장음표시 사용
391쪽
physio:de quo quaestio .2.veruntamequicquid senserit Arist qui,cum Deus non fuerit ut ait idem Albertus eodem trach. cap. I . errare potuit,monstratur eius principia nullum habuisse robur. Primum omnium suit illud, quod ait i. phy. textu 33. fuisse commune omnium dogma. Ex nihilo nihil fit. Illum autem communem sensum inde conceperunt, quod experiebantur in naturalibus actionib. no quotalibet fieri ex quolibet, ut illic suluitur
tex. 3.Haud enim homo fit ex quoli bet non homine, puta ex ligno,uel accidente, quae negat tu Esunt non homines,sed ex priuatione hominis, puta ex embrione, ubi est ultima dispositio ad hominem. Neque album fit ex musicoy se, sed ex nigro,uel ex medio colore affecto. Hac utique ratione constitue.bant, principia generationis esse contraria, pura priuationem di sormam: indeque adeo colligebant necessariuesse subiectum, puta materiam , quae utrique successu E termino substerneretur: quae quidem per dispositionem
effectricis ea usae destinaretur coapi returque ad generationem huius rei, potiusquam atrerius : ex cuius denique potentia educeretur sorma. Qua de causa Comment. com . . ob id asseuerat ex nihilo nihil posse generari, ν nihil non est magis determinatum ad unam sormam, quam ad aliam. Qua re neque ex nuda materia, si daretur absque omni accidete, quicqua gigneretur: eb-indifferes esset tunc ad omnem sorma. Et subdit opiniones Sara cenoru, puta nostram,ortum habui cse ex uulgi errore, quod sensu decipitur . Vbi enim, inquit, uidet aliqua generari ex re: quam non praeuidebat, iudicat aliquid fieri ex nihilo ut dum ex aere a sole inflamato gignitur ignis. Sic Saracenus ille deridebat nostram fidem. Sed multo est certius opinionem suam & talium philosophorum fuisse plusquam vulgarem rem de sensualem: ut pote qui de productione totius entis iudἱeium pe tebant a sensualibus generationibus
particularium rerum. Cum tamen de .
buissent intellectu assurgere ad natura primae causae,quq sc se habet ad crea. tionem totius entis, uti equus ad procreandum equum, & ignis ad generatione ignis. sit e go prima ratio nostra. Deus est per se ens, ut quod a nemine potest reclipere,ut sit hoc quippe sonat nomen Dei) atq; ideo causa est uniuersalis omnium entium, & cuiusq; rationis entis: utpote qui emineter omnia continet,quin immo qui eminenter estola: hoc. n. est esse infinitum : q, nec sua substantia sit limitata ad certum genus, nee proinde sua uirtus ad certii effectu. ergo sicuti caliduest eausa particularis raciendi calidu, di equus generandi equum, ita Deus est causa totius entis.Id aut, quod ignitum est no facit calidum ex calido: uecitatum est ex Arist. sed ex non calido, nam quod est, non fit: supponit autem subiectu caloris. Nec ignis facit
igne ex igne, aut equus ex equo: sup ponit autem materiam,in qua recipiatur sorma ergo simili analogia,si Deus est causa entis,omnisq; rationis eius,
non facit illud ex ente, sed simpliciter
ex non entema sicut generationi equi non subiicitur equus ita, neque generationi entis ullum subiternitur ens. Hae itaq; ratione concluditur, Deum esse creatore omniu, atq; adeo primae materis.Ratio eli S.Th. r. p.q.4 s. εs tibi appareat metaphysica, considerat creationem non esse rem physi
cam, cum non competat causis par
ticularibus , sed soli per se primi causae, quatenus ratio est totius entis,cuius ideo contemplatio ad solum pertinet metaphysicum. Concedimus
ergo philosopho materiam esse ingenerabilem propriὰ & incorruptibile quia fieri nequit ex alia es pit esse, ta
men ex nihilo per creatione. Vnde ar
gumentum illud nullum est, quod philosophi nobis tale obiicisit. Oe quod Z fit,
392쪽
A sit, possit bile ante fuit fieri : possibilitas
aute illa no est nisi in materia, ex cuius potetia educitur forma: ergo omni sactioni praesupponitur materia. Negatur enim prior assumpta, si de physica possibilitate intelligatur: satis enim est, fuerit Deo possibile re gignere, uel creare. De quo adhuc alterum uerbum adhibebimus quaestione sequenti. Ratio a. 'Secunda ratio sumitur ex infinita Dei potentia.Deus est infinitae uirtutis: erago nullatenus limitatur in modo agendi:neque ab aliqua ulla causa rendet in
agendo : nam cum utitus agentis non
modo de substantia facti, sed de modo agendi perpendatur uirtus infinita, qus B eadem est,quae illimitata, a nulla alia re
in agendo coarctatur : ergo quamuis ignis, exempli gratia,& aequus, & ea usae aliae particulares,eb qu bd tales illis limites a natura praescripti sunt,ne utiquam possint sormas producere, nisi eis ducendo de potentia materi poterit nihilominus Deus totum ens sne praeuio subiecto suo nutu condere absque motu: alias constrictus esset, ae Iimitatus, ac si esset causa finita. Et qubdDeus sit infinitae uirtutis, patet, quia
