장음표시 사용
51쪽
pitudine secundi:et sic deinceps quod contingit propter augustialii sphere.
Clinia interptatur regio. Etlgic clima mactum terre inter duas equid istantes interceptu agellatur in quo porrectissime diei ab initio climatos ad finem ure est dimidie vore variatio sumptum in ea terre ab austro ad arctum vernis intercapedine: qua polus borcus cleuatior cst graduum fio et minutorum 3o mmmimor at 3d morgraduum re et minutorum qi et ponuntur septem que sua nomina ab insigni aut urbe aut fluuio aut monte sortita sunt quorum per o. dinem hic adiecta sunt nomina.
Et est meroe:H frice ciuitas intorrida 3ona citra cquatorem I i gra-iribus sita. Syene prius dicta est urbs egypti: provincie thebaidos principium,Sexandria: urbs insignis atrice ab alexandro condita et metropolis egypti. Rhodus: aste minoris insula: que et mi nomianis in ea sitam nostra tempestate claram ciuitate habet:fortiter turcarum ereros Ibellicos 3 impetus sustinentem alla profligantem generosissime, Thoma urbs europe noetissima inter italicas maxime clara ct insignis olim gentium domitrix orbire caput: nune patris patrii maximi sedes at 3 locus . Soristigenes eiusdem sarmatie magnus scilliarum quilius quart' ab istro. Nieogei moles i Armatica europa isignes sui:perpetua nive canderes. .et ab his insignibus locis per que ferme climatum lince medie transeunt sua nomina sortiuntur. que auctor potius greco sermoem latino expreilit. Dia enim apud grecos per significat genitiuod iungitur: idcirco illa in littera duobus nomis nidus secundum grecam formam sunt emendata .std de his hactenus, Et climatu ex determinatione litet tere constituenda est tabula:que uniuscuiusv climatis distantiam horariam et poli borei i sui principio medio ct fine eleuationes et latitudinis climatis distantiam demonstret, que stat hoc pacto. a. orinci. t mediu. Vinis.
iniec rhomanastaedia sunt latitudinnis interuallorum inter initia et fines
co cuius latitudo nota cst scire desideras cuius sit climatos:cosidera ei' latitudinem: et si eam reperiet infra limites eleuationum poli borcra principio et fini primi climatis addictatu in primo climate sita est si infra limites etcuationum principii ct finis secundi: est in sectando et ita deinceps: ut verbi causa opio cognoscere cuius climatis sit laterosolyma comperio in tabula longitudinum et latitudinum in fine co inenti quarti cap.secudi stiperius adiecta: cius latitudincinesse gradus 3i et minutato .et quia cotinetur infra limites eleuationum poli principq et finis tertii cliinatis:cognosco haerosolyma esse i tertio clima te ci circa finem et si respicio ad prima parte tabule cognosco longissimam anni diem illic csse horaru i et minutorum ferme S Sino vero accepta ptholomei cosmographia de unoquom locorum facile cognoscas cuius sit climatis . nam ad fines locoru numerorum qui in ea scribuntur duo priores qui ad sinistramvcrgunt: longitudinem eorum ab occidente designant:ct duos posteriores latitudine ab equatore: que eleuationi poli equa esse monstrata est: et duorum priorum prior:gradussposterior partes graduum longitudinis: itidem duorum posterioru prior:gradus posterior vero partes graduum latitudinis eleuationisvpoli declarant. Sed quia tantum de climatum deprehensione sermonis protraximus non scitu indigna. videatur que celestia sidera per climata transeant dignoscere: qd et prius apud grecos. Dipygrcuo inclitasse comperitur hinc sumentes exordium. Per principium petiini climatis transti serpens ophiuchi fere medius.1 er medium primi climatis transit caput aengonasis et stelle dclphinis. 'oer finem primi climatis transit crus Mootist brachiuin dextrum Aenu nixi et pes dexter Ophiuchi ore principiti sedi climatis transeunt eade.) er mediu secudi climatis trasit dumer' dexter Engonasis: caput serpentis Ophiuchi et caput et pes sinister Pegasi. Iber fine secudi climatis trasti brachium sinis stru Genu nixi et rostru Ligni.' er principiu tertii climatis transtuleade. Iber mediu tertii climatis trasit dextra mali' Ercturi: Corona Eriadnes et brachin sinistrii Engonasis . ore finem tertii climatis trast coxa sinistragenu nixi et pars lyre, irier plincipium quam climatis trans u e dc. ber mediii qua
52쪽
ii climatis transit pes posterior Eliceo: coxe bootis: corona et sinistra coxaAnguifert.' er finem quart i climatis traiit cadem coxa anguiferi summitas fidicule et ala sinistra iiDoloris.' er principium quineti climatis transtulit cadent.' er medium quinti climatis trasit pectus idoloris et caput mediise. 'iner finem quinti climatistransit hastile Bootis extremitas ale sinistre Ligni: sinistrubrae tu persei et dexter humerus aurige. oer principium sexti climatio transeunt eadem. Nier mediu sexti climatis transit huet merus sinistre Ecctophylacis et crus persei dextrum et capra aerichthoni .noer finem sexti climatis trassit caput arcturi: gcnu sinistrum Engonasis et latus sinistrum persei. 'pier principium septimi climatis transeut eadem. Der medium septimi climatis transit extremitas hastilis bootis:extremitas claue tantagonasis: cauda in oloris et genu dextrum persei. 'oer finem septimi climatis trasit pes dexter Ligni: humerus sinister persei et humerus dexter Uplgiuctri.' er circulum boreum transit caput arrhasie viae: vicina polo est extremitas caude Cynosure: Sed de diis tanta dicta sint abunde. Estronomici introductorii de spigeratcriis finis.
