장음표시 사용
21쪽
fit albus coercetur, sed cogitationibus longe se-blimioribus continetKr, qua rum aliae aliis sunt,connexae. Sic selis spirituum motu ad agendum impellitur: cum .satur eli, is venationem murum non iesigit , inin novi objecti occasone quadam, aut alia ex determinatione excitetur uetaque tam .subito, & tam praecipiti. quadam ra--tione efficitur, nullus sit deliberationi, aut
electioni locus. Potest quidem selis idem
sere agere, atque infans molitur, cum eum
aviculae, insidiari videmus: ognoscit enim quod
vult facere, suo .quoque modo ratiocinatur, tametsi nondum.rationis usu do netur.
Jam affectus ipsi in bestiis ut in hominibus
sunt conspicui, neque ii citra cognitionem esse possunt. Quid enim cupiunt, aut metuunt, nisi bopum, aut malum imminens & cogni-rum. Quod vero passiones omnes ex . solo spirituum .motu ; non ab anima pendere contendunt, id minime concedimus: nam canis hexum tam animose non destiaderet, si omiar cognitione destitueretur : assectus a motione corporea, aut spitituum agitatione initium ducunt , sed cum illa commotio ad animam pervenit, &rab ea cognostitur, tum sua utitur cognitione, ut exploret media & rationes quibus. affectus ipse ea iseatur ; tum ii seqimiatur corporis motus , qui citra perceptionem intelligi minime possunt. Cum castores in cana densi regione instante hieme tam solerter domos ex ramis arborum exstruunt prcpefontium origines; cum molem aquae profluenti opponunt, ut in stagni modum sistatur , cum duces instant operi, & tardiores verberant: an sorte haec omnia citra ullam cognitionem , aut sensum parsiciuntur λ eodem quidem modo omnes tecta sua in loco paulo
accliviore Hi cant, tabulatis ea disinguunet,
22쪽
obalanga spiracula , quo subire possit aer , in:
parte Iumma relinquistit, sub aquam cum opus est , se recipiunt, idque mani*ste probat non' Proprio ingenio, non ratiociniis, sed instincta ab Authore naturae accepto ad agendum eos impelli: verum citra aliquam cognitionem haec fierisosse non crediderim. An forte nobis argumenta quari enda sunτquibus persuade mus bestias exteriore & interiore sensu , ac memoria donari r An asinus cum est in praecipiti loco, nec verberibus promovetur , nullo periculi sensu, nullo timor mortis assicitur ZQuid de memoria dicam , quanta est ita. equis, in canibus , in Habent enim,
inquit Aug. 'l. Io. Confellionum c. Ioc memoriam pecona, aves, alioqui non iubili nidosve repererent, non alia multa quibus sues int . neque bimoassuescere valerent ullis rebus nisi per memoriam. Sed friti tra tempus te-
simus in iis probandis quae omnibus sunt no-rillima. itaque iis objectionibus, quae in Mera physica aut omisi e , aut leviter perstri laxstat, iaciamus latis. . El. Diluuntur objemones.
p. f. Quae superior' pite attulimus, explicari non posse : unde in sentiendi rei mate xiallaccedat, aut qui possit materia quantum vis lubtilis aut sentire aut cognoscere. R J. Nihil absurdi esse si ex conditoris lege corpori suis organis instructo, & ad certos usus destinato vis illa sentiendi tribuatur; quae nec seli corpori seorsitim spectato, nec animae materiali , sed coit posito ipsi c*invenit : maxime cum motus non magis ad materiam pertineu, quam sensiis. Nec lainen video quid repugner, quominus imaeria leua osa subitantia vim L
23쪽
Deo acceperit sui ipsius motricem , quam. Vitae '& sensus nomine donareius. Itaque sensus animali convenire potest, non tam vi partium ex quibus componitur, quam vi ipsius composi- . tioniS. Instant. Quod est sensitivum , non magis potest constare ex non sensitivis, quam corpus ex non corporibus, calidum ex non calidis actuosum ex non actuosis. Re p. 1'. Id tam facile fieri posse quam mixtum ex simplicibus. Nam ut in machina novae rotae additione novae vires succrescunt, sic in irerum natura , quo res est magis composita , hoc plures & nobiliores actiones exercentur.