est infinitae essentiae&persectionis: utpote quia nullo dependet, sed omnia ab ipso, ta quam a perenni fonte reru: non solum, quae sunt, sed quae esse posC sunt absque ullo termino, dicere naq; psit infinitae essentiae& persectionis, sed non infiniti uigoris, non est philosophi hominis: a ex infinitate di illi miratione essentis prouenit,ut omnia sint in ipso infinita, scilicet, duratio,scientia, potetia,&c.Quod si Deus eli uigo, ris infiniti, cum no possit sacere infinitum ut 3. physi. latissim Edemonstrauimus non potuit eande uirtute splendidius demonstrare,quam ex modo hoc agedi infinito. Quod si nobis obiicias argumentum Scoti . . distin. I.neque hunc modum agendi satis patefacere infinitam potetiam Dei. Nam maxim δ' id inde argueretur , qu bd inter nihil
ecens creatum esse infinita dictantia, quae a sola potentia infinita posset peta Dirans ri: hoc tame est falsum: nam inter
nihil & lapidem v. g. non est maior
dillatia quam eli latitudo persectionis lapidis, quae finita eli. Respondetur,noeste hanc causam .Haud enim imagin mur interuallum infinitum inter nihilti ens, sicuti in spatio infinitoralias neque a potentia infinita posset pertransi
Sed ut ait illi arti c. s . arguitur pote tia infinita hoc modo. Educere sorma de potentia materiae est alicuius uirtutis, ergo quantb aliqua causa rem extraxerit de minori potentia, erit maioris uirtutis, atq; adeo,qui eduxerit ex Enihilo, erit infinitἡ. Etenim creari non est solum produci formam extra subiectum: nam anima creatur in subiecto, sed produci ex nulla potentia subiecti.
Quamobrem creatura non potest creare. Unde cum dicimus et eari ex nihilo praepositio, ex designat causam inate ,rialem, ut ens creari ex nihilo,st creari non ex aliquo.Vbi fieri non dicit mutationem, sed simplicem in captionem uirtute alterius. Per haec detegitur salsitas Commentatoris commen. .negantis minorem esse uirtutem agentis praesupponentis subiectum, quam non praesupponentis,eb qudd putabat hoc esse impossibile.Quinimmis Arist .sor. Fle inuitur creationem admisit. Ait nan Aliae creaque a.degenere animalium cap. 3. ani- tionem ad
mam humanam, qua parte est intelli. misit. gens,non educi de potetia materis, sed aduenire de soris:quod intelligitur uel de intellectu separato ab anima ad sensum Commentatoris, qui ait unicum esse intellectum in uniueiss homini. bus. eudemq; perpetuum, uel de singulis animabus,quae creantur, dum homines gignuntur: sensus autem Commentatoris indignus est,quia uiro Philose pho, ne dicam ab homine mentis compote,audiatur: ergo necessariusest alter decreatione animarum . At quia non
eil proprius hic locus dicendi de oe, coaethaec satis sint. Igitur ad illud a
393쪽
mouetur fixistit motui,& tunc uel illud erat corruptibile uel non. dic. R spodetur, interempto primo an tecedete,si intelligatur de prsexistentia temporali. Cflum nanq;.creatum fuit mouens, sicuti sol illuminas. Et ideo ut sol natura tantum prior fuit lumine suo, ita de estu suo motu .QDeitea ad illud ς subditur, uel mouens & mobile erat generabilia,uel perpetua respondetur, mouens tantum fuisse perpetuum,mobilium uero nullum. Et quamuis aliqua eorum,quae primo tacta sunt ut elemeta fuissent generabilia,non tam e sue. runt edita per generationem: sed per
- creationem,quae neq; est motus , neq;- illum supponit Ell hic tamen animaduertendum,quemadmodum Deus diagnificatur naturs ea praecise creauit, quae aliter edere nequiuerat, ut citos, angelos,& animam,atq; elementa, ebmateria sine forma creare, uel no decebat,uel certe no poterat. Mi ita uero, quia necessariu non erat ut crearet ex materia , instar propemodum naturae,
produxit ut hominem de limo terrae: muliere decolla uiri. lignaq;& animalia deterra .Quamuis node seminibus: siquide lignis & animalibus dedit uir-totem seminandi. Etenim simpliciterens in actu ut animal, Se arbor prius est ente in potetia: quale est seme.Quocirca neeessari uiuit prius suisse aues, C quam oua. secundum praecipuum atagumentum contra nos Philosophi existrueret a diuino modo agendi.Deus agit per modum naturae: ergo quamuis res omnes ab ipso di manent,eas tameab aeterno protulit, & no ex tempore.
Consequentia nota est:quoniam si agit per modum nature non fuit in suo arbitrio res csidere ut luberet, sed determinato id fecit modo: ergo, uti sol quandiu fuit protulit lume, ita & Deus res. Et quia nemo,quem uiderim,exploratum habet, quid de hoc sen serit Ariis. uerbum de hoc unum subiicia.Notandum ergo primum, sum non negasse
Deum agere per intellectum. Ait qui p. DPe Ii. metaphysi. cap.6. Diuinam scientiam esse principium primum & prin-eipium maxime,nimirum uniuersi. Neque negasset agere per uoluntatem. Docet siquidem s. metaphy.tex. Io. Intellectum,ut qui indifferes ellad utramq; partem contradictionis, per appetit ale electionem applicari ad opus. Et a.
