장음표시 사용
241쪽
23 . - Caput XIII. Ratio est , quis eorrigere Velle, quod sit promsus tollendum, non est sani hominis, minus imtelligentis , ae eruditi. Unde vero id possis eruere , fuse dixi Capite undaeimo hujus operis; scilicet: Ex data ratione, cur hoc diceret auctor:
Ex explicata mente, Vel voeabulo e Ex addito, quod omissum videbatur: Ex ostentata eruditione.
Nam si desunt in libro antiquo: si videntur frigida : si non cohaerent eum epteris: si abeunt ab indole stili , vel habent inanem repetitionem: si absunt eommodissime: si demum prioribus di-Iueidiora quidem, sed minus antiqua sunt, Pra hent aliunde indicium adjectionis factae.
cum autem liquet, non in Glos ate, verum 1 fosermone faciendam emendationem, debes prius ab aliis doctioribus rescire. an locus rei a, laboret mendo; an solum disseisior sis inte Iectu, eetera sanun
Nam in tali siquid sumeres tibi consulto nemine, nil distares ab hoc, qui nomen Medici usurpans, sed carens intima scientia, invaderet sanam partem ingesta potione: vel aliquod inteis gerrimum membrum igni ferroque vexaret. Saepe quid videtur nee locum nee speciem veri habere, quod ab alio alioque inspectum, collatumque cum ceteris aut vetere Grammatica illustratum, non prave, Verum breviter, obscure, barbare, vel ad L .. ι ξ 'i imita,
242쪽
Cognitio dexteritatis in restituendo ete. 23 I
imitationem Graecorum dictum apparet. Hac de causa itentidem admonent Critici, debere eum qui velit codicem emendare, non solum Grammatica, sed etiam litteris aliis esse sic imbutum, ut harum ope, interdum juncta, possit Venire in cognitionem mendorum Quoties nec Theologus, nec Philosophus, nee Historicus videt auctoris mentem putatque librarium errasse graviter in deseri bendo ; cum ecce Jureconsultus intervenit, et ex sententia legis cujusdam continuo pronuntiat, V risIimam esse lectionem
Sed certus de mendo, ut te aeeingas restius adtollendum, debes personam auctoris induererae tecum intentius cogitare, quid habuerit' in
animo, quove spectarit id loci,
Mens enim posita ob oculos: tum priora se: quentibus collata: ac maxime quaedam alibi scri ri, et L. pta, facilius ostendent, quid luxatum, coalitum V omissum, additum sit. Quodsi apparet origo mali, sors alio non opus, quam verbo , syllaba, parem thesi reponere sententiam desideratam. Praeclare dixit Lucas FRUTERIUS Verissimistrum Libro II. cap. II. Hoc ego emendationis genus esse praesentissi- mum judico, et optimum, quod ex 'so auctore aua ritatem accipit, et vigorem
243쪽
Si porro alii frustra sudarunt, et faciunt μω,
neque editam neque scriptam lectionem usquam variare, sed codices mirifice consentire in vetere mendo, ne negotium tibi inane facessas;
sed potius secundum prudentiam reputes, esse aliud, quid debuerit auctor Icribere; aliud, quid scri Uerit reis .
Cum enim errare sit omnium, tum maxime
illorum , qui jam sint alicubi in errore deprehensi. Nil pronius, quam deficere in uno, qui multis
intendunt. Labuntur memoria, aberrant animo, et ab his avertuntur, quae proposita habuerunt.
Supra laudavi s Capita VII. Regula Io. LEONEM
ALLAXIUM, et JACOBUΜ BOiLCAu de hominum illustrium aberrationibus scribentes. Quibus addere licet CAROLUΜ ANDREAΜ DURERUΜ in opusculis de Latinitate veterum Purconsiustorum: IACOBUM 'FRIDERICUΜ Rgi ΜMANNUΜ in der Eina Ieitting in die Historiam Litterariam ded si euischen I. a pag. I 26. et pag. I 62. JOANNκm GCOR-GIUΜ SCHEL HORN1UΜ in Amoenitatibus Litterariis Tomo V. ' Mitto ceteros, qui aliquem classi eum universe culparunt. Ut enim iniqui in eum fumrint, tamen vestigando in quaedam inciderant, quα non sunt eatra culpam.
244쪽
Cognitio dexteritatis in resiluendo ete. 233
Si ergo reipsa sit lapsus auctor, tum fines ossicii transgrediare, et stilo confodias sanissimum locum; imo auctores non illos qui erant, statuas, verum ut tae debebant, obtrudas.
