장음표시 사용
411쪽
A Phi. qui doeebant animam seipsam
per se mouer propterea qubd mouet: credentes qubd nulla re3 posset mouere,nisi per se prius mota. Cotta quos docuit Aristote . non esse necelsarium, ut quicquid mouet, moueatur: ut patet de primo motore . Quocirca anima non per se mouetur, sed per ac cidens ad motum totius, uel motum locali uel augmentationis, scalterationis,&c Quti fit ut neque affectionibus spiritualibus moueatur per se anima,
in totum: ut gaudio, maerore, iracun.
. dia, misericordia, dec. Omnes enim huiusmodi affectus sunt cum aliquo motu corporali sanguinis ad cor, uel B corde: Se ideo sint passiones non tantum animae, sed totius coniuncti. Des milibus autem effectibus, qui sunt in anima separata alia est ratio. Possumus autem hie adhibere tertiam conclusionem. Si loquamur de principio motus, quod ueluti organum, pars per se primo moves integralis, est cor secudum Attit . ubi spiritus uitales generantur. Quod si rem altius cotemplari lubet, in anima etiam ipsa intellectiva quo. dammodo distinguitur pars per se mouens a parte per se motar quae quidem dii linctio sumitur in eadem anima secundum diuersas potentias & Mctus. Ut anima per intellectum mouet se ad amadum εἰ per appetitum ad de C praecandum ,& per appetitionem finis mouet se ad uestiganda media,unia de in consultatione primum figitur intentio finis, & inde proceditur adeonquirenda media . Sed haec iam lineam Physicorum egrediuntur . vide
que gradus mouentium seipsa. Ad replicam ergo respondeatur negado partem per se mouentem esse animam, aut partem per se motam esse male Ad pri. riam. Argumentum quartum dupli. cem tangit materiam. Prior est : an sit
processus in infinitum in motricibus causis,de qua in quaestione proximὰ sequenti. Posterior,utru esto no sit pricemis in infinitum, deueniendu sit ad Dunu primu mobile, quod seipsum moueat, an uerb ipsum primu mobile nomoueatur nisi a mouente, Usit immobile. Tetigimus aute particulam huius dubitationis lib. i. q. I.qua &S.Tho. I. p. q. 7o ast. 3. refert nempe an Ari. suerit illius metis, scatu moveat seipsυ.
Et punctu in hoc consistit, quod mouere seipsum,no psit nisi id, quod co post si fit ex materia & sorma,qus qui
de sorma sit principiu aftiuu motus ipsius,ita ut inhaereat mobili, scutianima uiuenti, unde quicunque hoedixerit, dicere subsequenter uincitur coetu esse animal. Et quide adeo viguit Athenis placitum hoc, ut referente Augu. Eg.de civi. Dei,sactus reus fuerit in senatu Anaxagoras, eo dinegauerit, solem esse animante. Et ut illic refert S.Tho. Platonici fuerunt in eadem sententia. Quin uerb Augu. super genesin Se inenchiridio dubius mansit. Et Hierony. in partem a firmativam inclinauit. Aeuerb nullo est pacto eredibile ut illi e optimε docet doctor Sanctus puelPlato, uel Aris. & multo minus Hierony.uel Augussenserint,spirituales substantias coelorum motrices, sic in sor- mare coetellia corpora, ut animalium sormas, ita ut essent pνoprie animalia. Sed Comment. in de stibilantia orbis,& I a. meta .co m. 4I .irescio quam cis. Fmentus unionem intelligentiae cum coelo, ansam exhibuit, ut hac nota inurere ur Arist Qua de causia apud multos male audit eo Q dixerit coelum esse animal. hil enim hoc iron solom c6trarium nostrae fidei: quare neque se picandum est id cogitaisse, nec Hierony. nec Augustinum uerum nec Phi.naturales. De fide non est dub u, quin duas
tantum doceat naturas: puta humanam & angelicam a materia separata capaces gloriae: anima ergo coeli non
posset est e intellectualis alias esset iii-sionis Dei capax: dicere autem, quod tales animae ei sentirrationales, imprimis est contra Aristote. qui eas censet
412쪽
A substantias esse intelligibiles.Et praetcrea ex diametro pugnat cum ratione naturali: nam cum cstum ab omnibus asseratur effer petuu , esset tu canimal immortale, ideq; brutum. Et prater ea cum neq; cstu neq; altra ut. I. de cae. tex. o. docet Aris nulla habeat, orga. na motuS, neq; vero ulla vgeat animalis figura,aut sensu,ouisnam delii us illa asserat esse animalia.Haud ergo ullo elt modo, uel secundum fidem, uel secundum Physicam sciet iam de hae re haesitandum : sed omni proculdubio confitendum, nullum coelo ru esse ani. mal. Immo uero neq; de Arili neq; de sapientium ullo arbitrandum ell in ea fuisse opinione. Et de Arist. sunt ineluctab lia testimonia. Ait enim. la. meta. tex. 36. quod primum mouens mouet
sicut intelligibile & concupiscibile:
nempe sicut obiecta, quae nullatenus ipsa mota,mouet potentias. Et addit,
quod neque est mobile per se,neq; per accidens. Et in toto hoc lib. s. hoc perseuerauit docere, quod primum oueseli immobile per se,& per accidens: sic, iit neq; sicuti anima moueatur per accidens ad motu sui mobilis: id quod cxyrcss E assimat tex. 46.& tex. 8 3 . Naaliud moueri per accidens planeta tu explicuimus comment. 3 2. Et quod de primo mouentea Armat, id Sc de caeteC ris motricibus intelliget ijs docet, quarum singulas singulis orbibus accomismodat . ut patet eodem loco. I 1.meta.
