Francisci Petrarchae De remedijs vtriusque fortunae, libri duo

701쪽

Varum Cremonensem, di Gallum Forti utensem,& Actium Pisaurensem , dc Cassium Parmensem,

& Claudianum Florentinum,&Persium Volate Ianum,& mille alios; Roma retinuit , ac magnaeκ parte humo condidit; Tito Liuio Patauino vix serum velut ad sepulturam patriae restituto; sicut ex diuerso,multos Roma eadem genuit alibi moἔirilros. Orbis terrae. quasi domus angusta est, de ipse quadrangularis, cuius ab retremo ad extre tuum transitus.Et hic vivere illic mori, non pluris est fortibus animis , quam pro Vario usu balneum triclinio , seu brumali a lituum thalamum mutare. Trita est omnibus , maxim. Eque illustri bus, alternatio haec originis, & sepulchri. DP. Scio sic esse , extra patriam tamen incestus mo- rior. R es. Nihilo laetior in ea ipsa quam tuam

dicis patriam, moreris; sed indulgetis fletibus, tanquam sua illis insit delectatio. Quod si animum vulgi erroribus circumuentum, sanct doctaeque simul, ac discretae paupertatis exempla non adiuuant, fortunatioribus agat si quod dole., Regibus , ac Casaribus accidisse monstraue IO iaucumque clarissimis, maximorum ne hominum fortunam sis recusaturus, videro. I . Quia dictura quosve in medium prolatura sis , sentio.

Sed quid opus est verbis doleo extra patriaies mori , mortisque molestiam locus grauat. β.κri Medicam manum horres; video, pergam tamen,

quam feliciter tu videto , mihi verum dixisse ac fideliter monuisse sat fuerit. Alexandrum Pelesa genuit Babylon peremit ; Alexandria conditoris sui nomen ac cinerem custodiuit. Alterum Alexandrum Epiri Regia pauerat, Lircanus amnis obruit. Cyrum Persis Regem tulerat, Scy-truucum talu Marciun Crassiim, magnum.

702쪽

V .R' IV S RUFO Rιτ LIB. II. que Pompeium Roma, & Romanum imperium omne suspexerat, quae vivorum magnitudinem tolerasset , virque mortuorum s si sors sineret J suffectura cineribus. Sed alterum trans Euphratem tellus pressit Assyria. Alterum AEgyptiaci gurgitis unda contoriit. Catoni huic ultims

Roma principium, ac nomen ,finem, cognomenque dedit Ut1ca. Cornelios Scipiones Roma pro

'genuit nobilissima, bc Reipubli. saluberrima geria

minae, quibus seruanda saepe esset , & ornanda,

hos sic tua sors distribuit,ut duo hi, qui dicuntur

magni, Hispania tellure obruti, Superior Afri eanus Linterni, Nasica Pergami, Lentulus intra Si ciliam, seiunctis habitent sepulchris. Soli ex hoc. numero Asiaticus atque Africanus minor Romae taeeant, melius quolibet in exilio iacturi. Ille ςarcer: multatus, hic morte. Sic persaepe , v-bique melius vivas , melius moriare , quam in patria. Nusquam durius iaceas, quam domi, tres Det ij, et ti duos tantum fama celebret,extra patriam ammosissime ceciderunt. Cum Latinis pugnans pater, cum Hetruscis filius. addidit Cii ero , dccum Pyrrho nepos : quid nunc exiordine occurrentes eximios duces sequar, omnes Romae genitos , sed extinctos alibiὶ Attilium Regulum pro seruanda patria simul, atque hosti fide,quo crudelius, eo gloriosius -γriente m. vi dit Africa , & sequenti bello, Gaium Flaminium Cortona , remitium Paulum Cumae. Claudium Marcellum Venusia,Tiberium Gracchum Luca-.nia procumbencem vidit. Nulli horum Romae mori contigit, tuae spes ingentes imperij Romani. in ipso aetatis flore succisae , Drusus , Ec Μarcellinus. Et ambo in patriam reuersi , ambo tamen