Cuni vero vel distellam lacum feliciter ae supra spem plane emendasti, nil inde arrogantior
evadas, aut circumspicias te magnopere. Nec enim est tanti corrigere assectum locum, morima
ut ejus caula clamores 1ant tollendi Vel triu--e,m phus decernendus MAycus ANTON ius Mus E - - TUs, in hoc genere versari stimus, Libro M. varia tam Lemonum cap. II. ex vero scripsit: Dcressibile dictu est, quam pusitIa menda quantas tenebras interedum etiam erudit Pimis hominibus objiciant; ut quod
multa interdum smula summos viros ιatuit, id postea indicatum, vel pueri, primis litteris imbuti, assequi debuisse videantur. Similia jam scripsit 'Libro VIII. . cap. Vides , sepe casu of rri aenigmatis solu- tionem: neqΠe tam ingenii ac doctrinae, quam eventus improvisi hoc opus esse. Modestia n minem tam decet, quam eruditum: et Medicis magnopere Vertimus vitio , 'si ob unum alterumve morbo liberatum se ita jactent, quasi desperatus fuisset aeger: nullusque Podalirius potuisset hune ad valetudinem revocare. Recte enim utor simu Iitudine ista; quando ipsi critiei solenne habent profiteri, se loca auctorum sanare , persanara. ac quae sunt commatis hujus complura alia.
245쪽
, Quo alludens Luno vicus MOLIM EUs eharanerum Moralium pag. I 68. hune fastum ita perfricuit: In scriptis antiquorum recensendis, ubi demoratum , ut ιoquuntur, cujusdam Tragoadi laeum in integrum rostituit, sititur sibi rerum Ietudinis conclamata a moristis faucibus eripuisse, ae vita, et sanitati reddidisse. Quod ut minime imminuit existimationem ipsius artis, tamen eum, qui cania duarum correcti rum circumspicit se petulanter, possit modestiam docere. Docebit autem, si cogitet, quod supra dixi, quemadmodum in aliis , ita hic ingenio, usu, judicio, plus saepe valere ipsam fortunam. . -- Sed est aliud milto maius , cur Velim quem-
' perare , nec propter successum prosperum in corrigendo efferre se insolentius. Ni enim id faciat, profecto unacum supercilio audaciam sumet: aequamprimum suo judicio curatius quid potuit, vel planius scribi, reclamantibus omnibus libris, i Iegibusque temperantiae ipsis perruptis : Ego vero, dicet, ita lagam: fle flatuo : Non esiter dei eps a
cipies : quod corrigo hunc in modum: ita dispungor delandum hoc penitus, ae spongia inducendum: miror id nominem advertisse: insaniunt, qui hareia veteri
lactioni, quaeque alia sunt per jactantiam et tem xitatem incredibilem a multis effutita. Ita aperi tur corruptioni latissima via: somnia ipsa obir dentur, ae conjecturae quaevis non, ut mos est,
in subjectum spatium, vel marginem, i Verum ipsam seriem sermonis inferentur. Quod malo
246쪽
Cognitio dexteritatit in restituendo ete. 23s
suo fecerunt quidam minime indocti, non rogulis inventa, Verum inventis regulas aptantes: jubentes legem, dantes superba imperia, sua omnia certa, explorata, luce clariora habentes. Debuerunt autem cordatis, et prudentibus tanto majus ludibrium, quanto satius sapuissent exemplo. priorum , in hoc negotio tum maxime lapsorum, cum putabant acu se rem tetigisse. Nempe praecavendum huic malo ; quem enim occupaVit, ab hoc frustra speres depellere. Sed neque in ceris tamen cum tali descendam quovis modo; quia facerem irrito conatu , praeclusaque spe omni emendationis. Nam cum nullo jure in hos invehatur, qui sentiunt aliter; postquam legem n strae artis violavit ex destinato, ageretur in rabiem, si eum quis diceret in errore deprehensum: Porro superiorem cautionem de modestia, quam velim adhiberi ab aliis, primus servabo; ac , quamvis liceret correctionum exempla proinferre, quas Olim, dum Patres legebam, suspicione attigi, et post inveni, a peritis dudum Probatas, non committam, ut in his paginis it
Quod autem spectat licentiam in corrigendo, quam quidam incredibilem arrogabant, quando ab ista quoque tantisper digressus sum , nequit sat inculcari, ut qui sumunt sibi hoc negotium, identidem cogitent, rationem finis habendam, et duplicis quidem. Primus est, ut non tam speciem sequantur, quam veritatem: aut si hane
247쪽
236 Caput XIII. Cognitio demeritatis ete.
non .possunt, saltem metum nobis curamque expmant, scripturam codicis retinendo, ut acceperunt. Hae fidelitate nec hilum auctor deperdit: iet ipsis, si quid probabile habent ex conjectura, licebit semper vel ponere ad marginem, Vel postremo versui in morem notarum subjicere. Sie. salva omnia sunt utraque ex parte. Utcunque res expenditur, neque Critico plus dare nos deiscet , nec Criticum exigere a nobis. , Tantum ex lata lege et aequitatis, et consilii elucet. Quare Praecipui editores, modo error non esset mani&stus, servandain sibi in recensendo semper existimarunt. Secundus est, ut quidquid corrigitur, ad divinum honorem , hominumque utilitatem reseratur. Quod fieri nunquam potest, si corrector assectus in potestate non habet: si tollit et amores,
si alios jam imposturae, jam secordiae, jam
ignorantiae accusat: et ob unicam voculam inimicitias suscipit cum omnibus, qui secus sentiunt. Quid enim juvat auctores a nobis emendari , si hae de causa ipsi depravemur 3 An satius est torulere vitia ex aliorum libris, quam mentibus propriis 3 Nemo sanus hoc dixerit; quia ratio et ' et religio cuivis dictant, quod legimus inter opera sancti BERNARDI : Unicuique liber es sua conscientiar et ad hune ιibrum discutrendum, et emendan dum omnes alii Iibri facti sunt. Libra posteriora data eientia; cujus auctorem non habeo compertum.
