장음표시 사용
261쪽
. cum Solis splendor omnia astra , stellasque ita ob Solgem,n'scuret,ut interdiu conspici nequeant. Verum dii in Peculol plex exhibetur Solis imago , primo aquae, deinde aquae jubi speculi ratione. Aquam siqvidem speculi naturam uiro.
I exprimere,omniaque auctiora efficere, praeter cxl perientiam Virgilianus ille Corychon testatur,
i Nec hum adeo in Ormis, nuper me ira littore Eclog. 2.i cum lacidum ventu staret mare. Primo itaque speculi fulgor Solis formam reflexui ostentat,deinde aqua, a cuius su perfici e retorqueti ri Solis radios contingit. Par est ratio de face. calami dela , aut Luna speculo aquae immerso, opposita, i quae duplicem rei obiectae imaginem peri est cxlo. t item exhibet. Sunt de in alium usum exco itata men L. t specula concaua, quae Soli opposita per reflet Xio Pecuta. nem ignem flammasque eliciunt, ac stipulas . festu cas, aliosque fomites ac nutrimenta arida succen dunt. Sic Archimedes hostium trire ita es urenti ius speculis incendisse legitur. in illis si quidem recte ctuntur omnes radi j Solares extra locum inciden.tem,atque in unum puneium concurrentes obuia quaeque inflammanti
sua vi ct facultate polleat aqua vitae, seu Vinum
ardens es cauilicum, vulgo Brande v vij n, ct quibus id tuto exhiberi posite obiter admirandi aliquo actit, ham liquoris essectus. C a P. XXXIIII
EXCOGITATA est superioris aetatis memoria in usum ac commoditatem tuendae valetudinis secundae, propulsandaeque aduersae, Ars stilis latitia , qua ex herbis liquores ac medicatos succos Hicimus quos tametsi non omnino pares cum his effectus obtinere certum est, nec tam essica ceS, ut herbarum dilutum,aut decoctum. vel denique cxpressue
262쪽
prefctus succus, non tamen prorsus reiiciendi, ut a nonnulli factitant. nec censendi omnino ineffica. ices atq; evanidi, cum illorum vis & qualitas non lpenitus intercidat atq; aboleatur, quod ipsum c a plurima, tum aqua vitae, seu ut vocant, ardenS ac ssublimata, quod ex generoso nonnunquam Vino, plerumq: ex fece cuiusqs vini vapescentis perturbinem seu metam furnariam prunis moderate e
calefactam exprimitur, explorari potest. Illius siquidem vim mirificam in multis rebus sum exper ita tus. Quamlibet enim asperum intensumque gela lembi usi eo. existat, liquor is nunquam congelascit, nec in glaciem concrescit aut cogitur, adeo ut atramentum
scriptorium,tum pleraque aha, quibus guttas aliquot admisceri contingit, nunquam frigore constringantur, idq; ob extremam caliditatem ac te rua -- nuitatem, qua est imbuta. Quod si experiri velis, explore- syncera ne sit, an adulterina haec quinta essentia: mantile aut linteu liquore illo madefacito ac flam S admoueto, sic o festim inardescat illes intactoque linteo, efficacissima est. In Ramescunt si quidesudariola aqua hac macerata, at non consumuntur. Flamma enim leniter modo peplo incumbit, nec penetrat: sed lambendo absorbet cognatum si bi, ac familiarem, igneaeq; naturae liquorem. Quod si volae manus nonnihil imponas, admota ex a
denti papyro flamma: ardescit quidem palma , at
Plumbis, non uritur Si vero succo ma uae aut mercu Disti,tactu dnua oblinas, inoffense citraq; laesione im ino rat leri motu id perficias. Non est aut in rerum natura plumbo liquido, aut oleo fervido quid urentius, Plumbis in adeo ut si cochlear stanneum aut plumbeum oleo qn fastu feruenti aut plumbo liquefacto immergas, confedio Oufer stim liquescat ac dissoluatur , quod in feruentissi vidum serema aqua nunquam effeccris. Oleum enim, Spin