Mocul a patria , ille in Geratastia obiit., hic in

703쪽

Baione. Quid nunc tu ne Tarquinio superbiorymne potentior sylla es ὶ Atqui ille Cumis exul hie dominus Puteolis expirauit. Quid minores loquorὶ Augustus Caesar pater patriae . extra patriam obiit apud Campaniae Nolam. Tiberius dispar moribus imperio par,apud Campaniae Misenum. Vespasianus , ae Titus optimi principes, o patre, Et fili um decebat, una 6c eadem villa. quamuis

prope ,extra urbem tamen obiere: at Traianus inoeeidente natus in Oriente defunctus eae Septumius Seuerus in Africa humilem habuit origine, Romae superbum imperium , Eboraci antem in Britannia sepulturam. Theodosium in Hispaniis ortum, defunctumque Mediolani, Constantinopolis aecepit, quae iam prius aliunde editum sui nominis possidebat authorem. Quid de aliis di- tame Lycrergum Sparta profugum, C reta 1hscepit. Eadem Creta Saturnum rege, pulsum a filio abeuntem vidit ; Italis finibus abditum, humatumque audivit. Africae lumen. Annibalem tegit urna Bithinica. Thesea Themistoclem, ac Solone,tres Atheniensiu coronas, sic fortuna dispersit,ut priumum Syria,secundum Persis, tertium Cyprus sepeliret. Imparia talis cadaueribus sepulchra 3 dies me deficiet singulis immorantem;neque historiis obruere proposui,sed monere. I Teneo:sed hos

omnes & quoscunque alios potes,extra patriam . defunctos fateor sed volentes nego, dolentesque

arbitror. R. Vnde hoc tibi,nisi quod stulti omnes,lecundum se alios aestimanimeque quod sibi difficile est cuiquam possibile suspicari possunt Et fortasse illi veteri potius prouerbio praebuisti au-min: Bonum est peregre vivere,inori mal iura umVtrunque potius bonum sit modo bene fiant Ion- Sanimiter , atque honeItei malum utrunque, si

704쪽

male si flebiliter atque ignaue dicam quod mireris, quodque prouerbio penitus sit aduersum: sipua locorum querimonia iusta est , hanc ego facilis viventi permiserim,ouius Helique forsan in tersit, quam morienti , cui omnis loci cura superuacua est iam locis omnibus abituro. D. Tangis a nimum adhuc tamen in patria mori mallem. Voluntas humana, nisi virtus, ac sapientia illam firmet .per se ipsam indomita. dc effrenis est. Quid sialtius attendas, totum hoc ad te nihil pertineret fatebere:quando neque hic ampliars esse potes neque osssibus tuis superesse sensus aliquis, quodis. cernant, ubi durius, aut mollius cubent: neque, quo tendis,aliunde facilius peruenisses, aut bre-uius. Eleganter Ana agoras peregre morient an in patriam referri vellet, amicis interrogantibus: . Nihil necesse eminquit:&adiecit causam : Vndi . oue enim ad inferos tantundem Viae est: quod responsum non minus conuenit ad coelum ascensurio quam casuris ad Inferos. D. Vtinam domi moareres. ' si illic esses λrsan alibi esse optares:sic e nim hahe,ic quod vivens debueras,disee vel moriens: perdifficile est vobis o mortales, morem gerere,delicati,dc queruli, quibus, quod habetis ordi ne vilissimum eii semper & solum id optatis quo, caretis. D. os domi morerer. ' .Multa ibi forsitan videres, quae mortem tibi efficerentgrauiorem:vnde ideo te semotum credC, Vt reiectis curi. xis omnibus, Deum selum, ata

705쪽

' De Morte is peccatis. D I A L. CX X V I. I tu male decedit,vitam eyrti crimine n ir; orandus Deus est, et be= e posse mori.

nee fortunae sed tua propria culi aest. D. In peccatis morior. 'A. Prim lim. Peccare quis te compulit;deinde quis vetuit commissa dilueria postrem b,quis nunc etiam seram Iicet, poenitentiam impedit 3 usque ad extremum spirmam liber est animus. D. Peccata mea morieris mecum fero. t. Cave, ne illacias:venenosum mortiferumque viaticum depone,dum vacat dumque est, qui Illud tollat ac deleat,viscliptum est, proiiciatque post tergum suum in profundum maris , dc quantum distat ortus ab Occidente, longe faciat abs te, hanc tu horam ne neglexeris. quae semel elapsa, noreddi it,quo licet horis omnibus sit commune, ut eant Φmper, nunquam redeant. In Vna tamen omissum hora in altera forsan restaurari datum sit. At extremae horae negligentia prorsus irreparabietis est. Itaque, quod in arcanis animae disputationibus inucntum ferunt, vitae huius errores, qua si leues quida lapsusAn plano sunt,unde facile possis a Sugere. At Ieccatum mortis gravi', Sc ex alto, pretemptoque umillimum est ruinae,unde facultas multa 1itrriurgendisti uic tanto discrimini,cui posthac nunquam saccurrere valeas , nunc occurre, duin vales, S memento,non modo quid vestri dicant sed quid Cicero. qui de morientibus in diuinatione tua .disputans:Tu vel maximε,inquit Ia di stude:eos nainque qui secus, quam decu It,ViXe- Manile ccatorum suorum maxime poeni tet. Quia a 2-

