiecta et excussa. Suris. Lapidibus molaribus, quibus frumen tum in sarinam comminuitur. Hane. Porriginem, qua descripta, docet nunc ei de medicamentis detergentibus,
nonnihil P reprimetibus mederi, praesertim ubi malum offendit. quod et prius in nuit his uerbis, Immensati Copia. Nam si leuior est, nihil offendit,melius est illam noomnino prohibere, sed pectendo solum repurgare, cum
non citra corporis uitium, nec integro capite nascaturi quare etiam non omnino inutilis est, praestati capite affecto, noxium extra serri&cutem infici, quam ad intoriora et partes natursactionibus magis necessarias uerti. Sed ne sine testimonio res agatur,haud abs re fuerit, quae
post descriptionem ipsius super hoc prodidit Celsus, subiungere, cuius haec sunt uerba: Ac neq; sine aliquo corporis uitio nascitur, neq; ex toto inutile est. Nam bene in te pro capite non exit. Vbi aliquid in eo uitium est, non in commodum est, summam cutem potius subinde cor
rumpi quam id quod nocet in aliam partem magis ne cessariam uerti. Commodius est ergo subinde pectendo repurgare,quam id ex toto prohibere.Si tamen ea res nirimium offendit, quod humore sequente fieri potest, magis si id etiam mali odoris est, caput saepe radendum est, dein id superadiuuandum aliquibus ex leuiter repri
mentibus,quale est nitrum cum aceto, uel ladanum cum
myrteo uino,uel myrobalanum cum uino: si parum per haec
44쪽
haec proficitur, uehementioribus uti licet cum eo,ut sciamus utique in recenti uitio id inutile esse. Hactenus Celsus. Matie radix.) Malua herba est nota, a Graecis molois Maura. clie& malache docta,ab emolliendo uentre: μαλάσσων eo Moloche.
nim subigere est Sc mollire. Hinc illud Martiali si Vterela M. icho istucis Sc mollibus utere maluis, Na faciem duru Phoebe cacantis habes. Huius folia tota die ad solem circumagi testis est Theophrastus, S Columella qui in carmine suo sic ait, Et moloche prono sequitur quae uertice solem. Est autem duplex malus genus. Vna hortensis, quam in hortis ad cibos ut melioresceret quondam serebant. Utebantur enim olim in cibo pro Olere, quemadmodum ex Heis siodo colligitur in libro κοα operum Sc
δ οσομὲρ μαλαχητε-ἀσφω ἐλαο u. ον sq, hoc est, D tui, neq; sciunt quanto plus dimidium toto, Neq; quantum in malual&asphodelo magna utilitas.Et Dioscoorides hortensem sylvestri magis edendo esse dicit. Altera est sylvestris N in incultis locis nascens, a priore solo na tali disserens, & alia ab ea quae arborescit& Ibiscus, Aiath DP uocatur. Porro de hiis sic etiam scribit Plinius lib. ao. cap. xi.In magnis laudibus malua est utram 8c satiua et sylvestris. Duo genera earum amplitudine folii disceris nuntur,maiorem Graeci malo pen uocant in satiuis,alte ram ab emolliendo uentre dictam putat malachen. E syIuestribus,cui grande solium & radices albae, althaea uo- Abbae eatur,&ab excellentia essectus a quibusdam aristat thaea, Aristaei, a Latinis Ibiscus 8c malua uiscus appellatur. Caeterum ibiscus. maluae radix decocta ex uino,aut aceto, aut, ut Dioscoria MabGMsi des tradi siex urina hominis, surtures d. manantia capitis ulcera emendat & sanat.
Aut tu is niculum, nitruml,&sulphura ustra Contere,deinde caput permixtis ablue cunctis. miculum. eniculum serulacei generis puta est, Grae
45쪽
Spuma nitri. culphur. Sulphursias rPORRIGINI PELLENDAE. ei marathron dicunt,omnibus notu. Nobilitauere id serpentes, gustatu senectam exuendo, oculorum P aciem succo eius reiiciendo. Vis illi calida, desiccans di abstera gens. Nurum. Nitrum simile est sali, unde etiam cum adiuncto sal nitrum aliquando appellatur, Arabice ba rach:aliud ab eo quod nunc sal nitrum dc sal peres uocat.