rex. At uerb si intelligentiae in sormarent coelestia corpora tauquam animae, impossibile esset,quin moueretur per accidens ad motum coelorum. Pr s
terca eodem. I 2. meta. motrices ea ua
sas cflorum appellat substantias separatas aperte docens, non esse actus cor Porum. Et praterea arguitur, cum coelo nullus alius competat motus,quam
Iocalis, neq; aliud prorsus opus uitae, nulla e necessitas Physica,ut causa motiens inhaereat illi,sia satis est ei applicari contactu uirtutis motricis ueluti avo lus applicat loco. In summa Arichi et ex .as .ait, mouere seipsum, pro- Dprium esse animal tu, in qua sententia
citat eum S. Tho. 3. p.q. 3 2.artie. . Faciunt in dubiam eius mente nonnulla
loca sua, ubi uidetur alfruere, primum mobile mouere se ipsum. Imprimis in
hoc lib. tex. 34. proponit ordinem mobilium reducere ad unum, quod se ipsum mouet si esse nequit aliud, quam
primum mobile. Et tex. so. concludit in pro ceta mouentium,quae mouentur,deueniendum esse ad primum mobile st se ipsum mouet: licet simpliciter in ordine mouentium sit deueniendum ad primum motorem immobile.
apcrte ait cstum esse animatu: idem ; E& tex. 6 i . relum it dicens, cmlu pa ticipat uita estq; uiuens. Ad haec autere spondendum ei cum S.Iho m. loco supra citato. i. r.q. 7 o. st Aristo. nihil aliud uoluit,quam si cccii non moue. tura suis motoribus ueluti grauia deleuia a generante: nam haec mouentura re absente per uirtutem ipsius in sua ipsarum generatione impressam: coelestia uerb corpora mouentur a causis intellectu apprehendentibus ratione mouendi, uolentibusq; mouere: quae idcirco causae ideo mouent praesentes tangetesq; sua uirtute mobilia,ob idque quodammodo mouent, sicuti animae. Et ideo tex. 43. ut illic notabi, Finus dixit, ν mouentis se ipsum pars
mouens & pars mota uel debet se inuicem tangere,dum ambae sunt corpora,vel una alteram, propter es tu quod intelligentia tangit: non aut ab eo tangitur: quia spiritualeno tangitur a materiali. Atq; hac ratione ait. 3. de trini. Augu. corpora ola administraria Deo
per spiritu uitae. Et se glossa udus ipse est, & pariter Hiero, sicubi usi fuerintuita tribuete coelo. Na de Platone nulla est ambiguitas, qnquidem ipse nunqua asseruit e tu se ipsum mouere: sed an ip csti astruebat esse primu se ipsum moues,mo exposito super tex. 34.
ut in Phordone copertu est: ubi nulludiuisi.
413쪽
A diuisbile ponit seipsum mouere. i
ue r. inde inseri aiam esse indivisibile& aeterna,s se ipsam mouet inde pendenter 1 corpore. Neq; uerbeensebat motore insor mare coelu,tanquam anima: sed mouere ad modii animae. Opinabatur.n .anima per se moueri, S: eb modo,quo se intelligendo mouet, puta circulariter uel rem,sic mouere .p-priu corpus. De qua re fuit ab illo dic sentiens Aris. ut proxime dicebamus. Quin negauit alam moueri per se, sed aiebat tm moueri per accidens ad motu corporis: quia no mouet illud per nuda intellectione,quae propriε no est motus, veru per appetitu sensitiuu, de B corporea organa Qua itidero ne pri. Rus motor Oino est immobilis. . in vero i omni gne motus primu movese immobile, ea spe motus, qua mouet: quod perdocte cosiderauit S. Th. 3 . p. q. 2 2.ar. . Na sol illuminas, no illum L natur: neq; ignis calefacies cale sit. Hoc
igitur pacto i telligeda sunt Aris. loca,
quae uideatur contraria. Praesertim loco illo citato. a. cst. tex. si .legitimus
rex. non habet, corpora eslestia sint vivetia, sed st oportet ea existimare,ac si participarent actione & vita. Et tex. 13 .ob id dutaxat uocabit ea animalia,st sicut in animalibus dextra pars est, C unde incipit motus, ita dextru celi estori es, unde, si coelo ru motus ceuaret, inciperent rursus moueri. Ex his ergo
colligitur ' mes Arist. nun et fuit reducere ordine eoru ,quae du mouent, mouentur,ad unu primu , quod se ipsummoueat sed hoc dixit secudu Platone, qui dicebat motore coeli seipsum mouere. Et ideo tex. so.post haec uerba in animalibus tm Se animatis exepta eoruposuit,q mouet se ipsa. Igitur eu duo possint cogitari ordines: alter eoru,qi mota mouet alter eoru , qsimpliciter mouer,prior reducitur ad unu primum obite,quod mouetur ab alio, qg est y se propriὶ immobile motu Physico posterior uerb ad unum primum so . uentem simpliciter immobilem.
