장음표시 사용
271쪽
Mi RACULIS LIB. II. etsi Salpa alius est ab illo piscis) tum alii plerique vento indurati in aliquot annos asseruari possunt, quemadmodum de panis bis coctus, qui nunquami nucescit, quod omnis humiditas excocta sit: In-tc nsus itaq; calor atque frigus , quoniam ex aequo qualitatem siccam inducant, corpora seruant imputria. Hinc elice, qui fiat, ut hibernis mensibus, geluque rigido atque aspero, minimo offensaculocius frangi soleat. Siquidem ex ambientis aeris siccitate os fragile efficit vi ac rigescit, suum; id si a tu coeli humido, lentescat, ac flexile fiat. Quod isum etiam obseruamus in candelis cx cera seuo que consectis.
Pallidae inulieres rubicundis, macilentie, obesis mari
Sissa res, magui Viri desiderio pruriunt.
M V I IERES illae magis feruidae sunt, acre que in Venet em, magisque auidae explendae volu ptatis, quibus plus caloris iis situm est, quod fere v-su uenire solet pallidis ac macilentis, quaeque subfusco colore existunt, habent enim ill S partei genitales acri mordacique salsugine imbutas, quocirca ii rigari humectarici: postulat, atque hinc est, quod aestate foeminae magis pruriat, ac concubitu appetant auidius, cum eo tepore ijs calor augescat, flaccidus aut fiat viris ac languescat. Qua ratione Farmina a- ruta, thimus,&pleraqrimpense calida libidinc instate Ial in viris extinguut, acuunt antem in sceminis in il- ciores.lis si quidem humorem feminalem depopulantur ac desiccant: in istis consumpta superuacua humiditate atque uligine, incalescit uterus, atq; ad ii bidine incitatur. Quae res essicit, ut vino,qiaod calorificu est, affatim impleri is sexus cupiat. Obesae
sit & rubicundae mulieres, quia affluenti humore perfusae
272쪽
pei fusae sunt, semenque geniti uia dilutum habent, cupidine languida, magisque sedata existunt. Itaque delectum viros habere conuenit, nec cuiuis temere ac praecipitanter dexteram iniicere. sis quiseni in gracili atque extenuato corpore, vergentiqi aetate ac devexa , eam nactus est, quae assidua pru-r gine uritus, quaeque lassuta non satietur, carnsfi- sinem sibi paratam meminerit, qing identidem in- crudescit, ac magis magisque exasperatur: humviro tanquam hirudo & sanguisuga continenter adhaereat atque assixa sit, nec patiatur defesso atq exhausto ullas inducias constitui, aut tantisper in term siti congressum maritalem dum vires collegerit, ac robur virile instauratum sit.
An fluenterati auide, ansensim ac parcius,non- ui interuallis retentesiti, Vel inmensa
cubitu bibendumsit. C A P. XXXVIII.
