Francisci Petrarchae De remedijs vtriusque fortunae, libri duo

521쪽

obiret, eidem amrmasset Augusto , fraudulens tum spiritum emisit:tandem nulla Caesarei nominis,vel tenui mentione,in testamento habita. Di-:gnus vere, cuius cadauer unco in Tiberim trahe retur,qui dominam,ac benefactorem suum fallea'

A guste habito.'t. Angusta domus ad multiti

est habilis inter alia contra fures utilis de quibus paulo ante querebaris; qui in ea lattebras non habent,sicut ex diuerso , de magna domo recte dicitur quod dominum fallit, & prodest fimbus arctam sane,Vel amplam domum. Pronu mero habitantium accipio tu nuc,Vt tibi videris, anguste habitas. At quanto habitat angustitis anima tua quantoque foedius inter amem & cruorem; nec migrare illam inde, si fieri possit, unqua velis. D. Arcta domus est mihi. R. Domus lutea coelestem animum non angustat, tapo parua domus magnae gloriae capax fuit; cu magna int In multae infamiae plena esset:non format domus animu, sed ab illo formam accipit; ut laeta igitum atque ho nesta pauperum tuguria esse possunt: 1ic infames, amoestaeque regum arces, diuitumque palatia. Nulla tam parua domus est quam non amplificet ma- nanimus liabitator, magnoq; hospiti se praestetioneam. D. Parva domus mea est. A. Parua Euadriregis, magnm coepit Alcidem:modicis aedibus initurus mundi dominus, natus est C et sar:pastorali casa Romulus ae Remas,tam magris urbis authore

522쪽

VTRIUSQL FORT. LIB. II. sueducari. Non amplis atriis habita uit Cato: volubi li dolio Diogenes angit sto tugurio Hylarion; imis terrae specubus sancti viri In exiguis hortulis magni philosophi sub diuo, modicissubtetoriis sumis mi duces: in stupendis palatiis Caius,& Nero. Tu; eum quibus habitare velis elige. Angusta est

mihi domus & humilis.& inculta. q. Muri fures, ventosque submoueant: dc utriusque peiora vulgi taedia, tecta frigus, stum, les amores arceant: turres aereae volucribus, domus ampla superbiae, ornata luxuriae referta cupidinis nullum virtus spernit habitaculum nisi vitiis occupatum. Pe Iariis guste habito. . Vis ne tibi domus omnis ampli ma videatur: sepulchrum cogita. De Carcere. D Io L. L X I F .

CA rcere claudor indigno. 'o . Melior est ilia

dignus carcer quam indigna libertas; multoque satius immeritum pro iustitia, mala pati quam, per scelus, bonis a tituere; quamuis nee mala illa dici debeant, neque haec bona; sed loquor t vulgus quod dolorem, malum ingens; Voluptatem, summum bonum iudicat. D. Carcere clausus sum. R. g. Quis non carcere clauditur , aut quis inde digreditur nisi dum moritur Vehus haec tua, omniumque sors est. Vnae pro priae, unde nouae igitur querelaei Ita enim se ito, ex quo die natus es,lcantequam nascereris in Carcem rem atq; in vincula inimim teullius imperio cui omnis coeli ambitus,exigua domus est: si quid summo creditur poetae, tenebrosum utique carcerem, re coecon. Illius carcerib exitum. si felice

523쪽

cupis,huius angustias non horrebis;sicut nec supplicia, nee mortem, nec humani aliquid,ad quorum patientiam contemptum. nisi praeparatus,' armatusque usque erit animus,in quacunque fortuna, calle graditur ancipiti, D. Τurpi carcere claudor atque angusto. R./. Nullus carcer tu

pior, bc angustior nullus, qu miste corporeus,q uousque adeo delectaris atque unde tantopere solui

times. D. Careere detineor importuno.

tos periculo instanti , atque hostium manibus earcer eripuit. Μultis limen carceris pro clipeo fuit, & qaod intrasse profuerat, exisse nocuit; ut exitu admoniti, quod horruerant utile, quod optauerant miserum faterentur. D. Careeri mancipatus sum. LAE. Quid scis,an fortasse non earcer, sed,ut dicitur,custodia sit quoties vinclis texplieitos hostilis mucro , siue hoste tauior paupertas inuasitὶquoties euasisse poenituit,lc carcerem quem diuturnum queri eoeperant non fuisse perpetuum questi sunt Z Vidimus in carcere quosdam laute viventes, mox inde digressos, tenuem, ac dissicilem vitam, moesto fine clausisse. D. Miseram in carcere vitam dego. R. AE. Qv idam libros in carcere texuerunt,tu querelas texis in tiles. Q Aidam Iiteras in carcere didicere.tu ρο- tientiam dediscis. D. Careerali custodia vinctus teneor. R . Plerique cauernis,ac speluncis; alii se murorum angustiis inclusere , carcerem spontaneum,vel Dei amoere, vel mundi Odio,vul-' gique fastidio, eligentes. Τu, si hoc animo noa

es, tuique carceris finem cupis P exspecta aut te hinc homo eruet, aut mors, quae clauem carceris alteram Labet:vnus, quidem introitus exitus mul