Quartus liber de circulis et motibus planetarum et de causis eclypsium solis et lusine et primo de circulis et moribus planetarum. Cap. primit. Grandum.sol dabet unicum circulii per quem mouet in superficie linee eclysii plice et est eccentricus. Eccetricus cidem circulus dicis no omnis circulus: sed solum talis d diuidens terra in duas partes equales no habet centru suu cu cestro terre sed extra. Nunci' in eccetrico d maxime accedit ad firmamentu: appellae auxqo interpretas eleuatio. apiunctus vero oppositus d maxime remotionis est a firmameto:dicis oppositu augis. Solis aut ab occidente in oriente duo sunt mot': quorum vi est ei proprius in circulo suo eccetrico quo moues in omni die ac nocte is o minutis fere. Alius vero tardior est motus Odere ipsius supra polos a cis circuli si gliogi: et est eqlis motui mdere stellarii fixarii. s. in i coanis gradu vno .ridis ita duobus motib' col ligis cursus ei' in circulo signo 3 ab occidete in oriente: per que ab scindit circuiti signorii in sol dieb' et quarta viai' dici fere pier re modica q nullius est: sensibilitatis. Quilibet aut planeta tres habet circulos preter sole: 23 equa te: defercte: et epicictu . Equao quide lune: est circulus 'cetric' cu terra: et est in supficie eclyptice. Eius Q o deferes est circulus ecceiricus nec est in supficie eclyptice: imo una eius medietas declinat versus septentrione:altera versus austrii et intersecat deferes equa te in duobus locis. Et figura intersectionis appellae draco quonia lata est in medio et angustior versus fine. Intersectio igitur illa per qua mouet luna ab austro in adlonem: appellatur caput draconio.
IReliqua vero intersectio per qua mouetur a septentrione in austru: dicit cauda dracos Sigure circu nis. Deferentes quidem et equales cuiustibet plancte sunt equales. CEt est scienduntius iterioi ec qi deferens co equans: saturni: iovis: martis:veneris et mercurii sunt eccctrici et ex
ga tu i bi, tristipersiciem eclyptice et tamen illi duo sunt in eade superficie Quilibet etia planeta
mrero media preter sole habet epiciclum. Et est epiciclus circulus paruus per cuius circunferentiam supi' centru defertur corpus planete: et centrii epicicuiempcrdcfertur in circunferetia deferenti
eccentrici Circulus concentricus est qui terra in duo equa partiri intellectus: centrum suu idem cu cetro terre' unctu sub habet. centrum terre centrum mundi intelligini'. Circulus eccentricus est ci terra in duo equa partiens mssus in ea centru suum cu centro terrc no habet sed extra. Et intelligitur talis circulus esse superficies plana cui' de diametro circunferctia in celo est et ei' planicies ab illa circularetia deorsum tendens ola subiecta secat corpora: celum inudi l)aud secus S si lignea pila per media secari intelligas sector erit circul'. imo vero si media discotinuari uctu sum; fingas:cotinuis duobus circulis planis l)inc alid hinc disiuncta intelligas: hoc pacto cocentricos recce: mu inviam e tricore auctoris circulos itelligere oportet Sueficies eclyptice plana esse intelligis: et ea de esse supficie tro et circula ab eclyptica per subiectos celestes globos: elemctav ct terra porrecta: cui' circumretia est linea eclypti retia ecce tri ca et centru cst centru naudi et de eclyptica octauemlpere dicta intelligas:et ci: absis sum est illa eclyptice superficies ab octauo celini globo quasi mundi sector.ma sobo, Circul'eccctric' solis est cui' circularentiannia deferentis reuolutioe uctu imii centrusolis insupficie eclyptice describit: et his circul' semp est pars supfietieade dianae cici eclyptice et cotinue in ei' circularcntia cctru corporis solaris reuoluis. tro et eccetri bsis stimina eccentrici solis est punctus circuli eccentrici solis a terraci circuieren remotisumus .Hbsis autem ima dicitur eiusde eccentrici punct' terretia absis ima quissimus .Hbsis summa solis ab auctore avx: et absis ima: olpositu augis oppositumsue nominatur. Sol motu proprio regulariter super centru eccentriciacircunugis solis, ferentie cius minuta Sy et secunda 8 fere quotidie absoluit quem etiam per Circul' exte accidens segnis: pigraue suo motu octaua sphera secum segniter rapit Vor circulus quemadmodum prinius celestium mobilis globus sua vertigine omnes
concciricus sibi subiectos globos secum Ocyssime: rapidissime* contoiquet et ut fert
53쪽
auctoriis opinio auctoritate freti: ecccmc' solis circulus ad motu octaui circuli cetu i nismiui gradu oficit. sed noduvidcfs ut ia dictu est)satis suo tepore exploratu l abuisse motu acccsylois recesusionisv octaui circuli ex descriptione duorum; circulorum a duob' puctis ccliptice octaue Ul cre q dicut capita arietis et libre )circa capita arietis et libre eclyptice nonc Ulpere. o id ampli' demostrare in ilicoricis oportunior videtur relictus esse locus. Circulus defcres cciitru cuiuscunq3 planete superficies plana eccetra vi cccctricus solis intelligis. Circulus eccc tricus lime est circulus ecceti lc' cui' circularentia Drio motu deferentis epicictu lune: cetrii epicicli tune describere intelligitur et inters cat is circulus eccentricum solis in punctis oppositis declinat 3 citro una medietas ad arctum et altera ad notum. Epiciclus tunc cstmigerula in spisssitudine orbis lune circa urru cetrusemst in eccetrici circularentia locatum cotinuereuolitia. Sed a puncto ex parte orietis versus occidetis punctu lgec 'tinua cpicicti reet uolutio facta intclligi f.et in epiciclo est corp' tune fixu ferrid ad epicicli motu . Quo fit ut luna duas causas habeat cur sit interdu vicinior interdii vero