Phy.text. o. Docet Deum & naturam agere propter fine. Et ra. metaph.textas a. naturam uniuersi esse optimu quitadam,ordinatum in finem:puta in Deu, sicuti exercitus ordinem habet ad ducem .Quae omnia, documentum sunt, Aristotelem haud ignorasse Deum agere per intellectum, de uoluntatem. Sed Etamen sicuti nos confitemur filium in
diuinis procedere per intellectum,&spiritum sanctum a patre & filio per
uoluntatem,nihilominus utrunque ex necessitate naturae,ita Arist. a stirmaree pro manare uniuersum a Deo. alii ede causa tex. I s.& metaphy. text. .aiesternorum causam esse necessaria. Itaque sicuti hominem esse animal rati nate causa est ut sit risibilis, nihil os eius esse ius hic suam sequitur ex nocessitate causam,ita arbitraretur de uniuerso respectu Dei. Atq; adeo dieerer, Deum ex se omnia protulisse uolunt te quidem complacentiae, haud tamen F contradictionis libertate, ut potuisset non facere. Atqui causa huius potissima est, sua ipsus Dei immobilitas . Id
quod in comment. s3. adnotauimus. Nam postquam tex. 4 .constitutum reliquisset,primum motorem esse immobilem,pol l l ext. 33 .docere perrexit, necessarium esse, di ideo primum quoq; mobile, esse perpetuum, unde uarietas ac diuersias horum inseriorum proueniret. Nam id, inquit, quod immobile
est, nempe Deus, uno semper motu mouebit, cum ipsum non mittetur. Itaque
pultarguere, 0 si Deus eli immobilis,
inde fit consequens, ut permodum na turae agat certo praefinitoque ordine.
Quapropter tex. I s .ait, quod infinito Z a tempore
394쪽
3 6 6 Super Octauum physicorum
tempore quiescere motorem, de mobile, & tunc,potius qua, prius inchoa.
Te motum, non est naturae opus . ubi Commen. ait rationabilius nos christicolas,quam Anaxagoram loqui:)ut qui hanc causam non in naturam resertismus, sed in diuina uoluntatem.At ni
hilominus & i possibilia nos dicere existimat: nam ut Commen. s. praenotauerat no potest,inquit, antiquos motor nunc facere,quod antea no fecerat,per uoluntatem, nisi in ipso mouente aliquast noua concupiscentia faciendi, per quam motor ipse mutetur: id quod motori primo repugnat. Et August. I I. de civi. capit. 4. hane causam insinuae obstitisse Philosophis, ne crederet Deuin tempore creasse mundur quia inde
putabant consequi,diuinam uoluntatefitisse mutatam Haec adduxim,ut mentem exererem Aristo t. qui Deum credidit agere per modu naturi. cuius causam commentus suit ob eius immobilitatem. At ex ipsis nihilo secius naturae uisceribus depromuntur argumen ta in contrarium Primum Infinita Dei omnipotentis uirtus non definitur, coarctaturque ad unum, uno ue determinato modo agendi: ergo non agit extra se per modum naturae. Antecedens palam est, quoniam agens natu. rale ex eo limitatur ad faciendum rem
C hanc, de hoc modo, quia unum quodisque agit ut procreet sibi simile, Deus aute nequit sibi simile extra se producere: ergo nulla est causa cur eius praeseribatur uirtus. Et praeterea, quia sui
supra diximus in hoc consilit, ut sit
infinitus , quod neque genere certo praedicamenti concluditurin essendo, neque ullis adeo in agedo ambitur terminis, non ergo agit per modum naturae. Item tertio cui iam citatum est.2.
