Francisci Petrarchae De remedijs vtriusque fortunae, libri duo

471쪽

dum tibi multa promtteret, unum aliquid a te poscebat, quod, vel magni pretio mendaci j bene e partum aestimaret, saepe autem, qui diuites sunt

verborum esse inopes rerum, nosse debueras. D.

Ο quam multa mihi promissa sunt. A. Si mihi. credideris,multa promittentibus nihil credes. De Resu i. D LA L. XX XVIII. hasci noli,paterii s sorte repulsam, Sape datur,eu d post obtinuise deser.

REpulam passus indignor. R. Vis ne igitur.

quaecunque poposceris, adipisci,ita, Vt ne stari tibi nihil possit 3 ne intolerandς superbiae 1itaioc velle. Μeminisse magni Pompeijdecuisset; quo nescio an maior unqua fuit,de quo tamen scriptum est: quaeque dari voluit, voluit sibi posse negari;quam multa Cesaribus iupra humanam magnitudine,summo etiam imperio glorio . sis, negata cognouimus;& tu grauiter una aut alteram fers repulsam: Deniq; quam multa quotidie Deus poscit ab homine , nullius rei indigens nec impetratὶ D. Non possiim aequo animo repulsam rati. R. Cur petendi tibi arrogas licentia, c neganai aliis carpis libertate ξ Quid quod saepe indigna petitio,dignam repulsae praebuit materiam. Qiij a quod saepe etiam petendi repulsa utilis suit: cui, quod petierat,impetrasse damnosuin erat. Ini ustam ratior repulsam. R. Si iniusta est repulsa iusta ergo petiti. : gaude, cuiuscunque poti culpa esse,quam tuam. D. Vnde non merui, repulsiam tu Ii. R. Μulti se magna meritos putant, unde perdintus numerentur. Hinc IePulis di lor, hinc que -

, et iiii

472쪽

PETRARCH. DE REMED.

relae istae,quibus orbis terrae, & omnis vita hon unum plena est. D. Pudendam patior repulsam. Itys. Pudendum nihil, praeter culpam: quem pudorem tibi instrre potuit , quod tui non erat arbitri j. D. Repuliam patior, unde non credidi,

3. Crcdulitas incerta est,certa autem res; non

posse,quod petitur,negare, non est liberi, sed serui. Non posse repulsain pati,non est eluis sed tyranni. D. optatae,sperataeque rei passus svin repulsam. η'. Si quicquid sperant cupiuntque homines, ast querentur. Dij essent omnes. Tu ero,ut indignationes multas, ac dolorem fugias

repularum;disce optare possibilia,&honesta: noanequivelle,quicquid inconsultus,& inexplebiis lis appetitus optauerit, quicquid stes vana fuse gesserit. DO. Non tantum reput sus ego, sed inis dignus mihi antepositus fuit. R.AE. Et quoties indigni dignissimis praeferuntur , & quoties indignos indignissimi iudicant ; alienarum seuerior, viarum quisque fauoralibus rerum iudex. Μultist indis nos dicunt, pauci credunt. D. Paruae rei patior repulsam. M . Μultis parua negata,magna ultro oblata vidimus. Si repulsis com-liensentur munera, fortunae 'lances aequabuntur:

ed vos illas indignatione augetis;haec obliuione, atque dissimulatione minuitis. D O. Dignus eram lyri arbitror θ non repelli. Ge. V tuita,

an tu omnia,pro dignitate hominum, dari existumas,ac negari V tinam ita esset, ut&plures bonos,spes praemi j & pauciores malos laceret metus poenae sed non ita est:amor; odium,spes, cupiditas, affectus inconditi, euncta permiscuere. In te viano fortunae stilum publicum vis mutari, & non a te potius ad communem cursum humani mortis