a terra semotior . uenia cist cii tuerit in ima abside circuli eccetricu altera cu fuerit in infima pie siueprcicit ad motu quide et eccetrici deferentisset epicicli. Et si et in imo epicieti et ima abside eccentrici ferrei: terris nunis esse possetvicinior . si auicni in utriusque summonuiis semotior . alias autem ubicumue aut vicinior aut semotior esse potest. Taequas tunc est circulus pcetric' i mystcie eclyptice situs eccetrico June eqlis. unde fit ut equans Iunca c Draco tune est figura intersectionis ccccntrici et equantis tunc. Laput draconis lime est alter punctorum ui tersectionum ccccntrici et equatis lune in quo dum fit crit luna ab eo sc tedit in septe trionem. Cauda draconis Iunc cst alter punctorii in interscctionii: in quo dum fuerit luna: ab eodem meat in austrum. C Et norata talictor quelibet planetaru sole ercepto uirculum eccentricum epiciciunis et equante trabcre. soli aut necn epici clo necd cquate opus esse. et facile ecccntrici etcp: cicli alio* cx tris q modo dicta simi diffinitides elictas .equanitu aute norma ex tircoricio quercnda est. Epicicli tu superioru vario S lunaris epiciclus modo couertunt. ltanc fit ut luna sui epitacitiastigiii tenens in3odiaco tarda videatur: in imo vero celcriuscula . ceteri au te planetarum epiciesum thaben tiu contra et auctor additae tam defcres t equas Saturnii Iovis Adarti si Veneris et alacra curis sint eccentrici et crara superliciem cclyptice at in singuli quid illo; duo sint in eade superficie:hoc asserit alphraganus . scd thcc pro nostre itroductionis Micio nuc sust icere vident.q eni exactiora requirerentur ex itheoricis alit' repeteda essent. ne profecto circulos cocentricos eccentrosiue ponere rufficeret sed et orbes concentricos eccetros ad inuice attiguos qucadmodu id urbatiana docet illeolica.Suuabunt tamen que l)ic adducta iunt ad eorum facilem intelligentiam capescendam.
De statione directio iaciet retrogradatio lic. Cap. saeculldulm
S ligitur dire luiee ducans a cetro terre iramicludat epici citi alicui' planete: una ex parte orieta: reliqua ex parte occidetis: punct' coraci ' ex parte prictio dicie statio prima. punct' vero 'taci' ex parte occidetis dicis statio stea. et qn planeta est in alterutra illaru stationu: df stationari Arcus vero epicicli stiperior inter duas stationes interceptus: of directio. et qn planeta est in illo: tuc dicis dii cci'. Ercus vero epicicli inferior inter duas statio es intercepi' dicis retrogradatio iet planeta ibi existes dicis retrogradus. Tune aut iro assignas statio directio vel retrogradatio. Vnilo dicis luna statioaria directa vel retrogada proapter velocitatem motus eius in epiciclo.
Statio prima est punct' epiciest cx pte orictis sumpt' incolactu iliace a cetro terre p circularentia eccentrici educte
epicic Dircularetia 'tingentis: in q dii fuerit planeta stare, vides. CStatio secuda est punct' epicicli ex pte occidentis
sumpV in cotactu linee a cetro terre peccetrici circumrea ctia educte et epicicli circularetia cotingentis: in qdu fuerit 'planeta starc videtur.et due ille linee a centro terre virin orientc occident cv versus eiecte claudiit epicicium.
go laneta stationarius dicitur cum in alterutro illorum unctorum fuerit: qd stare sub signifero videatur. xi Nunci' directioisq et directio:est puci' cpicicli in sumo epicieti ab utram statioe equid istas: in quo dii fuerit planeta sub signistro veloci'moueri vides. unci' retrogra' vationis qui et retrogradatio d=: est punct'in imo epicicli ab utro punctorum stationii eddistas:que cum planeta uti epicicli motu assecitur sub signifero circulo retro apperare uertiis vides: et ad signit a quo iacgrcud est mutato recte incessionis motu reproperare. et hec duo pucta clare per linea a centro icrre permotula alba
intra circulii stibiarissior cetrii mundi.
sectois caput dracois lunen itersectiosnis puncti cauda draconis lune,
ea staticari' uci' et nostula nigra biis' rctrogradatio et plaaneta retro; gradus.
moruleniet gre in sumo: imo et lateribus epicicli planeta plersolem aut lu
54쪽
centrum epicicli educta ocipiunr. Ra summ' illius linec in circularentia epicicli contactionis punctus
directio rimus vero retrogradatio est: sumid hi tan* duc ipsius epicicli absides. THpc' directionis q et directio ctia ab auctore di: cst arcus epicicli supior inter duas stationes interce: ILptus.Arcus vero retrogadationis ci et retrogradatio est arc' cpicicli inferior inter ditas stati des iterces plus .igomonyma ergo directio et retrogradatio. laneta directus d=: cu in directionis pucto fuerit 13 Retrogradus vero:du fuerit i retrogradatiois pucto Quo sit ut epiciclus lune statioes eiusaec dircctio: nc et retrogradatione no lgabeat. Ra suo laoc pacto duabus lineis virm 3 oclum: intercepto epiciclo: non idcirco si luna in alterutro illo se punctorum fuerit: tu stib signifero stare vidcat quasi sui inot' oblita. et si in apices stimino B sui epici cli pucto fuerit: no idcirco sub signifero motu citare ac accelerare videbitur. qui imo * prius segniuscula vides. is ergo summus sui epicicli vertex directio non erit. Sic et si iniusui epicicli punctu teneat: no ideo in signit a quo ia exiit via 3odiaci qua exierat: retro aperabit ve* qsinegoctu aliquod urgeat recto occinois calle Scedere adtestinat: et signit quod iani exqt velocius fugit: non ergo is pulici' retrogradationis erit. Bono iure tame dicitur luna et velox cursu alcue tarda: velox quiet denis preceps v cu in imo sui cpicicli fuerit: tarda 'o cu fuerit in sumo opposito qiue vi atrum planete modo.