PRAECIPUA tuendae conseruandaeq; v letudinis ratio in cibi potusque temperantia ac moderatione consistit. iuum autem alias de sicco alimento ac panis esu abunde a nobis tractatu est, de potione,& quo cuique modo ac men ura eam adhibere conueniat, dicendum putaui Principio sanis non potest certo aliquid ac determinate pr*st tibi. Qua nuo quidem plerique diuersiae potandi
consuetudini a Meti sunt, quam citra valetudinisi asturam ac detrimentum mutare nemini procliue est. Optimus ac securis imus bibendi modus pro sua cuique aetate, pro temporum ratione, pro inueterata inolitans consuetudine, pro vini vehementia ac viribus decernitur. Sic potus vel vini, vel alterius liquoris sitienti praescribatur ad desiderium edimendum,& vicibus in sicco ne sit, nec fluitet,
273쪽
i ed moderate potu madescat. Subinde itaque, modicisque interuallis corpus potione refocillari de bet,ac cibus superinfuso liquore identidem macerari, quo comodius peracta concoctione vena S sub- . . Cat, atque in corpuS digeratur. Omnis ebrietas pre- Ebria sertim iugis ac continuata Diosco . teste, perni clo Dioscor, isa, quonsam nerui copioso vino diebus strigialis enia. obsessi dant manus, totiusque corporis c Cimpago c. . soluitur. Q propter moderatam esse decet om nis liquoris qui temulentiam infert, potationem, in eaque salsamentarios ac lanios nos imitari par est, qui ubi recondunt in si usta concisas carnium pisciumque partes ac segmenta , salsuginem per singulos ordines ac series insundunt. digestaq; sale
condiunt. Sic nos quoque, modo valetudini con sultum cupimus, cibum decenti ordine ac quanti- Incepta caetate ingestum, potu ubi res posta , iri igabimus. In choata autem coeptaq: concoctione ventriculum potu fatigare noxium est : interpellat enim ac re qn oratiar naturae facultates ac functiones, quibus p 'e' operi insistit, cibumque coco qui atque elixari prohibet. Vt enim olla ac lebetes deferuescunt, atque ebullire desinunt offusa aqua gelida: Sic ventricu- Similes aratus affluenti potione turbatus ab incepta conco. culinaria.ctione desistit, seriusque munia sua exequi tui, ac nus exacte cibum concoquit, ut qui ante legitimum tempus in concoctu S, vel in venatum argustias, vel intestino tum laxitatem propellatur, quo sit, ut cibi usus fluctusque homini pereat, atque ex viscerum obstructione, quiae humorum putredinem inducit, morborumque ac febrium seminaria acciri contingat. Quod ipsum a js quoque euenit, qui inter instia, primoque mensae accubitu a uide se potu singurgitant. Prolui enim confestim Sensim nomalimenta contingit, nec diu stomacho in harere. Q ramobrem consultum aibitror inter edendum dum
274쪽
nota confertim necauide, sed sensim ac paulatinus bibendum, quo commode utraque misceri queant, a pariq; concoctione perfici, illis praesertim, qui meatus amplos habent, venarumque conceptacula Alaxa . vero ea utuntur edendi consuetudine, .ut ad prandii medium a potu sibi temperent, a L . fatim bibere debent, quo potus penetret, ac per ci- . quoque, qui ex febrist C mM aestuant, potu l; refocillari gestiunt, affluenter bis
. bendum, verum non impigre, nec raptim .sed sen sim longoque ac productiore haustu . Sic enim ventricu im ubertim humectat, nec potus confestim in vesicaria delabrtur. Modicus si quidem po- Al Fe, tu 3 nec sitim restinguit, nec calorem reprimit, sed nisi ab .i. D US 3 ad auget. Vt enim carbones fossiles in sta simio. brorum vaporario humentibus scopis subinde ir rigati inflammescunt ardentius : Sic parciori potu accenditur, non sopitur febrilis calo C, maior ;cibum duiditas Qui vero ex latii tudineisuis,db o siticulosi sunt, ijssensim ac placide sedatim odim. magis adhaerescit, omnes isti. - iis que partei aridai humore irinbuit. Caeter una huic glisi, ,. d guimci to annectere visum est, tilos qui vel ex febra hectica, vel phthisi tabcstunt, atque ex mOlbis extrem emacilenti sunt cibum solidum magis co-mode deglutire, quam ullum liquoi cm. Pondus si quidem, cibi dire grauitas vias iugulares dilatat, meatusque gulae pervios facit, sic ut minori negotio delabatur , quod potus efficere nequit. Cuna enim partes, ductusque gutturis, qui huiusmodi officiis sunt destinati, collapsi sint, ac subsederint, sic ut latera utrinque se piemant, Potus propter tenuitatem, dc quod nihil adferat ponderis, illos aegre dilatare potest, atque in ostense permeare, nisi bibant affluentius, hac si quidem ratione dehiscunt fauces, ac potus defluit. Simile quiddam e
275쪽
uenit paralyticis,& qui a poplexi a feriuntur. Spiri ritus notus enim cum tenues sint ac subtiles, non facile a aeque Ae cxcerebro ad neruos penetrant Quo sit ut motus sen - , Ad nersusque illis eripiantur, humores vero, qui membra uos pense- nutriunt, pondere ac grauitate viam sibi sternunt, trist.
