M. Tulli Ciceronis Tusculanarum Quæstionum ad M. Brutum libri 5. cum notulis

2쪽

M. TULLIT

CICERONI sTUSCULANARUM AESTIONUM AD M. BRUTUM

LIBRI V. CUM NOTULIS. PRATI MDCCLXXXVI. TYpIs VINCENTII VESTRI

Superserisiis Annuentibus ..

4쪽

M. TULLII

CICERON X SI USCULANARUM

AD M. BRUTUM .

LIBER PRIMUS. DE' coNΤΕΜ NENDA MORTE.

CVm defensionum laboribus, senatoriisque muneribus aut omnino. aut magna ex parte essem aliquando liberatus, retuli me, Brute, te hortante ma Lxime, ad ea studia , quae retenta animo, remissa tem Poribus, longo intervallo intermissa revocavi, & cum omnium artium, quae ad rectam vivendi viam perti-

Auctor de Fato cap. a. , Disiputationes , nowen invenere a Vilia Tusculana in agro suburbano posita, quondam Stat iae . rum Ciceronis, tibi essent uel fingerentur habitae.

Camerarius.

ιὶ Σοτεας sol sapientiae nomen initio non si it δε-

suitae aliculas facultatis nomen, sed ita commune, ut , quiam quisque artem praeter caeteros calleret in ea Σοφος diceretur. Munatius.

5쪽

1 TUS C. QUA EST.

philosophia dicitur, contineretur: hoc mihi Latinis litteris illustrandum putavi, non quia Philosophia Graecis & litteris , & doctoribus percipi non posset: sed meum iudicium semper fuit omnia nostros i) aut invenisse per se sapientius , qdam Graecos; aut accepta ab illis , fecisse meliora; quae quidem digna statui uent, in quihus elaborarent. Nam mores & instituta vitae , resque domesticas, ac familiares nos profecto & melius tuemur , & lautius: rem vero publicam nostri maiores certe melioribus temperaverunt & institutis & Iegibus. Quid loquar de re militari ξ in qua cum virtute nostri In altum valuerunt, tum plus etiam disciplina. Iam illa, quae natura, non litteris assecuti sunt, neque cum Graecis Σὶ neque ulla cum gente sunt conserenda . Quae enim tanta gravitas , quae tanta Constantia, magnitudo animi, probitas, fides, quae tam excellens in omni genere virtus in ullis fuit, ut sit cum maioribus nostris comparanda Θ Doctrina Graecia nos, & omni litterarum genere superabat , in quo erat facile vincere non repugnantes. Nam cum apud Graecos antiquissimum h doctis sit genus poetarum , si quidem Homeras fuit, & ΙIesiodus ante Romam conditam, Archi- Iochus rcgnante Romulo : serius poeticam nos accepimus; annis enim fert ccCCX. post Romam couditam Livius fabulam dedit, C. Claudio Caeci filio, M. Tuditano IConsulibus , anno ante natum Ennium qui fuit maior natu, t am Plautus, & Naevias 3 . Sero

ms fuit Ciceronis, Plinii , Varronis , T. Livii , C. Caesaris, quoad potuerunt , patriam in scriptis suis extollere. Vesebavi enim videri patriae sutos. Idem. 1 Alii Graecia. 3 Nisi forte in re chronologica lapsus est Cicero,

pronomen relativum non ad Ennium, sed ad Livium re

6쪽

LIBERI. ,

Sero igitur a nostris poetae vel cogniti , vel re cepti. Quanquam est in originibus 13 solitos esse in

epulis canere convivas ad tibicinem de clarorum hominum virtutibus; honorem tamen huic generi non fuisse declarat oratio Catonis, in qua Obiecit, ut Pro hrum . Marco Nobiliori, quod is in provinciam poetas duxisset: duxerat autem Consul ille in Aetoliam , ut scimus, Enniam . Quo minus ergo honoris erat Poetis, o minora studia fuerunt, nec tamen, si qui magnis ingeniis in eo genere extiterant, non satis Graecorum gloriae responderunt. An censemus, si Fabio, nobilissimo homini, laudi datum esseta, quod pingeret , non multos etiam apud nos futuros Polycletos aὶ & Parrhalios fui me Honos alit artes; omnesque incenduntur ad studia gloria ; iacentque ea semper, quae apud quosque improbantur . Sammam eruditionem Graecis tam censebant in nervorum , vocumquae cantibas ςigitar S: Epaminondas, princeps, meo iudicio , Graeciae , fidibus praeclare cecinisse dicitur : Temistoclesque aliquot ante annos, cum in epulis recusasset lyram , habitus est indoctior. Ergo in Graecia musici floruerunt, discebantque id omnes, nec, qui nesciebat, satis excultus doctrina putabatur. In summo apud illos honore geometria fuit, itaque nihil mathematicis illastrius, At nos metiendi, ratiocinandique utilitate huius artis terminaVimus modum .