De eclypsi solis et tunc. Eap. tertium. Eu aute sol sit maior terra liccesse est.medietas moere terre ad nam 'a sole sempillumince: et umbra terre extela in acre tornatilis minuatur in rotuditate: doncc deficiat insupncie circuli et signo* inseparabilis a nadir solis. Est aut is adir solis puci' directe oppositus soli in firmameto. Utia decu in plenilunio luna fuerit in capite vel i cauda draconis sub nadir solis: tunc terra inici ponetur soli et tune Elnde cu luna luincti no dabeat nisi a solenni ei veritate deficit a lumine. Et est eclypsis generalis i omni terra: si fuerit in capite vel i cauda draconis directe. Joarticularis vero eclypsis si fuerit aepe vel ista metas determinatas eclypsi. Et semp in plenilunio vel circa contingit eclypsis. Vnde cum in qualibet oppositione hoc est in plenilunio no sit luna in capite vel cauda dracosinis nec supposita nadir solis: no est nccesse i illib3 plenilunio pati eclypsim ut pl3 i planti figura q subsed tur. Cum aute fuerit luna i capite vel cauda draconio vel Bpe metas
supradictas: et in coniunctione cum sole: tunc corpus lune interponetur inter aspectu
nostrum et corpus solare. Vnde obumbrabit nobis claritate solis clita sol paties eclysipsim non quia deficiat lumine: sed deficit nobis propter interpositione tune inter amesctum nostru et solem. Ex dis patet*no semper est eclypsis solis incolunctione siue in novilunio. Rotandii etiam q) quando est eclypsis lune est eclypsis in omni terra: sed quando est eclypsis solis nequam: immo in uno climate est eclypsis solis et in alio no: quod contingit propter diuersitatem aspectus in diuersis climatibus. Unde Virgili elegantissime naturas utriuscue eclypsis sub compendio tetigit dicens. oefectus lune varios soliscue labores. Ex predictis patet * cu eclypsis solis esset in passione diti et eade passio esset in plenilunio illa eclypsis solis no fuit naturalis imo miraculosa 'traria nature: qr eclypsis solis in novilunio vel circa debet contingere: propter qo legitur Dionysita arcooagita in es dem passione dixisse. Aut deus nature patitur aut tota mundi machina disi luitur.
Eol maior terra:ccties sexagies sexies perliibes. Radir vocat puctu pucto ubilibet oppositu. Ibucta i opposita intelliguntq linee p cctru orbis utriniue ad ei' circularetia eiecte: sunt extrema. ouctum cetro solis oppositu seinpopacitatis terre umbra comitas: ubi m conus ei' attingit.si vcru est conii umbre terre a supficie terre distare: quatu est semidiameter terre duceties septuagies series supta. t Luna minorc esse terra matthematici volui. set hacqvde causa sole oino terris luna suo inteructu adesinere no potest terra aut itercepta orno solis radios: tune sufficit adimere ut luna exticte facit extinctois globo similis sui orbis obscuritate mortalib' nonu* terrificos incutiat mel':qsi lucis biificiu posterius terris sit negatura . Sed dampius acceptu est laic maiore esse terra et luna esse minore: idcirco no dissenstaneu ec videar boc i loco planctarii et stellaru magnitudines discutere in ' re facicda Alphragan'Thea vici usu hac hypotiresi visi vident ut q aportio cubi ad cubii sit ea sit globi ad globii. suis ergo hypos Oesm' planctarii et stellarii cubicas magnitudines ad cubii terre discernemus hoc pacto. Ediameter terre cotinet ter diametrii tune et duas ei' quintas. est 3 a portio diametri terre ad diameatrum tune vi I Tad S: tripla sc3 supbiparties cinias. Vscubus i Test 'i 3 et cub' S est i subducto ergo
quoties id potest: minori cubo qui cu tune a maiori q est cub' terre cognoscitur cubi ad cubum proporratio et quanto terra maior est luna. est ergo terra tricesies novies maior luna.insuper paulo plus eius trisente cotinens 32 et centenarum vicesimariiquintarum. 3s Diameter terre continet diametrii adrecur a vicies octies.estva portio diametri terre ad diametrum
mercuris ut sqadet: vigeculpa octupla. Lub' mercurii S cubus terre i T i 6 1β. ptinet ergo terra merscurium vicies semel milites nostes quinquagies et bis, hi 'Sa
55쪽
diameter terre ratinet diametrii illieneris ter et eiusvna tertia.esim proportio diametri ad diametrii
ut i o ad 3: tripla sisquitertia. ELubus taciteris L T cubus terre I Ooo: cotinet ergo terra venerem tric sies septies et vinus illarum partiti una vicesima septima,estsue venus tricesimaseptima pars terre. 