Francisci Petrarchae De remedijs vtriusque fortunae, libri duo

541쪽

furesa mares,si non D nrtonnemeuter, , AEds prudenter ages, laus erat illa rua.

D O L. ST ultum habeo ac temerarium collegam. R. Est aliquid caust fateor ut timeas,si ex diuerse aliquid est .vi speres, hoc enim, ut quibas dam calamitatis,sic aliis gloriae praebuit materia. Temeritas Terentii Varronis remilio Paulo mor, tem peperit. At L. Furi j,& Μinuti j , temeritas Μ. Furio Camillo, di Q Fabio Μaximo singularem gloriam quaesivit;notae sunt historiae; D.Est mihi collega praeceps,& inconstans. q. Esto tu constas, de modestus.Nusquam virtus clarior eminet, qua suo admota contrario, Cur non tu potius illu regas,quam te ille praeeipiteti D.Est insolentissimus collega. . An tibi excidit. t ipsi,de quo nunc dia . ximus.Camillo,tribuni militum consuIari pote-- state. winque simul collegae imperio pares vltro se submisereὶΗabet hoc virtus excellens;possesseribus suis authoritatem, miratOLibus rcuerentia, ac pudorem confert ; nullo melius modo collegae insolentiam represseris. quani industria ac virtute. Sic emcies,ut illum tibi parem dici pudeat, sicut puduit Μ inutium, Naut se sponte subiiciat ho . nestiore suffragio quam si eum tibi populus subiecisset aut omnes intelligant illu tibi, pare nonu-ne , Iebus imparem dc quicquid bene gesseritis, tuum esse, quicquid secus illius. D. Collega mihi 'stulaus obtigit, ac peruersus. it. Q Hἔedam per eonis vari im discuntur. Solent magistri tardiust

542쪽

eum respuerit discentis ingenium, ad vera facilius retrahatur. Redit ad memoriam obscuri hominis clarum verbum. Ante non magnum tempus cum Florentia ei uitas ita tum mutasset , quod crebro nimis , ac libenter facit, atque adimam plebem frena reip .peruenissent ; Vnus ex insolenti grege, qui diu tenuerat illam Sc moestus amiserat vicini inopis mechanici humilitatein spernens:Et te, inquit, qui neque literas noueris , neque unquam patrios fines excesseris. vilis semper artificio vita. trahens aeum paribus tuis .qrialiter hanc tantam,di tam nobilem urbem reges Ille autem nihili motus:Ecqurd negoti j inquit est λ Quid vos egetritis.nullus ignorat; 1i per omnia contrarium agimus aberrare non possumus. O verbum dignum docti hominis ex ingenio prodiisse i Tu nunc igitur in collega tuo contrarium tibi statuas exemplar,cui dissimillimus fieri velis. lm Incorsis γο er praeipiti maistro miliιia. D I L. Lxx I

EIx mihi magister militiae inconsultus,ae prae

ceps. R. Hoc aliquanto periculosius non negem. Legiones nostras interrogameentes ad Trebiam, ad Trasimenum .de ad Cannas, mulistisque aliis in locis. Si remedium vis, dubiam liniaque militiam. Si id forte non datur; at tu fortirer, atque industriε ministerium tuum age, ut inter tui ducis errores, tua Virtus emineat; nec te rui-

. naverimat aliena ό sed tuacuus, si quaein via.

543쪽

publieae humeros subiicias ruinae; rem dis icilem. 1ed neque impollibilem , neque insuetam iii bcorvi enim saepe multis militibus obfuit unius ducis ignauia, sic interdum unius viri virtus, & exercitum seruauit & ducem. Neu sim longior. quam oporte ε; tu res suis in locis quaeres, mihi nominii, & temporum commemoratio sola stim ciet. P. Decius bello Saremitico, Calphurnius FIamina bello Punico primo; Africanus minor bello Punico teristio: Tribuni omnes militum,ducumque. N e X rcituum seruatores: tanta esse tua virtus, ac felicitas potest ut aliena infamia eximiam in gloriam tus vergat. Anceps lane negocium,sed extrema innecessitate unicum. Proinde Vtcunque alios fortuna rotauerit,Τu Virtutis gubernaculum, si mihi obsisequi volueris nec in pace,nec in bello,nec in viata destitues,nec in morte. De Infaustopi alio. D L. L XX III. :ε ernentem ster it belli sortuna, fugantem