Physi. &. I x. metaphysi. natura agit propter finem,res autem sine cognitione referre se nequeut in fine: quia hoceli sapientis opus .cognoscentis ordine adfinem: ergo reduci debent ad unum
primum, a quo dirigantur in suos si
nes,manifestum ergo est primum mω Diorem singula destinasse in suos cuiusque fines proprios, atque omnia in seipsum : hoc autem est proprium intellectus,&uoluntatis: opus ergo non per modum naturae, sed per has potentias agit. Ac perinde scut agit, quae uult, ita de quando uult. Quod si Philo.responderit, se non negare , quod agat per intellectum & uoluntatem, tamen affirmare, uoluntatem eius de necessitate uelle ea,quae sunt perpetua: atque adeo ab aeterno illa perfecisse,arguituria contra hoc. uoluntas
non sertur de necessitate nisi in illud bonum, quod secum habet proportio Enem, ut ipsam expleat: sola autem diauina bonitas aequatur eius uoluntati, quia utraque est infinita: ergo de necessitate Deus suam tantu amat bonitatem, per quam absque ullo externo bono est in se omnino beatus, neque omnes res mundi ullam accessionem faciut ad eius internam persectionem, quippe in qua omnia sunt eminenter . Praeterea Deus est finis omnium, ut de mente etiam Philosophi citatum iam a nobis est. I x. metaphy. concupiscentia autem, electioq; ordinatoruin finem non sequitur necessario ex voluntate finis, nisi quado illa sunt media
ad ipsum necessaria:reruaute creataru Funiuersitas nullatenus necessaria e, vel ad esse uel ad selicitatem Dei: ergo ob sui amorem no necessario Deus optat res extra se existere. Item cum multae sint aliae res ,reruq; species, quas Deus cu potuit producere, no tam esecit,si
gnu est nihil uelle de necessitate, sed Oculi lphetavit David omnia quaecuq; inuoluit secit. Alias omnia quaecuq; pos set, fecisset,sicuti ignis,& id genus naturales caum Adde θ cu libertas agedissectione dicat in creaturis, escitas esset id Deo denegare.In sum axeus i reru*ductione fuit sicut artifex, si perideas i se aeternas extruxi ornauit,d
395쪽
A tatoris obiectum negatur ex hoe sequi, ut sit m utabilis,na ab aeterno pro posuit tali tempore mundum creare,&per aeternam illam conceptionem,
quae sua est essentia, eum feeit sine sui mutatione.Ob idq; creatio nihil quiequam noui dicit in Deo, praeter solam
rationis relationem ad nouum mundum, sed potestas ipsa aeterna creandi ab aeterno decernes creare dicitur, dures condit,ob solam illam relationem actio. Sed de hoc Theologi latius. Illud autem,quod Aristo. subdit tex.
Io. 8ζ. II .de nunc teporis.Omne, quod st,fit in aliquo nunc temporis: Omne autem nunc est continuatiuu praece.
B dentis partis temporis&subsequetis: ergo ante illud inllans fuit tempus de
motus, atque adeo tunc non incepit mundus. Illud,inquam, plane solutum est in commentis per interemptione minoris. Eiusmodi quippe argumenta ut illi e monstrauimus) non probant, sed falso supponunt aeternitatem temporis et quam quia Anaxagoras admittebat, in i plum militabant. Nos autem dicimus mundum incaepisse potius cum tempore ut ait. II . de ciui. August. quam in tempore: uel incepisse in initio temporis, puta in instanti, quod nihil praecessit tempo- C ris.Respondetur ergo, qu bd uolunta- volutatis iis Dei,qus omnium eis causa,nulla est Dei nulla causa:& ideo nulla reddeda est,cur po- est causi. tius tunc, quam antea creauit,&quanuis causam finalem bene habuit creandi mundum. Fecit enim eum propter hominem: hominem autem propter suam ipsius beatitudinem, cur autem non antea ipsum produxerit,cium plures soran potuissent beari, iam hoc praedellinationem eius attingit, cuius nulla fuit causa. Quod autem Aristo. lib. . monstrauit,non esse possibile uacuum, nequaquam nos oppugnae,ut qui ante mudicreationem , nec locu fuisse dicimus, nee subinde uacuum: siquidem uacuu
ut illic habetur. tex.εο est locus non repletus corpore, aptus repl eri. Nee uerb id, quod de motu circulari praesenti libro tex. 3 .& insia dcm
strat, ullius uigoris eli contra ueritate fidei mam rationes illae non tam ostendunt motum circulare esse perpetuu, quam id non repugnare figurς di progressui eiusmodi motus:quod non interim.admittimus: quamuisqvs Ilione sequenti examinabimus de praeterito, an aliunde monstretur impossibilitartalis motus ab aeterno Postremum igitur argumentum sit, quod habetur. I. csti tex. ios contra Platonicos,quorum ut sertur professio erat mudum habuisse initium, haud tamen habitu - rum finem. Nulluu eorum,quae suapte natura uirtutem habent, ut sint semper,quandoque est,& quandoque non est, sed celi,& intelligentiae uirtute habent,ut sint semper, sunt enim natura sua res incorruptibiles, ergo falsum est,illa aliquando,aut tempore imaginario, non fuisse qua enim uirtute perpetua sunt in posterum, sunt & in praeteritum. Respondetur imprimis,quod sub iudice elf, quaenam fuerit de haeresententia Platonis, Arist. quippe hic
tex. I o. hanc notam inussit ei, quod cstum eum tepore docuerit fuisse exortum,atque adeo neutrum eorum fuisse sempiternum:&idem adnotat C5-
men .eodem com . Sc co m. II .idemque fere interpraetes tex. citato. I. coeli. Platonici uerb non ulli ut retulimus emdem .co m. I o. alter suum inter praetatur magistrum, uidelicet, quM docuisset tempus & coelum esse factum,atq; adeo mundum,eo praecise sensii,qubdhabuerunt causam, ab aeterno tamen: sicuti Aristo. ipse concedit tex. I s.de aeternis, quae nihilominus a prima causad manant. Cuius fidem potissimum facit Augustri o de ciui. Dei. c. 3 I . ubi ait, secundum Platonem mundum suisse factum , non quidem secundo nitemporis, sed secundum institutio nis initium . Veluti sipes ex aeternis
rate semper fuisset in puluere, semper Z I . ei
396쪽
3 ues: super Octauum Physicorum
ei subesset uestigium, quod tamen umsigiti a calcante factu nemo dubitat.