3ete Diameter solis cotinet diametria terre quincies et semisse .est ue .ssortio vi H ad r: cintimpla sesqualtera. Lubus solis 133i cubus terres maior est ergo sol o terra centies sexagiessesties insuper tres octaeuas partium terre continens que est pars semisse ininor et triente maior I c et octauarum se Dianicter Adartis cotinet diametrum lcrre semel et scp tam ei'. estv proportio ut T ad 6: sesquisexta. Cubus aliartis 3 3. cubus terre hi coimet 3 mars terram semel et dini idiu et decima tertia ferme. Didiametcr Iouis cotinet diametrii terre quater et dimidiu et una decimasexta. estv proportio ut et 3 ad a is quadrupla suptio nupties decimas sextas. Lubus Iouis 38yoi . cubus terre o ''. continet ita Iouia crassitudo crasntudine terre nonagiesquinquies: deest paulomm' una quadragesima ,s Di ameter saturni continet diamctrum terre quater et dimidium, estu proportio diametri ad diam trum ut IS ad *: quadrupla sesqualtera. Lubus saturni Ss 32 cubus terre G saturnus ergo cotinet terram nonagies semel et unam octauam . ' i Diameter stcllarum prime anagnitudinis continet diametrum terre quater et eius dodrante. estv Wportio diametri ad diametrum ut ry ad quadrupla supertriparties quartas. ELubus stellaru prime magnitudinis is 8 s'. cubus terre q. continet ergo crassitudo siclic prime magnitudinis crassitudine terre centiessepties et larine sextam unius. Ioci Diameter stellarii secude magnitudinis cotinet diametrii terre quater et vigintinouem sexagesimas.cst uortio diametri ad diametru ut L ' adio . DLubus stellarii secunde magnitudin is ip msi o pcubus terre hi is o o o cotinet 3 stella secude magnitudinis terra nonagies pauloplus una octaua po Dianicter stellarum tertie magnitudinis cotinet diamctrii terre quateret una octaua.estv aportio ut 33 ad 8:quadrupla sesquioctaua. Eubus stellarii tertie magnitudinis 3 Sy 3T. Lubus terres O continet ergo crassitudo stelle tertie magnitudinis crassitudinc terre septuagies et ferme unam quintam et oc Diameter stellarum quarte magnitudinis 'tinet diametrii terre ter et dece decimas tertias aere. estv a pinqua proportio diametri ad diametrii ut 'ad i3: tripla superdecupliciis decimas tertias. Escuabus stellarum quarte magnitudinis II 6 p. Cubus terre hip T. continet ergo crassities stelle quarte magnitudinis crassitiem terre quinquagiesquater. s
diameter stellarum quinte magnitudinis continct diametru terre ter et fere quattuor quindecimas.est Spinqua a portio ut ' ad ii: tripla supquadriplics decimas quintas. Eicubus stellaru qnte magnitudinis ii ' v. Lubus terre 3 3T S. cotinetq; stella quinte magnitudinis terra trigesies dii ies 3 scidiameter stellaru sexic magnitudinis continet diametru terre bis et dimidiu et fere tres tricesimam cundas .est ue Opinqua proportio diametri ad diametru ut 8 3 ad 3 ria e scutius stellarii sexte magnitudianis S TIT S T. Lubus terre 3 1 T S continetid stella sexie magnitudinis terra deciesocties Iget illius magnitudinis stelle(auctore Elphragano minutiesulit: que obtutibus sese inserant humanis. Sed de his abunde. nunc ad deliquia determinationem rcuocetuus. e seclypsis lune quam et tune deliquium: dcfectu nuncupamus:est defectus luimnis in luna ex terre inter solem lunad interuetu Buenies et retingit semper in plenilunio dii sol et luna sub cclyptica in punctiso ositis feruntur: utvnucu capite alterum vero cu cauda draconis lune vel prope. Et si centru Iunc in oppositione eius ad solem in capite vel cauda draconis fuerit omnimodo lumine priliata deficiet et uniuer antedeliquium dicetur.Si vero iuxta fuerit idia limites metas eclypsi designatas: pars ei' nuc maior nuc minor tetras patres tenebras no tamen ubim gentium id palictur.dicetur 3 idcirco no ab re particulari eclypsis. Et quia luna non in omni oppositione ad solem que mensura existit est in capite aut cauda aut in tantula ad illa puncta vicinia que defectui debita sit idcirco non stati sunt et menstrui hoc est determinati singulo quoid mense lunaresdefectus. e seclypsis solis que et eius deliquium nominatur: est luminis solaris a nostro aspectu substractio ob corporis limc: solis inter illustre iubar nostros obtutus interuentum proueniens. neu ubiuis gentium id patitur sol: verum dutaxat apud cos inter quorum obtutus ct solem luna intercepta solis radios adminit intercipit dine ab eis percipi valcant. qui lidem credunt partem solis tenebricosam esse decepti quidem q/ lune corpus opacum interccptum percipiant.non enim sol suo viim capitur spoliaturin lumine: nisi *tum memorie proditum est sub T iberio Cesare semct in oppositione ad Iuna: que in horrendas versus tenebras pariter et luna: terrifica mortalib' sese prebueriit spectacula. vistis tunc est sol pullo colore obscurat'I suu auctore lugere: qui tu hierosolymis fragilis caduce mortalisco vite patiebatur deliquiuet quo nos omnes immortali indeficiete ue vite lumine donaret. ino diuus Dionysius Biriopagita piariosophus in liberalibus disciplinis tum non ignobiliter eruditus Ethcnis percipiens multa religionis pie viso Hortento territus exclamat: aut deus nature patitur aut mundi macthinadita luitur. ' Erit qr nuc de diuo Dionysio sermo incidit: is a ' aulo athenis ad iritatis lume couersus aulu et i aerotheu diuinos pceptores trabuit: fact' diuin' Theolog': diuinire illulatioib' frequet illustrat' logia scripta reiicit.rid gallos illissus est apostol' religiois pietatc sua morte mauit: sup natura i et' obitu visis ostet( et vite foris auersati, latissia: facile ei' recepta caelitas. Qi' cineres solcne bustu argere
B luna: iter Blem et aspectus nostros Q terra.