Texatliiij. Manifestu est igitur ex his, quod est piimum mouens immobile.
membri qu sitionis est argumentum, Deum essem obi. lem:quia qn mundum crea uit, coepit esse in loco, ubi antea no erat: caelu enim, inquit,& terra ego impleo Hie. 13. incipere aute esse into conouo, est remoueri: ergo Deus mo Duetur Secundu argin est, si saltem per accidens moueatur. Est enim Aristo t. Axioma. Σ.Topico. q, motis nobis, mouentur omnia, quae in nobis sunt, ut moto corpore mouetur anima: Deus aut est in esto,quod mouet, fit ergo, Vt moueatur&ipse. Tertio arguitur. Si
Deus esset immobilis, secundu locu esset maxime,sia est spiritus sed angeli, qui spiritus sunt, mouentur secundum locu : leguntur enim angeli crebro caelit sis ad terra missi, ut ad Abraha, & ad virgine Mariam: ergo Oil vetat substantiam spiti tualem uerὰ moueri .Qua tibarguitur ex commentatore, qui co m. Fhie tenet contra Christianos Deum oueri secundum intellectu& voluta: c. Deus sitam primus essentia cognoscit,& per ea res creatas ergo est in eo aliqua discursus imago: discursus autem, motus quidam ethergo mutatur secudum intellectum. Et de uoluntate adhibetur .Quintum argumentum. vo Iunias eius est omnipotens, cuius nu- tui parent uniuersa: ergo quando res est, tunc vult esse, & quando non est, tunc non vult eam esse c. v. g. quando dixit fiat lux & facta est lux, tunc
uoluit eam esse, quam antea esse noluerat. Et pariter quando ego scribo, uult me scribere, & quandoceo, non uult me amplids scriberet qui autem vult aliquid, quod antea A a 4 nolebat
414쪽
A nolebat, habet uoluntatem mutabile, unde quoniam haec omnia in seriora eius sapientia fiunt, ac disponuntur, quae tamen in seriora in continuo sunt motu, dicitur de eadem ipsa sapientia Sapien. .quod e i mobilior omnibus mobilibus. Contra i ucundum me brum quaellionis arguitur poliremb. Vnum est principium numeri: in Deo autem nullus est proprie numerus, utpote in quo nulla eli quantitas molis, ex cuius diuisione enascitur numerus: ergo si dicas, esse illic unum , quod cuente conuertitur,arguitur cotra,quia illa unitas dicit priuationem in diuisibilitatis: in Deo autem nulla et priua B tio: ergo. In contrarium est Arii l. quit ex. 44.& 43. concludit primum motorem et se immobilem:& ex. 8. esse
C v u liber hie ei rea mobilia &mouentia versetur,& de mobilibus Semotu, tres iam quaestiones dederimus absolutas, couenit ut de deprimo motore duas praeterea adhibeamus. Quinque etenim definit in hoc octauoliabro Aristoteles de natura primi motoris , uidelicet quod sit immobilis , perpetuus, unus, de infinitus, Se ideo indivisibilis. Primum Ze Tertium breuitaris stratia propter eorum assinitutem disputabimus in hae quaestione et C tria uero reliqua, quae pariter sunt conexa, in quaestione sequenti. At uerbde Deo duplici methodo disputatur, uidelicet,& naturali,ec supra naturali. Atqui posterior hic ad thelogorii spectat facultatem. Prior autem est etiam bipartitus nam exacta Dei cognitio ab letaphysica scietia petenda eii, in cuius ix. libro absolutius atque luculentius edisserit Philosophus de eius viii. tale deque eius altissimis atque inna cellis attributis. Ad materiam ergo huius othaut Physicorum illa rei sola pertinet cognitio,quae per motum haberi potest.Haud tamen possumus unam . illarum uiarum ingredi, quin reliquas obiter attingamus. Duo ergo sunt huius quaestionis articulit ad quorum priorem respondetur unica concluso i condine. Deus eli omnino immobilis. Quod
autem dico, omnino,omnem,quae excogitari potest speciem,quin uero erigiem motus excludit. Itaq; nec est mobilis generatione ulla,aut alteratione, aut quapiam localis motus specie earum,quae lib. 7.tex. I o. recensitae sunt. Nec uero mouetur per se,aut per accidens. De motu enim latum corporeo locutus est hic Arillo teles. Sed, ut accessionem nos ad ipsum faciamus, ne
que ullo spirituali motu secudum in tellectum aut uoluntatem mutabiliseil. De monil rationem autem Aristo t. huius conclusionis ex solo motu loca Eli extruit.Supposita n. basi illa in principio septimi & text. hic 28. Omne, quod mouetur, ab aliquo mouetur: hunc construit syllogismnm . Experimur in hoc mundo multa moueri: igitur uel omne, quod mouetur, moue .
