Francisci Petrarchae De remedijs vtriusque fortunae, libri duo

561쪽

enim regum insolentia,ut quod Rex Regum Christus esse dignatus est, dici homines dedignentur.

De Prositione. D I L. L X X x. Prodirias es, quid tum non primus,ct υltimus asto; Pro dirus a Iuda christus o ipse Dii. D O L.

P Roditus sum ab amicis. R.Ηostibus credo: fi

amici enim essent non te proderent. L . A f miliaribus sum proditus.'. Ambiguum nomen, dc familiaris amicus,& familia ris hostis di itui quo periculum maius vita hominum non habet. ι .Proditus sum ab eis quibus ante alios fidebam. . Vix fallitur, qui non fidit. Enimuero quo maior quisque , eo minus potest tuto fidere eoque plus fidere lac ἐluribus est necesse. unde fit, ut cum commune tum vel maxime regium sit prodi neq.Οmmno ullum genus, tam obnoxium huic malo Proditus a suis ut fama estJPriamus. proditus Minos, Nisus, oethes, Agamemnon, Ale Xanderin ante ipsum Darius. Proditi ex nostris, Romulus, Tarquinius Priscus, Servius Tullus, Afriganus minor Magnusque Pompeius, & Iulius Caesar, dc mille alij, vel reges, vel regibus altiores : dc

quid proditos loquor, quasi quaerendi sintZ Quis

autem non proditur , & in paruis quotidie N. iii magnis, nisi cui nullus est penitus , a quo prodi possit 3 Proditus ad extremum Christus mec regum peste terraestrium caelestis ille rex caruit. D. Proditus sum ; magisque meorum fraudibus, quam propriis tangor incommodis.' Pie id qui-dem ac magnifice. Nam & Afri eanus ille cuius Proxime memini , se territum non tam mortis metu, quam insidiaria, aesuis apud Cicerone dicit.

562쪽

Veruntamen neutro nimium tangi debes: quando enim ita iacta sors est ut lucrum. ac perfidia proditoris bona fides,damnumque sit proditi , elige virum malis. D. Proditor me fefellit. R. Plus ille sibi nocuit, quam tibi; te prodidit se perdidit; te pupugit se confodit ; te dum spoliat. se perimit. Tibi enim regnum forte, vel opes sibi animam, famam, conscientiae quietem,contrictumque hominum eripuit. Nil scelestius proditorem it turpius Sol videt; cuius obscoenitas tanta est. Vt &quiar- tificio eius eῆent,execrentur artificem, bc qui car-terorum geriura famam quaerunt, hinus infamiam reformident. D. Proditus sum. R. Proderit forsan, he tam facile iterum prodi possis. Multi ste-pe partus damnis admoniti,magnis occurrere didicerunt. De .amisi Drannide. D IA L. LY X X I. I isdus liber linarν yrannide lib ν;

Curae,iatum, ε stud desertiere Iuum.

TVrannidem amisi. R. Sixtile damnum est,

am i sisse re. num , qtiantis est utilius tyrannidem amisisse ξ Etsi eniin vidi xiJ elim

de rege sine filio loqueremur , pene omnia regna tyrannides fuerint, tempore tamen quaesierunt robur,ac obliuio Re hominum, velum sibi iustitiae texuere; tyrannidis iniustitia simu Lac nouitas odiosa est. D. Tyrannidem deposui. R. . Sarcinam reipub.grauem tibi periculosam, nulli bono utilem damno iam multis, Omnibus odiosam . . D. Tyrannidem exui. R A. Ne sis nudus, indue iustitiam, modestiam, parsimoniam, honestatem, pietatem,clementiam, caritatem, vestes optimas,

563쪽

quibus comparandis , nullo opus est auro, sed sola animi voluntate ; vestes paratas bonis omni-hus; Tyrannis vel incognitas,vel invisas, qui mar- .garitis ac prirpura obuoluti,humanitate interim, ac virtuti bas nudi sunt. D. Ciues mihi irrauni dein extorserunt. R V. Libertatem sibi debitam ire ceperunt , vitam tibi iidem debitam relique- .runt. Tu hanc ciuibus tuis debes,qui tibi praeter odium, nihil debent. Ita pro gratiarum actione, . querimoniam instituis. At iam pridem mos iste percrebruit, ut, qui feeit iniuriam, queratur;quit passus est sileat. D. Longa tyrannide spoliatus sum. R. Seruierunt tibi, quibus forsitan te seruite

dignius fuit; nunc iniuriam longi.& iniusti seruiiij finem voeas,cum iustitiae principi uua,iniustitiae finis sit: ut si maliorum calamitates popul rum unius hominis pauisse licentiam . turpe fuit. pulchrum sit pascere desiisse,deque hoc conque