263쪽
guia quaeque feruidissima fiunt, calorem di maximum concipiunt, sic ut plumbum citissime fluxit efiat ac liquescat pinguedinis admixtu, cum aqua prohibeat,quo minus calor in plumbum penetret, eoq; fit ut anguillae in craticula tostae, vehementer digitos adurant, si in circumspecte versare pergas: adhaeret enim pingue digitis, acciat cm cxli ulcerat, ardoreque vesicas ac bullas excitat. Cum autem quatuor sint, quae leuitatis ac gi auitatis ratione inter se certent Vinum, Aqua, Mel, dc Oleum: ho rum omnium leuissimu m, minimique ponderis est Vinum ardens, quod oleo admixtum qu tat, summasque partes subit, oleo in imas subsidente. Est enim illi prorsus excocta terrea omnis conci tio, totaque illius substantia ignea, ac reaque effecta est proximum huic leuitate est oleum praeser Oleum obitim, ex lini & sesami semine expressum, quod nudi di famiquam praeter caeterorum Olcorum natu iam, frigo- conste
re indurescit propter mol itiem atque instam cauliditatem. Huic liquor succedit ex virentibus herbis ignis vi extractus,& vinum defecatu, quod mi nimum dulcedinis admixtum habet. Nam vinum exoticum illud , quod Bastardum, & quem nos Seropon, aut Ze rapium vocamus, omnem liquoia rem grauitate superat, ita ut dolia illo liquore oppleta demergantur. A qua coelestis, modo ne sit turbida, eiusdem fere cum vino ponderis est, ne nape ea, quae mense Maio caelitus delapsa in multos annos reseruatur. Mel vero iis tertia parte ponderosius est. Nullus itaque liquor, qui in ali quem usum corpori humano adhibetur, aqua vi tae, quae sic appellatur, quod vitam fulciat, seniumque remoretur, aut leuior, aut penetrantior, aut quae omnia a putredine, aut corruptione magis praeseruet ac tueatur. Cuius usus sic in oleuit apud Belgas, ut liberalius, quam valetudini
264쪽
commodum est, assumant Neque enim omnibus. ia ut quouis tempore eius potus aeque salubris maci lentis si qu idem, siccaeque na turae hominibus: ldeniq; aestate usus eius admodum perniciosus est, ia durit enim corpora, atque humore natiuum de- lminum ari populatur. Obesis autem corporibus atq; humidis, l. i quis vi quique pituitosis humoribus tedundant, nihil in- leommodat: nam & humores excrementosos concoquit, de corpora a lethargo. atq; a poplexia, morbisque frigidis vindicat ac tu citri . quapropter hibernis mensii bus in oderatum illius usum concedo, nempe sesquid rachmam quae cochlearis mensuram implet, exquisite Zaccaro edulcatarii, adiecto
que exiguo panis primarii bolo, quo minus vi adurenti cerebrum naresque feriat, aut hepati noxae aliquid, penetiabili, feruentique calore ins ei at. Fo ris vero admotum neruis ac musculis membrisq; algore oppressas auxiliatur, omnesque assectus do lorificos,qui in frigidis humoribus cosistunt, com pescit ac discutit vi calorifica, ac celeritate pene
trandi. Quin & a poplecticis loquelam testituit, si seminis ei ucse Naceti scillitiei momentu illi commisceatur. Quod si id genus sae iiij vini bis aut ter in alueum stillatilium immissum ignis vi extraha tur, incredibilem vim penetrandi consequitur.
Argenti iniui prodigiosa vis o natura, quod Belgis
a mobilitate Quic siluer dicitur. C a P. XXXV.