248쪽
Si placeret, non dico compendiaria, sed prae. Campendisin
ceps Via, poteram hic partem magnam re eipi dida gularum duobus verbis absolvere. Et latis erat monuisse : Cura, ut ejus habeas optimam editionem, ad quem Iegendum accisis. Nam editor ejusmodi non iper 'victorre versatun in negotio suos sed cum de femtur ad dispellam Ioeum, et jus debeι explicata ratio ab arte Critica peti, adna et diligenter, facitque omnia, ut inde lictorem expediat. Hac inquam cautione sola tam de isto, quam quatuor superioribus capitibus transactum erat brevissime': ac licebat desultorium in morem ad sequentia transire quam plurima praetervectis. Si enim jam sua daetate vir clarissimus PETRus DANIEL HUETIUs existimavit. Criticae artis necessitatem tantam non
esse; quod Veteres praecipuos qua sacros, qua in . Profanos curate editos, imo illustratos, habeamus '; quanto magis hodie videatur carere nos illa posse Τ Verum enimvero, praeterquam , quod omnia inesse editionibus optimis, non est univer- se verum, editores multi vocantur optimi, non tanquam ex merito , propter praestasiiam ipsius operae ; sed comparatione deteriorum, qui non sunt feliciter in eodem negotio versati. Necesse est igitur facere delectum inter editiones : positoque omni studio partium, cui cum critica nus
249쪽
quam conVenit, sateri ingenue, quid sit in singulis probandum . quid improbandum. Juniores,
ut valeant ingenio, ac facultate reminiscendi, tamen usuin discernendi non habent: et amplissimo in argumento non fiant pares tot rebus sine duce versandis. , Accedit, quod est cognata huic aetati incogitantia; qua fit, ut, cum magno studio ferantur ad legendum, hoc minorem prudentiam adhibeant, et operis summa contenti ceterorum modicam habeant Tationem. Sic autem necesse est evenire, ut, quod primo se obtulit, arripiant pro comperto, temporisque summo dispendio is rant diutius vitiosas editiones ; harumque causa nee cogitantes et sibi faciant fucum, et aliis.
Monita, quae spectant primas, et medias
editiones. Edu um , Veteres primasque editiones in caelum laudiis Qui bus vehunt. Et vero merentur fidem, sive G eorum hae 'sint, sive Latinorum. Nam inter ty- - - porum incunabula exceptae e probis codicibus reddunt veram imaginem auctorum suorum; ut recte videantur sacere praesem Bibliothecarum, qui impendio has servant, ac eura nihilo minoin re, quam scriptos libros. Possunt enim in rariis' late tantallillorum vices supplere. Neque tamen de omnibus ejusmodi typis hoc velim intelligi. Et quis alius inducat in animum; quando intem dum vel testem non habet, vel videt sibi opponi
250쪽
rationem, eur ne potuerit quidem id fieri Videtur mihi extra dubium, editores quosdam , cum haberent copiam trium, Vel quatuor codicum, praecipue hoc usos, qui haberet litteras extantes, lectuque saeillimus esset. Quod si ceteros cons luerunt, tunc est sactum, cum incidissent in locum obscurum. RICHARDUS Slmore, diribitor acerrimus hartam rerum, et qui nunquam se patitur impediri religione adversum reliquos sen-
tiendi Tomo L. Bibliotheca critica cap. IT. conten tius inficiatur contra CR vΕUM , manuscripta op- , time esse initio expressa. Norat autem et nostro
Saeculo, et superiore prolata praestantiora; quae essent in edendo secuti expertissimi homines sue- cessu optato. Sic nempe restituti sunt multi auctorum , et faciem aliam induerunt, qua possint tan- dem agnosci. Ego qui hac de re sum persuasus, exemplum de meo proferam. Alii alia habebunt, , ut cuique suppeditat propria experientia. S. ΡΑ-CIANI editionem primam curavit Ioannes Titius,
Eriocensis Episcopus Parisis Is 38. sed e codice
tam praVO, ut saepius divinatione nulla venias ad tolerabilem sententiam in auctore, cujus omnia redolent elegantiam. Certe cum primum legerem, abjeci non semel, desperata tot locorum corre
Hione. Accessi post Ioannem Friderieum Gro-Dovium, qui Iora Observatorum in Seriptores Ecele fasticos cap. 8. se torquet vehementer, quo possit efficere, ut quaedam recipiant significationem plamiorem. Frustra fuit; vix enim eruditus non - vidit ,