ri,impudentiae sit extremae. D. Longa tyrannid sum deiectus. R. Sponte descendisses melius. ptime vero non ascendisses. Nunc qualitercu

que descendisse . bonum ideo, quia iussum metiorque coacta iustitia quam voluntaria iniustitia, est. Audite impium tyrannum apud inferos excla

audite Sc me apud se eros exhortantem: Discite, . iustitiam vel coacti. Haec enim te pestiua hic,vtiliaeque mi respuiturnita ibi admonitio utique sera est. Frustra enim discitur,quod fieri amplrus non,

potest. Ponite vero iam tumentes animos , superbumq: & ferox dominandi vota ponite ι etsi non prius; saltem,post tyrannidem amissam , tyranni esse desinite ι & optandi, quod iam assequi non

potestis, fiatm Mite; si non iustitiae , saltem ve-

564쪽

reeundiae, hoc praestate . Vt mutatis moribus, Scnouo habitu mentis assumpto amissione diuitiarum ditiores facti, quantum forturue detrahitur, tantum animis addidisse videamini. Nunquamne igitur aduertistis,ut non solus ille rex regum, Bd dominus dominantium Omnipotem , a quo Omnis potestas est in coelo,&in te Ira, manum mu- neribus suis plenam i&extendit, & retrahit, occultis saepe , iustis semper ex causis : sed temporalis quoque rex regem, TyrannuS tyrannum , Ecgens gentem deiicit, atque pessun iat: an vero

nec prophetam illum querulum audivistis λ Et congregadit inquit, quasi arenam, captiuitatem, Ec ipse de regibus triumphabit, dc tyranni ridicula eius erunt. Coaptare animum fortunae, seu diuinae potius voluntati dc cauete ridiculum, foedumque illud exemplum Dionysi j tyrannorum pes imi qui patria pulsus. in exilio, puerilium literaruise holas tenuisse dicitur, ut quam in ciues non po

terat an pueros tyrannidem exerceret Trux inge

mum, affixumque proposito, honestiq: insciti atque aequi iuris impatiens. D. Turannide amissa valde doleo. I , Quantum doleres iusta possesso nis amissionem qui tam doleas iniusta e quantriin re propria spoliari, qui sic doleas alienis i D. Tyran ni de me deIectum grauiter sero. R. Feres leuius,si causa in libres.Μulti quidem tyrannorum, solo nominis odio .cecideIunt. PlureS tamen certas cadedi caulas habuisse notissim ii ethdc quotidie fit notius. Apud Aristotelem quidem legis in Politicis

quod ,propter V Xorum iniurias, mulis tyrannidesperierunt. Id quoquo modo suactive seu passive acceptum fuerit, Verum erit ; hoc est seu propter iniurias a tyrannis illatas uxoribus alienas seu a li1s illaras ab uxoribus tyrannorum. Primi exem

565쪽

plum habes,non modo tyrannidum sed regnora Troianhscilicet, Sc Romani. Secundi vero, Agide Lacedaemonum tyrannum qui eum ipse sibi subditos spoliasset ad spoliandas eorum Uxores amantissima suam coniugem destinabat ; quae sibi ea tisanon vltima esse potuit, maturandae calamitatis: quan uis hio Aristoteli notus esse nequiverit: qui aetate floruit Alexandri,neque tam longetuus fuit, ut ad huius aetate peruenire potuisse videatur: cutamen eisdem in libris,n6 sine admiratione quadam. Hieronis ac Gelonis nomen inueniam,qui, qualiter sibi noti esse potuerint, attenta ratione temporum,non satis expedio. D. Nec eSo alienis

iniuriosus uxoribus,nec mea uxor alictia: tyrannide tamen excidi. I . Saepe se, nocentissimi innocentes putant : sunt tamen & aliae non minores

causae, praecipitandae tyranidis. In lentia scilicet, quae Iulio Canari apud historieos obiicitur; illa raesertim , quod senatui se honorificentissime a eunti.no assurrexit; quae hodie nec causa quide ulla esset. Crudelitas quoq. quae Μezentiu apud Vertiliu adstippliciu reposcedat. Caium vero Caligulam , dc Nerone, di Domitianu ad supplicium

traxit: dc inuidia, qua maius tormentum non inuenisse Siculos tyxinos, Flaccus ait;neque vestros hodie maius inuenire, res loquitur. Postremb nulla tyrannorum aut maior pestis,aut crebrior, auariti est. Itaque reliquae singulorum, haec est omnium.Reliqus singulos ciues ametunt; hq popula uniuersum. Superbia,& inuidia ipsos inter tyrannos regnant. Crudelitas inter paucos siduit: Αu ritia inter omnes. Quiescit illa nonnunquam, ac

minuitur: haec semper crescit, ac vigilat. Qui praeesse igitur in populis volunt,vitare imprimis hoe Vitia decebi, Mnemq. viiij huius infamia, Omne- Det