haec August. His ueruntamen non ob itantibus, haud dubium, quin senten- Sententia. tia Platonis fuerit ea, quam Ambro-rlatonis. sius ex Basilio & Graecis desumptam affert in exordio Hexa meron: nempe Deum,& idaeam, a taliae hylem,hoc est materiam , fuisse perpetuam , ex qua quidem Deus materia id id sarum
exemplar constituit cum tempore cini , tum & reliquum mundum : non quidem uoluntatis arbitrio , sed ex ipsa idaearum materiaeque necessitate. Praeter angelos, quos immateriales facie. bat. Nec uero praeteribo Commenta
toris uerba. I a. metaph. Commen. 4'
B de Platone. Id enim, inquit, quod Plato dixerat obscuris uerbis,qubd Deus intelligentias manu fecit: quibus pri cepit, ut mortalia illae facerent,ut ipse requiesceret, dixit causa Iabbati positi in lege filiorum Israel. Haec Commen. ubi allusit ad illud Gene. de Deo, Requieuit die sabbati. Constat enim Platonem commertium habuisse cum Iudaeis. Exultauit quippe ut ait Diogenes apud Chaldaeos, re peregrinatus est in Aegyptum : ubi multa nostrae legis ab Israelitis doctus est. sed quia percipere nondum ualuit creationem materiae, credidit quidem initium mundi, nunquam tamen plaiah iuxta catholicam ueritatem. Reliat ergo, ut ad C argumentum hoc pacto respondeamus. Res neutiquam a se ipsis habere possunt perpetuitatem essendi, nisi &ipsum esse habeant a se ipsis: quae au.
tem ab alio naturam ipsam receperunt, ab eodem simul receperunt esse, iuxta suas singulorum naturas . Deus
ergo se ipso perpetuus est, quia non aliunde recepit esse: cstera uero ab illo
procreantur. Attamen partim ut contingentia sint, partim altiori genere,ut sint suapte natura necessaria. Simili modo, quo in scientiis ex uno necessario Principio alia consequuntur necessa-vib.-alia non uecedati . . Fecit ergo Deus intelligentias Strationalem ani-'Dmam,subllantias immateriales, atque ideo in generabi Ies & incorruptibiles:&praeterea coelos, quorum nec materia appetitum habet alterius sorms, nec forma contrarium ullum. Et ideo quamuis in initio temporis talem reia ceperint naturam, sunt nihilominus
omnia ex se in eorruptibilia, sicuti i generabilia. Ob idquὰ sicut non potuerunt incipere nisi per creationem solo Deo aut hore, ita nec possunt esse desi nere , nisi eodem annihil ante, hoc est suspendente generalem concursum, Nec tamen digni sunt.qui inter Philosophos recipiantur author es quidam, nullam aliam naturalem perpetuitatem in angelis & coelis perscrutantes, quam uoluntatem Dei, cui placet illa
perpetub conseruare, non autem haec inferiora .Est enim natura sublunarium omnium, corruptibilis, tam ratione materiae, quam ui contrarietaris: illae uerb coelelles substatiae minim E. Quocirca si Deus me perpetuo conserua.
ret,id quidem per miraculum faceret super naturam,specialico cursu: qud duetis coelos de intelligentias perpetuo
seruet, natura eli ipsarum rerum, id quod citra miraculum concursu perficit generali. Immb uerb si illa anni hilaret,illud plate esset miraculum. Igitur ad formam argumenti,s id, quod Fais,ea quae suapte natura uirtutem ha
bent ut sint semper, nunquam possensi esse,intelligeres de uirtute simpliciter, quaea nullo alio pendet, concederetur quidem , sed tamen talis uirtus non est extra Deum . Si illud tam en intelligas de uirtute Physica aliunde pendente, negatur omnino: nam licet fie in angelis talis uirtus perpetuitatis, pos sunt nihilo secius per Dei nutum &potentiam non esse,quippe a quo eamdem cum tempore susceperunt ui
397쪽
suisse ab aeterno fuerit postibile.
