장음표시 사용
361쪽
Summa laus eloquentiae est amplis
Quid sit ampli alior quot ejus lene
M plificatio, si generatim eonsti. ruamus , est copiosior oratio ι ut quidquid dicitur ample &copiose dicatur. 1 Singulatim alia est verbo. i serum , alia rerum . verborum est ornatior unius rei, aut ejusdem sententiae explicatio . quam Is crates rationem dicebat, qua ex parvis atque adstrictis magna atque ampla fierent. Haec ad rei non adis modum cognitae, aut subtilioris , & sitis
certe utilis expositionem exornationemque acincommodata , oe utilis est . Amplificatio rerum est multarum, magnarumque rerum, aut raotionum quasi acervatio , aut certe vehementior. ejusdem argumenti per motus ,& gravia
362쪽
ornamentaeon firmatio; idcirco gravior quaedam affirmatio, quae motu animorum eonciliat in dieendo fidem a Tullio est dicta : haec vero ad vehementiorem rerum contenti Oilem nata est.
3. Praeterea alia est amplificatio nominis, quae scilicet vel ad augendam huminis, aut rei invidiam, improbitatem , scelus
graviori verbo utitur, aut contra ad mirinuenda ea leviori, ut eum eum ; qui impro bus sit , Iatronem , eontraque eum , quν Pul neravit, laesi se dicimus b. Hujusmodi haec sunt. Cic. I. Catil. c. I i. Cum bello vastabatur Ita- Iia , vexabuntur urbes , tecta ardebunt, tum te non existimas invidiae ineendio eonflagraturum Z Et pro Mi l. c io. Feeerunt id fervi Mi- Ionis , quod μοι quisque fervor is tali re faeeνe voluisset: h. e interemerunt Clodium. Alia orationis,cum verba quae satis rem explicant cum aliis quae exagerant conjieiuntur. ut Cic. 3.
Verr. cap. 4. Non enim furem , fed raptorem , non adulterum , sed pudicitiae expugna ιο rem , non Derilegum , sed besem Derorum , religio numque , non Harriam , sed erudelissimum earnimem civium , sociorumque is vestrum judierum adduximus. Item cum ad summum rem adducimus atque efferimus, ut apud Uirg: 7- Aen. v. 649 de Lauso . Quo pulebrior alter Non fuit , excepto Laurentis eo ore Turni et summum es enim , quo pulchrior alter non fuit c .
4 Singulae incredibilis sunt utilitatis di
centi seu res aptius explicetur ele Rantiusque ornetur, seu solidius acriusque confirmetur, &
363쪽
3'. R Η Ε Τ. IN S T. incitatius impellantur animi ad ea, quae opus sint. Etenim quacumque in re dicat perspicue intelligitur, audientes sane assicit, ac persuadet: Hinc suo jure Quinctiliano dctum est ,
omnis vis oratoris in augendo , minuendoquem imi a , & a Zenonu Rhetorica extensae palmae, in qua Lmnia intuenti appareant, Dialeetica autem pugno ccmparabatur , in quod tamquam violenter irrumpere , & inspicere necesse sit.
θοι bus rebus inniti debeat ampli a- ιιo: quibus immorari : ubi locum habeat praeciFuum.
et Λ Mplificatio , ut gravis, diserta , &
άx magna sit, argumenti magnitudini,& rerum ponderi innitatur necesse est nec enim est manis verborum copia , neque ma gnificum efferendis verbis, exagerandisque rebuS mendacium , sed copiose loquens sa plentia , rerumque omnem amplitudinem , &conditionem, ainue intimos ac latentes sinus aperien S, 2c velut prodire lubens. quae Omnia si latitare, & tamquam conclusa tabi scere Orator sinat , insigncm caussae suae injuriam inseret , ea autem introspiciens, patefaciens, atque exornans ad singularem dignitatem ,& vi in omnia revocabit, re um enim copia verborum topiam gignit b , ut inquit Clina. Quinctil. I. s. c. a. h. Cic. 3. deor.