aditumque sibi ad partes corporis patefaciunt. Sic radi j Solares caliginosam densamq; nubem disse. acare ne queunt, cum grando facillime id efficiat. Quociria non est, quod quisquam miretur, qui fiat ut paralytica membra nutriantur, cum sentiendi mouendici; facultate sint destituta, perlatas siquidem vias membra alimenta suscipiunt, suaque crassitie sibi viam faciunt quod ipsum spiritus, tenuitatis ratione, facere non possunt, nerui itaque M. orbati spiritu animali, membris motum sensum- trahitaque adimunt, sed ii per alias vias, quam per neruos
nutriuntur, nempe per venarum riuos ac sangui nis conceptacula.
si acutis propere ac iesinanter maturescunt, reliustam longitudinem a sequuntur, celerius inica cidulit, nec diutinam aetatem perferunt, quod infantes ac irpium aliquot genera c. mmonstrat, C A P. XX XIX.
Vt in arboribus, omnisque generis stirpibus,qtiae spectatissime adolescunt, atque ante legitimum arsorntempus, consuetiamque morem maturitatem ac bis3 simile. sequuntur, cito intercidunt ac confestim elanguescunt: ita quoque in humanis ingeni js & corporibus, si quae naturae dotes ae munera speciosius maturiusque se proferunt, minus diuturna esse solent, ac festinantius dilabi. No subest enim solida vis, nec penitus firmis radicibus nituntur , eoqs
non temere ad frugem deneni ut bicio fantes, qui citiua
276쪽
citius dentire incipiunt, ut sunt, qui ex uteri lateis bris dentati prodeunt, celerrime dentes excutiunt. Prima enim illa dentium scri es ob neruorum, quibus deuinciuntur, molliciem minus stabilis est, mi nusque firmiter infixa. Similiter qui citius ingrediuntur, ac pedibus insistunt, inualidis minusque firmis cruribus esse solet Contra vero, qui tardius seriusque incedunt, ingressu utuntur firmiori, mi Pr coc a nusque lapsanti. Quod ipsum etiam obseruatu est c to eua- in his, qui pr matur Eloqui, vocemque formare in-Nescurat. cipiunt, postmodum haesitantius loqui, minusque articulate ac significanter proferre verba. Itaque melius est omma cunctantius procedere, tardaque incrementa suscipere. 5iquidem cum natura suas vires ac facultates cumulatius, quam par est, in me-bra proludat, est citur, ut aetatis accessu desit, quod illis impertiat. Quo sit, ut illae partes deterius sua munia ac functiones exequantur: ut quas nullis vis, bysi; dii menti confluuio fulciri contingat. In A i omni quoque stirpium genere ac fructibus obsera sc Oxina quaeque diutius asseruara: quae ve
rofestinantius maturescunt, flaccida vietaque fie- Properata ri, ac putredini obnoxia Celerius si quidem occimini bhoo- dit festina a maturitas. Quocirca minus nobis probari solet in adolestentibus praecox & praematuruingenium, tum pleraque naturae munia, aut corporis animique dotes, quae praeter vulgatam consuetudinem, aut quam ea fert aetas, praestantius se proferunt. Tales enim minus vitales conspici solent,
morteque properata confici. Qua de re exorta est: Frs uero U Prouerbialis sententia apud Belgas. Omnia festi-trare uete ira nantius procedunt. et gi, ater at Uoorytium ecpueros eam nileene. Qtio designant praeter solitum, contraque
malu' c re, communem temporis cursum , rerum Q; ordinem
risis. ac rationem pleraque euenire aut perfici, desumpta translatione ab infantibus, qui necdum exacto
277쪽
anni curriculo pedibus insistunt, nulliusque fulti adminiculo hinc inde discursitant, quod postmodum languide perficiunt, atque ab incepta incei dendi consuetudine desistunt.