D V O constituta sunt in natura rerum principia, ex quibus constantur eximis terrae visceribus aril hur metallorum genera , quorum Sulphur. viis AEnt otia pater omnia efiicit ac molitur. Argentum vivum reum stiverat ut matris vice funges, ea ex se elaborari patitur, ac Ioruprane, produci: primum Aurum , mox Argentum, de-pia. inde ignobile quodq; metalli genus, ut stannum, plumbum,
265쪽
plumbum, aes, cuprum, ferrum , omniaque cu suis primordijs affinitatem ac naturae cognatione ha-i bent. Singula enim igni liquefiunt,atque ad opust quodque ductile accommodari possunt. Hydra-l gyros autem, hoc est, aqueum istud argentum aci fusile, qua vi & facultate polleat, cuiusue qualital tis est particeps frigidae ne, an calidae e varie inter set dis eptant Medici. Sunt qui frigidum dc humidum
esse contendunt, argumento quod tactu miram
frigiditatem membris inferat, eaque in stuporem, ac paralysim adducat: Alii calido siccoque effecta esse statuunt, quod penetrabili vj conspiciatur,adeo ut incisa vena eorum qui semel atque iterum
ex morbo Venereo inuncti fuerunt, argentum viuum e insanasse conspectum sit. quod ego fieri credideram, non ex insita aut genuina caliditate, sed quod rebus quibusdam urentibus vel extinguatur, vel ad miseeatur, quibus retundi solet,atque hebemtari frigida humidaque qualitas, atque ignea qu8dam induci. Est si quidem puluis quidam in
Chirurgis circus oraneis, Praecipitatus dictus, quod opus sitium celeriter ac praecipitanter peragat, non sine grauissimo corporis incommodo: ardentem enim vim ac deleteriam huiusmodi praeparadi ratione a se istit ex Chalcanti, aluminis dc salis nitri miXtura C steriam quum argenteus hic liquor dis sipatus ac diuulsus, ita rursus coeat, sibique cohaereat, atque in se conglobetur, ut non sit tractabilis, fingique possit, nec ullis medicamentis misceri, nisi illius mobilitas cohibeatur, excogitauit industria humana aliquot rationes ac modos,quibus id effici possit, eiusque agilitas domari. Inter quos ille securior est magisque innoxius, qui saliua hominis perficitur, cui mometum cineris, aut pusillum triturae ossis Sepiae admixtum est. Est autem Sepia mari
sella marina, cuius osse candido & hiabili utuntur 2 3 aurifi-
266쪽
aurifice S, carne lubrica, sanguine qui atrarinenti v- sum praebeat. Caetet urn hoc admiratione d fgnum est, quod quia omnia quae ex terra eruiatur, quamlibet pondeiosa sint, huic metallo innatent Chalybs, ferrum, plumbu, atque aenea quaeque, solum aurum subsidit, ab eoque absorbetur, atque argenteo colore imbuitur, qui nisi igne elui potest : sic enim in fumum resoluitur, atque in auras evanesccit, te terrima odoris foeditate, non sine graui astantium noxa, ut quibus membi a obsi upescant, neruique emolliantur et quod fere in his spectamus, qui deaurandis vasis argenteis occupati sunt. neque enim argentum auro obduci, incrustarique potest. nisi argeti viui ministerio , quo uno obsequi Osiam fit ac tractabile. ira quum omnia metalla respuat, solo auro assicitur, eoque se commiscet, fingique patitur. Sic saepe experimentum feci in argenti vim ui sesquilibra, duas pipimbi libras in nata I e, a uri vero denarium, vel etiam sci upulia, quae teris a drach mae pars est, demergi. Ex omnibus autem metallis aegerrirnead haerescit argento, aegre ad modii plumbo, dissicillime serio, mediocriter. Huiu Sargentei, vivacissimique liquoris conditionem aliqua ex parte aemulatur plumbum liquefactum. Omnia si quidem illi innatant ferrum, silices, testae, ac pleraque alia, quae igni non liquefiunt, naturaque sunt
fluxili ac fluida . nam cum plumbo liquido nihil sit
imagis seruidum, aurum, algentum, stannu illi innatant quidem, sed confestim, ut cera diffvunt ac ditatuuntur. In eo quoque argeto vivo assine est,
quod in planam tabulam effusum , guttis hinc an- de dispersis, illa lubrica humiditate no imbuit, nec tabellis inhaeret, sed incredibili agilitare, motuque instabili rursus coit, ac globuli in sese confluunt ac conglomeratur, eo quod materia illis densa sit, co- solida ac continuata , eaq. densitate, ut nihil
267쪽
aeris in se contineat. Quo non solum ponderis ratione, sed quod nihil aereae substantiae in se contineat, in imum deuoluitur. Sic Agallochum isto seu lignum aloes licet leue sit, nec ullius ponderis, es licet le- subsidit, atque aqua immersum in profundum la- ne, demeribitur, quod compactum sit, nec illi quidquam ina-gitur. ne in sit.
