Gulielmi Sossi de vita Henrici magni libri 4

281쪽

- DE VI ΤA JHEN R. M. lo prouidentia maiestatis ereptum. at merito , bonus enim miles non

adiutus in periculis, denuo non periclitabitur. haec inuicem subditi de Principe verba, si vera, funesta sunt: fugi secutus Principem. cuiusdam simile, fronte mea talos eius & calcem protexi. sed de Regis , Bironi j-que dictis nil assirmare velim; si quidem incondita &insana multa sertscribitque vulgus. rumor fuit maxime incendisse Bironium ad iram vindictamque, quod de gestis stre-Duorum locutus Princeps , ac de Buronio patre orto sermone a commodum obiisse partim utilem ministrum, palam dixisset. ut olim Germanici praeclara facta pro superuacuis Tiberius eleuauit. ira inquirit versatque causas.. Insignia cum Principe gessit,maxima, &.multa si e ipso, omDis

282쪽

L1BER IV. I32 eastrensi viro virtus adfuit. Duae insignes quς multis furor & temeritas, illi audacia & celeritas. Si iustum cum imperij libertate duxisset exer- eitu, n5 Alpes Taurusque: non Rhenus , non Euphrates insuperabilis no Parthus vel Scytha ineluctabilis.

rata spes supplicio perijt. unde disci-ilina ducibus qui in libera ciuitate

ub legibus , ves sub Maiestatis Ocru .lis vivunt, postquam tranquillis rebus tacent litui , domi se habere, orabstinere publico. sic Popeius post triumphos duos,e victoriis Magnus, notatus est liquisse fora. nam qui in- dustria politica & gratia principali florent, militari gloriae per pacis otia Minsidiantur: ibi ferocia cedit inuidiae '

& ignaviae: virtutemque vincit do- lus. Furtiuis suffragiis condemnatus

Aiax & solo Vlyssis Politici liuoro ad lugubre excidium redactus.

283쪽

DE vi TA HENR. M. Extincto Bironio, quidam vituperare Principis ingratitudinem,nec praetextum ullum approbare. Principi vivendum soli bono fortique, ut Alexandro post cςdes suorum, cui aliena virtus inuisa foret: fers spernunt cicures bestias, sed odere feras suique similes. expurgare alij, is consilium sani Principis non squi ia-D ctare. Honoris Bironio satis habitum , redditam gestis gratiam: sed publica flagitia ulcisci , hoc etiam

virtutis esse. summo periculo seuerum adhibitum remedium. nulla re

plus terroris iniecit suis: fama etiam sulpedit exteros multu in virtute sua confidere , qui virtute sic affigeret. Maxime timendus exstitit, quando ea rex destruxit, per quae timeri Vesunt reges.arces urbium plurimarum eueris, aut iubente ipso , aut ruinas probante: optimum facinus

284쪽

LIBER IV. I sintegre regium . quippe arces coeperunt erigi a regis Caroli imperiis inter belli Hugonotici intestini damna, specie salutis & ciuici refugijs urbes interciperentur: ut haberent victi recessum. deinde per dissidia, Vt peruersa fuere cuncta, & despici rebellione maiestas coepit: praefecti

urbium rectoresque Prouinciarum, locis eo subsidio non egentibus co- struere arces,exemplo locorum quibus utile fuit muniri. Praetextus erat nullam regni partem vacare hoste.at hostis praecipuas urbes absque arce tenuit: Hugonotus , Rupellam, Montalbam, Memausum,Monpensulam. Conspiratus: Lutetiam,Lugdunum , Aquas Sextias, Pictauos: Ambianos, Tolosam. ad haec Valesium complexati Turones spontanei & liberrimi. repere tamen perni-

ciosa pestis in rempublicam,dein rein

285쪽

gnare gemente populo.utile mehercules sic fraenari seditiosos r inquibusdam urbibus, temeraria nisi ingenia debellas, nunquam iure cohibeas. Sed quod uni loco profuit, nocuit locis mille. nam quia milite firmandae arces,nec fine aere vigilat m,les : grauioribus tributis exigendus sanguis, exsugendus succus plebeculae. non haec sola clades, a milite quoque saeuo iniuriae accesserunt : purit vigilis petulantia, seruatque ciues Vigil miles saeuiendo. prouide Antigonus Perssum Philostiphum arci Corinthiae praefecit, ne mala inde exi rent ubi sapientia dominaretur. non hic detrimentorum finis: illae quamquam in publico vagantur miseriae ,

priuatorum tamen sunt. ecce vitia.