tura se, vel ab alio mon a se om nino:ergo ab alio. Minorem autem eleganter sane probat tex. o. de deinceps: nami quod mouetur, necesse est esse in potentia, hoc est, carere illa serma, aut loco,ia quem mouetur: res autem, quae
mouet,necesse eli esse in actu: nihil n. calefaceret,nisi, uel re, uel uirtute ca. lidum esset: actus uero & potentia ex diametro repugnat, neq; esse possunt pin eodem subiecto : ergo idem secundum se totum non potest una esse mouea de motu: ob idq; oportet, ut quod se ipsum mouet, duas contineat parites,quarum una sit mouens, de altera mota: fit ergo, ut quicquid mouetur, moueatur ab alio a sedistincto, uel secundum rationem suppositi, uel secu dum partis. Tunc sc. Si omne, quod mouetur, mouetur ab alio, uel illud aliud mouetur ab alio, de aliud rursus ab alio de sic fiet processus in infinitu, processus autem in infinitum est o m. nino repugnans motui nam cum in essentialiter subordinatis primu magis moueat,quam reliqua ut ait to 3 3.
415쪽
Λ fla,ut primo non mouente, nullus sequatur motus: infinito ruasit nulluestprimum ut ait tex. 34. ergo admisso procella in infinitu. nullus fieret motus . Hoc igitur syllogismo concludit deueniendu esse ad primu , quod non mouetur ab alio, sed uel a se, uel anullo. Si autem dederis a se moueri, tunc necesse E ut dicebamus assignare partem per se mouentem distinciam ab illa,quae mouetur: & tande deuenienduest ad una,quae sit purus actus. Etenim si a. v.g. pars est mouens, uel illa rurasus secatur in mouetem & mobilem uel non , si secundu dederis concedis illam esse purum actum si primit, quae B tam rursus de illa parte mouent quoadusque perueniam ad puru actu .Quadoquidem nullatenus eli infinitu procedendu . Hucusq; uidetur Rri .demonstratio progressa, nusquam in in hoe octauo uisus ei perspicuE Zeluet deinde colligere unu primum motore per se subsistent ε.Attamen si penitus meseius inspiciatur, prosecto quantum mea fert coniectura argute id demonstrauit, poliquant syllogismus eo uin .eit,deuenieta esse ad aliquod moves, quod sit purus actus, Lbinde demonstrauit, illud non posse esse parte. Nam
pars incompositionem uenit, compositio aut manifeste dicit actum &po- C tentiam,quae puro actui repugnat. Igitur si non eli pars, erit per se uibsistes, quin uerbipsa per se subsistentia. At.que hoc arbitror apprim E considerandii aduenandam Arist. mentem. Haec autem demon liratio non tantu de la. tione secundum locum procedit, u rom de deoi genere corporalis mo. ius,in quo aliqua sit ratio potentis. Aeeedit aut e Se singularis ratio de motu quocunq; , quo rei generatio aut cororuptio fit. Est enim per se notissimum primu ens esse in generabile. Nacum quippiam a seipso generari, manifesta secum inuoluat contradictionem, si primu ens per seno esset perpetuum ,
nullatenus excogitari posset a quo generaret: & ideo ab omni est exemptu Deorruptiua passione. Sumitur prsterea& alia demonstratio ex illo principio,u, cum uideamus rerum omni u alias esse alijs praestantiores, necesse est ad unum simpliciter perfectissimu conscendere,quod omni u gener u sit mensura,& causa,atque adeo omnium expers peregrinaru passionu, qu ae ab in
serioribus possent illi impingi. Veluti
ignis,eb s e calidioru olum sumaeus, neutiqua poteli ab alijs calefieri. Sed ut ad prim stargiu res podeatur, singularis ratio quare Deus non est mobilis secundulo cu, nec de per se, nec de Paccidens simitur ab eius infinita essen Elia. Inde enim habet, q, non si diffinitus loco non tin dico, φ no sit circli scriptus: na circu scribi, eli eo ditio corporis:& ideo neque angeli circunstri bunt aut mesurant loco. Sed qd dico A, neq; diffinit loco: Quod est dicere. Nosc est in loco,ut ratione illius existenistis repugnet similiter esse in quocunque alio. Immb sicut sol dum obiecti u E eit in oculis meis, non repugnat simul esse in aliis oculis: &sicut sono no repugnati simul audiri a multis, ita Deus sic est in caelo, ut pariter suaptenam sit ubique: atq; adeo simul posset esse in rebus omnibus, et si essent infinita. Ex quo sequit,p nequie moueri: nam qu bd omnem replet locum, nec locum mutare potest. Deus ergo cspit Feri in coelo,no φ ipse mutatus est,sed φ coetu ab ipso factu est: quia nulla res esse potest, nisi. Deus sit in ea. Et ideo
neque moto esto ullo pacto mouetur ipse. Secus aut de anims natura,quae licet in nulla sit parte corporis dissiniti-uE,ebs simule in omnibus, est indiffinitiuῆ in toto corpore. Ac pari moangelo eouenit esse in loco diffinitiuE. Na sc est in uno loco,ut simul no sit in pluribus disiictis. Et ideo dii ad terras descedit ut ait Damascenus no est simul in celo. Igitur respolio ad tertiuargumetu est, Deo nis ideo praecise yprium esse, ut sit immobilis, quia spiritus
