장음표시 사용
231쪽
poscat, ad maturitatem perducant, erupto cl: pure Exemplum
ac sanie abstersorijs viceris cauitateria cluant, pri arabidi caui quam cicatrice obducant, atque ut in rabidi ca. rammor M. Dis morsu, qui aliquando,quam scorti, mitior, diu tius hiatum apertum sinant, ne virulento humore intus cohibito, post modia morbus recrudescat,atque exasperetur: interim antequam manu na voiami cae admoueri contingat, corpus purgatibus medicamentis accurate inaniri debet: in quem usum
commode adhibentur, epithimus, sumaria, poly Copendi . podium, sena, eaque consectio, quae ad hamech re sis mors, fertur: aut quoniam sis lotium molliri debet, bene. Gagetici cuis dicta lavat sua ex decocto ligni Indici, quod inter Ebeni species refero: alioqui nisii huiusmodi sub si dijs corpori prospiciatur, distu sis undique humo ribus corpus omni ex parte morbidum sit, ac lue venerea undiquaque iis ficitur. Sunt enim duo isti morbi inter se affines 3c cognati, quemadmodum Cancer & lepra. Quod enim Cancer est in parte a caracer , liqua corporis, id lepra seu elephantia sis est in to- of to corpore. Sic morbillosa ista affectio ubi in toto, morbi consistit,atque undique diffusa est foedissimurn il lum morbum excitat, quem alij Gallicum , alii Neapolitanum vocant, vel quo in tam inclytae nationis gratiam ac fauorem aboleri possint, atque obsolescere contumeliosa illa nomina, quibus aliquid conuitii subest, lues aut cotagio Venet ea unde contrahitur, denominetur. Quae veto in ingui
ne consistit, ac pudendas partes commaculat, pudenda gra. Cum vero natura mortalium procax
sit in alienis miseriis, atque insolenter huiusmodi calamitateoppressis insultet, populares passim morbum hunc, cum totum corpus occupat, Matris alterum, qui parti peculiaris est, Filiae nomine desi. Prouersis gnat :& quonia alter ab altero pullulat, venustum ira moris.
illum maritum, si diis placet, aut potius sordidum dei.o a sponsusa,
232쪽
Iocus , t u sponsum , matrem ac geminas filias sibi in matri cris in hos monium asciuisse, ioculari licentia dictitant, cum
eru tram praeter inguinum tumores corpus undique exulce-guine ta-raturn sit, ac tuberibus scateat.
In morbis excresere corpora, ais in longitudinem produci, licet minus edant, in latitudinem Vero diminui.C A P. XXIII LIM P V B E R E S qui plurimo utuntur alimento, minus speciose adolescere, nec iniusta decentemque longitudinem produci, quotidiana expe-vid of rimenta comprobant. Suffocatur enim calor nati- at eroce- uus, atq: immodica humiditate Obruitur, quo miratat . nus corpora in decoram proprietatem possent effingi. Qui vero moderate saginantur, ac cibo tuntur parcius, sibique discriminata certaq: edendi tempora constituunt, non magnopere essiciuniatur obesi, nec adeps illis, a ut caro augescit: sed ossa longitudinem atque incrementa suscipiunt. Sic vi demus adolescentes ac pueros in lora is diutinisq; morbis gracilescere, ac macilentos estici, in longi-
... . tudinem tamen eorum corpora proferri, ac proce-
, a Vppesscre. Quod ipsum fieri siccitatis rata iis, Nam Ossa cum sicca sint, alimen