mam insaniam. Minutus quisque arcis praefectus, habet ab rege imperium, & regios sibi per colligatio,

286쪽

LIBER IV. Is nem fecit animos. dum factiones amplectitur, Hugonotus hic, comspiratus iste , inuiti populi cogente prςfecto adhaerent factionibus,quas odissent: datum uirtuti fraenum. sic praefecto Atheniesis Munichiae scripsit Antigonus: Cathenas firma , sed canem debilita. non suffciebat arcem protegere, ni praefectius ciues prote- reret. & Philippus iunior, Acrocota si rinthum Graeciae pedicas nominauit:

nimirum vinetie tunc Virtutes, coeperunt omnino no mouere pedem.

at Henricus existimauit non opprimendam libertatem urbium , quae tam libere seruirent. Leuanda paupertati tributorum onera : implendum fiscum tot impensis inanem. regendi authoritatem sibi Principi, & pacis securitatem plebi muniendam iisdem ruinis munimentorum. ne deinceps ciuis solo conciperet

287쪽

animo reges: experiretur re, multos regulos. nil sapientius quam ex Vmbium libertate fecit tuam : adeo ingratus infaustae structurae t luxante conspiratione , scripto publico promisit ciuibus , se Rotomago, A ur liae, Pictituis, non impositurum haec mala: urbibus florentissimis promis sa firmauit sacro chirographo. post aliquot annos, Pictauis iuspicantibus ne in edito urbis erigeret: Volo,a, inquit, arcem &in cordibus vestris non sic excubis quam tutatur amor.

solos Ambianos hac custodia strinxit, intercipi se Hispano dolo incuriose passos, punita negligentia. Verum ad municipes Sacti Machio uti, hic portus Oceani magi ster Britoni-υ ci, edicto mi : Odi alia, inquit, in municipio praesidia vel arma quam

v virtutis ciuicae. Nullus Henrico rege priuatum

288쪽

L1BER IV. 133 publicum que rapuit: a nemine exiit

vox , nescire magnates priuatos viuere. procereS aequitatem exercuere

cum vilissimo. non infames viae latrociniis , saltus insidiis. suum quiΩque ultro postulare : de ambiguo disceptare quantum moribus introductum: ut virtus exerceri sic libertas. Vrb es quietae nec imagines vanas belli, nec satellitem ciuis abhorruit. gratissima vox cuiuis ordini, Sic vult Princeps iubetque. non enim quod potens, sed quod optimus, voluntas

ipsa ius fuit. praesumpsit quisque de

ore principis aequitatem : non quod vocem imperantis perpendere non est licentia, sed frustra examinatur .

quod ius est. Denique ut sereno coe lo silent cuncta & quiescunt, non fragor nimborum , non ventorum sibila, non tremor aeris conturbati: ita sub Henrico sedati ordines, muta

289쪽

DE v ITA HEN R. M. euncta sub dominatu, tranquilla, nitida. Cum sociis populis, Venetis,Helvetiis, Batavis, cumque foederatis Principibus, praesertim cum Pontifice , amicitias mansuro ligauit adamante. ut fidem religiose sancteque habuit, sic minas executus acerrime,

si quis certa die pactis non allubesceret: concordes minas fecit cum vinia

dicta. pro exemplo est expeditio Sabaudica: ut misericordiam,sciu- 'stas iras noluit Princeps esse frustra. Abundauit Henrico frugali ficcus apud superos reges inanis , vacillante olim sub oneribus imperiB per contractum aes ingens,longis spatiis, profusione,& bellis. Triginta prius quam rempublicam administraret

annis, fuit in aere qui tunc rerum potitus Franciscus Secundus, supra ce-ties centena millia mimum aureum t

290쪽

L1BER IV. computa aes posteriorum Princiapum. non potuit exsolui portentosum nisi locuplete fisco, dc yprouidenti principe.

Largitus est optimis &merentibus , nec unquam beneficiorum desideriis afficta moerensque virtuS. apud epulones, prodigos, &immerentes auarus dictus:quia dantis nulla fuit unquam coecitas aut temeritas. beneficium erat iudicantis industriam & amantis. dabat enim de penu & e pectore, ditare sciens & dili gere. Sic tandem maximum apud subditos diligentiae munus,amorem

consequi principis & iudicium.summam donorum annuorum circa Francos computauit vir grauissimus, dixitque e pulpito, decies cen- μ . tena aureum numum millia : circa μ traneos pluties centena millia. μaestima annua millia pro usuris debi- ς