Francisci Petrarchae De remedijs vtriusque fortunae, libri duo

531쪽

De Exi to. DI A L. LX VII. Ter ea patris domus est nostri eommunis, D in . Sedibus a patrii exulat omnis homo. DO L.

Exilio pellor iniusto. R. Quid tu igitur iusto

pelli malles exilioὶ Nempe quod ad iniuriae umulum ais, tu diuersum trahitur: habes Gnim iniusti exiiij solacium comitem iustitia, quae

iniustos ciues destituens, te sequuta, tecum ex Iat D. Iniusto exitio pulsus sum. R.An te rex expulit an tyrannus, an populus,an hostis,an tu ipse ZNam si rex aut iniustum exilium non erit aut ipse non iustus: atque ita nec rex quidem Si ty-tannus;ab illo te pulsum gaude, sub quo boni existant,fares imperant. Si populus, moribus illa suis utitur; honos odit & hie quoq- multiceps tyrannus nunquam sui similein pepulisset. Non te igitur patria, sed malorum coetibus arceri, neque in exilium , sed in partem bonoriam ciuium cogi putes. At si hostis, agnosce initariae leuit tem; non hostiliter seu iit qui omnia cum possit. patriam abstulit spem reliquit. Sin tu ipse. more. populi perosus,arit tyranni abitum elegisti, non modo ne doleas sed etiam gloriare, virtutem patriae praetulisse; non tu flebilem sed honestam, de prorsus in uidiosam, bouis atque optabilem , non iam exiiij sta absentiae causam habes Sponte Pythagoras Samon liquit; Athenas Solon; Romam

Scipio. D. Exilio damnatus sum. tos exilium honestauit mu Itos acrior aliqua fortuna: Vis , atqMe iniuria, notos reddidit ic illit-stres ; quid te vetat illis inseri , qui ; quasi ignem de silice. claram famam collusionibus qu beret D. In exilium asor. TM .Habes in hi-

532쪽

storiis magnos rei huius icios quorum specio- sillimus comitatus , non sensum modo doloris imminuat, sed obliuionem afferat. Non minor in exilio Camillus fuit quam fuisscddomi quantus ciuis, quantus exui; qui Victorias ac triumphus non tultitia minus quam prosperitate con- 2 spicuos in Capitolium duxit; mox hinc pulsus, pro accepta iniuria , ingratae salutem patriae rependit. Non facile aliud tam diati exulis exemplum, fateor. Sed Rutilius 6c Metellus tam nihil exilio fracti sunt , ut Rutilius reuocatus ah illo, cuius nutui non parere capitale erat exilium amplexus , reditum contempserat ; leti ne ulla in parte 1 enatui, iniustisque licet legibus patriae obstaret ,' seu, ne forte exul iterum fieri posset. At Metellus eodem quo in exilio profectus erat, vultu , atque animo remearet. His Marcellus' accedat. Hic viti mus , qui in belli ciuilis tempus incidit, pulsas inempe non solitam modo 'constantiam , honestarum qu e artium stuc tum

non omisit , sed in ingit archius , 5c publicis it-ber curis , Uni excolendo animo tam ardenter

incubuit. ut ad scholas missus honestissimas, non ad exilium videretur : quod quidem in Cicerone conspectius, operum splendor , & literarum copia maior facit , non exilii modo sed carceris dulce latium. n. Exilium patior. Exilium breue cito te patriae tuae reddet , longum vero , aliam tibi patriam dabit , vir de exulenta qui te exulem voluere , dedissetque nunc si ad Nattaram reIum , non ad Opiniones horiamum

capi ceres. Valde enim angustus cst animus. qui sic ad unum terrae angulum se applicat , ut quicquid extra sit ad exilkim putet. Multum ab eis exi D, deplorator ab illa anuni magnitudine, cui tos.

533쪽

tur orbis carcer exiguus videtur. Interrogatus Socrates cuias esset mundanus,inquit,sum. Vera

Socraticum responsum Atheniensem se alius respondisset. Socrati autem patria Omnium,mtindus erat; non hic solum , quem vulgo mundum dicitis,cum pars ultima mundi sit, sed caelum i- . usum l, quod hae rectius appellatione compre-