FFERT vR nanque statim insoribus argumetum primua parte negatiua exi pla rerum natura , quam praeci
pili Philosophi confessi sum. Mundus habet effectricem causam,a qua dependet:ergo est factus. Antecedens eii omnium consensus de natura loquentiu . Non enim illi tantum,qui mundum fecerunt, ut Anaxagoras, Empedoclesiam reliqui, causas illi tribuerui, seu mentem, seu litem ut lib. 1 .& in hoc s.frequenter resert Phi. uerum ipse,cuius iudicio mundus fuit aeternus, genera tiones omnes, de motus refert ad unuprimum motorem, in quo demo strando lib. hoc uersatur.Cosequentia auteuidetur per se manifesta. Na si mundus dependens est a Deo, uix potest intellectu aliud capi, quam ut sit eius effectus atq; adeo factus ab illo. Quod si factus est, consequitur,ut habuerit esse post C no esse,ae perinde non fuerit aeternus. Nam pro manifesto habet hic Aristi ex. 69. id,quod fit, non esse. Sed nihilomi. nus pars assirmativa inde colligitur, pnon est impossibile apud Deum omne uerbum, quod est dicere,omne, quod
est sactu possibile: puta quicquid non
implicat co tradictionem, nihil autem est in natura reru,quae Deo est obedientissima, cui repugnet creari, quando. cunque illi placuisset,etiam in aeternitate, ut inter respondendum ad contraria argumenta liquebit: potuit ergo
mundus ab aeterno fieri. Quaestio haec non simplici, sed duplici ut arbitror resposione opus habet.Etenim,ut sunt aliquae mundi partes, quibus nihil ob. stare uidetur, quominus condi potuissent ab aeterno, ita orbem uniuersum secundum totam naturam suam conis
sderatum aeternum fuisse,apparet im-
possibile. Sit ergo prima e5clusio,qua Conclu. t. sensus quaestionis exponatur sic. Mun- Ddum fuisse aeternum, ut neque a Deo factus sit, no sol uni impossibile est,uerum qui diceret suisse possibile, impietatis morbo insanirent. Conclusio est Augus. II.de civit. Dei. c. .Haud enim solae propheticae uoces, uerum & mundus ipse ornatissima sua mutabilitate,
εἰ uisibilium omnium pulcherrima specie tacitus, se factum ess ea Deo prociamat,uniuersaque eius membra psallunt quod ait Propheta ipse secit nos, tanon ipsi nos.Ob idq; csti enarrant gloria Dei,& ignis, grando, nix,glacies, sa
ciunt uerbum eius tanquam ipsorum conditoris.Et Aristo. praeterqua lib. praesenti,ubi constituit unum primum ino Elorem I 2.quoq; metaph. tex. 24. ait primam causam esse omnium causam. Et I de coel.tex. I oo.ait ab illla est eris rebus,aliis quidem exactius aliis uerb offuscatius ipsum esse u i uereque depen
dere. Et tex. hic s. εἰ 1. metaph. tex. .
ut est iam citatum ait aeternorum esse causam necessariam. verum est tamenon esse absque ambiguitate,quid in huiusmodi loci senserit Phi.de emanatione mundi a prima causa: id quod
pauid in serius adnotauimus. Est nihilominus conclusio nostra omni procul dubitatione constitutissima. Et ratio eius naturalis , est illa quam supe, priori quaestione faciebamus. Nem se,qubd solus Deus per se est. Nam cum excogitari non possit,ut ab alio esse habeat, alias non esset summum ens si per se ipse natura sua non subsisteret, nullatenus posset exissere. Cum ergost per se ens, fit, ut sons si & origo totius entis, hoc est uniuersorum, quae ullam participant rationem entis: sicuti quod est per se calidii, causa est omnium calorem participatium. At uerban possibile fuerit ab aeterno fuissemudum factu a Deo,id asciscitur in quae stionem. De hoc ergo', cum triplices sint orbis partes, puta incorruptibiles,& corruptibiles, quaru alis sunt per- Z 4 manentes
398쪽
9. manentes,& alis successu ε,de quibus se uel secundu indiuidua loqui postumus
uel secundum species,statuitur secun-Condu- . conclusio. Deus potuit mundum ab aeterno condere,quantum ad illas par. les attinet, quas superiori quaellione a. struximus, esse suapte natura incorru.- ptibiles, utpotEangelos,rationales animas, coelos. Conclusionem hanc probat ratio illa seeundo loco quaestionis. Nam quicquid ex parte rerum non implicat contradictionem, potest omnipotens efficere: hoc autem nullam implicare uidetur: ergo. Fitautem sic apertior haec ratio. Deus ut in quaeli superiori dieebamus liberὸ agit quicquid B extra se profert,& quia infinitus est,nullatenus a tempore pendet in agendo, quippe cui nihil pol uirtutis accresce re, nec iuvamenti. ergo sicut potuit, quo libuisset tempore, res condere uniuersas, ita & in sternitate, illas, quarum naturae id non repugnaret Alias se ueretur Deum per infinitum tempus uisse necessario prepeditum, nec quic quam extra se proderet mam si non potuit id facere nisi in temporexu quod- cunque temporis nomentum antecenserit aeternitas, fit per infinitum imaginarium tempus toto illo cogitato spatio, Deum fuisse coercitu,neq; illi fui Lia possibile gloriam suam expandere. Praeterea id confirmatur. Si Deus ex ne V eessitate natura ageret produxisset mudum ab aeterno ut Philosophus autumat sicuti sol aut ignis ut ait ε.detri. Augu. si fuisset aeternus,absterno illuminasset.& sem P calefecisset, alioqui,
cum non esset tunc de uno tepore maior ratio,quam de alio, nullum posset designari per imaginationem tempus, quo illum produxisset: at libertate agere, ampliorem arguit uirtutem, quam agere ex necessitate: ergo idem potuit eis cere liberE.Nec ullo modo abstitis.