. Quanto indigmor nilhianteponι-

473쪽

tur competitor. Et Lucius Flaminius. mox oby indignum facinus iudicandus,& Ordine senatorio amouendus; Scipioni Nasicae praelatus fuit. viro omnium Optimo senatus dc populi sed tentiis iudicato. Et Vatinius Catoni, illaudatus laudati ἀ-mo, non solitan populi amicorum , simul qtae hostium iudicio; sed toto etiam Ciceroniano volumii ne'; quid hic dicis, ut sint grauia, non sun rnoua, quae pateris. D. Multum sperabam, modicum noni mereor. R. Vt multum quoque merearis, dixi iam, non omnia pro meritis dari, 'Quid, quod semel negatum, eidem id ipsum mox concessum vidimus Quod in ipso de quo loquor Scipione, accIdit;Iepulsarum duriciem saepe pertinax virtus infregit.. - Testes sunt 2Emylius Paulus : Μetellus Μacedo nicus: Lucius Μumius, qui consulatus repulsam passi omnes, iidem speciosissimis consulatibus. ac triumphis postmodum honestati, suis ciuibus, quibus contemptui fuerant, spectactulo fuere; nunquam ad id peruenturi, si repulsas populi lamentis potius acerbare,quam virtutibus luperare voluistent. Lucius Sylla, quan uis in finem ciuilibus discordiis irritatus, simam suam nota crudelitas infecerit: nobilitate tamen, & gloria insignisi ciuis , non consulatus. sed praeturae tantomnorist rei repulsam cum tulisset, summam reipub. post adeptus , & praeturas, dc eonsulatus, & imperia non tantum copsequi potuit, sed donare. . Non debet repulsa spe auferre, sed afferre illicitudinem, ac Virtutem acuere ἱ quae nil tam asperum, quod non leniat, idque etiam, si quando non Dee rit non tamen ideo deferenda est; ne propher se iis

474쪽

dira,quam erat passus, inpetitione consulatus Mtim morte obiit repentitia. Elige utrum sequi malis. t De Iniusto Domino. DI.AL. x XX XI.

Innperium quod elinque seras, iam πριου- iniquum Sae e magistratus cammemere malos.

INiustum dominum patitur Res,. R . Sed sis

lassis id merita , 5c id sceleri scelus est debitu: non solum apud inferos, sed ubique fieri iudices,ubique iustitia suum opus exercet; bc si saepius cunctetur, interdum properat: verumque re ipse fit, quod scribitur,utique est Deus iudican eos in terra. Daemones ex hominibus fieri quidam opinati sunt perpetua criminu licentia peccandique Iibidine: quod, ut forte tolerabiliter dicta sit, malarum voluntatum similitudo effecit, qua holmo malus,atq; in malis obstinatus.pene daemone ς quat. Cui sententiς , si recipitur illud, fortasse non dissonum fuerit,ut permissu diuinae iustitiae,dς monemdsmon. premat; qua in re illud duntaxat fui videturJ& miserum, quod nonnunquam sceleratora suppliciis miscentur innoxij;&nimis Verum, crebrumque oomprehenditur illud Flacci.

Sipe dies pariter neglectus, Incepto addidit inresimum:

Quod ipsum no sine certa,licet vobis occultatiustitia Dei fieri indubitata fide creditur. D. Crudelem dominu perpetimur. R. Crudelitas mala quide,& naturet hominu aduersa, sed utile vitiis, Masciuieti populo frenu, patior, Undecunque Oriens. Amare insciis expedit timere: quicquid id quidesit,Nemo tam trire dominus, ut non truculetiorsrvulumas, prosperit alis comes,acfilia. Μalca' gentibus

475쪽

gentibus nihil peius, quam securitas, ac labertas. Qui nihil metuit proximus est ruinae. D. Iniquum dominum infausta plebs patitur. R.η. Nullus mihi crede , misera in plebe miserior, quam tyrannus; quod si dubitas , Dionysum contemplare. Ille vir improbus,nec indoctus , de se ipso, suaque tyrannide quid sentiret . apertissime, peu-ilentis supra amici verticem gladii cuspide de la-

rauit. Nota est historia. Timet plebs tyrannum,' dc tyrannus plebem; sic reciproco pauore se cruciant. Hoc refert. quod miseria plebis apparet, ac tyranni latot; non minus tamen affigit purpureo velamine tectum vulnus , deque minus aureae grauant compedes,quam ferreae. Est &sua, ut in sordibul,utque in fumo sic lautitiis ac sple-dore miseria. Aurea quidem tyranni vestis extrinsecus;obverte illam Rrdentibus intus aculeis plena est. Ita,ut vides, non penitus, alit impune saeuiunt tyranni,aut inulta plebs premitur. D. Inclementissimus nobis est dominus. Rψε. Non tot passim essent domini, nec tam late furerent, nis populi insanirent; dc cuique ciuium pro se carior foret res priuatat, quam publica; Voluptas, quam gloria;pecunia quam libertas 3 vita quam

virtus. D. Vnum dominum, seruaseri patria. q. At

non unum , sedί triginta simul illa nobilis legum

mater , Graeciaeque lumen alterum IAthenae, D. Patria dominum unum fert. R.AT. multos autem Roma: quis Caligulas nesciat.ac Nerones, dc Domitianos. ac Commodos, zZc Helogiabalos,