henditur:illi patriae destinatis estis,ad quam si suspirat animus, qualibet in parte terrarum peregrinum , atque exulem se nouerit. Nam quis patriam vocet, ubi non habitet, nisi ad breue tempus Θ Illa vere cuiusque patria dicenda est, ubi quisque perpetuo securus, ac tranquillus deget. Quaere hanc in terris, puto irrita erit inquisitio. Vt nati rae autem lex est data mortalibus ac praescripti fines,dum hic vivitur, terra omnis patria vestrae est insta quam qui se exulem facit non tam rei, quam animi vitio laborat. Non habemus hiemanentem ciuitatem dixit Paulus. Omne solum &rti patria est. inquit Nasb. omne homini natale solum ait Statius. His te vocibus armatum velim, quibus ubique unus, oc vel nunquam, vel semper in patria tua sis. I Ιre in exilium iubeor. I sponte, peregrinatio erit non exilium,& m mento:quibusilam reditum pro exilio fore. Sunt, quibus nunquam peius , quam in patria ma sit. D. In exilium cogor. 'ε. Cupiendo quoa geris ericies ne cogaris. Omne violentum patientia vincitur, & desinit esse violentum, quod volenti sit. D. Ire in exilium est necesse. ', Tunc volens, quod vel nolens faceres: fas laetus omnia . ne quid moestus patiaris. Ita omnem vim

necessitatis,omnes clauos,quos adamantinos illa tribuunt, catenasque omne taedium,molestiamin /

que discusseris: std vos impossibilia cupitis, ne-

534쪽

eessaria fugitis ; utrumque nequicquam. I .In exilium eo. . Immo forsan in requie vi sub obtentu falsae miseriae vera felicitas ; iam saltem ab inuidia tutus eris: propterea mixtamque cum gloria securitatem arripe. Tutis, ichonestis latebris nihil est dulcius,Nulli his conferri possunt urbium plateae. Depellor e patria. Pullum re pessimis, optimis insere; neque te patria sed patriam te indignam rebit preba. Sentiat illa.quid perdidit; tu nihil perdidisse te sentias : mali ciues tui odio,. simulq.praesentis odio ac suspicione careant ; boni autem amore absentis,ae desiderio teneantur, sequanturque oculis atque animis abeunte nil illi ise s bios linqui doleant tute comitatum gaudeo proficisci, neque in tergum respicias. De q. redi. Ium cosites neque eum illis esse cupias, qui te eu' piunt abesse , neque demum, quod a te fieri debuit,ab alio factum aegre feras .Debuisti cedere ciuium inuidiae vi q. illam fugeres vltro in exilium ire. Huius ego consili j dux eram .nec exempli duces deerant marissimi. Nam in primis tres magnos seipiadas id fecisse noueras tam q. Pegseuerantet, ut patriam sua praesentia. qua nil clarius habebatk spoliatam indignam quoque cineribus defunctorum, quidam insuper famose dignaria epigramma a te iudicarent. Nomina sunt immortali memoria, quae tibi per famam perque omnis historia fidem iignotae ne non poterant Africanus,Nasica. Lentulus. IL Mittor in exilium. R. q. Immo inex- Perimentum tui: Videris, quem te in exilio praebeas; si succumbis exul verus; si consistis, exili clarus, ut multi olim, qui inuicti & sulgidi per asperitates incesserunt , ut sequentibus rectum iter ostenderent. Sine tyrannos sevire sine populum furere, sine hostes,ac sortuna fremere. Pelli

et . . a

535쪽

potes, capi caedi perimi,Vinci autem, nisi manum extuleris, non potes,neque ornamentis tuis spoliari, cum quibus, quocunque ieris, occi uis, Sc patriae principum viriis eris. D. EX utatuari pergo.

Perge alacer : id securus: nescis quam longa sint brachia tui regis: nihil illi longe est : ybique is proteget, qui proteAit in patria. De Patria objessa. D L. L XUII I.

Iurre iss ob patriam, 'a'. dem quam gam ma cremabit. cum eorasan mundum carpserat 1griti edax

DO L.

Ossessa est patria. Obsessa fuit Troia bota

Essa Tyrus obsessa Carthago, obsessa Hierosolyma,obsessa Nesinantia,&Corin thus, euertaque omnes:quem iam pudeat obsideriὶ Ipsit Krbium caput Roma , obsidione tentata est, sed cum iam Roma esse desiiliat. Quid Capuam Quid T arentum ictu id Syracuses Quid Athenasὶ Quid Veibs, minoresve alias loquar e Sunt &sua urbibus fata, dc paucae vatum obsidionis euasere Sed loAgitudo temporum, notitiae rerum obstat, ut ipsis etiam ciuibus , suarum fata urbi uaa sint i- nota: ut praesentem sentis obsidionem mec futuras praeuides , nec praeteritas meministi. Sie est usus; quod te premit, defles. Valde sensibus dediti estis,belluarum more. D. In patria sum obsessus. R. Dicebam te in incommodum tuum flere, iam optabile videri possit exilium , eo quod mi-.nus ossiciat libertati:neutrum tamen om cit, si libertas animi vera est. Ille & inclusius egredi,&exclusus regredi,& ubi voluerit, esse potest. D. obsessus in patria mea sum. Obsessu sic Priamus , non ciuis, sed rex in patria sua fuit; cum