D O L. - ae praesio victus sum. T. Iam timor eo vanuit; sperare incipies: haec est horum se-I ries affectuum. Nam cum spes,dc metus defuturo 1int iam ut futurum potest esse, quod sp res sic futurum esse desiit quod timebas. D. Magno prino victus sum. R. TaRtum ne animo Virctus sis: nempe ille si cecidit actum est. Meministi ut Marcellus praelio victus die proximo in aciem rediit,Victoremq. suum maiore. quam abit o pridie victus erat praelio vicito Et Iulius Caesar ad Dyrrachium inferior , ad Pharsalia mox ingenta prauio victor fuit. Multi praelio victi bello fueri

544쪽

. r victores. Non cadunt animi virorum fortium, unius lucis euentu ἱ non magnanimi tantum, sed Ionganimes sunt. Victus hodie cras putnabis cautius. Ducis artem infausta praelia,quasi tristes fidique edocent magistri. Atque, ubi sit erratum plagis admonent. Sic acricolam sterilitas. architectum lapsus aedium;Equitem casus crebri ξ nautam graues acuunt procellae. Errando discitur. I . Victus sum. R. AT. Non est victεis nisi qui se victum credit, cuius spes obruta di extincta est cuius animus amata deposuit. Aspice Romanos animos, cum semper , tum praesertim bello punico secundo. Non tam destitione sociorum, non conspiratione regum, ac gentium 3 non tot infelicibus praeliis , ac ruinis pen/ vltimis victi sunt 'Nulla unquam apud illos mentio pacis, nullum dissidentiae vestigium. Nulla denique , nisi alta prorsus, Sc inuicta consilia. Hoc sane quid est aliud quam virtute animi fortunae duri ciem mollire . atque illam in pudorem sui, Sc amorem tui

cogere; Tandem igitur ut dignum erat, em Orsere,& mille strat ii surrexere altius. ut non ho1tes tau- tum suos modo tam formidabiles , sed totum mox, e X Ordine , terra tum orbem, virtus illius ac fortuna sub ceret. D. Victus sum, fateor. ἰ ἡ .

Nunc demum incipis nosse fortunam , dc hoc saltem boni fugiens , inuenisti. Nemo ferme res magnas gratis discit. Μultos docet experientia, quos schola non docuit , & praeceptoribus surdum caput hausit oculis, quod auribus non valebat. Nulla rerum humanarum certior magistra, quam aduersitas. Nulla dissentientis erroribus aptior. D. Magno fortunae vulnere corrui. R A. Surge me iaceas. Nusquam clarius . quam inter Drhunae vulneIa prominet alumi magniti

545쪽

s s PETRARC. DE REMED.

do. Nunc nosce te ipsum , quantarumque sis virium valde ictus. intellige. D. Speratam victoria mamisi. insperatam prudentiam quaesiuisti, non spernenda rerum permutatio videri debet. Victus sum bello. Bello via his libertatem retinet, ae vitam. Vitio autem victas , vis tranque amittit; quisquis igitur illis succumbΙt, vere vincitur. D. Victus sum. R. Ouid scis an illud magno Pona peio, Thessalico dictum,dicere, & tibi couueniat,

ut damni plus sic peecati minus solet habere,qui

vincitur Lucrum ingens quod optantes quidam, non vinci modo, sed mose etiam elegerunt. Et Profecto mercantur egregie, qui morte corporis, quaerunt animae salute in; sed plerique malis suis gaudent bonis angunturritanta hominum mentes habet coecitas. D. Victus sum. R. Potest id quidem tibi non scientiae militaris inopia. sed forin tuito contigi sse. Nusquam enim fortunatior ut

ita dixerim' J fortuna , quam in praelio; cum multa alibi. illic omnia posse illam, perhibent.

D Praelio victus excessi. . T. At non continuo nudus possunt arma victis auferri. Vera autem bona quae sunt arma animi etiam qui videntur victi retinent. Ea enim,ut ex incendio aut naufragio sic aduerso ex praelio efferuntur: nec illa tantum . qus in animis abdita ferro tangi nequeunt; sed illa quoque quae maxime perie litari in praeliis ac ferro exposita videntur. Itaque non quisquis bello vincitur. bellicis si iniit spoliatur laudibus, licet armis amistis . ex acie fugientem, quodque est maius in acie pereuntem, secum ducis eximii nomen ferre. Nam dc ad Thelmonylas Leonidam non tam victam,quam vincendo fatigatum, inter