416쪽
A tus, est: sed quia infinitus.Motores aun tem estorum,s suis mobilibus unire. W tur, ueluti nobis anim ae, consequens
fieret,ut per accidens mouerentur, sicuti animae nostrae motis corporibus:
at quoniam cut superiori qone monstratu eli non illis colunguntur, ut sormae, sed eatenus ut moueant,fit, ut neque per accides moueant ad motu eslor v.Cui uero parti orbis ass stant, docuit Phi. text.84. ubi ait qJ motor orbis non est in eius centro, sed in circu- se retia. Neq; uerbintelligit, motorε ullum yy primu ad esse secundu Bbstantia toti circunferentis 3ζ cuilibet eius parti,sicuti anima adest singulis partiuB corporis: qm unus angelus, qui finita creatura eli,non posset secundu substatiam t1 uasto assistere loco ut cuilibet assisteret parti. Neq; ueris ut S.Sho. I. P.q. 1 . N z.autor eli intelligetia aliqua sibi parte orbis uendicat, quae nucest in oriente, & postea in occidenti:
na alias moueretur ad motu orbis, sicuti du inter nos mouet assumpta corpora: sed est in dextra parte coeli, puta in oriente: unde coelum mouet, in quo ideo toto est duntaxat secudu uirtute.
At uerb de Deo secundu intellectumia uoluntate tractare, queadmodu secundu haec est omnino immutabilis, lineas Plii .longe transcederet. Satis erC go est superiores rones ad hanc quoq;
conclusione extendere. Enimuero us
que adeo est purus actus, ut uullai eo excogitari possit potentiae ratio. Qua
yy neq; species ullas a se distinctas recipere ullo mo pol neq; actu intelligedi, sed per sua simplicissima essentiam N se ipsum intelligit,ia reliqua uniuersi.Conclusione hac praefate rones co , monstrat. Primu s tales hiet, species, uel actus a se distinctos,illa essent eius accidentia Tunc sic arguitur uela sua essentia essent producta, velabatio: noab alio, uni sicut repugnat suae es et is ab alio gigni, ita & quippia aliud e medicare: Na tunc eius perfectio sorinsecus illi aduenire,qui intelligere. n. persectio rei est. Et praeterea sieut ipse est operfectus,ita sico in illo est, alias erim utabilis: nil ergo aliude recepit. QS illa accidentia a tua essentia non pro . ducant,probat.Na cu recipere, potetia dicat passiua quas materiale, producere aut in tua di formalc,necesse esset iessentia Diuina duas distinctas rones distinguere, quasi materiae Se sormae, quae eius simplicitati repugnant. Est ergo Diuina essentia eminenter omnia, ac ueluti omniu, speculum, perquam adeo Deus N se ipsum prius natura in telligit, & se intelligendo cuncta cognoscit. Quocirca quamuis res tempore succedant semper sunt tamen ei praesentes. Enimuero ab aeterno decre Luit mundum condere eo tepore, quo condidit & res cunctas seruare tempore, quo sunt, & non seruare tempore quo non sunt. Et ideo nullus in eo di. sciat sus est. Non enim per essentiam suam cognoscit creaturas, scuti nos ex principijs elicimus conclusiones.
Sed simplici intuitu in sua essenita viis det omnia, sunt effectus in sua causa, non solum eis cienti, sed exemplari,ci
propter caecitas fuit comentatoris comento citato non posse mente cernere quomodo possit Deus ex tempore res esscere ac mutare sne recenti ulla
ac noua cognitione . Quod s Plato se oia tellexit primum mouens mouere se ripsum pari errore cecuti uit. Aristo. e
nim. Ia. Meta. tex. I. non minus aper
tὰ quam Theologi asseruit,quhd Deus se ipsum, de omnia per se ipsum intentigit, estque sua essentia intellectio. Aequi uti tellectus eius immutabilis est,
eadem ratione & eius uoluntas. Quicquid enim unquam uoluit, in suaduenturum est uoluntate, ab aeterno semper uoluit.Vt mundum edere tempo re, quo edidit, & reliqua omnia mu . tare, &gubernare pro suis cuiusque teporis articulis &momentis,quibus&generatione adueniunt,& corruptio
417쪽
A tis loci praetereunt. Ex his denique sit
consequens, sic Deum esse immutabilem, ut illi sit hoc proprium. Nam utc porea missa iaciamus quae compertissimum est cuncta esse mobilia,atque animas nostras, qus motis corporibus mouentur. Spirituales etiam angelorum substantiae mutabiles sunt omni ἀno. No quidem eo prorsus modo,quores materiales : nam res istae corporeae sublunares sunt quidem naturaliter mutabiles secundum subitantiam pro pter naturalem materiae appetentiam alterius sormae,quae appetentiu , cum non sit in materia coelorum duntaxae mouetur secundum locum. Angeli veB rb a materia omnino alieni in genera
biles quidem sunt, di in corruptibiles, atq; adeo suapte natura perpetui. Attamen secundum obedientiam, quae in ipsis est.& potentiam,quae est in Deo, sicuti ex nihilo M supra naturam creati sunt, ita possunt di i nihilum redigi.