Bisalsa nos: 3c Galienos, ac ne singula imperi j probra exequar, MilXiminos, dc pietatis hostes, Iussianos ac Decios 3 Sardanapalum Assyria pertulit; C3rum P crsis; Alexandrum Graecia; atque Aiasia reges dictos. Vere autem tyrannos acerIimus,

476쪽

4 s PETRARC. DE RE ΜED. dc immites tulit; 8c Dionysios Sicilia, Phalaridem,

Agathoclem', Lacedaemon, Cleomenem , Nanidemque; quem Agri quoque perpessi emineamque uxoris auaritiam; quae viro ipso rapacior in sexu suo tyrannidem, miris modis exercuit: sed quo feror i quis autem veteres aut nouo S nume-- ret tyrannosὶ qui tam multi hodie, tamque alte,

i γ hine suis opibus, ac potentia populorum ue illinc

moribus , atque dementia radicati sunt, ut nec numerari iam valeant , nec conuelis: neque minus apud Vos , quam apud , AEgyptios , aut Μedos libertate pessundata, ac seputia, versa serub 'tus in naturam sit ; sicut pars maior populorum, tyrannum si no habeat, quaesitura precario, seu precio emptura videatur , Vsque adeo patres vestros esse, quod nati erant,puduit: Vos enim p ne omnes in seruitio nati , atque educati,ut doloris antiquam , sic nouam querelae materiam

non habetis. D. Potentis domini graui praemimur iugo. R. AB stophanis poetae utilis fabella , quae monet, non nutriendum in urbibus Ieonem : tamen si nutritus fuerit, obsequendum illi esse; nec tyrannidis naturale malum impatientia cumulandum, quamque ipse feceris potentiam detractandam. Raro equidem tyrannus , absque culpa ciuium , surrexit in populo. Verus est autem verbum: Ede , quod nutristi. D. Dominum importunum patimur. Si omnis potestas a Deo est , seu ad bonorum exercitium,seu ad malorum poenam; par est , ut diuino imperio te subiectu im sentias . non humano.

Cusus si minister immitior videtur, patientia fortassis emetet,vi mite stat. Vix est ullum tam strox ingenium, ut non obedientia, & obsequio

leniatur , . vel ferendum deniquo , ponendum

477쪽

omne, qRod premit. Nempe nihil est tertium prae- . ter impatientiam, quae fui dixi J molesta non minuit, sed aceruat. D. Malus nobis est dominus. R. omnes vos unum habetis notum hostem:vnus ille multos habet incognitos: periculosior status. D. Dominus nobis est pessimus. R. Sed non erit diu si bene philosophis visum est violentum nil esse diuturnum .Et iane, si vel unum patria ciuem bonum habeat, malum dominum diutius non habebit. De indocta praeviare. Dc L. X L. Forsan ab indocto situ do eare magistro,

F t mihi praeceptor indoctus. κ. Etsi do

ctum tacere non possit indoctus, verumque sit commune illud signum; Scientis est posse docere : sabindocto tamen praeceptore , doctus

aliquis fieri potest,uel per seipsum, vel f quod est

verius J influentia caelesti , atque inspiratione. Et ut Ciceronis utar verbo : Aliquo amatu divino, sine quo nec doctum certe, nec bonum virum fieri posse, credendum est. Hoc enim non

selum vera religio sentit , sed gentilis quoque

philosophiae consentit authoritas. D. Indoctum praece Ptorem noIens audio. MA. At casestem praeceptorem audi libens,qui fecit aures tibi noni has tantum , quas videmus , sed inuisibiles, a lias intus in anima. Illum audi, qui docet hominem scientiam, sicut scriptum est: quo insuper tacente , frustra praeceptor quicunque mortali S, . quan uis doctissimus, laboraret. D. PraeceptO- rem indoctum aegre fero. Ge. Vel ab illo fugiens alium quarta vel ad teipsum redi. Et me-

478쪽

mento Epicurum,sepe a Cicerone, licet irrisurre, visum tamen Senecae magnum virum , non indoinim modo praeceptorem habuisse, sed nullum:vt gloriabundus idem ipse commemorat. Augustinum vero quod de se ipso testatur, cui non o1rmiae redere neras est;& Aristotelicas categorias, quae inter dissicillima numerantur, de artes liberales, quas singulas a praeceptoribus didicisse magnum, dicitur,nullo hominum tradente ut idem ait omnes intellexisse. Nouissimumque Bernardum viis rum doctrina,& sanctitate clarassimu ,omnes suasi iteras quarum inter cunctos sui temporis ab vir

dantissimus fuit, in siluis, bc in agris didicisse,non hominum magisterio ,sed meditando , bc orando, nec ullos unquam alios,ut de se etiam ipse ait prς ceptores habuisse. quam quercus, , fagos. Haec si facta sunt; cur non iterum fieri possintὶ Quod nisi se esset quid fecissent primi hominum qui b. nec

praeceptor vllus erat nec reperti aliqui: mirando ergo, cogitando , assurgendo, dc ingenium acuendo, ea ipsa, quae vos, cum omnibus praeceptoribus .