536쪽

tota i' la Linoia magis , quam fortunata familia. obscisas Argis Antigonus Macedonum Rex ; α Eumentis Pergami obsestus: hac ς tate, intra Vrbem Genuae, Rex Siciliae Robertus,nullo veterum regum minor, si, quae veros reges tacit, vera virtus attenditur tu homuncio sortem regiam lamem,tarist obses us Ambrosius, obsessus Augustinus, ambo si urul intra Mediolani ambitum. Obsessus ad viti tuum . Augustinus idem , intra episcopi

tui muros ἱ quo tempore, miseratus lachrymas stras, Deus a terrena illum obsidione, ad caeleste regnum transtulit. D s. Obsideor. Et puis,oro, non Obsidetur z Hos peccata oblident, illos morbi: hos inimicitiae, illos curae: hos negocia, illos ocia; illos diuitiae, hos paupertas; illos infamia, hos laboriosa celebritas. Omnes corpus quod tantopere colitis , dc amatis . ille vos carcer arcti simus circumcingit atque obsidet obsidione perint et ira:ipsc orbis terrae, ubi fremitis, bcbc , is a induis insanitis ; ubi imperiorum terminos, ac regnorum tant o studio prolatatis, qua a vobis incolitur qui e st aliud, quam quod ait Cicero , quasi quaedam Parua insula circumfuso illo mari, quod

magnum quod oceanum, quod Athlanticum appellatur in terrisὶ quod tamen tanἰo nomine, qua sit paruuin,vides. Undique obstiti estis omnes; tale obsessum ut rem nouam .narras. Vide Dotius,sic uid in te opis . aut consili j est quod postis ad tutelam patriae conferrc. Hoc fac ξotius,donemento Syracusii Archimedis operosi lenis quere luenim, x ea tibi nec patriae profuerint. D. Obudeor intras at tia meam. Quid tu igitur anahbi malles obsideri: pnses id lateor,i naile,& qui de pie quo scilicet te obsesso. ilἱa esset immunis. Cayertun auos

537쪽

ad te attinet an solamen exiguum videtur, qui quid sit in patria tua pati ut quantum laedit aduersias,tantum leniat locus ipse. D. Intra muros patrios coarctatus sum. R. Ita hoc dicis, qvasi nullae maiores vobis sint angustiae , quam murorum,ma multi ex iis, qui in urbibus habitant,si assid ui

in curia, atque in foro sunt, ut vix toto,quam longus est anno, semel portas urbis aspiciantiadde nomen obsidionis erumpere gestient, Zc vincti sibi gompedibus videbuntur arctiifilms:non hoc facit obsidio,sed opinio qua nihil est in vestrae mortalis vitae fluctuatione potetius. Fabulam locus poscit . Docrepitum quendam senem fuisse nuper Aretii 'sima est,qui nunquam patrium limen excesserat: id cum ad aures presidentium venisset,ludendi studio . hominem ad se vocant,& sibi compertum ducunt, illum clam urbem egredi solitum , occulta icum hostibus habere colloquia.Ille autem per finctos iurare,se non solum tunc praesentis pelli tempore,sed nec unquam ulla pace,per omnem,quam .uis longam vitam,muros urbis egressum. Contra

illi incredalitatem fingere, dc suspectum eu Reip. dicere. Quid multa λGraui, ni pareat poena imposita,ne egrediatur,imperant. Illum ferunt Impatie-tia prohibitioris uritatum die postero, quod nunquam antea visum erat,extra muros patriae deprehensum. Sic in vetitum semper,peruicalia animos

urgente, nitimini & tu nune te arctatum dieis, Ectim urbs tota non sum cit; cuinis obsideretis forte pars minima , domus forsitan una sum ceret, quod maxime studiosis euenire solet. Quid quod fere omnis o Esidio breuis estὶ Adest loci Jolamen, ac temporis aequanimitas sbia deest;vi Iugeatis θεη ueramini,non natura Ieram ad mollicies vestra