706쪽

testὶ Fiat modo,quod dicitur poeniteatque,vel se-xb:anceps,fateor,ac periculo la dilatio.&quq plu rimos fallit, qui purgatione animae, quae festina nimis esse non potest. scientes, volentesque procrastinant &in finem trahunt, quo tempore et rcuntienti, dc arctati, viciniaque mortis attoniti, nihil de conceptis expediunt. De quo, quoniam multa dicuntur a vestris, haud impertinens est audire, uuid hic quoque Vergilius, Zc ipse testis externus, dicat ; quibus verbis hanc desidiam, neglectam i. confessionem notet, ex illius ore mirabile; ubi aliud inferos iudicem illum facit iustitia,& aequita th notissimum qui, ut ipse ait, castigatqκeμM que dolosubigitque fateri, tuae quis apad superorfuris latatAs man1,ostulit inseram commis praemia mpi tra . sed quamuis hoc periculosum adeo sit, nihil tamen desperatione periculosius, nihil peius vestrae salutis hostis inuenit.Caetera enim suis cuncta remediis leniuntur,hoc malorum maximum. atque limum , abeuntem .ubi animam oppresierit; mullus iam remedio locus est : huic emo, eum semper , tum in sine vehementius obsistendum est; quod& tune urgere acrius solet, & iam nihil est reliqui,quo salutis consilia cunctando reiicias, neque vero te hinc metus arceat , nec te pudor, dolorque dilationis impediant i peius est nunquam, quam ad Vesperam expergisci; & omnino quicquid male differtur, peius omittitur. D. Μoaxiora osque ulla spe . . . Μaleais;immo vero spem proiectam recipe, 8c admotam pectori, totis animae vinis amplectere,stringe,conserua. D magnum est peccatum meum valde. Nullum i . - V u

707쪽

etto PETRARC. DE RE ME D.

Iam magnum peccatum hominis esse potest,quin multo maior misericordia Dei sit. D. Quis poterit tot peccata dimittere λ'. Et quis, putas, nisi ille de quo sui hostes admirantes litigabant, Sc quaerebat:

Quis est hic qui etiam peccata dimittit3 D. Quis

tantorum veniam merebitur peccatorum 3 R. Nullus fortasse merebitur aut meritus fuit; multis tamen data est gratis. dc dabitur.modo sit, qui illam

fideliter ac reuerenter imploret. Nullam quidem esse remissione in criminum ingentium persuadere aliqui uel perhibent, Constantino Principi voluerunt. At id falsum esse non modo apud vestros constat, apud quos remissio peccatorum per baptissimum per poenitentiam nota est: sed apud paganos etiam fama fuit falsa licet: quorum morbis ideo inem care erat medicina, quod eis nondum medicus cadestis aduenerat. Proinde, nisi mundaria peccato animus, cdeleri posset iniquitas si ustra id toties peccator ille primum maximus, postmodum vir sanctissimus precaretur. D. Peccati conscientia spem praecidit. Peccati memoria poenia tentiam de dolorem animo afferre debet, non utique spem auferre. Sed vos omni ex parte fallimini in peccato feruidi.post peccatum gelidi. Peccandoquidem exultatis, memorando autem desperatis. Multi passim peccant, sub spe veniae. Contra vero multi cum peccauerint, veniam desperant. Et V rique errant. Nam de illis ab initio spem

da innosam pellerem his in finem salutiferam spe

tenere. consilium erat. D. Grauem culpis mors

praecipitat: quid agam Θ' Qvjd, nisi quod egisseia in pridem decuit. ut infaustam sarcinam festinanter abiicias qua leuatus,ibis plane, non praecipitabere. Ibi' non curuus, non ritubans: sed erectus, tert0, acuabili vestigio, dc spe bona. Age ergo.

. disse.

708쪽

differas, neu dissidas test,qui exoratus.ab humeris illam tuis transferat,qui grauiora iam transtulit, cui nil graue nil dissicile est .Et quamuis pigra dilatio excusatione careat. laude tamen non caret emendatio. vel dilata: satius est sero, quam nunquam resipiscere. Confortare, respira. Multos a limine tartari paucae piae lachrymulae reuocarunt.