524쪽

sit alius pretio, alius ingenio, & vel subterraneis

euniculis, vel per tenebras amicae noctis elaps est, quibusdam,patrum memoria, terrae motuS. Ecruina earceris viam fecit. Ad postremum quos nihil emiserit,mors absoluit. Nec minus varii euadentium euentus: Marium consulatui carcer do-dit e Iulium Caesarem Pyratarum custodia sum. mum misit ad imperium:nac aetate quidam, de lumine carceris. ad dominum transiuere;& catenam sibi excussam iniecere aliis.Denique Regulum,&Socratem,multosque alios non tam carcer extinxit, ut visus est, quam earcere clarus finis eripuit. Et ad summam, quosdam carcer ad insignem gloriam ad eximiam fartunam;ad regnum alios,mul. tos ad coelum misie, rad sepulchrum omnes: nuulum eoepit,quem non redderet. . De Tormentis. DLA L. LXV. Paena grauas prasens animosert e salute-, In ιιι Deus huParcas ut inde magis. DOL

INiuste torqueor. GAE. Quid nune diceres, si iu

ste ZNullum nempe tormen tum conscietiamauis est;illa'ncolumi, haec externa despicio: inistra te est eonsolator tuus. . D. ' Torqueor prorsus indigne. RA. Tortoris miserere tui, ille te grauius torquetur: quamuis enim mundus ob- . strepat minus mali est pati iniuriam quaminis Te. I9. Torqueor. - RA. Nouum mali veteris lamentum: nunquid enim non antea torquebaris Inter tormenta natus, inter tormenta vixisti, ininter tormenta moriturus r quid n e noui accudit mutantur tormentorum species , tormenta non desinunt:excute totum tempus aetatis; quem

525쪽

cupis,huius angustias non horrebis, sicut nec supplicia, nee mortem, nec humani aliquid,ad quorum patientiam.& contemptum. nisi praeparatus, armatusque usque erit animus,in quacunque fortuna, calle graditur ancipiti. D. Turpi carcere elaudor atque angusto. 'AE. Nullus careerturpior,&angustior nullus qu1m iste corporeus,quousque adeo delectaris atque unde tantopere solui

times. D. Carcere detineor importuno.

. tos periculo instanti , atque hostium manibus carcer eripuit. Multis limen carceris pro clipeo fuit, & quod intrasse profuerat, exisse nocuit; ut exitu admoniti, quod horruerant utile, quod optauerant miserum faterentur. L . Careeri mancipatus sum. MAE. Quid scis .an fortasse non carrcer, sed,ut dicitur, custodia sit quoties vinclis texplicitos hostilis mucro , siue hoste saeuior paupertas inuasit3quoties euasisse poenituit,& carcerem. quem diuturnum queri emperant, non minse perpetuum,questi sunt vidimus in carcere quosdam laute viventes, mox inde digretas, tenuem , ac dissicilem vitam, moesto fine clausisse.

D. Μiseram in carcere vitam dego. R.-. Quidam libros in carcere texuerunt,tu querelas texis inutiles. QMdam literas in carcere didicere tu patientiam dediscis. D. Careerali custodia vinctus teneor. Plerique cauernis, ac speluncis; alij se murorum angustiis inclusere , carcerem spontaneum,vel Dei amore. vel mundi odio,vulgique fastidio, eligentes. Tu. si hoc anilno no aes . tuique carceris finem cupis y exspecta: aut te hinc homo eruet, aut mors, quae elauem carceris alteram Labet:vnux quidem introitus exitus multi sunt. Alium misericordia alimn viseruit, alius

innocentia sua, alius custodum negligentia euasitr

526쪽

sit, alius pretio alius ingenio, vel subterraneis cuniculis, vel per tenebras amicae noctis elapsus

est quibusdam patrum memoria, terrae motus.&ruina earceris viam fecit. Ad postremum quos nihil emiserit, mors absoluit. Nec minus vari i euadentium euentus: Μarium consulatui carcer do-dit : Iulium Caesarem Pyratarum custodia sum. mum misit ad imperium:nac aetate quidam, de limine carceris. ad dominum transiuere catenam sibi excussam, iniecere aliis.Denique Regulum,&Socratem,multosque alios non tam carcer extinxit, ut visus est, quam earcere clarus finis eripuit. Et ad summam, quosdam carcer ad insignem gloriam ad eximiam fortunam;ad regnum alios,mul. tos ad coelum misie, ad sepulchrum omnes: nul- Ium eoepit,quem non redderet. De Toνmentis . . D LA L. L X V. Paena grauis praesens animo fert sape saltatem,