566쪽

que suspicionem. Nihil est enim quod odiosum ς

que faciat tyrannum, atque praelidentia ac dominio indignum. Reliqua interdum magnanimitatis,iustitiae sese velo tegunt; hoc unum utilitatem animi miseriamque non exuit; Sc contra communem humani moris errorem , ut nil mi seri iis, nil

vilius auaritia est sic nil quoque miserius ereditur nil vilius, ideoque hoc vitio laborantes. indugnissimi honore & imperio iuclicantur. Indigna n. tur homines illi subiici qui auaritiae ut subiectuq, atque illum alienum in corpus ius habete quc dsuum non habeat in metallum. Velle sibi licia

- tum, aliorum vitam, ne dicam pCcuniam , extoris quere, luam tangere non audenti. Prima quidem

igitur ad securitatem,& quietem via est non modo tyrannidis appetitum , sed omnem regnandi cupidinem abiecisse. Nam quid stultius, quid laboriosius; quidve periculosius quam totius in se unum populi sarcinas transferre, fragilem forsita suis propriis perferendis. Sin eligere meliora; tonuietudo veri hostis ic opinionum peruersitas non permittit; illud est proximum , Aristoteli ei

dogmatis meminisse, ut scilicet,non tyrannu quisse praebeat, sed reipub. curatorem: Introitus. i quit de oblationes oportet videri, colligere dispm rationis gratia , & si aliquando opportunum fuerit, uti ad bellicas opportunitates: Vniuei saliter

autem, exhibere seipsum custodem, Zc camerariu, tanquam communium, non tanquam proprio ru; Ec iterum: praeparare, inquit, Oportet, N. ornate ciuitatem, tanquam procuratorem existentem, non tyrannum: dc rursus; oportet non t Irannum , se a

oeconomum, ec regale videri esse subditis, & non suimet curantem, sed procuratore mediocris vitae

persequi, non excelletias. Ilis quidem horumq. si

L iij

567쪽

sεs PETRARC. DE R EMED. milibus ut Aristoteli placet,& mihi J fit duras,

lior p incipatus. Ita tamen talem videri expedit, ut vere etia talis sit. Simulatio enim, tot sub oculis hominum, quos res tangit, qualibet arte, vel ingenio, longa esse non potest. Vide non igitur, an in parte horum aliqua erraueris , dc queri desine, &mirari: neq; enim tyrannidem his vitiis obnoxia desinere, sed durare mirabile est. Ad summam,& reges, χ tyranni omnes,dc quicunque in potentatu aliquo sunt,debent, si regnare diu volunt,acriter excutere, memoriterque dicta illud Catonis, apud Livium: Auaritia, bc Luxuria omnia magna imperia euerterunt. Α missa tyrannide, priuatae redditus Lim fortunae. '.A. Hostis ciuium eras .factus es conciuis 3 aequam disce ciui Iitatem,& beneficium fortunae humilioris agnosce; cum honestius, cum tutius Inter ciues bonos, quam super omnes ciues,uiuatur. Iam tibi tranquillior rerum

status iam securior vita erit, sine metu sine suspicionibus, sine excubiis, sine ferro , quibus in m uis, quae nam vitae suauitas speranda sit, nescio. . Tyrannide perdita priuatus dego. R. Elige an lamentis acer Dare fortunam malis an aequabilitate lenire. Prosecto enim, si non vulgi strepitum,sed animum ipse tuum,& in silentio, praeteritiq; memoriam interroges,multis te explicitum, atq; elapsuin malis inuenies. Iam tutus vivere, siccusq: iai mori poteris,nec sanguine madidus,nec Veneno. De Perditis Artibvi. D LA L. LXXXII.