364쪽
LIBER UI. sor Cicero. mare qui ea prodigiose aut om
net, aut dilatet , quae nec verborum, nec rerum pondus substineant , vehementer er rat , ac malim egurdem in assertam prudentiam , quam stultitiam loquaeem R: nam factis dicta μοι exaequanda b . Singula autem multa habent, quae rudem oscitantemque Oratorem fugiunt, cogitanti autem advertentique sese offerunt, dicique ac tolli flagitanta. Quare in sub iliorum rerum explicatione, in rerum, quae momentum sunt, explicatione, & in motuum facibus , qui ad praecipua caussae inflammant, commode immoratur amplificatio. e mea quidem Oratio indieendo bsee esse solet, ut boni , vebementis, ax que escaris quod babet , id amplectar , exor nem . exagerem, ibi commorer , ibi habitem , ibi baeream e .
3. Itaque locum habet praecipuum in iis, quae aut summa sunt, aut magna , aut per, utilia. Eam ob caussam amplificanda est potissimum ratio, qua res dubiae, ac propositae probantur , quae dilatatae audientem satis assiciant, & in id incendant , quae contenduntur : desideνatur enim omnibus iis Ioiscis , qui ad fidem orationis farrendam adbibentur d. Cetera modo plus, modo minus amplificationem serunt, non postulaui.
a. Cie. t de orat h. Sall. con. Catil. e. 3. c. Cic. a. de orat. d. Id. a. de Orat.
365쪽
RHE T. I N s Τ. Amplificam vim, motus, atque evidentiam promovet.
r. Λ M plificatio insuper non modo non in- , utilem verborum cumulum ingemiis nat , sed dum argumenti magnitudinem, rerumque ingentium dignitatem plane aperit, commonstrat, atque extollit, iam ipsam argumenti. dicendorum amplitudinem promovet . Nam cumulatior illa eloquentia non unam, quam exponιt, sed plures , O gravissima rerum c*ussas, & rationes excogitat, dicendo compleitu ur , & quasi geminat . Inde vero longe major, Iongeque praestantior conciliatur iis, quae dic μὴ tur, vis, motuum essicientia, rerum perspicuitas. Uno id exemplo intueamur, & quyntae argu menti , permotionum . evidentiaeque diminu. tioni concisa brevitas saepe si coniseramus Fa-hiorum cum V ejeptibus bellum , S cladem ita complectitur Flor. I. r. c. si, insidui vero, se anniversarii hostes ab Etruria fμere Veienis
res, adeo ut ex tr oadinariam manum adveris
fur eos promi ferit . privatumque gesserit bellum
gens una Fas rorum . Satis superque idonea e Iados. Lecti apud Cνemeram trecentr, sex Patrie ius exercitus; ω feelerato signatur nom ne, quae . prosiciscentes in praetrum poνιa dimisit . Et Ovid. a. Fast. U. 23s. Una die e Fabios ad b llum miserat , omne ad bellum mulas perdidit tina dies.