aerescunt cognato aluntur. Si quide cum humores aegrotis atque alimenta assumpta, ex calore & corporis ariditate siccescant: ossa in longitudinem porriguntur, atque alimenti sub sicci ra tione aliquid illis staturae accedit, praesertim cum homo in ea aetate constitutus est , in qua corpus, Ut
argillavda ac sequax produci fingique in longum e mile ab possit. Constituta sunt aut unicuique certa cresceriiset, adii dispatia, ac determinate legitimae staturae ratio-mq. nes ac modi, quibus sensim tacitisq; auctibus consequimur
233쪽
sequimur vel liberalem proceritatem, vel indeco ram . eaque crescendi vis, qua in longitudinem au geri corpora contingit, raro ultra quintum &vigesimum annu producitur: magna autem ex parte intra undevigesimum consistit. fit, ut den- Cuisin diutes etiam excusii, ab eo annorum curriculo non re- n longum nascantur, ut nec ossia fracta, ac cartilagines conso- corpora porlidescant, quod ex progenitorum semine illa con- rigantur. stant. Pinguescere vero atque adi possim obesum que fieri, non certis temporum spatiis fieri cotin git, sed nutrimenti ratione, ubi ea affatim ingeruntur. Quod ipsum etiam in consistente aetate, vel eadem inclinata fieri potest. Tametsi enim quis ubertim saginetur, non in longum surrigitur corpus, sed in latum ac molem dilatatur. Alia est ADiscosito enim facultas, qua alitur corpus: alia qua augescit. gnti Aue Illa siquidem circa alimenti copiam versatur: Ista alia latitu- circa partes corporis solidas, nempe o sista, neruos, dine parit. cartilagines, &c. quae si crescunt, atque in longum
porriguntur, animal quoque incrementum affe-quitur, tametsi illud macie conficiatur atque extabescat. Natura itaque in producedis ossibus, unde longitudo emergit, vi caloris utitur, quae exiccat nonnihil humores atque alimenta alendis ossisibus accommodat. Neque enim auctio sine nutrimento affluente perfici potest. Vbi enim generatio animalis constituta est, usque ad aetatis vigorem augeri postulat, atque in longum latumque ac profundum ampliari. Deinde quo subsistat ac perduret in reliquum vitae tempus, leuique huius decursum, nutritio subit, suasque partes obit, qua restaurari posse nequae effluunt, quaeque ambientis aeris qualitas depopulatur, nulla corpori tamen inducta amplitudine, aut in longitudine progres . . Auctrix itaque vis ac facultas est, quae ossa febricitantium, ut ceram, in longitudinem essingit,
234쪽
calore ac virtute seminalis excrementi quae in aetatis vigore ad ea perficienda valida est atque essicax. Quod si adolesce istes ac pueri ab ipsis incunabulis lacti assuescant, atque exercitationi sint dedi ii, productiori essiciuntur corpore, staturaque decenti ac speciosa. Si quidem lactis potu atque usu ossa aluntur, quod semini assine est, ac sanguis ela re' bo ratus atq; exacte concoctus : Frugu nerui, Aquae bus corpua carnes, quod obseruare licet in bobus, qui a qui Scorie cremera piosis pinguescunt, ac pabulo humido sagina latur. fus p t. Deinde in Belgis, piae sertim Batavis, qui liquore illo gentilitio, qua in Cere uisiam vocant, adeo pinguescunt, ut mentum pectori incumbat, ac Pinguis aqualiculm propensa sesquipede extet.