56쪽
reges cst expeditionc ad alienas Buincias suscipiut magna cu reuerctia sanctissimas relidas deponi iustici Carolus octauus cipristianissimo rcgni sceptro isignit' a vite religionis ilicinor factitavit: anno Unisti anc salutis I si cum expeditione aduersus parthenope preclara Lampanie ciuitate qua nunc aneapoli dicunt parasset tuc ferme cu militarib' copiis citeriores Tuscie fines attigerat cir quinto idusiiovcmbris eode anno sanctissimu corpus depositu cst una cu veneradis initorii as ustici et Eleutherii colporibus: quc centu et I o annio vel supra in cripta absconsa no visam latuerant. Hime parisiensis academie electissimi quisue rector tigcologii iurisperiti linc lici nationii capita pigilosophi cu suorum studiorum insignibus reuerenter assuerunt .magnifici quo ue statuo et urbis et ciuitatio tum ecclcsiastici tu ciuiles tantusue omni ex parte amuxit populus ut vix locus capere sufficeret: et nos inter turba pressi oumiliter ad oscula venimus. Dec adiecimus Q talia nostris seculis contigisse no gaudere no possumus: quc vel rarissimis obtingere latcnt teporibus. Ergo sanctis eius suffragiis nos reliquaue nostram vitam coimitamus qui nunc.
scandidus insuetum miratur limen Olympi: Sub pedibus d videt nubes et sydcra.vit hic pro instituta astronomica introductione metam finemv constituamus. Astronomici de sphera et eius introductorie comentationis sinis.
57쪽
CBonen de latis vrer ei medici prouen3alis anuli astronomici uti
litatum liber ad Alexandrum sextum pontificem malumunt. Un est gloriaisicut gloria notitiam babetis dei. nec est exaltatio super exaltationem sapientis operationes suas. nam ut ait ldieremias prophon ta capitulo p. anon glorietur sapiens in sapientia sua: nec fortis in forti tudine mainec diues in diuitiis suis. sed in doc solo glorietur qui gloriaturividelicet scire et noscere me. Eius autem noticia acquiritur per scientiam stellarum: ut inquit psalmista psalmo is. Celi enarrant gloriam dei: et opera masnuum eius annunciat firmamentum. IRam cuni domo corpora celestiat et motum accessus et recessus octaue sphere ac planetarum eoru ue argumenta videt:prima ac magna et admirabilem causam esse cognoscit.ut ait psalmista Psalmo S. D ne diis noster:* adsmirabile est nomen tuum in uniuersa terra. Quonia videbo celos tuos:opera digitorum tuoru lunam et stellas que tu fundasti.ψcuiusverbis tria sunt notada. norimustpri' dixit videbo celos * luna et stellas: quia uniuersalia sunt nobis prius nota es singulas riatur vult Aristoteles primo phisicorum. Secundu cum dicit opera digitorum:quod dictum voluit intelligi de digitis eclypsis luminariorum: quando eclypsantur. Tertio; ideo de luna tantiit non autem de sole qui est candela celi et gubernator mundi mensedec. tionem fecit:quia secundu quenda doctorem nostrui Dauid huiusmodi psalmu de nocte cantauit. Sed vera et melior ratio est: quia multa corpora celestia videtur de nocte: et propterea ad eorum noticia habrea ipse Dauid eadem corpora de nocte videre vos luit. et tunc ma time: cum cognouisse dicitur nomen tetragrammatoni magnum esse et admirabile. Si ergo dei notitiam habere desideramus:stellarii scientiam dabere oportet quod maxime viris ecclesiasticis et cunctis deu timentibus conuenit. Quapropter
pater beatissime Alexander se ete potifex maxime:et si tuam humanitatem (diuino nusmine inspirate omniti virtutu referta I diuinarucue ac bumanarii rerii noticiam habere intelliga:ad tue tamen sanctitatis laude et nominis exaltatione ac donorem et gloriat singuloru* tue uniuersali ditioni subditorum comeduini et utilitatem: quodda paruum instrumentu adinveni per qo astrorum in firmamento si coriam aliorum dei operii celesstium facili quodam viatico notitia haberi poterit:quod profecto tue etiam non displocere beatitudini michi facile persuasi: ipsum ad formam annulit formandum censuLTum quia anulus huiusmodi magnorum dominoah et altissimorum virorum ornamentii manuum nobile est: vi apparet libro Genesis capite S. Tulit rex Iodamo annulude manu sua: et misit eum in manu Ioseph. Tum etiam quia quiculi annulli gerens manus suas intuebitur: annulus erit illi figura ante oculos cum quo solem et lunam et alia corpora celestia cosiderabit. et tunc habebit de deo perfectam notitiam: perinde ac rex David cum ea de nocte videbat et prosperabitur in ecclesia triumphanu:cu isto anulo sicut Aaron pontifex in tabernaculo cu rationali et dumerali: quod portabat super practus munit cum quattuor anulis ut dicitur libro exodi capite xS. stringatur rationale anulis suis cum annulis superbum cratis vitta diacinthina:vi maneat et cetera. et erutin pectore Aaron quando ingredietur coram duo et gestabit iudiciu filiorum istare vis detur enim michi compositio istius annuli multo facilior astrolabii compositioe: et quadrati istaelis et aliorum instrumentorum astrologiel et minus tediosa. marinae quia est ornamentum nobile ac semper visibile in manibus:ad sciendum necessaria. et est instrumetum nouum. ideo adaperire debeo suos usus et utilitates:quia plures suntinis autem deo creatori celi gratias agimus.
58쪽
t oeqiiuntur capitula preseruis opusculi.
