장음표시 사용
391쪽
Cives saepe contingunt . Ergo memineri. mur ipsam dispositionem plerumque utilitate matari a.
2uid sis oratio: ct quae ejus partes. C A P. IV.
r. s Ratio est certa argumentorum , ac re rum series ad unum aliquod confirmandum ι ut nihil in illa dictum ab ea comprobanda , animisque quo opus sit ducendis
aberret. a. Sunt autem orationis partes duae necessariae , propositio, & confirmatio, necesse es enim rem primo, de qua agitur , expone re , deinde illam argumentis eonfirmare b se utiles plerumque quatuor , exordium etiam, &peroratio, initiis enim , ω perorationibus animus es coneltandus c ; interdum septem , praeterea enim ad pespicuitatem divisio addenda est, narratio illius facti , quod ad rem maxime faciat, & confutatio, si eontraria argumenta sint diluenda. s. Et vero ex iis oratio insigne quiddam plane erit, si eas, cum opus erunt, assumet, Omittet autem quod necesse non sit, singularumque assumtarum vim consequatur c
392쪽
Exordiorum natura: genera: osciae
se quae in iis praestanda. C A P. V.
i. UXordium est ονatio animum auditoris Ia idonee comparans ad reliquam dictio nem ag ut si vel aversus a dicente, aut diricendis, vel parum ad caussam attentus, vel ad utiles quoque, ac gravissimas rationes pervicax esset auditor, ejus animus arte conis
cilietur , ut deinde ad ea quae opus sint adis
a. Exordiorum duo genera; unum,quod paul- Iatim & sensim auditorem comparat, ac sensim ad propositiovem accedit, illamque insinuat . idcirco insinuario b dictum: alterum, quod statim in caussam, caussaeque insignem permotionem irrumpit, & quasi ex dudum tacito, secumque veluti hab to sermone, im.
proviso atque ex abrueto in apertam, ac Veanementem Orationem irrumpit, eamque ob caussam ex abrupis jam nuncupamus, principium Ciceroni s appellatum. Primum longe usitatius est, ac locum habet, cum oratori conciliare, aut certe allicere auditores op. portunum , nec esse in eorum animis de re agenda inusitati motus existimantur, qui eo impetu excitarentur. Alterum , cum aut ter Tere, aut magnopere hilarare, aut altius erigere, acriusve incendere, aut alio pacto
vehe 1. Cic. r. Invent. Rhet. c. Is. b. Vide ad Her. I. r. C. a. C. Cic. invent. Rhet. e, Ir. & ad Her. i. I. C. .
393쪽
vehementius Orator debeat assicere; quod ferme conlingit, cum insignis affect io de re, quae agenda est , in Auditorum animis ob
3. Tria autem universe praestare debet exordium , ut benevolum, si aversus esset, ut docilem, si aut dicendae, aut rei constiis tuendae nollet se credere, ut attentum sa-ciat Auditorem, si audire negligeret: non quia ista per totam actionem non sint etisodienis da , sed quia in initiis maxrme necessaria, per quae in animum Iudicis & Auditoris, ut proeedere ultra possimus , admittimur a. Id ei dico non minus Poetae, atque Historici, quam oratores satis ab exordio progressi instaurant attentionem , benevolentiam captant, &dociles reddunt Auditores certis verbis ouo paucioribus, eo essicacioribus. Quod si benevolus, docilis, atque attentus esset Audiistor, conciliandus tamen est, licet non adeo operose, ut talis ex dicente aut fiat, aut confirmetur, qualis ex suo accedit ingenio: semper vero id fiat, quod necesse est . Qua re qui bene exordiri volet, eum necesse est genus suae ea sae diligenter ante eunoseere v.
4. Fit porro benevolus qui audit quatuor ex locis: a dicentis persona, si de se modeste ac moderate loquatur Orator, quamquam
pauciora de se ipso dieir ω parciωις s ab A ditorum, si de iis 'honorifice dignitatis eo. gnitor, non assentator; ab ipsa re, quae iucunda , aut iacilis, aut honorifica, aut certe magnae faustitatis promittatur; ae demum ab animo, qui afferatur, ut ex ingenti juvandia. Quinctil. l 4. e. r. b. Cie. Invent. Rhet. lib. I. c. a F. C. Quincti I. l. 4. c. r.