sua ratione in salis inopia carnes, aliat edulia a
putredine conceruaripsint. Obiter Salis,ace- iii vis mirifc . C A P. XXXVI
SALIS conditura quantopere nobis usui sit, di necessaria, nemo est qui nesciat. Nam praeter id, quod Sal esculeta quaeque lapida efficiat, gustuiq; ac palato gratissima, cibique au id ita te incitat, tum omnia a putra lagine vindicat ac tuetur, praesertim cui omnes limosae sordes excoctae ademptaeq; sunt. Sic enim micanti colore splendescit, illoque tuto salo condiri quaeque possunt, atque in multa aestatem genu,
asservari. abso ibet enim consumitque excrementi- mum. tium omnem humorem, ac cogit densatq; carnes.
ac salsamenta quaeque , ne quid ex ambiente aere putredinis subire possit. Caeterum mirum cuique non immerito videri potest, foecunditatis atq; expugnandae sterilitatis quanda vim inesse sali, deni. Sal foecum que agros quosdam feraces illius conspersu effici, coi quod 1 vero no esse alienu experimento copertum fert. habeo obesae si qui de mulieres,quae magna ex parte effoetae sunt, moderato illius in codimentis usus cecundae fiunt,ac coceptui idoneae abstergit enim omnem uliginem, vulvamq; plus satis uda ac madidam exiccat, essicitque, ut genitale semen facilius utero minus lubrico adhaerescat , aridis auditem mulicrculis , di quibus uterus torridus est, A visum
268쪽
vt fundus& terra siticulosa humectantia e hibenda . nam salsa & acria respuunt. Viris quoque lymbos incitare, mouereque tentigine Belgae comon's Frant, qui cum salsis S affatim utantur, impense sa-D existunt Sic frequens marinorum piscium e pri omniaque testacea, C sti ea, gam mari, locustae, cancri, cochleae, conchae q. marinae libidinem conucitat. caliditatis, mordacisci; naturae ratione. Qua de causa Aegyptii, Plutari ho teste, a sale, omnibus que salitis abstinuerunt, quod salem Venerem irritare persuasum haberent. itaque insipida potius sumenda existimabant, quam condimento omnium suauissimo vii , qui mihi nimis supeis stiose id obseruasse visi sunt, nec satis valetudini consuluisse, clim a corporibus hominu putrefactionem Salarceat, humoremque alienia atque asci titium consumat, adde quod foecunda latis progignendaeque sobolis genuinam quandam vim insitam habeat, qua coniugalis foed ei is societab stabilitur. Expergefacit enim animi vigorem moderatus Cusvsus, ac non solum in amplexu , figendosque osculas, sed in omnibus negoti js obeundis reddit alacriotes de erectiores. Foecunditati autem auxiliari vel illud argumento est, quod mires a vis muraum sortiumque in malinis nauibus enasci soleat, de quod imulieres salinariae cotinenter pruriant, multarumque prolium sint feraces: ut quibus nautae piscatores in portu delati, sunt adiumento, qui Salagros et strenue rerum suarum satagunt. Hac inducti ratior et a finia ne in nonnullis regionibus coloni, iumentorti pa- cunua ra- bulo nonnihi Halis inspergunt, quo sint ad cibum auidiores, atq; ad subeundos labores, gignendumque magis alacres ec erecti. Agris quoque sterilita rem eo expugnant, ibi plus fatis palustres sunt atq:
Salta b c xcxum si oppida, arcesque obsidione' oppressas huius penuria laborare cotingat, salsugo
269쪽
ex aqua marina conficienda , quam tum demum eis cacem experieris, quia ouum aut succinu quod
vulgo ambra dicitur, in illa fluitet. Huic in co ser- Aeeti sinuandi sed ut ijs viribus proximum est Acetum, at vi non tam diuturna. ni si enim post: aliquot menses
