Francisci Petrarchae De remedijs vtriusque fortunae, libri duo

691쪽

iis operibus obiere .paucis in hac breui vita cori tigit, ut concepta, seu iam incoepta perficerent. Tu vero, quoniam communi hominum more, has te in angustias impegisti , nec praeterita retractari possunt unam hanc emergendi viam arripe , non ut ad multa interrupta fiebiliter , inutiliterque respicias, sed ut viriliter,quod unum restat,expedias, bene mori. De Morte VP e.ra. DIA L. cxx I. Unicuique moum moriendi sata dederις Et bene qui υιxit,non male obire ροι. q. D O L.

SEd violenta morte pereo. R. si nolens mois

reris . violenta mors est : at si volens, nulla. D.Per vim morior. quidem vitae vis

affertur, quid interest, febris. an gladius,dum liberὸ egrediare quid refert,an ergastuli tui fores

sponte,pateant,an frangantur. D. vi morior. Multae lunt species mortis, sed mors una, quae an violenta sit,an non,morientis arbitrium est ;vim vis maior superat,eonsensus extinguit. Sapiens se instructus est, ut quibus non potest obstare, consentiat: quid tu, inquies, Pereiassori meo,ut con sentiam,iubes quidam non consenserunt modo, sed gratias egerunt: inuentu i est, qui pureus&xum sitorum ignorantiam excusaret , dc supre ino illius anhelitu veniam precaretur. Neque ego te cruento consentire carnitiei, iubeo, sed inuitae

sorti; cui,qui non sponte paruerit,ut parebit. D. Morior hostili manu. R. Quid tu igitur, amiel manu mori possie,credideras e quando id tibi, nisi ab ignorante contingeret DC. Hostili dextra

Pereo. R. . Hostiles evadis manus. Ille,dum irae

inae obsequitur, libertati tuae consulit, potestati sua

692쪽

suae detrahit nilque amplius in te potest. Satius est sub iniusto hoste procumbere quam sub iusto rege. Illic enim occisoris est crimen, hic occisi. Hostili ferior manu. R. QMd tua magis inter est qua dextera, quam quo gladio feriare Non de manu , sed de vulnere quaeritur e quantiis Ac Pompeius manu Caesaris ferri pro mortis solario

videatur apud Lucanum, optare , dc apud Statiu, Capaneus Ipse um;apud Vergilium, Mneas Lausum Camilla Oraiithum,quod illorum manu ociscidantur, consolentur. D. Ferro morior. DCommunis tibi cum maximis fortuna, cumque optimis viris: bona pars eorum, quos vel praesens viata felicissimos habuit, vel aeterna sanctissi in ostia bet gladio perire; quos fi numerem,non breviloqui monitori, sed longi opus erit historiel. Do. Gladio pereo. F Alij aliter,quidam laqueo quidam lapsu, quidam unguibus leonis aut apri dentibus,multis ferri copia defuit dum optarent gla-dIo perire. D. Ferro serior. R. Quid scis,an maiori exitio subtraharis quodque missrriinum censes, grauioris miseriae niga lit 3 dixi supra, ut Plotinum , alterum a Platone philosopniae decus, pestilenst lepra percussit. Id non dixi ut alterum ab Nonae ro poeticae Graiae lumen. Euripidem,canes 'morsibus lacerarunt: Lucretius vestrorum vatum pruno proximus cui tam multa Vergilium auferre non puduit,amatorio poculo accepto,in mor bum , rabiesnque compulsus. gladio ad polliniamum pro remedio usus est. Herodes rex Iudaeae, am foedo morborum agmine circumuentris interiit: ut compendiosior ferri mors inuidiosa ubi esse potuerit, utque auguror, fuerit. Romanus princeps Adrianus morbi taedio victus lim patientiam doloris ferro abrumpere si licuissctio.

693쪽

ma es toto se tentes corpore a Uures alium, exi, bdisse narrantur. snter tam multa ludibria huma ni corporis, si electio tribuatur , quis imbecillis adeo ut non ferrum ambiati D. Ignibus periti iaε, Quidam animae vim, naturamque igneam aestimantes id facillimum mortis genus opinati sunt. D. Flammis absumor. ' f. Vermibus ereptum corpusculum,non putrescet. D. Fluctibus obruor. R. Piscibus coaluiuium,bustum tibi amplam nobile nitidum. Et quid refert corpus ter renum ,terrae reddas an pelago D. In freto morior - . Ge. Non ubi, sed qualiter moriaris ad rem pertinet; ubique bene mori licet, Ubique male. Non in loco. sed in animo est, quod felicem mortem facit aut miseram. D. In mari pereo. RAT. Persuasum multis scio , in mari misertim mori, quod aethereus atque ardens spiritus , suo con- . trario videatur opprimi. Sed,ut dixi mihil locus ad misseriam animus totum. Itaque de hac re,nautae nescio cuius responsionem probo; querit cum

auidam interrogasset, ubi nam pater eius obii L.