I iuste torqueor. R. . Quid nunc diceres, siu

steὶNullum nempe tormen tum conscietiam ius est;illa'ncolumi, haec externa despicio: inatra te est consolator tuus. . D. Torqueor prorsus indigne. I A. Tortoris miserere tui, ille te grauius torquetur: quamuis enim mundus obstrepat minus mali est pati iniuriam quaminis Torqueor. - Nouum mali veteris Iaamentum: nunquid enim non antea torquebaris Inter tormenta natus, inter tormenta vixisti, ininter tormenta moriturus e quid nunc noui accudit mutantur tormentorum species , tormenta non desinuntiexcute totum tempus aetatis quem

527쪽

yrt PETRARC. DE RE MED.

sine tormentis diem egeris, recordare. Aliqua fallis forsan gaudiis ad umbra ta reperies; Veri S autem plena tormentis; quibus, si acritet aestimes, nullam vitae partem vacare fateberis : unde non immerito quibusdam omnis vita supplicium visa

est : sed vos nihil ominus haudquaquam philosophicae voces tangunt , licerent quidem aurium vestibulo , mentis claui ra non subeunt, hic ad omnem corporis offensiunculam in muscitis,animi inge. morti serumque supplicium non sentitis,illie impatientes, hic hebetes. D. III equuleum leuor. . Quid refert in equuleum an lectulum torquendus ascenderis: te carnificis ri diis premetrat hanc febris hunc podagra, hunc V-κor minctilius, hunc amica, hunc diuitiae, hune paupertas. hunc medici manus, huuc magiitri ferula, hunc nequam seruus, launc dominus insolens hunc infinita cupiditas apesque anhelat huc, tortore quo liber peior. metus. Perquire mor Ia- Iium status , vix ullum in uegies non in equuleo pendentem. Sed cum mille 1int equulei , nisi ligneum. non timetis. D. Torqueor. t ά. Aut innocentia in tormentis , aut iustitia i ipsum consolare. Nam ii iniuste torqueris, gaudendum estῶ experimentum tibi atque aliis. dc rulgor quidam tuae virtutis accesserit attrectati ac su Stati fragra

tior, ac notior fama erit, ut beneoleant, teruntura romam;& pulcherrima rerum. ne lateant, attollunt r. Sin id tul e pateris, acquiesce remedio: &concretae serues flammis aut asperitatibus eluu-tur; & magni Inali medicina trillior si I, oportet,

quem morboris taedet, amara noli respuat: quem scelerum poe nitet suppli dia non recidet. L. In equuleum tollor. R. 4. Si immeritus habes unde

ex alto lis uitiaui alietiam deipicias; at si merivia ,

528쪽

unde a terra diuulsus, ipse tuum clarius, aspicias crimen, quodque commissum doles, non doleas plecti. D. Torqueor./ . Aut te utatur Virtus aut pu- .nitur vitium; alterum sirpe utile, alterum senil er. e X pediens. Bona exercitatio iusti est pessima n centis impunitas. 1 Torqueor. Disce iter ad pa-.tientiam, de ad mortem. De Iniusto turicio. D I L. LXVI. cum fueris ser,iniquo Indse qui viniit, υuera ipse male. D G L.

INiusto iudicio damnatus sum. q. Vnius iudicis.

aut paucorum voce testium damnatus. populi vocibus .aut tacito iudicio quodque est melius, conscientia ipsa tua: quodque est optimum diu iana sententia ab Ioluendus. Siquidem ad tribunal. aeternum Iudicis iusti pro Mocatio salua ei, solet is perperam indicata, rescindere. l . Iniusto iudicor,