394쪽
LIBER VII. 33rvandi desiderio, & communis tranquillitatis asserendae, ex pietatis, divinaeque gloriae
studio, nam plurimum ad omnia momentis in hoe positum, si vir bonus credatur . . Alte ius fiet , si demonstremus quae dicturi fumus, magna, nova , increduilia esse , aut ad orimnes, aut ad eos qui audiunt , aut ad Remp.
aut ad sempiternam salutem, aut ad ipsius di .ini Numinis gloriam pertinere b. Hinc toties Cicero communem salutem Reip. ω omnium spectare & agere. Historici se m ximas res gestas, & clarissimas seribere, &Sacri oratores sempiternam omnium felicitatem quaerere, ac statuere, & Dei opt. Max gloriam suo iure clamant & profitentur. Demum doeilem sine dubio ω haec ipsa pras. stat attentio, ω si breviter ω ditaeide summam rei, de qua eunofore debeat, mature imdieaverimus c, ac deinde magna illa, utilia,& sancta sincero , integro, & communi saluti veluti consecrato animo sibi audiat proponi.
Exordiorum fontes apud veteres, atq- apud nos.
r. 1 r Eteres oratores , Athenis praecipue V ae Romae, ut qui apud certos Iudices aut sententiae moderatores, certo in Ioco , certo pro reo, ae certis de caussis abe us temporis, loci, personarum, & ea voc
a. Quinct. I. .. c. r. c. in iussit. i. 4. c. b Cie. Inv. Rhet. l. I. c. I 6.
395쪽
instento definitis, verba faciebant, ex iis' ordiri consue Uerunt Hinc singularis Doctor Quinctilianus suo jure ita praecepit. Dictia rusAιueatur quid . apud quem , pro quo, contra quem , quo tempore , quo Ioeo , quo rerum sa- tu , qua vulgi fama dicendum s quid Iudiι sentire eredibile sit anisquam incipiamur g quidatit desideremus, aut deprecemura tum ipsa iIIum natura eo ducet, ut Biat quid primum dieendum sit a. Cicero certe ab adjunctis sere semper exorsus e s , & mira ubique varietate
id ita fecit, ut idem toties ingressus bis idem
non dixerit. Nostrae aetatis Oratores, praesertim Sacri, ut qui a loco , a tempore, ab Auditorum indole minime pendentes res agunt , nisi insigne aliquid incidat, perraro ab adjunctis auipi cantur . Oratoribus tamen ad Pontifices, ad clari ssimos Reges, ad summos Senatus eadem illa opportuna sunt. a. Itaque alii loci, nec veteribus inusita ti, nunc frequentiores sunt, eorumque iacile princeps est a visceribus caussae, hoc est cum ab eo ordimur. quod rei, quae deinde constituitur, & fit propositio , naturamae proprietates complectimur. Hoc exordium plane optimum ι est enim omnino eκ re natum, non rei adscitum, at certum, pr prium , ac perpetuum , nec alteri accommodatum: nihil autem in quoquam melius diacitur , quam quod aeque bene diei alibi vom
3. Alier eXordii sons est a contrario , adeo probatus priscis Declamatoribus, tit fas non putarent, nisi a contrario ineipere c. Id vero est cum statim ingredimur, quae contra nos .
a. QuinctiI. I. 4. c. r. h. ld. ibi. c. Id. ibi.