vestris, vix intelligitis inuenere. Aude dctualiquid, te: que magnis inserere ne dissidas . Si mortalis defuerit, aeternus aderit praeceptor, a quo sunt omnes, dc omnia ille secit ingenia, & scientias,dc magistros. De Discipisti indocili,aesiperbo. D I A L. x LI.

Instruere indoeilem puerum, quieunque laboras,. Littus anas,di erat graria rusta tibi.

DO L.

Dystipulum habeo indocilem. R. T. Perdis

Iperam,littus aras semina proiicis; nanira non vincitur. D. Discipulum indocilen sors dedit. R . Terrae aridae colonus, solue boues

479쪽

sint labores nec effari j; ineuitabiles;superuacuos quaerere, stili titia est. D. Discipulum habeo literarum indocilem. RA. Si docilis est virtutum, illic insta ; melioribus illum artibus ornaueris. Quod si neutrum capit,vacuum sine; neve quid inpertusum vase studeris, quod neque ibi su D sideat ; teque iugi taedio exhauriat. Sie habeto etiam . omnes qui sunt,quique erunt,aut fuerunt virtutibus, aut doctrinis clari , non posse unum Ingenium accendere , nisi aliquae intus in animo scintillae sint; quae praeeeptoris spiritu excitatae. 8c

adiutae generosum disciplinae fomitem arripiant. Alloqui auidum in cinerem nequicquam flabis D. Intractabilem discipulum, ac luperbum habeo. Superbia hostis ingeni jest,dumque 'subesse dedignatur , & discere negligit diseipu- lus, insolens aegre manum ferulae subiiciet , doctrinae animuin, reprehensionibus autem , collum iugo. D. Habeo prosperitate tumidum discipulum. RA. Sicut tumor oculorum visui, ita tumor animi ingenio nocet ; ut disciplinis aditus fiat, comprimenda est omnis elatio. Scis, ut Alexander Μacedo, cum aliquando mathematicis animum appl3zasset, & Geometrica sibi quaedam obscuriuscula traderentur, dissicultatibus offensus , praecepto se imperat, ut id ipsume artus tradat, oc quid ille respondeat : Haec , inquit , aeque omnibus dissicilia sunt; ut scilicet omnem illi spem regii fastus excuteret: sic est enim hercle. Nullae sunt fortunae partes in inge- iiij rebus . quisquis doctus, ac sapiens fieri vult, obliviscatur interim se potentem. D. Discipμ-

Iam rudem elatumque nabeo. Contra Ventum ad acrio flumine nauagas'; contrahe caIba

t Diuitiam by Co le

480쪽

sa,terram pete. D. Contumacem habeo discipualum,propteruumque. x. Non arenam tantum fodis,sed serpentem nutris, Aconitum excolis, hostem doces. D. Durae discipulum ceruicis instruo. . Surdo canis sed sic est illos clamor hos 11lentiudelectat. Potentissima semper in rebus omnibus consuetudo est. V ide ut piscator tacitus ac cIamosas venator, ac clamosior aliquanto stolae arbiter, quam siluae. D. Duricordem discipulum nactus sum. i. SaepE facilius Vin caput molitas,qum hominis,quid vis autem rEst in rabulis, lupum aevulpeculam literas didicisse. Nam elephantis studio 1i non anilis fabula est, sed naturalis historia. Et hic tuus forsiitan studio naturam leniet. Apud

me autem una fere pastoris , ac praeceptoris vita est Μirum nisi uterque tandem 1 conuictu mores traxerit.Ille belluaS tegat,hic pueros. Da No uere a.' D I.A L. XLIL

ferme res humanae,ut tristia laetis,& amara dulcibus temperentur;atque utinam ex equo: impermixtu hic dulce non habitat; D.Iniusta mihi est nouerca. R. No inepteVergiliano epitheto uteris;quato aute illa iniustior tibi tanto in illa visis iustior enitere. D. Nouerca mihi superbissima est. i .Et foeminae propria superbia dc nouercs est; sic geminae causae 'num pariunt effectumnon est,

quod stupeas ; est quod feras , teque priuignum simul, dc filium bonum probes. D. S uperbissima est