An ieiunis, an pran is venam incidere expediat. Et
an consultum sit,statim ab incisa vena somnos
QV ID commodi adferat corpori humano v ns sectio, quidue in secunda, aduersaque valetudi ne praesidii ex ea homines consequantur, tum quibus, quoue tempore illam adhibere conueniat, siti peruacaneum est hic referre, cum ea quisque ex syncero fido l. Medico discere poterit, non ex Vulgata ac triuiali consuetudine, quam nugones quidam inuexerunt, qui nimis rigide astra potius, quam humores obseruant. Cum autem innumer qquaestiones hac de re agitari solent: illam paucis expediam : letiins ean pransis venam feriri expediat. Equidem cum plerosque meticulosos trepidare videam, ac contremiscere in adeunda Venae
sectione, ne syncopi atque animi deliquio , ut asse solet, periclitetur, nonnihil cibi, ac meracissimi vi ni pauxillum exhibendum censeo. Obseruaui si
quidem frequentius animi defectu collapsos diu
235쪽
decubuisse immobiles, atq; aegre odoramentis crevibraque vellicatione refocillatos. adde, quod san--,guis non confertim nec aestienter, sed languide achensim ieiunis profluat, non unquam prorsu' non in ditis is
erumpat. quod natura aut de vitae thesaurum am- plectatui, nec sinat illum temere elabi, ut cui maiaximam vitalis spiritus vim inesse sentiat, qua exchausta tota corporis moles languescit , operaque naturae perficiuntur deterius. ubi vero aliquid a limenti exhiberi contingit, ac moderata corporis obm osse
agitatione sanguis ad fluxionem excitatur, prom- rendmum. ytius emanare ac scatur ire incipit. Alacres enim te
atq; erecti efficiuntur spiritus cibo, potucis atque
exercitio moderate adhibito, corpusque sanguine undiq; perfusum eis Uiescit, ac fit colorat luS. Cae terum, An incisa vena somno se dedere expediat, discutiendu est. Ego sane, nisi quis as euit aut ex dormia aestu atq; itineris nablestia lasii tudine contraxerit, eradu, inciis nou semper valetudini comodum censeo vernisf/aestivisq; messibus merid sari, nec consultu arbitror,
statim ab incisa vena somno indulgere, praesertim si quis vel oppleto ventriculo, vel obeso corpore iuein existat. Sunt enim inter hos, qui pertusa Vena, ad seenare, emptoque sanguine vires instaurandas sibi per sua pe vita ex deant, eoq: affatim Genio indulget . qui cum som- et,ium nolenti efficiantur atque oscitates, non sine graui noxa ia turaque valetudinis se quieti dedunt. impletur siquidem densis crassisque vaporibus cerebrum, ac venae ita plerumque turgeseunt, ut caesu. Exemplum ra dehiscat, ac sanguis denuo magno valetudinis ei-, detii mento profluat. Quod apud nos euenisse me. Amno mormini viro cuidam primario, qui cum Idibus Maij, tesopitu quibus feriae ac supplicationes triduanae indicunia ect.tur, incisa eo die vena, in prandio allio vire uti , ut mos est vinoque se affatim impleuit: a meridie op-
leto sumis capite, primu somno, postea morte M-
236쪽
pitus oppressusque est. Quamobrem qui optime valetudini consultum velit, quo die incisa est vena, frugaliter victus rationem instituat, & quoad eius fieri potes ,a somno se cohibeat. qui si vel in
uitis obrepat, oculique nictare incipiant, ac sopor omnino excuti nequeat : tantisper tamen differatur, dum sanguinis impetus atque agitatio resederit: quod post sesquihorae spatium fieri solet, tuc placide obdormiscere licet, explicitaque corporis parte, cui incisio illata est, semisupino de cubitu, si id se dedo perficere permolestum est, caput in puluinum reclinare. Q od si duabus horis somnus sit
productior, vellicari debent, quo se erigant, atque expergiscantur, ne spiritus ingrauescant, ac corpus caliginoso undique fumo opprimatur. Quo fit, ut nauseabundi existant, atque oscitantiam aegre exta
P gnomonia, hoc e si, naturae, morum, in sti
ciendorum rarito, qua ex notis gni si corporis, animorum motum ac propensionem elicimus ac
dirudicamus, non improbanda. Caeterum quid ex hac pol me obseruare conueniat, sic ripturae testimones comprobatur. C A P. XXVI.