C Cap. primit. De declaratione annuit. Cap. et Ad inueniendum locum solis. Cap. 3 Ad sciendum diem ignotum. Cap. Ad inueniendum altitudinem solis in omnes hora Cap. S Ad sciendum gradum ascendentis. Cap. 6 Dd inueniendum duodecim domos
Cap. T Ad sciendum quot sunt dore de horis it Cap. S Ad sciendum quot sunt dore de doris et Cap. y Ad sciendum quot sunt dore ab ortu solisCap. io Dd inueniendum quantitatem diei cinoctis. Cap. ii Ad inueniendum dore erratice diei quantitarent Cap. et Ad inueniendum quantitatem bore equalis diei Cap. i3 Ad reducendum horas equales ad erraucasCap. is Ad sciendum altitudinem solis meridicis p. ii Ad sciendum locum solis sine noticia dici
Cap. is Ad sciendum quantitatem dierum. .
Cap. 3T Ad sciendia declinationem signoru ab equinoctialitiine. Cap. 1S' Ad sciendum latitudinem civitatio Cap. i' Ad sciendum ad quam latitudinem annulus factus est Cap. 13 Ad sciendum ascensiones signorum in circulo directo Cap. xi Ad sciendum ascensiones signorum in circulo obliquo Cap. 11 Ad sciendum in quo signo est luna sine altitudine eius Cap. Ad sciedii ascedes reuolutiois anni natalis vel inudant Cap. 1s Ad inueniendum deininum vore dicet nocin
cap is Ad sciendum altitudinem stellarum
Cap is Ad sciendum gradum ascendentis de nocte icao ,' Ad sciendum quot sunt dore de nocte Cis . g Ad inueniendum gradum ascendentis de die sine solare de nocte sine stellaCap. to Ad sciendum in quo gradu signi sit luna Cab Io Ad sciendum locum planetarum Cao ii Ad scitati quado planeta sit australis vel septetrionalis Quo i, Ad sciendum si planeta sit retrogradus vel directus. Cp ,, Bd sciendum altitudinem turris vel aliarum rerum. u
59쪽
Cap. primum de declaratione anulae tota * anul' debet fieri de au roj vel argeto aut alio gne metalli: ad modii sigillin adportadu in digito. rei' declaratio talis circuitu anulis ut in signa in suis caracterib'. Primia est aries. aecudii taur'. et ita deiceps. qolibet signit otianet so grad': diuidino dedia india gradib' pqlibet pucta. Ite sui duodeci meles in litteris. .adarti' in ista littera m. Aprilis vero in ista littera a. et sic de atrum s. Et clibet
messis diuidis de licue in i dies p pucta. et intriti inartii est in ro gradu signi pisciu. et per istos mesesi et caracteres signorum: scies loc' solis ot die. 'nsta anulii sut 'o grad' dein classi lineis ad tuentedii altitudine solis et stellarum. 2Et illiu numeri isto I 'gradusscst in linea medii foraminis: in qo itrat radi ' solis ad cognoscedit ci' altitudine. Ite insueficie anuli recta et plana q est sust anulu sui tres circuli: quorum prim' est: minim'siet est circul' cacri. dedi'eqnoctialis. vada cim' aeo eoar circul' capricorni: desivium: in circumretia illi' supficiei recte et plane. Postea sut almucaldarat q su ti medietate citraculi supioris descripti: quoi qda itegri appareticida imprecti: qruprim' dori3o iduo diuidis demispia. et dicti circuli almucatharat cotinet io 'ad'. et sunt in suma 'o grad' a primo us ad cetru iferioris eorum: qd 3enitd capitis notas. s ost: sut erratice dore infra almucaldarat. apostea linea medii celi: o est: linea descedes a crucc: cui ' ps a cetro iquo est forame dicis linea meridici: et alia dicis agui' fre et linea medie noctis. s,ostea
in circuitu supiicieii in spissitudie ei'isut dore signatei lineis. atolica sede rotula mobilis posita sup illa supficie in Q sunt signa ir in caracterib' cu 3odiaco ostituto: et diciero tuta 3odiaci. Ite sunt in dicta rotula 3odiaci pucta: q stellas fixas significat. mus puctus significataldebra: et est in secudo gradu signi gentinoit. Secud' significat cor leonis:et est in 13 gradu signi leonis. terti' significat cor scorpionis: et est i scoo grasdu signi sagittarii. quart' significat cauda capricornu et est in ii gradu signi aqrij. in roturi 3odiaci sunt 18 linees quarii septe 3 signa cotinetiret significat 18 mansiones inne. deinde sequis foranie: quod est in medio linccrotule Ndiacit qo trasit st caput arie; tis et libre:in quo est axis cotines rotula cu anulo et restringes ej. 3bostea sunt duo foramina. viiii est in medio anuli ad suspendendii anulii ante sole cu filo: alterii foramen est in summitate anuli pro introitu radu solis ad sciendii altitudine eius. Postea est ba culus psoratus:q intrat in forame altitudinis solis: in est mobilis et no est sensu cu anulo nisi de nocte per altitudine stellarum. io ostea est filum ad suspendendum anulum.
Cap. r. ad inueniendum locum solis in omni die.