t,in mari inquit. Cumque idem ille de auo. 8e proauo, atqui atauo nominatim quaesiuisset, ex

ordine, responsiimque ille idem de singulis accetisset, intulit: Et nunquid tu inquit mare ingre i non times Respondit, Nauta dissimulati si dei ivbi nam tuus obiit pater Suo ait in lectuloiubi

avus. inqriit M is ait,&proauus .es maiores mei omnes. suis inlectulis obiere. Tunc nauta; Nonitu,inquit tuum non times in lectulum a Deridere Eleganter quidem,aliquantoque plus,quam

nautice. De morte igitur,natura Viderit, quae inortales seeit ;,at de genere mortis, de Isco. de tem- Pore , viderit fortuna. DOL. 'Neneno morior.

694쪽

'. Comites tibi illustres pridem dum de hoc uno ageretur,exposui. Regia quidem mors est gladius sed venenum magis. Et ad summam .ridiculum valde est, ubi de morte decreueris, de instrumentis esse anxium. De Morte Ignominiosa. D I A L. c XXII. Si meruit celus infamMe morte perire, Aequo animo qmbers, s Die,salMus eris. DOL.

SLd ignominiosa mors est. ' Μortem igno

miniosa an facit, non genus, aut qualitas sed causa supplici j. D. Ignominiose morior. R. Nemo bonus male moritur; Nemo malus bene : honestam mortem, non funeralia non ministri non purpurae faciunt exuuiae;non inversi clypei atque enses. k flens dominum familia Sc vulgi clamor ac lamenta.& moerore uxor in 11gnis, Mpietate filius , & deiecta ceruice, ante seretrum, 'migro indutus 3 ac lachrymis grandibus humeri φ, di non postremo funereus laudator homo,& ima

fines aureae diuitis sepulchri , defunctique tituus, victurus in marmore, donec sua quoque flicet seraJ lapidibus mors sit; sed virtus dictarum meritis viri nomen,non vulgaris egens aurae, sed suapte eminens maiestate quod non praeceps. 6cccecus fauor hominum , sed rerum series, de innocens VIta pepererit, atque usque ad mortem veritatis N in uitiae suscepta defensio. Interque medias mortis minas imperterritus. atque infra eius animus ac generosa fiducia. Contra his decoribus honestam mortem , quis ignominiae, quaeso , locus est ut quomodo turpiter mori

L potest . qui sic moritur Servilem in modum virgas adhide, & tonores, di laqueos, & secures,

695쪽

fige cruces, & rotarum radios attolle, di quadrigas in diuersum age lacera huc, & illuc membra rapturas;adde ignes.& craticulas prunis impositas atque oleo vasa struentia, & ferarum demes fame armatos, adde uncos,& gaemonias ac tracta

per vicos laniata cadauera , oc quicquid iniuriae, atque opprobri j , seu Vivum, 1e uexanime corpusculum pati potest;dura mors fortasse videbitur,

ignominiosa certe non fuerit. Imo Vero non nunquam eo clarior quo durior. Itaque apparatus

hic exterior. N tumultus, & tubae, & carnificum truces v ultus,& irati vox tyranni,nihil prorsus ad Min;intra teipsum te reflecte,ibi te quaere;atque excita. Omuibusque,quae supersunt,animi virib. ad extremos casus accingere;aures ab inuisis strepitu,a supplici j pompa oculos auerte, tacitusque

totam animam recollige,atque hortare, resque i-Psas examina, non umbras rerum. Tu si mortem ipsam, rectis oculis, spectare audes, nec ferrum. Puto, nec restim,nec liuentes calices,nec stillantes

carnifices horrebis: vanum est enim ipsum hoste

elim contempseris,eius faleras aut signa metue-xe. D. Ignominiosa morte damnatus sum. R. Saeph

actor,seu delator infamis.& obscoeni testes Scob scurus iudex; reus autem ipse clarissimus: sepe u nobilis vulgo mors, nobilis Vero , gloriosusque, qui moritur. Iam, ut sileam reliquos, quod denimis multi,& multo impares sunt; quae usquam ignominiosior mors, quam crucis: in qua pependit eximium illud. 3c praenitidum coeli decus, ac terra; ne tale aliquid ignominiosum sibi censeat vIIa sors hominis. Et quonia summo nihil est altius in hoc desino. omne genus mortis honestare potest latus, virtutem nulla mors inquinat.