priori effuso, recens condititiis rebus infundatur, mucore , limoque obducuntur. Qua autem vidcfacultate polleat, quum ex multis, tum maxime ex eo experiri licet, quod o uia in acerrimo aceto triduo maceratum, aut plus paulo , in eam teneritatem testa mollescat, ut velut tenuis membrana, crannuli angustiam adigatur. Coticula quoque, aut
silex aceto septem dierum spatio domitus, digiti
attritu in puluerem resoluatur. Hinc Hannibal
quum Alpes sibi per uias faceret, atque Ita liae inhiaret , feruenti aceto saxa dissoluet e ac dissilire coegit alterius ocrum ii iactura tanta est enim actam penetrabilis accli vis, ut saxa corrodat, ac cominuat, cuius aliquando experimen tu feci in gemma atq;vnione seu margarita, sed. non admodu sumptuosa, ut erat Cleopatrae Aegypti j reginae, quam illa a- Margaritaceto inam ei sana ac lique actam snam eius visa spe acero misces ra in tabem margaritas resoluit absorbuit. Simili rura liqum ratione venenis resistit, ac pestilentis morbi con surat.
tagi repellit, sic ut consulte mihi facere videatur, qui grassante morbo populari moderatum aceti usum sibi familiarem reddunt. Dissipat enim ac discutit vitiosum aerem , & si quid in corpus halistum est, prohibet humores infici ac putrescere. Sic
qui venena ore emungunt, ac sordida vulnera exu gunt, aceto aci i os colluunt. Vettim illud studiose obseruandum est, ne nimius eius sit usus atque immodicus. nam cerebro siccitatem infert, ac somnum excutit, quapropter aquq rosa ceae nonihil admisceti iubeo, ac pauxillum vini Rhenensis, crocique momentum: sic enim minus incommodi ca-
270쪽
Omphaciussi ructa, puteis immer
put accipit. Eiusdem fere naturae sunt, parique e sectu, quae impense acida sunt atque acerba, ut mala citi ea seu Medica, tum quae vulgo Aurengia,&id genus pomi, quod ovali forma Limonis nomine passim innotescit, cui tam acidus inest, atq: exedentis naturae succus, ut si huic malo per horas aliquot aureum nomisma inseras, imminuto, accisoque pondere illud eximi deprehendes. Ut autem ista perfici contingit vi algifica, ac frigore penetrabili, quod aeque ac calc,r, adurit : Sic Aqua ardens in praeseruandis rebus est efficacissima. Si qui dem carnes ac pisculei ita quaeq; illa imbuta, a putredine tuta sunt, ac vermiculis intacta. Cyminum vero, modo ne desit illius copia ,& Caros, vulgo Carcii, post salem praesentanea sunt in praeseruandis eduliis si illis confricata recondantur, exiccan di ratione, adeo, ut illi. qui crebro iis utuntur, paulescant , atque exangues efiiciantur , quod humo rem omnem natiuum depopulentur Mel quoque,& quae Syrupus dicitur sapore melleo, licet non nihil ad atrum devergat, ut Passum quae Aroba Hi. spanis dicitur, nonnullam etiam vim obtinet praeseruandi, praesertim Cerasa,pruna, persica, uuas,omnesque fructus arbuteos: quod ipsum etiam in Omphacio, quae Agresta vulgo dicitur, expertus sum. Omnium autem efficacissime, si cuiusque generis fructus in olla seriatim collocatos, eaque accurate operculo Obducta, ac pice ita oblita, ut nihil vel aeris, vel aquae sub ingredi possit, in putei profundum demergas: elapso anno omnia recentissima inuenies, saporisque eximii. Cum enim ab a m, biente aere , omnique vitioso halitu si iure moti sesima, non est qui corrumpi possint. Hurni ditas siquidem omnia putredini obnoxia efficit, qua sublata, inductaque siccitate: non facile quid tabescit.