At contra oratorem celeriter complexi sumus ; nec eam primo eruditum . aptum tamen ad dicendum ; post aurem eruditum; t,am Galbam, Africanum, Laelium , doctos fuisse memoriae traditum est : studiosum autem eum , qui hos aetate anteibat, Catonem ; post vero Lepidum , Car-Α a ho- si in Porcii Catonis opus. Vid. Corn. Nepo .

et in Seu Polygnotos; nam PolycIetus nit H.tuarum si mr, Poldignotus pictor, vi 2 Parrhasius . LasAbin .

7쪽

bonem , Gracchos; deinde ita magnos nostram ad aetatem , ut non multum, aut nihil omnino Graecis cederetur . Philosophia iacuit usque ad hanc aetatem , nec ullum habuit lumen litterarum si Latinarum rq aae illustranda, & excitanda nobis est, ut, si occupa ti prosuimus aliquid civibus nostris, prosimas etiam , si possumus, otiosi . In quo eo magis nobis est elaborandam . quod multi iam esse Latini libri dicuntur scripti inconsiderate ab optimis illis quidem viris, sed non satis eruditis ca); fieri autem potest, ut recte quissentiat, & id quod sentit, polite eloqui non possit ,

sed mandare quemquam litteris cogitationes suas, qai eas nec disponere, nec illustrare possit, nee delectatione aliqua allicere icctorem hominis est intemperan ter abutentis & otio , & litteris. Itaque suos libros ipsi legunt cum suis, nec quisquam attingit. praeter eos, qui eandem licentiam scribendi sibi permitti volunt Quare si aliquid oratoriae laudi nostra attulimus indam stria, multo studiosius philosophiae suntes aperiemas, e quibus etiam illa manabant. Sed ut Aristoteles , vir summo ingenio, scientiae copia , cum motus esset Isocratis Rhetoris gloria , dicere etiam, coepit adolescentes docere , di Pradentiam cum et quentia iungere : sic nobis placet nec pristinum dicendi studium deponere , & in hac maiore , & uberiore arte versari: hanc enim persectam philosophiam semper iudicavi , quae de maximis quaestionibus copiose posset, ornateque dicere, in quam exercitationem ita nos studiose operam dedimus, ut iam etiam scholas Graecoram more habe

i) Significat, defuisse Philosophiae eloquentiain .

Epicuri aemuli hoc Deo notantur. Camer.

Ce : quos eo nomiue perstrinxit Astud. lib. I. cap 2. Ua V.

8쪽

re auderemus: ut nuper tuum post discessum in Tusculano, cum essent complures mecum familiares, ten lavi, quid in eo genere possem , ut enim antea declamitabam causas , quod tiemo me diutius fecit: se haec mihi nunc senilis est declamatio . Ponere iubebam. de quo quis audire vellet: & id aut sedens. aut Imbulans disputabam . Itaque dieram quinque scholas, ut Graeci appellant, in totidem libros contuli; fiebat autem ita . ut, cum is , qui audire vellet, dixisset. quid sibi videretur, tum ego contra dicerem: haec est enim, ut scis . vetus , & Socratica ratio contra alterius opinionem disseretidi: nam ita facillime, quod verisimillimum esset, inveniri posse Socrates arbitra-'hatur; sed quo commodius disputationes explicentur,

se eas exponam, quasi agatur res, non quasi narretur. Ergo ita nascetur exordium.

A. 1ὶ Malum mihi videtur esse mors . Σὶ M. Iisne . qui mortui sunt; an iis, quibus moriendum est y A. Utrisque. M. Est igitur miserum , quoniam malum . A. Certe. M. Ergo & ij, quibus evenit iam, ut morerentur, & ii, quibus eventarum est, miseri. A. Mihi ita videtur. M. Nemo ergo non miser. A. Prorsus nemo. M. Et quidem, si tibi constare vis, omnes, quicunque nati sunt, eruntve, non solum miseri , sed etiam semper miseri: nam si solost eos diceres miseros, quibus moriendum esset, neminem tu quidem eorum, qui viverenr, exciperes; moriendum est enim omnibus; esset tamen miseriae finis in morte. QuO

Iin Per A. nonnulli intelligunt Atticum. All Atti-cUs tum te fris senex erat, iuvenis autem itie, qui cum Cicerone disputavit, ut patet ex Lib. 2. Cap. 12. Adolescentem igitur, vel Auditorem incertum denotari puto. DaV.

r) Per M. significatur Marcas . Lambin.