696쪽

artis tenMy r metam nescimus,ct horam, P Ad umaea mortia nos praeparare decer.

DOL. T repente nimis morior. R.Paulo anteare eolo, senuisse te dicebas.Μiror quam -- do repentina mors seni est; qui, nisi, noddica delirat, sed insanit; semper ante ocuIos mo tem habet.Namque cum o nani aetati salubriter sit consultam,ut omnem diem sibi ultimum credat, hoc amplius rite ςonsulitur senectuti, ut omnε horam sibi putet extremam, neque illud modo non audiat,quod est apud Tullium, nemo tam senex, qui se annum non putet vivere. Sed ne id quide, quod Seneca ait diem.' D. Subito morior. I. Quid hie dicam, nisi ut repeta, quod ille olim summus hominum nec minor ingenio, quam Drtuna, uno, ne integro quidem,ante suu obitum die, quasi is Verum,experientiae vicinitatem praesagiens, du de hoe ageret, repentina .atque improuisam mortem commodissimam iudicauit; quod iudieium ab ea videbitur religione dissentiens,quae ab hae morte Iiberari flexis genibus, Deum orat: neq; ego hane sententiam,vbi sit Iibertas, amplector; aliud tibi nempe cogitandum est; neque vero hanc optabia Iem,sed,ubi fit,tolerabilem mortem dico. Siquidem sapienti, Quique eminus cuncta praeuiderit, inopinum nihil accidere posse , non ambigitur. Vnde fit, timprouisa mors non sit,cuius prouuda vita fuit.Nam quo pacto rerum maxima ne stigat. qui parua, qui minima etiam librare sit soli tus numanis aute in rebus,quid mihi maius mor

697쪽

me morior. R. Impraemedi tata modo non sit mors,

quo velocior eoncilior: suppliciu enim Γ si quod estJutique breue est, sonsumque ipsum celeritate

praeueniens,& morti detrahitur, quod est inmo te durissimum, metus mortis. N De Mesrotante extra nauiam. D IA L. c x ac Iδape silum natate miser silietus extra, Aurotat quam si viveret in parria. DOL. Liena in patria aegroto. R. Quid refert, . ius sit patria;aegritudo utique tua est. D . dis me; ego extra patriam aegroto. I . Qui extra unam patriam est, intra aliam sit. Oporter; extra omnem patriam nec egrotare mee sanus esse quisquam potest. DO. Druerticula verborum quaeris. Extra meam patriam aegroto. R. . Unum hoε bonum huic inest malo. Nemo grabatulam tuum premet. Non importuna uxor aut filius sui uterque sollicitus,negi igens tui. Quoties putas viro uxor, patri filius , fratri frater. in ultimis labo ranti, puluinar iniecerint.bc mori adiuuerint quis alienigenae vetuissenti Saepe ibi maior est caritas, ubi minor creditur. Certe nullus astantium moriabo tuo gaudebit nullus tibi mortem optabit; quς-ris ea uiam Nullus haereditatem tuam expectabit;

omne in facinus spes de cupiditas impellunt lixe tranquillitas non facile tibi in patria contigisset.' Multi stratuni ei reunsisterent sub ossicii specie suneri inhiantes; quae cogitatio. aegrCta Rii aegritudo nisi falli orbaltera est. . Obsellam hinc lupis, hinc vulturibus se cernenti , iam cadauer mente captatibus. D. Extra patriam qgroto. q. Quid scis, 'forsitan minc in patriam redis. Rectum, di bre-ν te

698쪽

me iter in patriam est mori.WExtra patriam aegeL Rin. R. o superuacuae semper 3c inanes hominum querelae. Quasi vero ardentior extra patriam se-bris,aut dimor sit sodagra. . Μalum hoc omne, ruod videtur, voluntarium est, atque in Vestra potum potestate, ut petas aliae, quascunque talia animis inuexit opInio.

De Morte extrapatriam. DIA L. cxxx sapa solum natate mori felicius extra contigit agratis,quam periis domi. DO L.