Stat dexter ad lectuli tui caput qui non solum infecto illi. se mundare velle respondit, sed quadriduom iam foetenti, ut iurgeret, imperauiti teque etiam nune expectat, ut mundari Velis,ac surgere. Non minus ipse hodie. quam tunc pius: nec solitori inus potens. Adhuc quo in statu mori velis, in te est. Adhuc sine peccatis mori potes, non quod peccata non fuerint sed non erunt. Et si enim in praeteritis nullum ius, nisi obliuionis , habere Deum. Plinius Secundus existimet; habet tamen, quod ille vir curiosissimus non vidit, ius etiam abolitionis. Itaque facta licet infecta esse non possint ex facto tamen oriens peccat upi sic deleri potest ut iam amplius non sit, ita, ut sicut seriptum est , quaeratur peccatum . 8 non inueniatur . non quod se peccati vinculis absoluere,potenti et sit humanae: sed quia piae hominum voluntati, contritoque cordi,diuinum nunquam desit auxilium. De M oriente sollicito, quid depatrimoniς,ae liberis 'turum p. DIAL. CXXVII. NiIusillieitent moriantem commodarer m

D O L.

Vid de pallimonio sperem, quid de libearist Riae. Et patrimonius dominos iiivo

709쪽

in PETRARC. DE REMED. Diet,lc liberis sua sors erit. D Quid de tantis di.

uitiis fiet 3 f .f. Ne dubita, ne haeredi nimiae videantur; nunquam tantae erunt, quin aliquid desit : dc his tamen illa viderit, quae res Vestras,has. que tam dilectas opes, huc illuc iaculatura, contorquet. D. Quid facient filii Z R A terreno patre desertos, in suam curam caelestis pater accipiet, non relicturus, Ut tu, neque Orphanos facturus: ille eos nutriet, Sc docebit a iuuentute eorum, modo dociles se praebeant, Scusque in senectam, &senium, usque ad mortem, de sepulchrum non destituet. Spes nascentis hominis Deus est, non genitor , quamuis diues, quamuis

ille Rex iit. Non est aedi sicandum in arena, sed in petra. omnis spes de homine breuis, Sc eaduca est. Filii igitur tua spe delufi, ponent in Deo

spem suam,&cantabunt cum David. Pater meu S, di mater mea dereliquerunt me e dominus autem assumpsit me. Μ ultorum indolem filiorum , dc virtutum semen mentibus insitum , pa aentum blanditiae extinxerunt, sicut ex aduerso, molliciem saepe distussit orbitas, ac paupeItaS. D. Quo deuenient opes ξ . Vnde Venerunt, Te- uertentur: hoc est, ad fortunae manus. Inde rursus ad alios, atque alios abiturae, apud neminem diu mansurae. Vagae sunt enim et stare nesciunt. Neque sine mysterio, rotundam num i formam

opinati sunt quod volubilitatis indicium esse di-Xerunt quidam stacete non inficior J sed non

minus triangularis, aut quadra volubilis haberetur:quod attinet ad diuitiarum fluxum: quarum natura est labi assidue, ac volui: Odisse unius seras arculae, crebris , ac variis possessoribus delectarit sue ut rubiginem motu vitent . sive ut fallant

circuitione , quia plurimos, siue ut cum dominis

710쪽

minis suis de instabilitate contendant: hanc tu

igitur moriens , vel viuenti, si1peruacuam cur pone: quin si locuples morcris, agnosce fortinaetidem raram, vique ad exitum e vita, diuitiasque iam tibi non necessarias, aliis linque. At si gauper, expeditus proficiscere: seu ingentes, seu exi guae, seu nullae opes tibi fuerint, modicum ad te olim, post hac vero nil ad te pertinet, nisi quisdinopem visisse securius , quando laboriois haeci vitae .vel praesidia, vel tormenta mortem quoquesbllicitant. DOL. Quia erit de filiisὶ I c.' . Erit, v-bi vivat tuum nomen, si sint boni. Si qua ea con-sblatio mortis est. non totus interiisse videberis; ut illorum vultibus, inque actibus te sibi redditum amici credent,& gaudebunt. At si mali est cur cupide deseras , quos corrigere nequiuisti; .dccorrigendos , ac domandos mundo tradas , ac fortunae meve illos moriens iuspires,qui te mori segnius iuspirant. dc fors o iis mortuum suspirabunt. IDOL. Q jd de opibusὶ Times, Iae a te dimissae, non sint dominos reperturae Z EXpectantur, optantur , aestimantur , neque tam de contem pria , quam de certamine metuendum:

proinde iam nune hae diuitiae suae e se definenis cuius autem sint faturae, quid filios aspicis: sciri autem non potest quidem, nec oportet ; sat est scire tuas fuisse : si fuerint tuae , & non potius

illius rerum dominae , transeuntium atquc mor

talium, quae fortuna dicitur , sed sic t .ias dico,

hoc est, tibi ad breue tempus Obsecutas ; iam Veiaro tempus est abeundi, cedendique aliis ; sine

Illis parumper obsequantur , & vicissitudinem suam seruent: nisi ambitiose mori s dc quod stulti qaidam fecered tua tecum tumulo vn inferri