set hoc, quod qui agit liberE, agit per
electionem praecedentem opus:quia licet electio i nobis antecedat operi, ebquod tepore consultantes iudicamus, tamen in Deo est aeterna absque motu, Dcui ideo potuit opus fuisse coaeternu. At quoniam de potentia Dei nemo histat, sed tota uis est, ut demonitietur non esse a parte ipsarum repugnantia, id demonstremus soluendo argumen
Ad illud ergo,quod in fronte qu silio Ad primunis opponebamus, respondentes con- priciPale. cedimus primum nullatenus potuisse mundum existere,nisi a Deo fuisset stactus, negaretur ueruntamen cosequentia ab his, qui defenderent mundu suisse ab aeterno, cum insertur, qu bis factus est, habuit esse post non esse. Et A. risto.tex. 69. ubi ait, id quod fit,non esse, solum loquitur de iis,quae fiunt in tepore per generationem .secus enim in Elis,quae essent aeterna: nam csi creatio, nec motum dicat,nec successione, sed momentaneam productionem, sequitur, ut id quod creatur, non prius fiat,
quam factum sit,sed fit per primum sui esse secundum se totum. Et ideo si fiat ex tempore ut facta est creatio mudi concedimus quidem fieri post no esse:
non tamen uerum est,qubd dum fit, non est. Nec uerb est necessarium ex natura creationis,ut res fiat, postqua non fuit: sed potest res creata esse coaeterna suae causae: sicuti est lumen coaevum soli,& Dei filius coaeternus patri. Tametsi hie nulla sit ratio uel causae uel essectus. Quod si arguas, Si mundus fuit Fab aeterno, suit creatus ex nihilo: ergo post non esse. Negatur haec postrema Creare ex consequentia: quoniam creari ex niis nihilo
hilo,non dicit ordinem termini a quo, imponri, sicuti diei mus hominem gigni ex non homine, sed solam negationem subiecti ex quo. Quando uero creatio sit in inllanti temporis tunc fit poli non
esse . Et si iterum arguas. Adm nus, non esse, in rebus creatis prios natura est, quam esse, quia hoc uidetur son re nomen creaturae : alias aequipararetur Deo. Quod si uerum sit, arguitur hoc modo. Non esse rei, & esse eiusdem,non possint esse simul tepore:
399쪽
Λ ergo eum,non esse,sit prius natura,debet etiam tempore antecedere. Reipodetur perempto primo assumpto Nullum enim necessarium ordinem naturae deprεhendere mente possum inter, Nullusor non esse&esse. Immo sicuti in Deodo inter es nullusest talis ordo, ita nee uidetur ne se . de non cessarius in creatura: sed huic accidit,riis. quia producitur in tempore. Et esset praeterea necessarius, s produceretur per generationem: nam luc antequam res esset,necessarius suisset motus. Nis quis dicat in hoc sensu conuenire creaturae prius natura non esse,quia de se,1 Deo destituta, in nihilum abiret: ueruntamen hoc solum ostendit crea-B turam non posse a se ipsa sola exissere,
non tamen quhd naturae suae natiuum fit atq; prius natura,non esse. Per hoc ergo respondetur ad consequenti ira lam, qua inserebatur, quod si admitteretur sempiterna creatura,illa adaequa Differt in Nulla enim est illatio . I i. tereterna in si, quia aeternitas essentialis est Deo
creatura ex sua natura, crcaturae uero acciden.
atq; Dein raria: ut quae non potest non semper esse ab ipso dependens . Et praeterea neq; in propria natura aeternitatis par esset ei, ut ait Boeti. in fine de consol. nam ariernitas propriὸ consistit in hoc ,s, res aeterna sit tota simul absque laccesso ne prioris&post et loris, quod liC Deo conuenit.
Corolla- Hinc fit primum, quis i Deus potuit
Gun. nullum compos tum ab aeterno producere productione successiva v.g.
creando ab aeterno materiam, quam
Reeessiiu ἡ disponeret ad productione rei, ut pote lapidis.Nam si talis succetiso exempli gratia fuisset horaria. tuc fieret consequens, ut uel lapis fuisset
abaetrrno, quem tamen materia ante-
- cessisset per horam, atq; adeo duarum durationem infinitarum altera fuisset maior uersiis illud extremum infinitu. Item daretur prima hora durationis infinitae, quorum utrumq; est improssi bile. vel si lapidem non admiseris fuisse ab aeterno tunc aeterna matelia non
antecesisset temporalem lapidem, nisi Dper horam. Fit ergo, ut illa successiva productio deberet fieri per infinitum
tempus contra generationis naturam.
Per haec utique aperiri mens poterit Mens Ari- Aristo. quae uixdum comperta est de hae rerum perpetuarii productione, puta coelorum,& angelorum: nam de animabus post dicemus. Extant enim ex una parte testimonia sit perius ali ta,quibus asserit res sempiternas,habere causam, puta primum motorem ex altera uero parte est argumentum .