Ad rei notitiam mhil sorte desideras, & non pauca
366쪽
pauca etiam acute animadversa sunt tibi exposita. Ovidius affectionein quoque attigit: audi nunc tamen quanto majori Icrum , d*cumentorum , & permotionum copia complexus sit Liv. l. a. cap. a 3. & 18 si inul. que experire an verbum ullum possis io tW-Ie, quin argumenti vim , elegantiam , & de cus imminuas . Ait ergo . Veiens Boisit assiduus
magis quam gravis , coutumeliis saepιus quam periculo animos agitabat , quod nullo tempore
negligi poterat , aut averti alio sinebat . Tum Fabia gens Senatum adit; Confui pro gente Io.quitur . A duo magis quam magno praesidio , P. c. bellum Veiens eget, vos alta bella cura in te a Fabios hostes Veientibus date et auctu res δε- mus tutam ibi majestatem Romani nominis fore et nostrum id nobis velut familiare bellumse privato sum tu gerere in animo est . Respiabl. 6' milite illic , Θ peetinia vacet . Gratiae in gentes actae. Consul e curia egrassus comitanιe Fabiorum agmine, qui io vestibulo Curiae Senatus consultum expectantes seteran t, domum
rediit: jus armati postera die ad limen Coa
fulis adesse . Manat tota inbe rumer. Fabios ad aelum laudibus ferunt, familiam unam subiisse civitatis onus. Veiens bellum in priυ tam curam , in privata arma versum , Si si iduae roboris ejusdem in Urbe gentes, deposcant haec Volseos sibi, illa Aequoρ . Populo Roma-
ο tranquillam parem agente , omnes finirimor
piunt, quo iussi erant conveniunt . Cου ut pa-ιudatus egrediens in vestibulo gentem omneqs fuam infructo agmine videt , acceptus in meis tum signa ferri iubet ,- NuωqHam eXem turneque minor numero , neque tiaraor fama
367쪽
admiratione hominum per uνbem incessit. Sex , se treeenri mrlites, omnes unius gentis, quoartim neminem Dueem sperneret egregius quibu I bet temporibus Senatus. Ibant unius familiae tisibus Veienti populo pestem minitantes. Smquebatiar turba alia cognatorum, nibit meis dium nee spem , nec curam , sed immensa mnia voIventium animo, alia publiea solieitudine excitata: ire fortes, ira felices jubent pineeptis eventus pares reddere , confulatus in de , ae triumpbον , omnia praemia ab se , o annes honores sperare. Praetereuntibus Capit Iium , ω alia templa, quidquid Deorum Oeuis Iis , quidquid animo occurrit, preeantur, ut
illud agmen faustum atque felix mittant; f nites brevi in patriam ad parentes restiιuans . Ineas m mi sae preees. Infelici via a dextro Iano portae Carmentatis profecti ad Cremeram flumen perveniunt, cis donee nil alivd qtiam in populationibus res μιι , non ad praesidium
modo tutandum Fabii fatis erant , sed tota re. gione sua tuta omnia , infesta hostium vaganores per utrumque finem fecere . AIιθωoties a quo campo . collatUque signis certatum : gensque una Pop. Rom. ex opulentissima civitate victoriam tulit. Id primo aeerbum indignumque Veientibus nissum, inde eonsilium ex re natum insidiis ferocem hostem eaptandi ; gaudere etiam multo Deeestu Fabiis audaciam erese re έ itaque ιν perora praedantibus aliquoties velut easu ineidissent obviam acta, fis
agrestium fuga vasti relicti agri , Θ subsidia
armatorum ad areendas populationes missa, faepius simuιato, quam vero pavore refugerunt. Iamque Fabii adeo conιemserant hostem , ut sua rnνicta arma neque ιoco, neque tempore
368쪽
tiIIO erederent fustineνi posse. Haec spes adeo provexit, isto conspecta prorut magno campi intervallo perora quamquam rara b istium amparebant arma j decurrerent; eis eum improvisi effuse eursu insidias eirea ipsum iteν Ioeatas fuisperassent , palat que passim vaga , ut sit pavore insecto, raperent pecora , subito ex insidiis eo uetitur . Et a versi , ω undique hines
erant . Primo elamor circumlatus exterruit,
dein tela ab omni parte aeridebant, eoeuntibusque Etruscis, jam continenti agmine armat
rum septi, quo magis se boisis inferebat, eo-gebantur breviore spatio ipsi ονbem eoIIi. gere. Quae res ese paucitatem eorum insignem , ω multitudinem Etr eorum multiplieatis in arcto ordinibus faciebat. Tum omissa pugna ,
quam in omnes partes parem intenderant, intinum Jocum se omnes inclinant. Eo nixi corporibur armisque rupere euneo viam. Duxitura in editum leniter eollem . Inde primo re
silere , mox ut respirandi superior locus spatium dedit, recipiendique a pavore tanto animum pepulere etiam 'beuntes s vincebat que auxilio loci paueitas . ni iugo circummis fus Vesens in vertirem eollis evasisset; ita 'perior rursus binis factus. Fabii eaes ad tinum Omnes . Unum prope puberem relictum stirpem genti Fabiae, dubiisqtie rebus Pop. Rom. saepe domi bellique veι maximum futurum
praesidium , Uides quot praeclara dicta , & facta , quot eloquentiae lumina, quot militiae capita Florus omiserat, & Ovidius.