Natura 'ilipp*ab iis quae sunt valde impersecta, ad persectiora per gradus quosdam progreditur. Qriamobrem sentiens ex non sentiente, ut res lucida, actuosa, calida, ex opaca, frigida& otiosa essicitur juxta leges ab Authore naturae cuique speciei praescriptas, & vires ex idearum divinarum, ut cum Platonicis loquar, sigillatione impressas. Respondent Σ'.' Nonnulli , na rebus etiam vitae & sensus expertibus prima sensus cujusdam aut vitae obscurioris ineste rudimenta. Hinc naturales instinctus, aut appetitus, Cum ex alterius rei impressione d motum se determinant: ur plerique existit hi de gravium motu, &. ferri ad magnetem motu . Sed utcumque ea ressit, probabile videtur eosdem spiritus qupplantis inerant , & vegetatricis animae functiones exercebant, in animantibus fieri sensus opifices, aut praecipua instrumenta: adeo ut animantes ex plantis non ea solum quae ad vegetationem, sed etiam quae .ad sensum pertinent, omninodopromant: atque adeo in vegetantibus ineste
videntur spiritus, qui vegetatis ni & sensui fa- 'iulantur. Unde ut crassioris succi nutritii pala-
24쪽
tes corpori alendo destinantur, ita Qbtiliores restaurandis spiritibus, imo & bruti animae fovendae famulantur, ac portio illius purior flammam sanguinis fovet. Eic humor vitalis itiovo primum quidem manet immobilis de torpidus, donec iseloris accestu vita & sensus se prodant. Quare illud sorte non est: ψmni ex
parte verum, animari sentientem ex non sentientibus conflari, cum in unaquaque re partes
sint quaedam spirituosa: omnium actionum fontes , quibus initium quoddam sensus, de quasi rueimentum esse videatur. Utcumque ea res sit, nihil necesse est probationes sumere ex iis quae sunt incerta, ad evertendum id quod
certum est & inconcussum. Constat enim vitam& sensum in animantibus vigere, tametsi cogitatione assequi non possimus primum illud sentiendi principium. Verum id ubique contingit cum primos rerum sontes & principia inquirimus. in p. 1'. Illud nullomodo concipi, qui perceptio ad materiam pertineat; haec enim quantumvis moveatur , aut extenuetur, non minus est imateria , quam antea ; nec minus cum per ceptione est insociabilis. . .
Re θ. Non facile concipi qui res extensa &materiatis cum perceptione consocietus: sed id non minus est intellectu dissicile qui possit substantia spiritalis cum materiali tam intimi conjungi : neque ideo res non vera est. quod concipi ea non possit. Subtilis quidem, aut agitata materia non minus materia est quam crassa, sed haec minus est idonea quae percipiat. Itaque bestiae ex corpore & anima, quae subtilis est & fluida substantia, constant; homo ex cot-pore, tenui substantia de mente ipsa spiritali
Sed, inquiunt, si anima motum cordis '
25쪽
. xlios corpolis monis eniceret, hos utique casnosceret Re t. BQs raptus ab anima proscita ,
Wrent , essem na rei cogitantis in ipsa cogitatiqne. aut saltem in sola cogitandi secvlhiseesse pomana: ut essentia rei extens': in extensione p'sita est. Cum cogitatio ipsa sit primum quod in re ncipitur, & reliquiae manant illius M pr oprie tes Ic su'ctiqnes , cumque extensionis de cogitationis d- sint distinebe dc totale ideae, quarum aura mhil habeat cum alter inmunn, palana est ana sesi e insociabiles , nec rem e tensam cogitare posse, aut vicissim.