quod illa non potuerunt produci per generationem, sed per creationem, ex nihilo, quam ipse nusquam agno. uit. Et ideo aliqui dicunt illum nus- Equam sensisse mundum fuisse factum, licet actiones rerum ab illo pendeant. Et revera cum nunquam sue. Ignorauitrit speculatus,quid mundo acciderit. Phi .legitis actio primae cause cessaret quia hoc est se pernaturato sed crediderit, Deuagere ex necessitate naturae, nil miru
signo auerit legitimam dependentia o b 'mundi, qua scilicat ratione & modo ab illo dimanauerit, ut tertia haec nostra subsequens coclusio urgentius demonstrabit.' Globus hic sublunaris mundi, ex partibus generabilibus aecorruptibilibus constans, nullatenus Tertia potuit ab aeterno per Dei potentiam Conclu. creari, neque uero ulla eius pars, s sus Fdeinde relinqueretur naturae Potuit, inquam, Deus ab aeterno hominem, te quod uis aliud corruptibile edere, si illud infinito tempore sustentaret,quod supra natura e talis corruptibilis crcaturae: alias uero nequaqua .Conclusio. ne hac Phi. vulgus de muliere prs Inate adstruit, quam aiunt neutiquam ab aeterno creari potuisse,ia is piaegnas esset infinito tepore. Nam si nono pareret meis, tunc uel illius partus aetas infinita esset,aut finita si infinita lucvnu infinitum esset alio maius versus extremum infinitum: nam mater esset partu senior per nouem menses: quae tamen
implicatio est contradictionis: ruet. n.
400쪽
A tune concedendum, qu bd infinitum illud tempus, ex quo peperit antecesssent nouem menses,quibus uterum gestauit. Si autem dederis aetatem illam filii tesse finitam, tunc iam atris aetas erit finita,postquam non exuperat, ni si per nouem meses, uel necesse est, ut infinito tempore fuerit piaegnans. At uero non opus est in particulari conis elusionem constituere: est enim ratio pari iure uniuersalis in omnibus corruptibilibus. Enimuerh si concesseris, elementum, uel mistum quodlibet ab
aeterno creatum, percunctabor statim, quo tempore fuit corruptum si respo-
deris poli mille annos a sua creatione, B idem recurrit argumentum,quhd modb sormatum eli: nam uel post corru ptionem transiuit huc usq; tempus in ' finitum,& tunc alterum creationis infinitum erit eo maius: uel sinitum , &tunc sequitur, qu bd non fuit creatum ab aeterno. Nisi dederis, quod infinito tempore creatio rei praeeesserit eius Corolla corruptionem : quod est supra naturalium. corruptibilis. Ex hac consequitur concluso ne qudd lumine naturali nemo potuit Philo.opinari, individuum aliquod corruptibile, fuisse ab sterno: nam quod corruptibile est,non potuit
C suapte natura durare infinito tempo- Contra re. Ex his deniq; uidere ego mihi ui- Aristote. deor exili iudicio meo contra Aristo. hanc uerEassirmare conclusionem, stin lumine naturali,neque debuit,neq; uerb potuit, uel concedere, uel opinari ullam specierum rerum corruptibilium,quae species, indiuiduorum successitone perpetuatur, fuisse ab aeterno. Et ratio mea est haec. Species .v.C. humana uel aequina existere non potuit a Deo per ullam ab eo productionem,
nisi eadem species in aliquo indiuiduo
uel indiuiduis produceretur:huiusmodi autem indiuidua, ut mostratum est, salua eorum natura & duratione finiata,esse non potuerunt ab aeterno: & q, supra naturam quodpiam eorum conseruaretur,non est Philoso. admitte
du: ergo lumine naturali constat, hane I specierum fabricam non fuisse ab stelno .Prosectb tantam uim habet Physica haec demonstratio, ut Aristo caui I lare eam non posset,nisi dic edo, quddhuiusmodi species non fuerunt productae a Deo,licet fuerint quodammodo ab eo pendentes. Attame neque re..
sponsio haec lumini intellectus naturali satisfacit. Nam quod filius in diuinis ab aeterno processerit a patre, facit E intelligimus,ct qubd nullatenus a Patre depedet, sed est illa simplex emanatio.
Et qudd una res,puta coelum,uel angelus ab aeterno exierit a Deo scuti luxa sole, utcunque etiam mente cernimus: sed tamen quod existant species Eulla, quae in indiuiduis dimanauerita
Deo ab aeterno,& qu bd Deus non cognoscat, quodnam fuerit illud indiuiduum, quod ab ipso ab aeterno dimaanauerit, fateor me intelligere nequaquam posseallo autem admisso, mili
le argumentum soluit de diebus infianitis, si mundus fuerit ab aeterno Ait enim nullatenus repugnare infinitos dies fuisse transactos: quonia illud imfinitum non clauditur inter duo puncta:quod est dicere, illam dierum multitudinem nunquam incaepisse: nam quod ab aeterno est, nunquam inc spit. FPari ergo modo, ais, dissolui potest &
argumentum nostrum . Respondetur
nihilominus, multo plus uigoris ines-
se huic nostro argumento: nam tepus
est continuum. & ideo quod ab sterno fuerit productum, sicut celum non est cogitatu impossibile. Haud enim se, tanquam impossibile effert, qu bd coelum fuerit ab aeterno creatum, idemque creari mouens: cuius ideo motus fuerit ab aetetno cotinuus, atqu e adeo tempus,qnod est eius me sura. Species autem humana & squina non est continua, quin uerb costat ex diuersis indiuiduis. Neque nos uim ficimus in