538쪽

id, quod euersi funditus est patria st. An

uon fortunas quarundam ex his, quas paulo ante nominabam , Et similes aliarum innumerabilium audiui stir Trrum, dc Thebas, Zc Persepolim, Persici regni caput,euertit Alexander Macedo quod mirerisJad luggestum scorti vianius,magnae urbis tenuis fortuna est. Tmiam euertit Agamemnon: Saguntum Hannibal; Carthaginem,atque Numantiam, Ahicanus minor: Hierosolymam Titus : alia' ueatij. Romam nullus in totum diruit, sed senecius attriuit ciuilibus diuta discordiis : & quid refert , quis euerterit, quam constet euersami Ruinae Μediolanensis recentior fama est , sub Friderico Imperatore ba baro,&immani. Quid tu ergh tuam patriam rebaris exemptam imperio fortunae, cuIVrhesma-XWiaei atque imperia subessent3An usque adeo te fefellit amor. vi urbem unam , quod tu ibi natus esses, geres immortalem, cum sit mundus ipse mortalisὶ Coelum ruet,ac terra,montes, Zc mariam uobuntur Sc creata de nihilo,in nihilum redigentur:tu ruisse tuam patria,aut miraris aut quereris 3 Sunt quod paulo ante dicebam, ut hominiabus. sie urbibus mortes suae. Non tam crebrae illae quidem, quod & pauciores urbes,& diaturnioris aeui sunt morti tamen obnoxiae: non sunt enim isti homines, sed, praeter animos, humana euncta mortalia. D. patria ruit. r .Resurget forsitan .

Nam & aliq uae surrexerunt de quibusda m cecidiΩse,matoia fuit felicius resursendi. Nempe ho-

539쪽

HO PETRARC. DE RE MED.

die Sagantum,& Mediolanum sedibus suis stane. At Μediolano proxima Laus Pompei, ultima futaiuntJ mutauit locum ψ iisdem barbaricis manib &sub idem tempus euersa. Similiter Sc Hyeroso lima,& Carthago. Spera ergo: si spes cecidit dc de patria actum reris, cave tu succubuisse fortuna :peior est enim animorum deiectio, quam muro-ium. Virilis, non foeminea Virum decet pietas; quan uis doleas patriam cecidisse, noli tamen simul occumbere; qualido tua nihil iam ruina reip. collatura est quin te ipsain. & si quae sunt ciuium reliquiae ad feliciora tempora, reseruare latage: factis prius,non lamentis opus est,ubi sit etiam ipsi fuga laudabilis.A udiuisti ut Terentio Varroni, cuius eulpa, ac temeritate pene ruerat imperium Romanum publice ab omnibus gratiae ad hae sunt, quod de Rep. non desperasset. quod facit c collega eius, vir clarissimus,& culpae omesis illitis expers, videbatur. Si aliud nihil est reliqui at tu saltem,

cum Biante, bona tua tecum portans quamuis nudus, murOS patriae tuae cadentis egredere, &ad illam patriam aspira cuius regni non erit finis; quocum tandem , Deo te Vocante,conscenderis, non obsidionem metuas , nec ruinam, nec eorum aliquid, quae vestris in urbibus metuuntur. Ea Metu perdendi in b llo. D Let L. L X x.

ἔi vinei non vis in besio bella cauero: Inside atque animo pax veneranda tuo.

M ET V S.

BEllo vinci metuo. R. pacem quaere. M. Valis

.ie vinci metuo. Timor modestus caii conem , Yςhemens vero desperationem paria. quarum altesa in bello melius; altera re-

540쪽

ius nihil in rebus omnibus. M. Magno praelii q*atior terrore. . Quid bollantium timor mali ferat, atque ex iam ore oriens moestitia , Flaminius ad Trasimenum, Crassus apud Carras, Pompeius in Thessalia expertus est; quibus in locis, N. saepe alibi verum poeticum illud apparuerit:

o . Euentum pugnae nimis horreo. R . Disser in te Tm,dum spes redit;male pergitur, unde abstinendum, mens, terrorque denunciant: solet inesse animis praelaga quaedam vis;cuique obstare fortastis, non 1it usquequaq; consilium. Non est exemplorum numero,seu veterum,seu nouorum opus, elarissimis tribus uti satis habui. M .Instantis pugnae

casum metuo. R. Excute rcs tuas quas te melius nemo est, qui nouerit. Vide ne non res natura, Vel

vitium desectus; sed praesagium sibi fingat ignauia, cui nihil usquam no formidolosum ac difficile e th. Haec, si libertati igitur si gloriae si saluti tuae ionicit virtutis auxilio comprimenda est,excitan- .dusque animus,&monstranduin illi spe pauciora esse,& lauiora perieula quam pauores obseruari saepe oculis falsas imagines rerum terribilium, quibus consternati quidam sine ferro, paratam si- si victoriam. tradidere holii. Non est enim talius, atque inanis mctus,vero lentior , sed eo saepe vehe mentior, quo pauentem maiora omnia sibi fingens error , quoque praecipitat, atque ita, quod

poeta idem ait: Mate euncta mimstra ' Impetus. c.

Si nec his attollere iacentem animum potes. campo abstine.Vix bene geritur quod pauide geritur; sic affectus , in aciem si descendas, tecum erit,qui contra te dimicet; tui enim ipsius,aduersus te, melior pars rebellat. Halus seper hospes animi pes