Et praeterea in eis quoddam genus motus secundum intellectit, quatenus inferiores a superioribus illuminantur, di secudum uoluntatem,quatenus per Hectionem mediorum redunt in fine. sed de his nihil ad praesens negotium. SEC, Nous articulus quaestionis est de unitate primi moto iis, ad quem altera conclutione respondetur. Deus C est maxime unus. Conclusionem hac, qua fides nostra praedicat, Ati. tex. 8 duabus rationibus probat. Prima est illa peripateticorum maxima, Frustra fit
per plura,quod fieri potest per pauciora motus aut uniuerti ad unum prim i-
pium reduci possunt: ergo unum suis. cit principia. Altera ratio sumitur ex
continuate motus. Experimur enim
in his inserioribus, semper esse motus, quoru alij, aliis succedui, continuatio aut,quae ex pluribus collat per accides est illa uero, quae sunt peraccidens, redueeda sunt ad illa , quae sunt per se: ut omnia calida reduceda sui ad igne, qui est otii principi u. Necesse est ergo deuenire ad unu primu mobile,st uno a se
continuo motu moveatur: unu autem Dmobile ab uno primo motore mouetur,ergo .simili rone uetitur. 1 .d ecflo
spicato libus alius ronibus co firmatur eade coclusione. Prima e illa supra tacta, i exi po Dei nolesumit. Ell. n.deus purus, ac summus actus,oim in se ps ctiones eminent issime contines: at u
id si duos admiseris Deos, necesse est aliquid in uno existere, per ab alio distinguatur.Nam indiuiduu est, secuduPorph. cuius collectio proprietatu nuquam eadem in alio erit: id aute debet esse ad persectione pertinensi igitur si
eadem re altercaret, non erit summEpei sectus, di ideo neque Deus. Alia ra- Etio summitur ex eius omnipotentia.
Et enim si duo snt Dii, respondendum
est,quo ad suos effectus cocurrunt. Nasi concurrunt tanquam duae causae, uel altera est alteri subordinata, & tunc illa,quae subordinatur,non est prima,atisque adeo nec est Deus: si autem ex aequo concurrunt per modum unius, tunc uel una per se sussceret, & tuc alter Deus esset superuacaneus, quod a natura Dei abhorret . Si autem neuter per se sussceret, neuter esset omnipotens , qua utique ratione neque mei Deus. Eadem pene demonstratio sumitur ex ratione finis. Deus enim notione sua docet esset ultimu omni u fine, Fduo autem fines supremi esse nequeu, ergo neque duo Dij. Minor patet: quonia uel unus ordinatur, reserturque in alterum, uel secus etsi resertur , ergo non est Deus: si autem neuter refertur in alterum, neuter est Deus , quia non omnia reseruntvi in ipsum. Adargumentum autem in contrarium, respondetur, Deum esse unu no quide unitate, ut est principi u numeri, qui ex diuisone quantitatis Gilatur: est aut unus unum est propria passio entis. No quddillic sit proprie priuatio diuisonis, quia priuatio dicit imperfectionem, sed quantum ad appraehensonem nOstra no cognoscitur nisi per modu remotionis:
418쪽
A motionis: scilicet quMneq; est hoc, neque illud, neque in se habet hoc aut illud, quod non hi idem ipse.
Text. lxxxviii. Quod autem hoc n celle est io perie esse .
Super Octauum Physicorum ustio Quinta.
motor & duratione infinitus sit, atque adeo im
PAR Tu negativa arguitur sic. Si Deus, uel uirtute infinitus esset, uel duratione, hoe esset quia sua essentia esset infinita, nam ratione essentiae reis liquae illi persectiones attribuuntur, essentia autem eius non est infinita, er. Eo nec uirtus, nec duratio. Minor probata signo. Si qua res ita esset in uno loco, ut non esset in alio, illa esset fini ta quantu ad locum, nam hae ratione ila petiori quaestione diximus omnem creaturam dis niti loco ergo a simili ea essentia est finita, quae ita est lise, ut sit a quacunq; alia distincta, Deus autet ali ratione est haec res, ut nulla sit alia, sed a quac siq; distinguat, ergo est essen: tiae finitae. Secundo arguitur sic. Diui na perfectio per suos effectus innotescit, ergo s esset infinitus duratione,
ab aeterno produxisset mundum: constat aut ut supra conclusum eli) non fuisse nisi in tempore, nulla ergo rone colligere possumus illii esse duratione infinitu. Tertib arguitur ex eode principio. Si Deus esset infiniis uirtutis Id nobis inde innotesceret. 9, pol produ eere infiniturillud aut lib 3. monstratu est esse impossibile ergo non est infini-
'tae uirtutis. Et confirmatur argu motu .