396쪽
& pro adversariis facere videantur, & pris num quidem contraria insistimus ac deinde
statuere volumus, quod plane elegans est.&magnopere delectat, cum facile est, germanum , & quasi a re, quae agitur, oblatum, non ut olentius quaesitum . Ita Alexander militibus suis expeditionem in Indiam post tam
multa consecta praelia suasurus primum illorum studia in patriam reditum optantium probare simulat apud Curi. lib. 6- c. q. misgnitudinem rerum , ait , quar g mus , intueo trbus vobis minime mirum est Θ desiderium quietis, ct satietatis oceurrere . Plures provincias complexus sum quam alii urbes ceperunt
Itaque si crederem fatis rertam esse possessionem
terrarum , quas tanta velaritate ὰὐmuimus, ego ad Penates, ad Parentem , Sorores . creeteros Cives erumperem . ut parta vobiscum
gloria fruerer . Sed in novo pNemo Iempore opus est , dum esseratos molιior eoqueιudo per mulcet. Creditis tot gentes alterius imperio nomine assuetas, eodem praelio domitas esse, quo victae sunt Vestris armis eontinentur, non
suis moribus. Lege ipse integra . 4 Aptissima etiam exordia sunt, quae ab insigni historia propositionem aut continen. te , aut ad eam viam muniente, ab illustri quaestione, a praeclaro quopiam effato , aut celebri consuetudine ducuntur , nam ab eo celebri aut communi sensu pulcherrime animi conciliantur. Hoc pacto orditur Cic. 3. . off. Publium Seipionem , qui primus Urrcanus appellatus est, disere solitum feripsit Cato , numquam se misus otiosum esse , quam cum otiosus , nee minus solum, quam cum Diur
397쪽
fapiente digna; quae deerurat, Atam ω is
otio de negotiis cogitare, cω in folitudine fe- eum ιοqui solitum , ut neque cessisret umquam ,
se interdum eolloquio alterius non egeret . VeI
se minus imitatione tantam ingenii praestam fiam consequr possumus , voluntate certe proxia
s. Praeterea ex thesi ad hypothesim, atque ex genere ad speciem interdum fit qXordium, cuin hypothesis, & species sunt aut ipsa proinpositio, aut ex iis nascitur. Non ali uimO- . di exordium pro Archia Poeta. Si quid est in me ingenii , Iudices, si qua exereitatio ἀμσendi, se ratio ati qua ab optimarum artium sudiis profecta , earum rerum omnium his Autus Lieinius 'tictum a me reperere suo iura debet et quod δε haec vox hujus bonatu praeoceptisque conformata nonnullis aliquando fatu
ri fuit , a quo id accepimus, huic pνofecto ipsiese opem, se salutem ferre debemus . Hae sunt duae theses,& discipuli in dicendo a tem praeceptori suo veluti devoveri, & nune Iaboranti opitulari debere et sequitur dignitas
in litteris, ex eoque ostenditur, ne enumero Civium Romanorum segregetur Archias, Ciceronem curare oportere , quae est ipsa Orationis propositio Inquit ergo. Quaeso a vobis, ut me pro summo Poeta dicentem patiamini desudiis humanitatis paulla loqui liberius , ω in sumodr persona, quae propter otium , ω su. dium minime in iudiciis periculisque tractata est, mri novo quodam , O in ιato genere dicendi. Duod se inibi a vobis tribui , eoneedique fen- iam , perficiam profecto , ut baene AMI. Lis is tum , non mosi non segregandam, eum sit
398쪽
Civis a numero Civium , verum etiam, si non
esset, putet 1 adsciscendum fuisse . Vide ipse hie
ad brevitatem omissa . 6. Ex iis ergo apte nostrae aetatis Oratores etiam Sacri saepe ordiuntur; at ipsorum proprium est vel ab illius dici sacrae celeis britatis . qua verba faciunt, sensu aliquo &sacramento , vel a totius Sacrosancti Evangelii, vel sententiae , quam pronunciant, summa orationem auspicari. 7. Denique erumpunt exordia ex insigni aliqua figura, aut permotione, quamquam in superiores fontes hic facile reseratur. Itaque ab ironia pro Lig. Novum erimen . C. Cae-Dν . ante hune diem inaudatum propinquus meus Q. Tubero detu/it, Ligarsiam an friacam Dife . Ab occupatione pro Mi l. Etsi vereor, ne turpe sit , pro fortissimo viro dicere inineipientem timere. Ab indignatione in Pis nem . Iamne vides bellua , jamne sentis, quaest hominum querela frontis tuae p
Mordiorum forma, ct Eilus. C A P. VII.