Si velis scire locum solis in quo signo est et in quo gradu ei' in illa die: pone filii sustdiem que dabes et nota sust que ex gradib' signo* cadat filii: ille denotat locu solis in
illa die. CE remptu: hodie est i o mensis marth. ioonc ergo mum super decimii mensis marth:et quia super primum gradum arietis cadit filum:in illo gradu est soldodie. Cap. 3. ad sciendum diem ignotum
Si die ignotis inuenire desideras. scias in il est sol:et in illo gradu in il est pone filii. et
nota sisy que ex dieb' mesium cadat filii: ille denotat die mesis ignoti. Exeptii: dodie sol est in primo gradu signi arietis:pone filii supillii gradus et cadet sup diem io martii Et si ignoraueri locu solis:fac sicut dicer i cap. ii. CCap. ad tuentedii altitudine soc Si altitudinem solis scire desideras: suspende anulum de manu tua dextera per filum eius. et pone eum ad solem donec perforamen transeat radius solis: et insuperficie instrinseca anuli vide in quo gradu ex 'o gradibus cadat radiust et illa est altitudo solis. I scap. S ad inueniendum gradum ascendentis et signum ascendentis. . Si certitudine ascedeis volucri scire. scias prio locu sostpost scias altitudine sor post cre gradum in rotula 3odiaci in est soliet pone sup almum tharat altitudinis ex parte orieti isi fuerit ante mediu die:aut ex pte occidetsi si post mediii die accepisti altitudine
et ille gradus d ceciderit sup linea dori3otis q est pria linea almucanidaratrest grad 'ascedetis. et signit illi' 'ad' est signit ascedest id est ories. q6 qio i occidetali:occides quod aut ceciderit in linea medrum celi est i medio celli et ei' nadir in angulo terre. Exet, q
60쪽
plum. hodie lora solis est in prio gradu arietis:et altitudo solis ante meridie in so grasduum. pone primu gradu arietis ex parte orietati sup almucaldarat so graduxi: et stiper primit alnincanidarat cadet secundus gradus signi geminorum ilic gradus lacundus seininorum cst gradus ascendentis et signum geminoruin est signum ascendens.
Cap. 6 ad inueniendum duodecim domos ceti.
Eu duodeci domos celi volucris adequare. qrc primo gradu ascedetis: et ille grad' qui cccidem sust linea dori3otis est pria doni'. post signa gradu qui ceciderit me linea inedij ccli: i qua linea voluedo rotula 3odiacit pone gradu nadir illi gradui medii celi: et postea vide in parte linee occidentis gradu correspodente dore prime erratice:et ille gradus est initiu secude doni'. deinde imota rotula 3odiacit vide gradu corrcspodete fore erratice secude, et ille grad' est initiu tertie doni'. postea vide gradu correspodetelinee medii celi: et ille grad' est quarta doni'. postea vide gradu correspoden te dore eraratice tertie:et ille grad' est initiu diate domus. postea vide gradu correspodente dore quarte erratice:et ille gradus erit illiu se cie. Initiu alit septime doni': est nadir alataearis. Et initiu octaue: est nadir secude. initiu quom nonc:est nadir tertie. Et illiu decimecst nadir quarte.ψutili undecime:est nadir diate. Et initiu duodecime:est nadir sexte sic temptu. grad' ascendetis est scos gradus signi geminorum sicut dictu est: et est pria doni'. et grad' u cecidit sup linea medij ccli esti aurii. volueroruta 3odiaci et pone i leonis gradu sust linea medii celi et grad' correspodes dorc prie erratice: est et i geminorum: et est saeclida dona'. Et gradus correspodens dore sede erratice:est a o cancri et est initiu tertic domus. et gradus correspddens medio celi: est i leonis: et est initiu qrte domus. et gradus correspodes tertie dore erratice est i 3 virginis: et est illiu diate doni'. et grad' correspodes quarte hore erratice est i libre. d est initiu ferte doni'. grad' nadir prime doni':est et sagittar i: et est septima doni'. et gradus nadir sese doni'est 1s s gittarii et cst octava domus. et gradus nadir tertie est ro capricorni: et est nona dona uset gradus nadir sit te est i acrii:ct est decia domus. et gradus nadir diate est 3 pisciu: et est undecima domus. et gradus nadir se cie est i arietis: et est duodecima domus.
Cap. Tad sciendum quot sunt dore ex horis et sicut est in gallia. Isti scire volueris quot sunt dore de doris duodeci. scias prio solis altitudine: et pone gradu solis sup almucaldarat altitudis ex pte orietis si fuerit an meridie:et potic sup itatu gradu solis filuiet vide i circulo hora tristip qua hora ceciderit filii: et numera a istaea anguli terre q est medie noctisivscue ad illa hora in q filii cadit:et habebis quot su idore de dors tr. Exeptu. hodie aec' sor est i prio gradu arietI:et altitudo ei ' est 13o gradu pone primu gradu ariets 3odiaci sup almucaldarat 3ograd' ex picorteis: sup duc grasdu pone filui et cadet i circulo horarum sust hora ' numerado ex linea medie nocis. et si merit postmeridie pone gradu solis exple occid-:et numera a linea medii celi qestines ridies:et scies quot sunt dore post meridie:sicut est i patria gallicanai in qua natus sum. Cap. S ad sciendunt quot sunt dore ex horis et . scire volueris disii t hore ex horis et : pone gradu solis sup linea dori 3otio et pie occideis :et fac signu i circulo horair cu filo. post volue rorula 3odiaci 2 sus Ogulii terre , et pone illii gradu sorsup almucatharat altitudis ex pte orietis si fuerit an meridie: aut ex pte occideti si post meridie accepisti altitudine. deide fac signti cu filo i circulo horaru :et numera i eode p via aguli terre ab illo signo prio usq3 ad signit sco 3: et dabebis elisut hore de et . sicut est in italia. Exeptu. hodie loc' sor est in prio gradu arietis: et ei' altitudo 3o gradus: pone primu gradu arietis supra linea dori3otis ex parte occidens ris: et facibi signit in circulo horarum cum filo et illa hora est prima. post voluero tuli 3odiaci:et pone gradum primum arietis sust almucantharat 3o gradus ex parte oriens iis quia nunc est ante meridiem: et fac signum cum filo et numera a primo signo cio est prima hora per viam anguli terreivs ad secundum signum:et erut ii dore:et si est postmeridie: pone gradu illii 3o graduo in alniucaldarat ex parte occidetis:et erut hi dore