546쪽

ingentes stratorum hostium cumulos occidisse, cum 1uis , Graecae memorant historiae ; quam Deiphobo famam Maro applicat: de in campis remathus f si Lucano crediturJ stetit ordine certo inte-1ig acies: S: nouissimo praelio, quod in Africa cum Hannibale gestum est, nec ni elius instrui aciem, nec acrius potuisse pugnari, ut devictore victus, sic&de victo ilicem victor ipse tonsessus est. Vterque ingens rerum talium aestimator. Quid amisit autem qui veram artis suae gloriam, di bene gestaα rei conscientiam non amisit

BΣllo quati marciuili. R. Nomen hoc a ciui-.

bus tractum 5c tu unus esciuium. Vide er-gb. ne & tu unus sis huic malo fomenta praebentium,ec virili parte culpae non careas. Hic enim est mos; alter alterum inflammat, donec singuli furorem publicum exciverint. Tum demum furor publicus singulos urget , ac praecipItat : nec unquam publicum malum a se incipit; qua nuis accessione auctum totam infecerit. 1iue etiam euerterit ciuitatem : si primam tamen quaeris originem , singulorum in erroribus radicatum est: hoc est autem , quod cauendum moneo, ne tua uoque unus fueris ex his , qui Vel materia , velatu ciuile incendium aluerint. Μulti enim fataciunt, Unde mox querantur quasi ab et ero inflictum vulnus suis manibus factum luponi. Multi iam suo incendio psriere. Quod si tibi nihil eseonscius , pius est dolor, boni ciuis in ea lamitate publica 3 sed quemlbletur innocentia. Humanis

547쪽

s s PETRAS. C. DE RE MEV canina malis, nullum flebilius culpa est; immo quidem,ut quibusdam maximis viris placet, nullum aliud est malum. D. Ciuili vexamur bello. R.

In furore ciuium te sequestrum pacis exhibo si id frustra est,at saltem pro libertate, vel soLus pro iustitia partes fae : quod etsi patriae fortassis inu- silo , at tibi certe laudabile , utriusque rei exemplum, una tibi urbs dabit, Menenium Agrippam,di Portium Catonem hunc nouissimum. L . Implacabile ciuibus bellum est. R.AT. Si ni Iopis in te est ambitalios, increpa, deprecare, obsta. castiga , obsecra, ingere, quibus potes, publicam ruinam, quae priuatas in se continet; tk cum nullius propria videatur,est omnium. Denique hine pietate ,hinc terroribus animos placa. Si nil apud homines proficis , Deum ora. Opta ciuium resipiscentiam. , di salutem patriae, modisque omnibus boni ciuis ossicium imple. D. Bello ciuili resputa in extremo est. φλ. Ne quid vel ciuilibus, vel externis bellis inopinum accidat , ne quis imparatum casus Opprimat, semper hoc unum volue anImo , non homines modo, sed praeter antimos , humana omnia esse mortalia: Zc, ut hominibus, sic urbibus, Minagnis imperiis suos morbas nunc extrinsecus obrepentes , nunc ipsum intra corpus exortos an quibus sunt successiones. di simultates, &discordiae, & bella civi lia, esse omnibus constitiuum terminum ; qui praeteriri non poterit, suum finem cunctis, quae videntur, instare , & si paululum differatur, affuturum tamen. Vbi sunt urbes clarissimae, fuisse sylvas speriimas,&futuras e sse. Stulte,de se sperare vr bem aliquam, quod a me qui regina urbium Romane quiuerit. Hoc interfata li unum,atque urbia interesse, propter innumerabilem, infinitamque

548쪽

Requentiam,& vitae breuitatem,quotidie in oculis sunt. Hae propter raritatem,atque aeuiim longius, vix semel, multis in taculis, &cum stupore cernuntur. Haec te cogitatio firmiorem contra omnes casus, tam publicos , quam priuatos faciet. Haec tibi demum, etsi non amamam, at utcunque tolerabilem viam sternet ad inopiam, ad exilium&ad mortem , docebitque hoc proprium patriae tuae malum, quod omnibus est commune. De Disieordis ait imi D IAL. Lx x Si dis bitia ammo,vita qua fata se natu,

ΑNimi discordia laboro. R. Nullum hoe belia

tum peius, ne ciuile quidem. Illud enim ciuibus inter se hoe homini secum est.ΙIlud inter partes populi in plateis urbium, hoc intus in anima cinterque ipsas partes animae geritur. Itaque cum sit belli quaedam species , quae plus, quam ciuile bellum dicitur,ubi non solum ciues, sed cognati etiam inter se pugnant. quale inter Cet sarem dc Pompeium fuit de quo dictum est: '