cuius in tormentis illis tonitruariis,quas Bombardas uocant, usus est. Porro nitri uaria sunt genera, de quibus copiose satis Melae in de simplicibus,& Plin. nai. hi i. mcap. io. ubi de natura eius sic scribiti Non est disserentia,et nitri natura non multum a sale distans. Optimum quod renuissimum, et ideo spuma melior,cuius probatio est ut
sit minime poderosa & maxime friabilis, colore pene purpureo. Nitri uero probatio ut sit tenuissimum di quam maxime spongiosum fistulosum P. In medicina callacit,
extenuat, mordet, spissat, siccat, exulcerat. Vtile iis quae euocanda sunt aut discutienda et lenius mordenda atque extenuanda, sicut in papulis pustulis ep. Dioscorides, Nitrum uires ex alto in summum euocandi habet. Item, Nitrum & nitri spuma uires habentiali aequales. Miscentur emplastris qus discutiendo, extrahendo, exterendo & extenuando sint. Sulphura uiua. In terrae generibus, ut Plinius ait, uel maxime natura mira est sulphuris, quo plurima domantur. Genera quatuor. Vivum, quod Graeciapyron uocant,hoc est, ut Celsus ait, quod ignem non expertum est.Nascitur solidum,hoc est, glebosum. Eo solo ex omnibus generibus medici utuntur. Caetera enim liquore constant et conficiuntur oleo incocta. Uiuum autem effoditur, translucet p&uiret. Alterum genus apupellant glebam, sullonum tantum officinis familiare.Tertio quoq; generi unus tantum est usus ad suffiendas Ia nas, quoniam candorem tantum molliciems conserti Egula uocatur hoc genus. Quarto autem ad lychnia maxime c5ficienda. Vires uiuo cuius in medicina usus, calefaciendi,discutiendi ac maturandi,cutis* uitia detergen
46쪽
cAPUT III. di,autore Dioscoride. Fur furibusue nouis durum miscebis acetum, Vt uarios crines tali des unguine puros.
Prodest oc tarda demptus testudine sanguis. Elprodest cedro dimissus ab arbore succus,
Desinet interea glomerari farrea nubes,
Cessabiis grauis crebrae porriginis imber.
Fursiuribus nouis. . Furiar farinae purgamentum est, detera Finμα gentis naturae praesertim nouum ac recens editum. D rum. Forte,acre dc multae aceto sitatis. Varios. ob prauos in capitis cute humores, multiformes, inaequales, raros & hic inde dispersos. Dcs.) Facias. Tali unguitie. Huiusmodi ungueto prsducto. Tarda Tardigrada, pigra propter incessum: est enim tardi progressus testudo. Testud, ne. studinum,quibus geminus Sin terris Sc in aqua Testudo. urinus est,plura sunt genera.Terrestres, marins,lutariae,qus in coeno etpaludibus a tq; in dulci aqua uiuunt,quas quidam e Graecis emydas appellant. Marinarum sanguine alopeciarum inanitas Sc porrigo, omnia P capitis uia
cera curantur.Inarscere autem eum oportet, lentelabolui, author Plinius lib. D. cap. . cedro ab arbore.) Cedrus cedris. arbor est grandis&procera, ex qua liquor colligitur cedrinus, equo &oleum fit. Fructu fert iuniperi modo rotundum, myrrheae baccae magnitudine, qui cedrides di- cedrides. cicimauthor Dioscorides..Dimissius. Stillatus, siue per se sue incisa arbore is fluxerit. Succus. Hoc est, liquo rc Cedria, drinus,qui cedria,cedreave&cedrina udicitur:quamuis cedrea. aliqui haec inter sedistinguant,cedriam esse dicentes cru. cedrium. dam ex cedro arbore reunae modo stillatem lachrymam seu gumi, quod alchitran uocant Arabes, Sc male picem Alibitro. liquidam interpretatur Simon Genuensis. Cedrium ue ro excedri materia concisa dc in furnis accensa picis nab-eso fluentem &exceptum liquorem. Sed quia horti idem usus est oc aequalis in medicina uirtus, hinc fit ut illae nuc
47쪽