MOxior extra patrios fines. q. An peregrino id acciditi an exuli 3 Iam seu te in his terris visendi dicendique studium, seu religiosa deuotio detinebat .ec gaudendum quod laonesto te mors reponit in actu I seu iusta sentem Ia, dic ferendum non modo fortiter sed libenter. Nullo enim melius modo iniusti laetus hominis, uua iusti supplici j spontanea ac tranquilla perpetuo ne diluitur. Sin potentioris iniuria nequa id ta- me niuebdolendum, sed satis furarbitrorJde exi Iio disputatum est. D. Extra patriam morior. Dieebam modo hoc est in patriam redire,

nullus rectior trames erat, nullus breuior. An tibi Eudemus ille Cyprius,familiaris Aristotelis εmemoria lapsus est de quo de Aristoteles idem scribit. dc Cicero. Qiij cum graui ter in Thessali aegrotaret,Vidit insomniis, se quam primum aegri tuli ne liberandum. 3c post quinquennium in patriam reuersurum. Tyrannu vero verbis illius ubi tuc erat, Alexandrsi Phςreu illico peritur si . Cum--e ipse paucis post die b.insperatae redditus seli theria tyranuli . cosnatis esset occisus .atq.ita ea

699쪽

per omnia visionem ratus , promisso tempore reditum in patriam expectaret , quinti anni ad sinem, pugnans Syracusis, Occubuit; eoque illummodo in patriam suam rediisseramniorum interpretes dixere. nequa penitus pars si innij falsa eΙ-ser Ego. quid de somniis lenthrem , dixi alibi: De hoc in patriam reditu, quid occurretrit, modo dixerim. D. Extra patriam mori cogor. 'Dixi, dum de exilio loqueremur , & Iepeto : aut nemo extra patriam moritur,aut omnes. Doctis quidem viris

placuit, omnem mundi plagam patriam esse, &praesertim forti animo, quem non huius , aut illius partis amor astrinxerit. Aliis e uim tantum, ubi bene esset; contra, nullam hic esse homini patriam . quibusdam visum, illa communis, haec altior philosophia est. D. Morior procul a patria, in qua intus sum. Vbi moreris, illa demum verior patria tua est. IlIate diutius posside-hit. nee vagari sinet,&proprium, perpetuumque incolam, sinu amplexa, constringet e disce hane terram pati, quae te ortum alibi,transformabit in se. D. Procul a patria mors me m net, & sepulchrum. Et caelestes illi diuinaque homines, csios una aetas , & eadem media mundi parte genuerat. toto orbe dispersi sunt mortibus ae sepulehris. Illum Ephesis, illum Syria illum Peasis illa habet Armenia, illum AEthiopes illum Indi illuAchaia, illos Roma,illum ultima scruat Hispania:

quosdam tamen ex his . loco mortis,ablatos esse, nune in Italicis urbibus fama est, qua terreni erat;

pars quidem aetherea pridem , haud dubie caelum

tenet. D. Extra patriam mori oportet. v. Quid secundi ordinis viros loquar λ Illum Stridoni Bethleem prius. & post Roma ; illum Gallia Pannomae, atque illum Athenio abstulit Parisius; hune

700쪽

' Graeciae atque nunc Hispaniae rapuit Roma-hune: Mediolanum Romae viuum, hunc defunctum Aial fricae Sardinia, mox Sardiniae Ticinum, occidentis duo lucida sydera, squa meritis,iuncta animis, vieina corporibus; qui iunt, de quibus loquor, intelligis ; atque ideo multa festinans transeo. Sed ne terti j ordinis exemplum desit. Illum Palestinae Cyprus tulit. Illum Nursiae Campania,

hos Hispaniae Italia, illum quidem Bononia. hune

Patauium. D. Intelligo plane singula. Sed adhue inuitus procul a patria morior. R '. Et eLxulant eausam rei huius intelligo, quod scilicet salictissimis spi ritibus. caeloque semper haerentibus, nulla iam terrenae patriae cura esset, quae nondum tibi

deposita sed mihi crede J si caelo inhias , deponenda est. Attingam tamen de hinc alios virtutis micos, coeli memores, nondum tamen caeli studio terrae oblitos. Samii ossa Pythagorae Meta-poRtus texit: Ciceronem Arpini ortum, Romae

altum, Caietae sinus exanimem vidit: Plinium quem insantem lauit Athesis, grandaevum vestui cinis extinxit: Vergilium mundo dedit Mania tua. Brundusium siue ut alii perhibentJ Tare tum rapuit. nunc Neapolis tenet: ouidium Sulmo compegit, Ponticum soluit exilium: Tereniat i urii Comicum,ut fama est. Carthago genuit iRonia docuit.Areliadia sepeliuit: Flaccum Horati Apulia : Ennium Calabria r Statium prouincia Narbonensis: Ausonium Uaseoniae tres Annaeos, siue s vi alii voluntJ quatuor, duos Seneca, idelicet, Gallionem & Lucanum misit Corduba ; Sehos omnes. ω Plautum Arpinatem. dc Lucilium Aruncum.& Pacuvium Brundusinum, B: Iuuenaialam Aquinatem, Zc Propertium umbrum.& Vaia

Ietium Amiatem, α Catullum Veronensem. δο