3nto hoc bellum iustius nome id vendicat. ubi non pater contra filium , nec frater aduersus fratre, sed homo ipse contra se litigat, quo durante litigio,nulla quiesanimo nulla potest esse secaritas. D. Dii cordat animus & diuqrsisse eum pugnat affectibuM Diuerlitatem illam abi

ce. Vnum velle incipe , tunc composilia erit, immota pax animi; cum distordes affectus, quasi seditiosi ei ues , in unain conuenerint volunta tem . Alioqui, ut contrari j, dc corrupti humores

febrem corporum , sic contrarij affectus febre iu

549쪽

sto PETR ARC. DE RE MED.

pariunt animorum ; quae tanto est periculosior; quanto 5c animus corpore est nobilior: & aeterna . mors terribilior temporali. Vtrobique tamen adhibitum temperamentum , & aequalitas quaedam, ad salutem est via. DO. Pugnat animus, nee quid volit eligit. RHq. Μalum simul, ma- Iique causam stringis: quia nempe non eligit, ideo pugnat. Eligat Sc confestim pugna cessebit.Eligat, dico bonum velle. Nam si malum magis magisque certabitur. Vitia enim inter sese pugnant. Semper virtutum concordia summa est. D. Animus in partes scissus dissidet. RA. Animum in tres partes distinxere philosophi, quarum primam in arce , hoc estin capite locauere , moderatricem vitae humanae, coelestem, serenam semperi Deo proximam; ubi tranquillae , honestaeque voluntates habitant. Duarum reliquarum,alteoram in pectore , ubi irae aestuant, atque impetus. . Alteram subter praecordia, ubi concupiscentiae, atque libidines. Duplex huius pelagi tempestas; quid agendum igitur tibi iit, vides. Fac quod Μenenius ille cuius paulo ante memini. persuasit pictbi ut lubesse patriciis in animum induceret: quo impetrato, urbem scissam in duas ad unitatem,s lubri consilio ,reduxit. Et tu coge , Vel consilio, vel vi partes ignobiles, parere nobilibus; tum demum, &non aliter, animi pacem spera; qua sublata , quid aliud , quam vaga 1emper & proin inpositi inscia se fluctuans , bcineonstans vita ho-lminum est, & coeca prorsus. & misera λ Μulti. Irius Ni hac vita abeunt , quam quid velintciant. B. Fluctuo in consiliis nec quid velim scio: R η. Iam dixi , inultis hoc accidere , non uno aliquo tantum in tempore, sed in omni ita, Ic

usque post vitae finem : dc prosecto ex omnibus,

550쪽

quae dixisti, diruuiisve es . vix hoc malo petu, a- νliquid inuenies. I . Fluctuo Nin diuersi, magor. Μaximum argumentum male se habeatis animi, fluctuatio est: vi enim corpus aegrusaepe thoro voluitur , sic aeger animus conii liis agitatur; de quo vix ulla mihi si es salutis. Parumper abest . quin melius sperein de homine , vitiis pertinaciter inhaerente; qui, si cbnuersus fuerit ad virtutes , in his forsitan constans erit , quam de homine vario , nullisse consiliis applicante. quiti si boni aliquid incoeperit, non consistet, neque perseuerabiti indocilis stare : Sc fleri potest. vide hoc intelligere liceat ζ senecat illud obscurum, quod tota vita es abitur , aliud agentibus; modo enim hoc. modo illud agentes , nunquam idem, semper aliud agere sunt dicendi qMamuis is alios sensus locus ille reripiat. D. Inter varias curas iactor. Quasi inter tum id sa fluctus, vitae

tuae puppis . consi iij inops , 3c magistro destituta

concutitur, naufragio proxima, ni tu illam, dum nondum manu clauus excidit. tuto aliquo,& salubri insistas in portu; iacti , anchoris conquieicas. Prius, quam te animi tempestas oppresserit. μFluc: O propositi incertus. R.A. Hinc prat animae pericula, quae in Rumerabilia, di immeusa sunt, i ple quoque oris habitus prodit, varius, Scin constans, similisque animo, a quo vultus fingitur, ut ait Cicero : . dumque hoc in statu fueris,.

nunc laetus nunc tristis,nunc pauidus nunc seca-xus, minc ceIer, nunc tardus incedes, insigni varietate conspicuus quale aliquid traditur de Lucio Catilina. At ubi te primum coinposueris atque ad unum aliquid dire geris , viavin velle coe-Peiis, quod bonum utique sit, oportet; quoniam natura maloru 1emper varia est,ubi hoc, inquam,