P L E R AE QV E artes illiberales censeri se
mi in lent, minusque ingenuae, quod vanitati atque imusent, Au, postur Saffines sint, quodque obseruationes anxias exi, iniuces. habeant ac curiosas. At Physiognomia, quae ex facie, oculis, vultu, lineamentis, totoque habitu, corporis animique propensionem perspicit, nulla sui parte inter has referenda, ut quam a laudatissimis viris studiose obseruatam excultamque perspicio. Cum autem nulla sit corporis pars, quamlibet minuta atque exilis, quantumuis abiecta atque igno-
237쪽
ilis, quae non aliquod argumetum insitae naturae, re quo animus inclinet, exhibeat, tum omnium signorum no tarum que sunt praecipua, quae in facie vultuque elucent, & qui certissimus est mentis index, in oculorum aspectu qc volubilitate se profert. in iis enim odium, ira, indignatio, patior, metus,
formido, spes, itia, modestia, arrogantia, Telotypia, auaritia, aemulatio, omnesque affectus animi interni, in externo corporis habitu relucet. Sic Deus conspicatus Eseu subtristem , animoque de. Genet A. tecto ac demis o : Quare, inquit, moestus CS,Sccdcidit vultus tuus ' Iosephus quoq; cum videret cam .ptiuitatis collegas tristes, sciscitatus est : Cur solitora tristior est facies vestra Obseruabat enim aliquid sinistri ominis residere in mentibus illorum, cuius se certa indicia in externa specie proferebat. Quo capit. 3. spectat illud Isaiae: Agnitio vultus illorum respon. Ei uiae loci det illis. Quo designat homines sceleratos ex habi tu corporis posse deprehendi. Vultus si quide indi cat, qua sint malitia imbuti, quid meditetur, quid moliri gestiant, quo spectet improbus illoru conatus. Plurima eius generis obuia sun apud Daui de Psa sl.&Solomonem, quibus nonnullorum nequitiam atque improbitate coarguit, exprimitque, eX fronte, supercilijs, oculis ultro citroque contortis, demorsis labris, naribus coi rugatis, inflati S buccis, incessu superbo, gestu indecoro, vultu nutuque minaci. Vnde sapiens: Vir improbus & nequam gra- Prouerb. 6, ditur ore peruerso, annuit oculis, terit pede, digito loquitur, peruersitate mentis machinatur malum, atque omni tempore dissidia serat. In ijs veto,
qui placido sunt mitique ingenio, omnia formae
dignitatem exprimunt. Status, incessus, accubatio, vultus, oculi, manuti motus , omnia honestati decoroque inseruiunt, sic ut in facie ac vultu lo critia, decui ac probitas, caeteraeque virtutes reluceat.
238쪽
CAETER V M licet non omnia exacte huius artis praesagiis respondent, multaque aliter, quam membrorum notae prae se ferunt, eueniant, idque vel educationis munere, vel parentum industria, aut denique diuino quodam afflatu : magna tamen ex parte vero sunt cossentanea, euentumque certum consequuntur. Si quidem in his qui visen animi da aliqrea nota insigniti sunt ars veritatem assequi conditione tur. Vbi enim error circa principem aliquam par- md cant. tem consistit, mens quoque aliquid incommodi percipit, suaque munia incalpate obire nequit. Sic qui gibbo deformati sunt, modo naturale sit id virium, non asci titium, nec ex accidente casuque illatum, improbi fere sunt, ac malitiosi: quod cordi totius vitae fonti ac principio Heprauatio communicetur. His proximi sunt strabi, caeci, lusciosi, paeli, quique in obliquum detorquent oculorum aciem: quod circa cerebrum natura deliquerit. Surdi vero, muti, balbi, blaesique, & qui ob musculorum , neruorumque imbecillitatem, linguae haesitantiae obnoxij sunt, non penit a vitiis immunes existunt, sed ea non magnopere culpari meretur. enim quodque membrum , cui error subest. minus nobile ac generosum , hoc partes primariae Cerebru et minus assiciuntur. Quod si aliquod corporis vicora remo tium, vel cerebro, vel cordi assine sit, horumcl: al- m puri s. teri proxime assistat: menti quoque ac rationi alici Oic . t r. quid erroris infertur, sic ut illa omnibus suis numeris non satis constent, ac plerumque iudicii a munsis deliret, atque in obliquum rapiatur. Quo fit, ut facultates animales suas functiones ac munia inoffense perficere nequeant. Atqui non semper est necesse, nec consequitur, ut naturae hominis conditio, mores, studia, instituta, animorti propensiones, mentis q. agitatio ad notas externas sit accomodanda, atque ad linea meta signaq; corporis