Si esset infiniis uirtutis, posset mobile
in instanti mouere: na quo uirtus maior est. eo mouet minori tempore: ergo simili proportione illa uirtus, quae
est infinita,mouebit in non tre: eonsequens aut est impossibile: ergo &asis.
Quarto denique arguitur contra tertiam parie quaelitonis. Arist. nulla alia ratione probat, primu motore ei te indivisibilem,quam ex eo, qudd eii uirtutis infinitae, quae esse nequit in magnitudine ergo.Si ratio illa falsa est fit. ut conclusio si falsa. In contrariu est authoritas Aristo. qui text. 49. & infra
docet primum motore esse perpetuu . tex .autem 36. ex perpetuitate motus
eoiligit esse infinitae uirtutis:&quia talis esse non potest in magnitudine, co. cludit tandem esse impar tibilem. QIAEs Tios xM hanc tum quia in eo metariis, quantu se extendunt Arictationes, satis ei l enodata, tum o a firmiores alias adhibere negotiu esse Metaphysicu,atq; Theologicu , breuibus expedimus, singulis conclusionibus ad sngulas trium parti urndentes. rri maest, Deus e sempiterni durationis. Hanc Arist. ex perpetuitate motus elicuit,euius demoliratione habes a tex. s.&ista satis exposita. At vero cum rei ueritas non admittat mundu fuisse aeternu alia est probatio expetenda. Illud aure principium, si potuit saltem angelos & cstos ab sterno producere, parum praesenti negotio deseruit: quadoquidem illud aeternitatem Dei supponat potius quam praebeat. Aeterni. tas ergo Dei ut probe ait S. Tho. I. p. q. ro ex eius immutabilitate colligutur.Enimuero eu Deus idem sit, quod summu ens,&purus actus, ab omni ratione potentiae immunis, fit ut neutiquam sit ab aliquoipducibilis: a se aurem ipso produci contradictione imoplicat . ut supra dicebamus me cesse est ergo, ut sit per se ipse perpetuus.Quin uerb necessarium est, ut eius essentia intelligi nequeat nisi existens. Nostra
enim,& omnium creaturaru essentia,
de quid ditas, no utiq; sua natura includit ex illere : nam homine esse animal rationale,& quatuor & uia esse septe. ut ait August. quavis mundus non esseta
419쪽
Λ γ,haberent perpetuam & necessaria
uelitatem : sed tunc huiusmodi quid ditates elle acquisiverunt,quando mudus conditus eit: essentia uero Dei de sua intrinseca ratione includit existe. re: tum quia Deus omnem complectitur persectionem: εἰ exillere persectio est tum maximE, 9, si sua essentia non includeret esse, nullus relinqueretur
excogitabilis modus, quo posset illud acquirere. Adde, qu bd Dei sternitas non solum in hoc consistit,quod neq; initium habuerit, neque habiturus sit finem,uerum in hoc, quod nulla sit in eo successo,aut mutabilitatis umbra, sed omnia sint immobilirer permane-B tia. In Deo,inquam, neque gignere est
aliud, quam genuisse: sed sem P genuit
di generat: intellexit, de intelligit: uoluit & vult sine aliqua temporis differrentia.Haec aute iam lineas exced ut huius loci. Igitur ad secundum argumentum,quod huic conclusioni obi jeiebatur,negatur consequentia. Potuit nanque Deus mundum, quantum adpartes eius perpetuas ut supra disputatum est condere, no tamen decuit ob rationes,quas supra explicuimus. Secunda concluso. Deus est infiniis uirtutis . Et hanc quoque conclusionem Aristote. capit. ult. ratione
motus a posteriori demonstrauit hoc C pacto. Deus mouet infinito tempore et ergo posset mouere infinitum mobile, si ex parte rei mobilis esset
possibile. Probatur consequentia. Mouere infinito tempore, est efficere motum infinitum per accidens, mouere autem infinitum mobile, est ess-cere infinitum motum per se. Ea aute, quae sunt per accidens, reducuntur tanqua in causam,ad id quod est per se ut ea, quae ni accidentaliter calida ad
ignem, qui est per se calidus, ergo
Deus habet uirtutem quantum est de se mouendi infinitum mobile hoc au. tem arguit infinitam uirtutem: ergo Deus est infinitae uirtutis.Exponuntur
ambae partes prioris asiumpis. Motum esse infinitum,contingere potest duo- Dbus modis, uidelicet aut ratione magnitudi uis, hoc est spatij, per quod fit
motus,aut ratione subiecti, quo mo uetur. Ratione spatii accidentarium est,s, motus duret in infinitum : ex eo
squod circulare mobile finitum identide repetit spatium infinities:& id colassicit ad hoc uirtus finita motricis intelligentiae, quae sit perpetua, & insatigabilis. Per se autem motus est inis finitus, quando mobile est infinitum
v. g. si secudum longitudinem esset
infinitum, tunc si transiret per certum signum nunquam absolueret motum. Cocludit ergo Arist. q, primus motor Edebet, quantum est de se, habere uirtutem sc mouendi. qua uis repugnet,nosolu mobile dari lii nitu, uerum Nipso