Alimenta aliquando vitiari, ac venenati aliquidi contrahere ex bestiolarum in esu incubitui Denique humanis corporibus ex diffusis in illas sordibus simile quiddam innoci, vel spe mures,l sorices,glires, ranag, rubetab, elimi rei exem-
C a P. XL. NON solum vitiosi virulentique humores exi corruptis alimentis corporibus innascuntur : sed praeter aliquot lumbri corti differentias varii quo-l que generis animalcula in viscerum latibulis pul-l lulant. Obseruatum est enim nostra memoria diis . Unimalem secto mulieris cuiusdam corpore, bestiola S e Xem-loruin cor-l ptas soricibus muribusque non absimiles, quas M. Poribu o-l tura ex sordido aliquo excremento, quo alimenta reto.
erant imbuta, produxisse videtur. Calor si quidem nativus in materiam illam elaborandam occupa- tus, non aliam speciem, quam pro subiectae materiae ratione effingere potest . itaque insita vis naturae sui generis animalculum efformat, ac molitur: hunitida illa substantia opifici obseque te ac sequaci. Compertum est enim animascula domestica cautellos, feles, mures, sors ces, qui nobis glires dicuntur, atque id ranarum genus, quod bufones vocant& rubetas, quum passim oberrant, cellasq; prom- Bos pia ex ptuarias depopulantur, aliquando excremento se sita sin pena inali commaculasse esculenta, quaequum homines a sordibus non abluant, vel fructibus arbuteis putamina , membranasq; ambientes non adimat,
ex illa uligine , quae cibari js incumbit, dapesi pol-R luit
278쪽
luit, ac foedauit, tale quid da progeneratur. Quod csi ex putredine limaces, cochleae, mures : ex fimo sbubulo scarabei,fuci, vespae, ex aereo madore, hu- umoreque rossido erucae, papiliones, formicae, locu tsiae, cicadae progerminant: cui absurdum videri po a terit, in corporibus hominum ex simili causa tale iquid da generari e praesertim quum esticacior hic iratio subsit, quae huic rei causam pr(bet ac semina- lxium : Illa siquide iam memorata ex putrilagine, a non semine, licet illi facultate & viribus respondeat, cognata di sit atque assinis, pullulascunt. Ista ve
ro, quae in humani corporis latebris animantur ex rvitati humore, vitio cis animante profluxerunt Domi sponte, nuc itaque alienti a ratione, aut anile videri debet hoc, quod tractamus paradoxu, quum tam multa con- . ara. spiciamus ATO λατα, hoc est, sponte, nulloq; anima- . tis congressu ac concubitu enata, id l. ex humore, quem circumfusus aeris calor spiritu vitaque ina . buit. Quam numerosa enim praeter immensos ter rarum tractus spatiosissimi altissimicis ocea ni gur- igites piscium genera profundiit, atq in hominum lCuare ma como ditatem usum q. proferunti Nihil enim mari ire foecundius, quod crassioris sit substantiae, ac spiri- ifaecudum, tu calorifico undique suffusum. In quo cum mul- ita ex semine, tum pleraque nullius paris comple- xu atque admini eulo propagantur. Sic testacea o- imnia primu ex limosa udaque uligine nascuntur, tum omnes lubrici pisces, praesertim anguillae, quae postmodum mutuo complexu multa sui generis examina procreant. Aphiae minutissimi pisces exspuma maris apud Batavos copiose generantur,
ubi post diuturnas siccitates copiosi imbres ingruunt. Si qui decumost i a Mosae ac Rheni assiduo O ceani influxu salsescunt testiuis praesertim mensibus, flumina illa affluenti pluuia diluta atque irri
gata pisciculis huiusmodi undique scatent, qui ubi
279쪽
randescere incipiunt, inito complexu posteritati