. I . Vt iustitia iniustos siciniustitia iustos premit. Vbi igitur 1niusta damnatio abi iustus est reus. Ne- mo autem tam demens, nisi insaniat, ut haec pcr- uerti , seque iniusto iudicio premi velit. Ne-,mo tam pauidus, nisi sit pessimus, ut non potitis damnari eligat iniusto iudicio, quam absolui.Tan to enim id satius, quanto est melior oppressa iustitia quam imperiosa nequitie: quantoq; est Op- . tabilior mens bona, quam propitia fortuna; quamuis illa Iaboribus,haec deliciis assiuat. Plus dicam, tanto est melius iusto etia damnari, quam iniuste absolui, quanto est peius impunitu , quam punitae rimem in hoc enim. sceleriaucta iustitia est: malo Muide magno, boni ingens:in illo autem scelus,&-iInpunitas: quae nescio an scelere ipso peior sit:

ain certe di iuuitiae hostis,oc multati radix est se

529쪽

s3o PETRARC. DE RE MED.

Ieriam. D. - Iudicio gravor iniquissimo, RAE. Mens in solido fundata, dc bene sibi conscia. h meros habet inexpugnabiles: superimpone quantumlibet damni, infamiae , supplici j; nullo fasce

curuabitur,oc Viribus suis, ic multo maxime caelesti ope consistet.Erunt praeterea quorum sese paribus soletur euentibus, haud spernendi comites: Romae Furius Camillus, ac Listius Salinator: Athenis Aristides,atque Μiltiades, multiq; alij inter quos quidem squod mirerisJC icero. oc Socrates .an te horum alicui an Publio Clodio similem fieri malistatqui horum qui'. eluis optimus, Ecin sua urbe clarissimus, sed iudicio damnatus, ocvel in exilium veI in carcerem, vel in mortem actus Ille vero scelestissimus, εc inter multa flagitia notissimi quoque conuictus adulterii, violatagumque reli onum , concordibus omnium iudicum 1ententiis', absolutus est: quisquam ne adeo falsae metuens infamiae est, qui non illius absolutioni, Ciceronis, hostis sui, damnationem, atque exilium anteponatὶ sed humana haec, atque communia:sin altius aspicis videbis pressum falso i dicio coeli regem. familiamque eius electissimam, tanti vestigiis haerentem ducis; dc qui hune postea

sequuti sunt tanta innocentia, tantisque virtutiabus , in hos ipsos indiciari j turbinis incursus , aestopulos incidisse. DO. False iudicio offendor. Est,qui te iudicet; is qui facit iudiacium iniuriam patientibus quique ait, Μea est ultio,& ego retribuam eis in tempore.Est 8c ubi non cogitas ipssi iudicis aut testis in pectore magni i-iunabitant vltores. Nullius belluae morsus est acrior,quam conscientiae. D. I niusto iudicio laesus Illatis iniuriis bene uti ars non vltima

est ; qua instructo, saepe profuit iniquitas ali

530쪽

na, cuin sua euique semper noceat. prori nunqua-I . Innocens damnatus sum. , .QUjd Igitur m 'cens malles λ Sic enim Xantippae coniugi. Socra' tes moriens. respondet muliebriter lamentanti, quod is innocens moreretur. Atqui etsi aliqui contrarium opinati sint, longe tamen est innocentem condemnaci tolerabilius , quam nocentem.

Hic enim solum supplicium graue est illicdc eausa supplici j. D. Iniusto populi iudicio damnatus

sum. 6. Expecta', ut populus in te rectum videat, quod nec in se, nec in alio unquam vidit 3 Magnittaae innocentiae argumentum fuerit a nocentibus condemnari. D. Populus immeritum me condemnat. R. Idem hercle non immeritum sed multa, Scmagna iromeritum Camillum , de quo nunc lo quebar de Liuiuin ipsum;denique Scipionem Α- tricanum,aliosque Cornelios tales viros, iniustis iudiciis agitatos ad voluntarium coegit exilium.

D. Arege innocens condemnor. R. Et regum olerumque sententiae non iustitiae, sed vindictae runt: qui uis liberius verbum contra licentias regias emiserit, cuicunque, in interitu libertatis, frons obductior fuerit, is lςsae reus erit maiestatis. n. Sed condemnor a iudicibus. R. Iniquo iudice nullum venenesius est animal ta serpente laesos se dolent quidem homines. non queruntur .Fecit enim serpens quod suum erat. quamuis non quod placitu patienti. Certe iudices erant, qui eos etiam de quibus dixi. Socratem condemnarunt, Clodium absoluerunt; quorum virum esset in iuuit . dubitari potest. Proinde in populis aut sub regibus atque iudicibus degenti propositum animo esse debet , aspera quaelibet , & iniusta patienda, si v

nia ni; non de uenda. cum Venerint.