VAlidis arcibus spoliatus sum. Adhuet ergo tyrannidis supereram semina, quae,

568쪽

iam tandem amissis arcibus abiecisti. Non est satis, venenosum stipitem praecidisse, ni radicem vulseris, qui artibus fidit, Urannus esse non desiit. D. Montana arce priuatus lum. R.Vbique arces sunt compedes libertatis. At in montibus . nimbi etiam quidam sunt quodammodo , unde vestra superbia in subiectos tonet, ac fulminet: hi, priuari non modo non flebile,sed optandum est. Sunt enitia aliqua ex his etiam, quae bona vulgus appellat, quibus boni quoque, modestique animi teneantur atque ad illicitum Vrgenturn quibus moribus, si obstare, virtutis ope, non valeas, quid ni optanda sit amissio earum rerum qiis iura pariunt motus. D. Arcem fortissimam amisi. κ. Tu fortissimam dicis, fragilem probat euel tus.. Amisisti potius rem usu ineptam, difficilemque custodia rem inutilem tibi, vicinis omnibus Odiosam; iam dormire noctibus incipies. dc dormire alios sines D. Tutissima mihi arx diruta est. Quomodo esset tuta. quae periit, ipse te oriri cogita. Ego autem tibi ostendam muniti utinam irritis. sinamque arcem sine muris sine turribus sine ullo prorius operoso rerum apparatu. Si vis tuto viuere, bene vive; nil virtute securius. Bene autem vivere, non hoc dico silperbe . laute, pompatico, sed iuste, sed sobrie sed modeste. Nullis opus est arcibus, quae non tutum te praestiterint, ted sol licitum, formidabilem ac molestum. Quae est autem haec voluptas metui, nec amariὶ Ati illud Laberi j notissimum non audiiti

hoe ille dixit in Iulium Caesarem: quanto id in alios, illo Ec minores , & formidabilio tes- rectius dici potest: nescio quidem, cur tam multi cupiant

tameri. Nemo enim gratis metuitur, , ua ac me-

569쪽

tuiti &periculo lius uni est multos metuere. quam multis unum. Nonne sitius multo est, quod nullus te metuat, di tu nullum; quam quod te multi metuant & tu multos 3 Segregari enim ista nequeunt temperque metu metus quaeritur. Postis huius dicti cauiam i Illa protectu est, quaIn, oui dius Naso ait: βΗta,quem metμit quisque, perire eupindictum prius est ab Ennio:

sitiem moruunt.

inquit,

Oderuηt:quem quuque odit,periisse expetit. Eras in tua arce metuendus, sed , & metuens, Scquos,inquies. metuebam ZImmo Vero quis non omnes metuet qui metui, coaperiti sed illos imprimis a quibus ipse metuitur. Nam Cicero Ennium secutus : Qui se, inquit, metui volent. a quibus metuentur,eosdem metuant ipsi, necesse est. Saepe idem repeto quia ita seres habet; nec aduertitis in hoc caeci, ut in reliquis, dum supra omnes effeΑitimini,infra omnes estis: quid est timore depressius sic conatus omnis vester in aduersum desinit. D. Arcem mihi carissimam amis. I T. Fac tibi cariorem aliam , quam non' perdes. Circumualla animum piis intentionibus,nonestis vitam actibus , prudentiam,ac fortitudinem ante fores loca; iunitiam,atque modestiam inpropugnaculis; humanitatem, ac mansuetudiis nem undique in muris : spem, fidem, caritatem, arcis in medio: prouidentiam, supremae turris in vertice: bonam famam in circuitu : Dei atque hominum adsit amor , absit metus, dignos cole, Caeteros praeteri, neque cultos, neque offensos. Ita nec te alius, nec tu alium contremisces: Ec ita

domo humili tutius vives, quina in arce vixisti,

hanc.

570쪽

hanc tibi arcem nemo usquam inuadet hane tibi nemo poterit.aut Volet eripere: hac malos in stu porem , bonos in amorem imitand sque studium excitabis. O quam facile erat tranquillam sere- namque vitam agere ni vos eam inquietam acturbidam secissetis: omnia ferme vestram & proximorum in perniciem conquirentes,ad quid enim arces istae. nisi ad vestram simul alienamque modestia im ut neque vos unquam scilicet quiescatis,

di instar aranearum muscas captantium, praetCreuntibus insultetis. Atqui cunctis animantibus lustra sum ciunt , ac nidi : solus homuncio arcem quaerir, quo nullum animal superbius , nullum que timidius. De Senes tite. D I A L. LXXXIII.

SξnRi- Viuere optabas,&vixisse te poenia

tet: an quid aliud rei est D. Senui. R T. Ibas assidue 8c peruenisse te stupes : stupem dum potius nisi quo semper ires, aliquando per- uenires. D. Senui. κI Qujd ni vivendo senueris. Jc eundo processeris An tu aetatem reintrogradam expectabas ut velox,utque instabile, sic dc irremeabile tempus est. D. Velocissime senui. T. Dicebam tibi tempus fugere, lana credere incipis : dici nequit non modo Inter Opiniones hominum diuersor um, sed unius ei undem hominis, quid intersit. Iuvenis ante oculos aetatem habens, Iongissimam opinatur : hanc i-

psam senior a tergo respiciens , videt esse breuissimam. Semper futura prae teritis longiora vad