PORRIGINI PLLENDAE. Inter se misceantur appellationes. Caeterum proba tur cedrinus liquor, ut Dioscorides tradit, qui crassus pellucet,& intenso firmo i odore est, qui P diffusus concretis stillici dijs seipsum continet nec diffluit. Natura &uis illi
est uiuentia corpora corrumpere, defuncta incorrupta seruare, quam ob causam cadauerum uitam pleriq; eum dixerunt. Calefacit, ficcat, & cutis uitia exterendo repurgandol emendat δέ sanat. Interea. Dum haec aguntur dc dicta remedia applicantur. Glomerari. Glomerari est accumulari et coaceruari.Unde glomeramen & glomeratio,quasi aceruatio quaedam et accumulatio. item glomerglomus & glomulus. Plinius nat. hist.libro is. Si quis improperet intra labyrinthum fine glomere Iini, exitum inuenire nequeat. Apuleius in Asino aureo libros. Et acu cepto frumento & ordeo 8c milio & papauere dc cicere et lente dc faba, commixtis P aceruatim, confusis P in i num glomulu. Farream. s. Quod prius dixitGopia suris . Est autem nubes proprie crassior illo uapor in aere suspensus ex quo pluuia generatur. ad cuius similitudis . nem,porriginem uocat nubem, tanquam nubis speciem prsbente,du crasso et denso agmine deuolant porriginis squamulae. Grinus. Magnus, molestus 8c noxius. cre De. Frequentis,du crebrae & frequentes decidunt squamae,instar imbris,qui fit dum crebris descendit stillis pluuia. Imber. Humor qui porriginem faciti seu squamulae ipsae instar imbris decidentes.
v o S pudet aetatis longae, quos sancta senectus Offendit,cupiunt proprios abicondere canos, Et nigrum crinem succo simulare doloso, His prodest acri contrita cupressus aceto.
48쪽
c APUT PII r. sto APtLLo. Docet hoc capite serenus Cos co moti caries
motica quaedam medicamenta, quae capillis uel nustandis excogitata sunt a medicis. Quid auis' rem sit capillus, sud psius indicio constat cuius csspillo messiciens causa est stigiditas tum interior quae in cute et ca
pins ossibus existit, tum exterior aeris nos ambientis,qus uaporem ab interioribus ascendentem, in P cutis meatibus detentum, durius crassescere cogit. Materia uero pita Opistor lorum est uapor fumidus,crassus, humens Sc glutinosus mψt ri4. per cutem transpirans, productus a natura triplicem ob causam:quarum una est necessitas, propter cerebri humi Opularum raditatem &cranei commissuras, ut noxii humores e capi. tio triplex. te expellanturi altera causa est iuvametum, quo pilorum stequetia caput a nimio ambientis aeris tum frigore tum iμμήmenili calore defendat, ipsorum spiniuriam longius propulset. Oro ruri Tertia causa est ornatus & decor ne esset informet unde interrogatus aliquando Charilaus cur comam nutriret respondit hunc ex omni ornatu pulchriorem uenustio rem in foreProinde capilli in homine educandi &lauis dandi, alias superuacaneum naturae summi P artificis opus esset, qui tamen nihil frustra & incassum facere so- .lent. Verum inasseetatos, hoc est, nulla decoris affectatio cipia in f
ne excultos, non delicatos,nec ad lenocinium ornatos & ruti comptos,quos affectatos uocant,decet esse capillos. De capilli. f. quorum honesto ornatu &decore, sic inquit Ouidiust sectati. Turpe pecus mutilum, turpis fine gramine campus, Et sine stode frutex, & sine crine caput . Item diuus Ambrosius in hexamero libro α Coma reuerenda in senibus, uenerada in sacerdotibus, terribilis in bellatoribus, decora in adulescetibus, compta in mulieribus, dulcis in pueris. TolIearboris comam,tota arbor ingrata est.Tolle humani capitis capillum,tota pulchritudo flaccescit. Hic ornatus est capitis obuius omnibus &perspicuus, quo cere
brum munitur et uestitur, ne aut stigore uexetur aut sstu.