3. Ptima exordiorum sorma est, ut in primis statim verbis i pia orationis propositio contineatur, sensim deinde enucleatius insinuetur, ae tandem aperte eXhi. beatur, ut ratio aliqua, ejus expolitio , &confirmatio exordium sit. Immo vero plane ad reliquam dictionem insinuatio erit exor. dlum, si omnium argumentorum deinceps afferendorum velut semina includantur . Hu
399쪽
ius ingenii sunt praesertim Milonianae, ac primae Catilinariae exordia . Posterius hoc asseramus, cujus propositum est et Catilina,
s vitam ei elementer donemus, ex urbe abeat. Ωuousque tandem abutere , Catilina , patientia nostra quamdiu nos etiam furor iste tuur
erudet y quem ad finem sese effrenata iactabit audaeiar Taei te enim hic dicit: non debes Catilina diutius Consulis scientia & tolerantia abuti hostis Romae immorans. Postquam id satis explicuit a praesidio in Palatio, a custod tis in urbe impositis, ab omnium metu pergit. Patere tua consilia non sentis eon strictam iam omnium horum eo eientia tenerieonjuraιionem tuam non vides t quid superiore nocte egeris, ubi fueris, quos eonvocaveris, quid consilii ceperis quem nostrum ignονare arbitra-νis y En satis enucleate dictum , graviusque imperatum, ut Urbe exeat Catilina. Id nunc indignatus exagerat, quod factam conjurationem Senatus intelligat, Consul sciat ,reus tamen in Senatum veniat, immo principes viros ad caedem, urbem ad incendium desiis gnet . Τum morte plectendum Catilinam suis se aperte proponit. Ad mortem te Catilina , duri jussu Confulis iam pridem oportebat. Iam vero & veterum Romanorum in nefarios cives decreta compleκus exsilium voluntarium Catilinae proponit. Etenim quid est, Catiliana . quod iam amptius expectes t Ubi etiam verba illa ; eonfrictam omnium eo eientia teneri coniurationem tuam nos vides' primum, illa ubi fueris, quos convoearis alterum, illa ad mortem te duei iussu Consulis iampridem oportebat tertium princeps argumentum est,
quod deinceps copiose confirmat. Vide ibi
400쪽
a. Si haec paullo severior struictura, e- xordioque ex abrupto aecommodatior, facile haberi non possit, detur opera, ut eXordium syllogismus , aut enthymema sit vel naturale , vel perturbatum, vel in ali- 'uibus, vel in omnibus suis partibus amplificatum, ita semper, ut syllogismi conclusio, aut alia ex ea statim illatio conjecta oratio. nis sit propositio e Syllogismi autem nune ali qua, nunc omnibus partibus copiosius expIicatis, ut etiam nunc servato , nunc turbato ordine distributis, ut dietum est eum de a Iumentatione ageremuse, Hoc artificio est exoriatum pro Quinctio; cujus haec tandem summa est. Quae res in Civitate duae plurimum possunt, hae 'e, infra nos ambab far tant , 'mma tracta Φ eloquentia e meliori ergo mente nostra verba audire oportebit, u muItis incommodis veritas dekm uix aequitate Iudicrem recreetur et
itaque tot'si ultatibus laudiui Quinctius in tuam VEi, C. Aquili, ae mestram , qui in eon. filio ' ail filia .vnfuit , a Jhe lobsierat , ut mutistis injuriis jactatum ecnfinam, patramini. 3. Tertia elaborandi exordii superiori assinis ratio est, iat ad Plistam sngressus aliqua thesis, propositio autem Hypothesis , aut quidem certe illatio ex. hypothesi statim inclu.cia. Caesaris exordium aptae Sali. Con.Cat.c. o. tale est. Omnes homines P. C. qui de rebus dubpis eon'Itant , ab odio , amicitia , ira aι que miserieordia Da uos esse deeen . Haud facile animus verum providet, ubf iIIa ineiunt , neque
quisquam omnium Iibidini simu , usui pa- ni Magna Hibi copia est memorandi P C. qui Reges , aut qui populi , ira aut miserieordia impus male eonsuluerunt. Bello Macedoniis