369쪽
Amplis eationis verborum fontes.
r. 'Enuem quidem aliquam tamen amplifi- a candi segetem subinde ea afferunt quae redundare fere videntur, sed ad ma X imam in ea re vim ex prumndam sunt apprime iis dunea; ut occidione occisi : internecione in teremti : fuga fugati: pugnare pugnam z gaudere gaudium: cenam cenare; longe nrubilissimus : multo maximus : quam amplG-mus et Urbem Romam : flumen Rhenum; hi Lee oculi, vidi: ore loqui; ite tum iterumque δunuS Omnium : nemo mortabum untis: mmo unus: plerique omnes: ad unum omnes et q si quam unus et barbare saevire. Cic. 3. Tusc. e. 36. Ephesii eum eivitate expeIlerent Hermo dorum , ita loeuti e nemo de nobis unus excel-
Iat , fed si quis exstiterit, alio in Ioeo, crupud alios At. Curti l. 3. c. Io Saucir quia dam , ω invalidi eκeepti: quos omnes inst tuto Purpuratoriam barbara feritate Devrenurium praecisis adus que manibus eircumducit Darius) iussit - Caiuli. epigr. 14. Ni te plus oeulis meis amarem iodis .m te odio Vatiniano . 2. Parem gratiam & vim afferunt ea, quae , cum non affirmare rem audeant , non negant, & duobus negantibus vel bis rem affimant; ut non sane i nvenustum e non inepta: non injusta: non poenitendum: non ignobile: non dubitarunt: nos nugarent et
haud dubium: nequaquam aspernati: haud -
. . qua . . Di iti so by Corale
370쪽
quaquam dissimulandum . Cic. pro Arch. c. t i. Neque enim est hoc di mulandum , quo Obscurari non potest , sed prae nobis ferendum et grabimur omnes Iaud/s studio , ω optimus quis
que maxime gloria duertur. Hor. l. I. Od. I.
ΕΗ qui nee veteris poeula Masei Nec partem folido demere ae die, Spernit.. Multo elegantioris & copiae , & gratiae Ingenioseque animaduersis , aut eruditioni praesestiendae sunt appositiones, quae sane e rebus acute & alte cogitatis promuntur , eas velut iudicando quid sint, perpendendo quid pariant , & alia huiusmodi in iis advertendo . Cic, pro Mil c 4. Hort,nsius, lumen ω ornamentum Reipublieae. Id. de Prov. Consul. Cap. r. Gabnium Θ Pisonem , duo Reip. poris tenta , ac paene funera . Ibi. cap 4. Publieanos tradidit Iudaeis nationibus natis servi tuti . I d. 1- Uerr. c. q. Quaestura , primus gradus honoris. Et ir. Ph il . c l. Duo baee eapita nata sunt post homines natos teterrima ω spurcifyma, Dolabella Θ -ιonius Livius lib. I
cap. 43. Censum insiluit, rem saluberrimam tanto futuro imperio . Catuli. Epigr. 34. Sae-elι incommoda pessimi Poetae . Ovid. I. Metam. odiuntur opes , irritamenta malorum .
4. Finitimum huic illud genus sane ele. gans, cum simul affertur, atque explicatur& expenditur quod sit. Cic de Senect. c. 7.
Annos Io. natus f tot enim vixit . oe novem Iita ferebat duo, quae ma Arma putarater, ouera , paupertatem , ω fenectutem , ut eis paene delectara videretur. Et cap. 17. ex senectutis es auctoritas. ΗOr. l 3. Od. 14. Magnum pauperies opprobrium , iubet Ouidvis Θ facere .