49쪽
e Ap ILLO TINGENDO.iuerunt, non immerito a quibusdam uituperantur, ut qui mentem detegant, non ornent corpus. Unde haud inscitum extat adagiuila, Nullus comatus, qui non idem Cynaedus. Hinc contra Dionem qui comam encomio laudarar, Synesius caluit a laudem descripsi. Tingendo. , Inficiendo, sucum S alium a natiuo colorem inducedo. Pudet. Verecundatur&moleste serunt annorum multi quae in senibus uigent. Sed stulta & peruersa mortalium, natura semper deterioribus innititur, plurist a stimat corporis dotes quam animi r unde plerisq; adeo onerosa est senectus, ut etiam senes iam effecti, semper iuuenes uia deri malint quam senes, dedecori ducetes corporis uires
inualidas atq; infirmas,cutem rugosam,pilos canos cum,
prudentia & aliis animi dotibus iunctos in senibus: plu-
Limum uero extollentes,maximii facientes corporis robur dc uires praeualidas,cutem praenitidam dc bene cura ram, formael pulchritudinem, pilos comatos, & id genus alia, quamuis nulla hiis adsit uirtus. Quo fit ut ma-- . . Ximo oneri, maximeq3 odiosa sit talibus senectus, & hu- ius indicium ipta canicies:unde saepius etiam quo iunio res appareant, canos abscondere & lacu, alien umς colo. re inducere student.Ouo pacto aut et quibus praesidiis in
- ut . alios colores mutadi sint cani, pr sentica.docetSerenus.
- Aetatis Ioge.) Viis diuturnae&senti. Aetates a uariis uarie distribuunt. Galenus in libro cui titulus Wolia μει, quis tuor eas lacit. Primam iuuenum, in quibus efflorescit languis, ta peraturae calidae N humectae, ad modum UOris.Secundam uigentium,in quibus abundat flaua bilis, temperamenti calidi&sicci,instar aestatis. Tertiam me diorum,in quibus nigra efflorescit bilis, temperaturae frigidae & siccae, instar autumni. Quartam senum, in qui-hus exuperat pituita,temperamenti frigidi atq; humecti.
ad modum hyemis .hem Hippocrates in libro de uictus
rationetudinem atq; omnibus exoptandam senςcturem,ob egregias illas animi dotes, consilium, rationem et prudentia
50쪽
c A p v T i s I r. ratione, diaeta uesic easdem tradit, Modo autem hocaeis, tales inter sese differunt. Puer quidem calidis et humidis
commixtus est, quoniam his constitit et creum nam calidissima de humidissima sunt, quae proxima generationi sanr, plurimum *crescun hisq; accedentia similiter. Calidus quidem est adulescens, quod ignis aqua superauit:
siccus autem est, quod puerile humidum consumptum iam est, partim incorporis incrementia, partim in ignis motu, partim etiam laboribus. Vir aute siccus est& frigiadus, quod calor amplius non superat,corpus non crescit, propterea stiget. siccitas enim prioris aetatis inest, se
quentisi, & aqus accessus nulla habet humectatione quod siccis et humidis superatur.Senes uero frigidi et humidi sunt, quod ignis discessit,aqua accessit, quae sua hu nuditate sicca pepulit, humida confirmauit. Avicenna uero prima Fen primi libri Canonis capite de coplexionibus,states ita distinguit: Aetates omnes sunt quatuor. Prima est aetas addendi,quam uocant adolescentiam, ad annum producteta fers tricesimu . Secunda est aetas consiostentiae, quae di pulchritudinis stas uocatur,ad annu seretricesimu quintum uel quadragesimum . Tertia est etas diminutionis occulte in qua uirtus non amittitur,voca.
ta senectus, quae sere est usq; ad annum sexagesimu.Quarta est stas diminutionis & interitus manifesti, cum uirtus manifeste minuitur:&haec quidem est aetas seniumnis uitae. Prima autem stas quae est adolescenti g, subdiuiditur in aetatem insanitiae, cum ad dimotiones & ambu landum adhuc inepti suntpueri. Deinde in aetatem denatium plantativam, quae est post ambulatione Nantequasit sortis, & illud est cum nondum omnibus dentibus repletae sunt gingius. Postea est aetas concussionis post uehementiam & ortum dentium priusquam polluantur. Post hanc uero est aetas cum ab eo semen egreditur quo- usq; barbescat. Demum est aetas sortitudinis, donec cretacere sinat. Hactenus Avicenna,a quo & illud optime a