9쪽

6 TUS C. QUA EST.

Diam. autem etiam mortui miseri sunt, in miseriamnalcimur sempiternam: necesse est enim, miseros esse eos, qui centum millibus annorum ante ocaiderunt si , vel Potias omnes, quicunque nati sunt. A. Ita prorsus existimo. M. Dic quaeso, num te illa terrent, tri ceps apud inferos Cerberus , Cocyti stemitus , tran--svectio Acherontis, mento sumniam aquam attingens siti enectus Tantalus 3 num illud, quod Sisyphus versat Saxum sudans nitendo, neque prosieit hilum psortasse etiam inexorabiles iudices, Minos, & Rhadamanthus , apud quos nec te L. Crassius desenot, nec M. Antonius, nec, quoniam apud Graecos iudices res agetur, poteris adhibere Dentosthenem ; tibi ipsi pro te erit maxima corona causa dicenda : Haec fortasse metuis, & idcirco mortem censes esse sempiternum

malum.

A. Adeone me delirare censes, ut ita esse credam M. An tu haec non credis 3 A. Minime vero . M. Male hercule narras . A. Cur quae 3 M. Quia disertus esse possem, si contra ista dicerem. A. Quis enim non in eiusmodi causa aut quid negotii est . haec poetarum & pictorum portenta convincere Θ M. Atqui pleni sunt libri philosophorum contra ista ipsa disserentium. A. Inepte sane: quis est enim tam excors, quem ista moveant Θ Μ. Si ergo antid inseros miseri non sunt , ne sunt quidem apud inferos ulli. A. Ita prorsus existimo . Μ. Ubi ergo sunt ii, quos miseros dicis 3 asti quem locum incolunt Z si enim sunt, nusquam esse non possunt. A. Ego vero nusquam esse

illossi in Loqui videtur secundum eos, qui mundum ust stoe genitu in . neque interiturum prodiderunt: quae ostivis auctores habet Pythagoram, Architam, o inuesque Pythagorico : Aristoteles quoque Stagirites ct Theophrastas ,

multique Peripatetici idem scri yeruvς. Beroaldas. i

10쪽

LIBERI. F

Illos puto . M. Igitur ne esse quidem . A. Prorsus isto modo: de 'tamen miseros ob id ipsam quidem , quia nulli sunt. M. Iam mallem Cerberum metueres, quam illa tam inconsiderate diceres. A. Quid tandem p Μ. Quem esse negas, iandem esse dicis: ubi est acumen tuum p cum enim miserum esse dicis, tum eum, qui non sit, dicis esse . A. Non sum ita hebes, ut ista di- eam. Μ. Quid dicis igitur 3 A. Miserum esse, verbi causa , M. Crassum , qui illas sortunas morte dimiserit; miserum Cn. Pompeium, qui tanta gloria si orbatus; omnes denique miseros, qui hac luce careant. M. Re volveris eodem: snt enim oportet, si miseri sunt. Tu autem modo negabas eos esse, qui mortui essent. Si igitur non sunt, nihil possitnt esse : ita ne miseri qui- lem sunt . A. Non dico fortasse etiam, quod sentio. Nam istud ipsum, non esse, cum sueris, miserrimum Puto. M. Quid miserius, quam omnino nunquam Iut sese p ita , qui nondum nati sunt, quia non sunt, mi seri iam sunt: & nos ipsi, si post mortem miseri saturi sumus, miseri fuimus, antequam nati. Ego autem Non Commemini, antequam sum natus, me miserum;

Ta si meliore memoria es, velim scire, ecquid de te

recordare.

A. Ita iocaris, quasi ego dicam, eos esse miseros, ni nati non sunt; & non uos miseros, qui mortui sunt. N. Esse ergo eos dicis. A. Immo quia non sunt, tum fuerint, eos miseros esse . M. Pugnantia te loqui non vides 3 quid enim tam pugnat, quam non modo mi seram, sed omnino quidquam esse , qui non sit 8 anta egressus porta Capena , cum Calatini, Scipionum , Serviliorum, Μetellorum sepulchra vides, miseros putas illos Θ A. Quoniam me verbo premis, posthac non ita dicam, miseros esse, sed tantum, miseros ob id ipsum, quia non sunt. M. Non dicis igitur, miser est M. Crassus, sed tantum miser, M. Crassus. A. Ita Pla-