dato repugnet moueri,ut li. 3. demonstratu est. Haec ergo demostratio intra lineas naturalium principioru aliqua habet energie dignitate. At uero qua-uis diuina attributa ut bonitas,&sapietia,& reliquas ea, quae facta sunt intellecta, ut cunque conspiciantur, ta men omnipotentia eius,infinitaq; virtus non plenE potest per eius enecta innotescere.Infinitum. n. maior est, epotetia creaturarum receptiua . Credo
enim satis monstratum fuisse in tertio libro, nullatenus Deum posse producere infinitum in actu, puta, uel infini Flam essentiam nam illa esset Deus uel infinitam corporis molem, uel infinita actu separata. Non quide ob imbecillitatem Diuinae uirtutis, sed ex eo, P rebus ipsis creatis ratio infinitire pugnat: sicuti non potest facere, ut res eadem ignis sit simul& aqua: in s. nita ergo uirtutis Dei,quam fides nos nostra docet,a priori monil rada est ex essentis infinitate. Primo naq; principio ut li.3.tex. 21.&3 o. uisum est antiqui omnes philosophi infinitum tribuerunt: licet errabat credentes icile corporeum. Ratio ergo infiniti in re
materiali in persectionem dicit. Est. n. materia de seinfinia,i .non limitata ad
420쪽
Λ certam speciem vel quantitatem finitur autem persormam conliit uetem certam specie, quam certa consequi
' Materiam autem se finiri a forma, eli perfici: se ideo infinitum materiale dieit imperfectionem. Ratio autem in initi in forma uice uersa dicit perfectionem: quoniam formam receptibilem esse in materia per quam coareta ut ad esse huius indiuidui, imperfectio est simpliciter. Quo circa ratio infinitatis in Deo haec eis, si sua ei sentia non habet esse quoquo pacto receptum,sed uti supra dicebamus sit per ipsum esse illuminatum, atque adeo B eminenter omnes in se pet sectiones
continens. Crea rurae etenim malatiales habent formas in materia susce pias, atque adeo limitatas:angeli uerb esse saltem receperunt in sua creatione parti ei patum: Deus autem perseellens. Ratio est metaphysica, qua
in Sanct.Th i. p q. . utitur: sed proselio
alia ad rem esse non potest aptior. Nam unus ineta physics est altilmas contemplari causas: quaecum noliris sen-sbus sint alienissimae, nihil mirum si non sint nobis adeo peruiς, sicut quae sunt ante oculos. Hinc colligunt philosophi,Deum non esse in genere, sed esse extra omne genus, quia per nulla C contrahitur differentiam: contrahi. n. infinitati aduersatur: ut in praedicametis dicebamus. Igitur ad primum argumentsi in contrariu,quo arguebatur, ex eo, 9, Deus est una res ab aliis omnibus dii tincta, esse finitu, negatur consequentia. Non
enim dis linguitur indiuiduo sicuti inter se creaturae. Haec enim materialis res differt ab illa numero sob e ade specie:quia habet formam recepta in hac materia hoc loco,& tempore. dec.qus faciunt rem esse finitam : angelus autediffert ab alio , quia limitatam habet speciem ab alio distinctam . At uerbDeus no sic, sed quia per se abstractus est a quacunque aliorum ratione, differt ab alis si seu potius alia disserunt ab ipso: quia in ipso nulla est diseretis
ratio. Ad tertium aute iam responsum elici non plene eius uirtus innotescieper eius effectus: quia neq; potest tota extra se effundi: ehq, creatura non est capax infiniti. Et pari modo respondetur ad confirmatione.Negatur. n.cose
quetia .Si Deus est infiniis uirtutis potest mouere in no tempore:quia repugnat intrinsecs rationi motus fieri nisi in tempore . I otest quidem Deus unirem in duobus simul locis ponere, sed ς ab uno per motum transeat in alteium in instanti, no est factibile .Si quq autem rationes ab effectu infinitatem Dei utcunque monstrare possunt, prima est supposta creationis fide. Aliud
enim ex nihilo producere, uidetur arguere uirtutem infinitam.Neque cauillatio quorunda uim enervat argumenti. Aiunt enim rem quampiam, ut lapidem, non excedere ipsum nihil maiori distatia, quam sit persectio eiusdem lapidis,quae est finita: de ideo produce , re lapidem, non arguere nis uirtutem finita. Qubd aute haec cauillatio si e potius,quam responso, patet quonia virtus producentis non tantum E re producta asti manda est, uerum ex modo etiam producendi, alias cd cedendum esset, non requiri maiorem uirtutem ad creandum ex nihilo lapidem,quam ad educendum eum de potentia materiae. Igitur si rem educere dc potentia materis, arguit aliquam periectione reducere de minori potentia maiorem arguet, ut inflammare lignum uiride, quam siccum , undeqnantb educitur de minori potentia, tanto maior requiritur uirtus: ergo producere ex nihilo arguit infinitam Ali i eo tendunt id demonstrare ex perpetuitate mundi. Fieri nanque potest per Dei omnipotentiam, ut mundus creatus in tempore perpetuo duret potest ergo successiuε infinitas producere ies . Sed hoc pr secto , licet arguat uirturem Dii esse sempiternam, non tamen palam monstrat