Rese. Quod jam alibi xxsponsum seu, sed M
crimen alite n omne ex. ipsis attributis cogitatione nimir*m ix extetmqne, non ex ipsa substantia repetitur . enim substantia ex Car- lesio ipse id .qused iustius rei creatae auxilio in- ..diget sit existat: divexsae su ni id eae cogitationis de extensionis,ut Musici & Mudica, Ac discrimen omne .non ex homine ipso, sed ex *ttributis MVβςa: est repetendum. Unde
26쪽
Neque id damus to-.t m . Cogitauiti s tiam iis fumitate cogitari; esIb pinitam: non enim id magis veruta est, quam totam Medici naturam in medendi. sacuua te tesse co utitutant, Wisi se de Medico, quaa Medicus id intelligas .: hoc enim iacedimus. πιο quidem modo mei si0 non . erit cogi attonis iubjectum , sed subna tia quae ς si extens. , potust eadem cogita re. ως COD- tatio id primum est quod in re emitante c-cipitur, sed substantia ipsa quae cogit it : me sensio non ivi extenta natura , sed ii dus,
Verum ius aut acrius, rerum disti Monon non aliunde colligere postumus, 'dam ex attributorum diversitate: sed quae major diver- sitas potest quam inter cogitationem, S cxtensionem ergo res extensa & materialis, eadem cogitate i3 potest. Ex ibi is quidem attributis nos judicare , in eademsubstantia ea possit excipere: ciun, substantia per seipsam non cognoscatur. Itaque intuendum est , an Iuri attributum .exis i , vel excludat paterum; aut s inter ca nubia, sit aut repugnan tia, aut indi vulse s laetas ; e clusio aut exigentia. Sic idea circuli excludit ideam quadrati . idea albedinis includit extensionis ideam : corpus rotundum non excludit corpus quietum, neque id in suo conceptu in volvit. 1icut nobis quidem videtur, perceptio
extensionem iiwn includit, nec penitus excludit , atque eadem substantia utroque modo extensionem S perceptionem potesέ excipere.
Neque id intellectu dissicilius eth, qui duo modi adeo diversi , nec tamen i oppositi eidem stinantiae insint, quam quod duae substantia: ita diversae tam aro nexu in eodem honune
27쪽
At enim, inquiunt, an vermis, ostreunt an exilia animalcula quae novo microscopio deteguntur, percipiunt, imaginamur, meminerunt ZR. Id nobis incertum esse penitus an cogitent, aut percipiant, sed ea sentire non dubium est.. nihil enim absurdi est si sensus citra vim ima ginatricem in nonnullis admodum imperfectis animalculis reperiatur, ut vita est in plantis - sensu destitutis. Hinc Aug. lib. u. de Trinit. Mam cum aliquid oculis cernitur, continuo fit. II meto in spiritu sed non dinoscitur facta,
myi cum ablatis 3culis ab eo quod per oculos vice mm , imaginem ejus in animo invenerimus. Es quirim spiritus irrationalis ea ve-ιuti pecoris, huc usque oculi nuntiant: si autem anima rationalis esu, etiam intellectyi nuntia- vermibus sensus admodum
rudis sit, & impersectus, nihil necessὰ est inns vana imaginatricem agnoscere, quae rerum amagines aut formet, aut conservet.
Sed molestius in uirunt an non potuerit Deus bestias cognitione & anima destitutas condere : cum sola partium dispositio idem possit emcere, quod praestaret anima. 'Re p. Eandem de homine moveri quaestionem posse, an Deus potuerit essicere, ut eadem1ubstantia corporea via ectum esset cogitationis telle ualis. Non hoc loco quaerimus quid Deus facere potuerit, sed quid effecerio, quem rerum statum condiderit. Q d autem plerique Cartesianis solent objicere , metuendum cile ne homini omnis cogitatio aut perceptio hi bestiis: id utique nihil est. Quis enim homini persuadeat,nihil eum percipere, nihil cogitare. Quare ejusmodi ra- runculae ex utraque parte sunt abjiciendae. Sic illa ratio qua plerique utuntur ex bonitate
28쪽
Dei desiimpti meo quidem judicio nihiI ha -
Bet roboris i negant bestias si sensu donentur &CoFnitione, tam miseras esse oportuisse: cum nihil promeruerint, ac sub justo Deo. nemo miser esse possit, nisi mereatur, ut passim docet Augustinus. Verum hic ad unam Dei bonitatem animum intendunt, non ejus potentiam α summum in ereaturas dominium conside-xant : deinde bestiarum labor cum voluptate conj unctus est: tandem in gratiam hominis eonditar sunt, ac saepes puniri debent, ut cum canis herum momordit. Quare missis his ratiuncaelis c Morali aut Metaphysica desumptis 'rid physicas & lidiores redeamus. Opp. '. Nullam esse perceptionem quae non sit spiritalis, quaeque in seipsam non reflectatur:
cum omnis perceptio sui praesentia animam'asticiat: cum video, mea visio sui sensium e ficit, eam adesse animus citra ullam reflexionem admonetur. Cum itaque perceptiones suas bestiae percipiant, perceptionem earum esse spiritalem fatendum est : atque omnis perceptio materialis omnino est.inutilis , 'uiss enim , an ex iis motus corporis adeo artificiissi ducuntur 3 Ut cum fallente vestigio la- psuri nos tanta arte, quanta vix ab homine in Mechanicis erudito explicari potest, continui s. 'usmodi actiones nec intellectus lunaen , nec voluntatis nutum expectant , 'sed omnino praevertunt. An sorte ex sensibjli perce-
. ptione distimus' quasdam λrporis partes sic
esse prona pendas a centro gravitatis, ut corpus libratum in aequilibrio permaneat. Atque ut concedamus perceptiones alias in se se restecti, alias nun item; an sorte hinc sequitur per- 'eptiones non reflexis, easdem esse materialest
Atque ut sint in bestiis hujus generis perceptiones sensibiles , liarum non erunt sonsciae,
29쪽
nec bestiis se sentire cognoscent. Ite in eam esse primam & summam inter perceptiones spiritales, Et materiales differensiam, quos illae sint cum reflexione conjuiusta materiales non item. Sed quaedam simi perce- Pti es , quae circa materiam , tanquam objeci um suum versantur, quae ab' ea pendent, α sum sensibales, ut perceptio colorum, aliae non item. Sid alia est vis animi qua dolorem ex ictu baculi percipimus , alia qua utrum dolor in malis habendus sit, disserimus. Itaque longe major est inter eas perceptiones , quae sensibia les dicuntur, & materiam cognatio , quAn inter perceptionem spiritalem & materiam ipsamrQMod autem aiunt perceptionem omnem ab anima percipi, & sui praesentia quodammodo sui sensum esticere, perceptionem ipsam cum objecto percepto consandunt, cui nomen perceptionis, quatenus cognoscitur, saepe ri ibui selet. Sic itaque perceptio omnis ab anima percipitur, eo ipso quod praesens sit. Sed reflexam perceptionem hoc loco accipis aus promentis operatione priori superaddita , qua se cognoscere animadvertit. Haecque in bestiis non occurrit. Cum insens pilam currentem videt, tum illius perceptio non est spiritalis; sed cum adultus suam purceptionem cognoscit, tum spiritalis illa & reflexa cogitatiomatura manimi spiritalem demonstrat. Nec inutiles sunt perceptiones materiales quas bestiis tribuimus, licet ex iis bestiarum motus mech mici explicari non possint. Sic ubi per angumorem trabem incedimus, ac nimis in unam partem inclinamus , Nam pondus quo in eam partem trahimur, sentimus; atque hic sensus efficit , ut in
partem alteram corpus iatrahatur : ut . canit
igni propior vim caloris percipit, quo sensu admonetur, ut longius recedat. Nec perce-
30쪽
sta illas sensbiles nola docent i quo artia licio corpus in milibrium restituatur, ubi pene collapsim est . verunt in ciuidem est in omnibus fere quae asinius. me seribendi voluntas me docet m spiritus, I per quos ru-hulos in digitos ad pirigendum mittantus: de tamen ea voluntas efficit ut scribam. At quid proiiant cogitatiori es bestiae, quarum non esseonscia cum percipere se nesciat. Verum qui mcanem verbeiatum nescire quid sit dolor: sed dolorem tamen sentit, ut homo ex vulgo , tamersi is doloris naturam nesciat: sed clamati de dolore assci manifestis indiciis testaturo
CIrca sensum universilia' spectatum multa quaeri solent. i' Quid sit, aut in quo natura illius positae sit. Σ'Mirum perceptio sensus fiat per speciem sensibilerri. 3' Quomodo sensus persiciaxur. e. ne homonymia, ut plerumque nos
fallat, tria possunt in rei sensibiliP perceptione distingui. 1' Impressio quae fit ab objecto, quaeque in sensus organo excipietur, & typum, seu characterem rei sensibilis gerit. Σμ lla impressio, vel affectio, vel species, aut si quod est
aliud illius nomen , ad primum senitorium , quodcumque illud sit , permanat. 3' in communi sentorio exceptam impressionem percipimus , seu ad eam attendimus: est enim proprie sensus percepti , illius affectionis aut passioniis, quae ab objecto proficiscitur Haec impressio' animal excitat ad agendum in seipso : atque ilia actio est cognitio rei sensibilis, aut povius perceptio actionis quae a re sensibili profecta in or-