insistunt. Cum itaque multa atque ad miranda na tura rerum, cuiuS vis Dei munere undique diffusa est, moliatur : nemo anile delira metum exis sinet,
prodigiosa quaedam in corporibus eis giari, crumin
ligno vermicusanti ac carioso, multisq; rc bu S ina nimis teredines agilesque vermiculi innascantur, quod aestate in cateis, multisque eduliis perspicianus, quae vermibus undiq: scaturiunt Adde, quod focema ex sordidisti ulceribus ac vomicis, Vnguium, pilo ruderarum, testarum, ossiculo ru, lapidum fragmenta e Ti, ae pilos promantur, ex humorum putridorum concretu coa- fundunt lata. quin & vermiculos caudatos, atque insolita forma bestiolas vomitu eiectas nouimus, praescrtim in his, qui morbis contagiosis oppressi erant, in quorum tot ijs multoties innatare conspexi mi e sentita animalcula formicis assinia , aut ij a pi descr- assis olim, qui aestiuis mensibus in aqua coelesti volutari conspiciuntur, quorum nemo non morbo Neapo- ,- ilitano, lueque Venerea foede erat contaminatus. Huc itaq; spectat narrationis nostrae series , nequis incircuspellie, nulloque delectu cibos in gelat soria didos, nec ab iis,quq foris accidunt, expurgatos, ablutosque. Qi od cum plebeii negligant, scabie &pruriginosis pustulis infici solent, multisque viti jaac cutis affectibus d formari. Neque enim eo co-spiciuntur corporis habitu S: constitutione, ea for hi te dignitate, iis naturae dotibus, ea ingeni j dexteritate, nec denique valetudine tam in culpata, qua Patricii ac generosi plerique qui nihil mense in er ri pati titur, ne panem quidem primarium, nisi extima crusta accurate deputata, ac derasa reliquod: edulior uapparatu exquisite decentique mundi cie instructo. Quod ipsum non improbo, modo ex lu mn, ,e,isesso luxu omnia ad prugalitatem, victuique tempe- ,
fantiam referatur. Ita enim instituta habere R a vitae
280쪽
vitae victusque ratione, Proceres aulicos, ut omnia ad salubritatem, ad decus, ad honestatem mo resque in culpatos spectent sic, ut fortunae spledor, rerumque successus, atque affluentia, quae Dei opt. ma X. munere obtigit, non luxui ac profusioni, sed smoderationi ac temperantis subseruiat. Quale ex
emplar ijs exprimit Inuicti C. Hispaniarum atque Angliae Rex totiusque Aelgicae illustrissimus Prin g. ia r. ceps Philippus, qui propter amplissi mas naturq dotes, diuinum quoddam virtutissimulachrum mortalibus exhibet. Cuius maiestati ac magnificentiae adiumento sunt tot pr stantissimi heroes, quorum auctoritate& consilio florentissima regna, ultroq;Oblatae a parente optimo Carolo Caesare latissimae ditiones stabiliuntur.
Solis lumi vis S natura in constituendis excita
disi tempestatibus. suid denique aurae,aeris ii mutatio in corporibus animis, hominum aci=ι- ritibiis es ciat. Obiter unde Oceani fluxus refluxus ac reciprocatio, qua diei naturalissatio bis conscitur C A P. XL Laoc, editu CERT A minimeque ambigua serenitatis,uel, a octio pluuide, ventorumque signa exhibent Solis Lunae ,- ,nfer,o 'x di , qui Varios subinde colores sibi adsciscun se. vel ex situ loci, coeli is ambitu, quem permeare solent,vel ex obiecti natura, vel re quapiam illis offusa: quos si accurate obseruarent, qui imperitae rudique plebi atque aniculis prognostica obtrudui, non ita hallucinari illos ac caecutire contingeret, nec credulam turbam vana spe ludificari. Ex his enim indubitanter praenuciari possunt imminentes tempestates ac turbines, & quis futurus sit coeli status,ex quo vel uberem rerum copiam & prouen