239쪽
metienda Cum multa plerumque agant ac meditentur homi ta es, multa que mente conci piat, atque opere perficiant, cuius ne ullum quidem vestigiti, aut miniana indicii nota foras se offert, aut diuinandi argumentum exhibet. Potest enim esse aliquis enormi corpore, membrisque distortis, sed tamen frugi, atque ad praecla ras artes a ppo si tu S. Rursus fieri potest, vi quis sit habitu corporis decenti
ac liberali, at improbis moribus, vitaque undique contaminata. Quapropter nemini ob ulla vitia m---biissultandum, nec gibbosi, lusci, claudi, Varisie pandisque cruribus homi nes, conuit ijs onei andi. cum haec naturae vitia erroresque immutatos cupiant, ac corpus decentius constitutum exoptent. Sunt
tamen inter hos, qui hominum dicacitatem in se concitent; quod horum non ullos impostores sint experti, versipelles, subdolos, dolosoriac no solum obscoenis fac et ijs, sed etiam dicter ijs salibusq; dentatis abunde instructos : ut omnes propemodum sunt, quibus vitiatae sunt musculosae neruosaeque partes: sic ut cerebrum mouendi sentiendi l. principium , Cordeniq; vitatis animae ac spiritus fons,
cx consensu vatae afficiantur, adeo ut externa vitia in ter nas facultates immutent, atque ad diuersas actiones instruant incitentque. Ex his itaque, qui A si uisessi nota aliqua insigniti sunt, manavit prouerbium, cauedum
CAVETO A SIC NATIS. Quod designat '
rerum hun)anarum periti declinandam consuetu dinem, commerciumq; improborum. Quod quotidiano usu, atque experientia compertum habeant, fallaces esse huiusmodi homines, ac technis dolisque esse imbutos. od autem Claudi impense salaces sint, abditasque atque obscoenas partes inusitatae magnitudinis habeant, Proverbium inde natum indicat, Claudus optime virum agit O- Minudos
innesi quidem alimentum, quod inualido pedide. prouerisu.
240쪽
stinandum erat, circa partes genitales conssistit, at que in semen elaboratur, cuius Vis & copia tenti-. ginem mouet, atque obscoenis partibus pruritum
In aperto hianti ore dormire, an clause, cohibi'
N ON desunt plerique, qui salubre existimant, patulo apertoque ore somnum capere. sic enim melius expirare fumos, ac discuti fuligines, animamque hominis liberius commeare, ac minus graveolentiae concipere. subolido enim esse ore, putidoque anhelitu, qui compressis labris noctem Ucci o ore somno transigunt. Ego vero aliud persuasum ha- enim decubitus in dorsum pulmoni septo-- isi sic ora que transuerso noxius, ut quae affusis humoribus sturgescant: Sic hianti ore dormire valetudini in- commodum. Pulmo si quidem , cum fistulosus sit, Per Vocalem arteriam, aerem obuium, qui sub noctem fere impurus ac turbidus est, copiose allacit, quo spirandi meatus imbuti vel raucam etficiunt vocem, vel obtusa m. Occluso autem ore, spiritus e ternu Sque aer non confertim, sed sensim per nares anfractuosas, sinuoso volumine ultro citroque commeat, atque in pulmonem delabitur, cordisci; V do sisi di rem temperat. Quo fit, ut minus siticulosi essi. . nocturna. qui commissis labiis dormiunt. Qui enim 'faucibus dilatatis somnum capiunt, ijs ob aerem halitumque hinc inde aestuantem, lingua ac palam tum arescunt, potuque noctu irrigari cupiunt. C*terum cum multis solidis i. rationibus fulciri haec siis se a persuasio possit, tum nulla stabilius, quam quod rectionis longe melius concoctio in ventriculo perficiatur,r ad uis 'quii Occluso ore dormiat: fouetur si quidem calor naturalis, ac validius cibo incumbit. Vt enim ollae