장음표시 사용
71쪽
riem viete, potentissimos reges, vix aliam impera
di bellandique peritiam, quam ab Historiis attuli iast. Et istas igitur praeeipue ego Pti ipi; sed re a
haerentem Geographiam commeridem et Geometriam
levi ter: de tum maxime Philosophiam. id est Ethleam Physicamque. Duae istae partes forment eius animum. vel ad Virtutum amorem & pretium; vel in notitiam caelestium ω terrestrium , e quibus Magnitudo animi oritur, & simul Modestia, collati ne utrorumque. Non insisto alibi feeit sed Pεν H-
nationem etiam obiter suadeam: quae valde ad notitiam sui status, tum & ad Prudentiam facit. Hare omnia quae Principi. magis iis & plenius, qui ei rea ipsum, suggeram : quibus plus sellieet otii. ω saepe ingenii est, ad talia pernoscenda. Sed age,pro insti
tuto, Exemplis haec illustrernus aut firmemus. I. SOLON Athenius , horum omnium unus exemplum praebeat: in uo Natura. Vsus,Doctrina viguerunt. In republica assiduus ille fuit: sed etiam in peregrinationibus,& AEgyptum, Cyprum,Asiam lustravit: atque id discendi caussa. Usum vides rquid Doctrinam scripta & versus doeent, quos reliquit. Atque adeo tanta eius cupiditate exarsit sic loquendum est: ut ipse in Carmine quodam glorietur,. Cottidie addiscentem se aliquid sienem fieri. Cottidie. it ne etiam ei rea ipsam mortem. Nam eum langueret,& assidentes amiel aliquid inter se dissererent . ille . caput sustulte, de flexit ad audiendum. Interrogatusque, Quo fine tune aut fructu nobilem illam vocem edidit, Vt eum imιὰ finiera. timor mariar. Q d siderium l& quid in vita,aut ejus nore faciendum: eum ille haec in morte II. EPAMINONDAE vero . etsi inerassiore aere nato, tantum litterarum studium, philosophiae doctrina tanta fuit, ut mirabile videretur, ait Iustinus, unde tam ivinis militia silentia homini inIre litteras naisto. Quod mihi tamen non mirabile. imo eum Diodoro si eulo sentio, qui ipsam hanc scientiam cauiasam fuisse vult rerum ab eo praeclarissime gestan Philosophatus ille stilieri est, sed
73쪽
I. I. IPSI MONITAphorum praevia ae manita legebat, sed non omnιum: eo mdumtaxat, ὸ quibus rogressum se ad Virtutemsperabat Dinctis m. Habebat & hoc in orer Doctrinam debere ad facta tendere, non otii arat inutilis liquatitatis causa --
pari. Atque uti nam hoc aliis, ut mihi. probeti Sed nos facere id decet, Prinei pes debent. V I. Ad Romanos transeo. quorum e ridit res ROHVLVS de REMUS . non tam rustieulim Tunt, quam vulgo eos faciunt: si verum est, quod Dionysius re Plutarchus tradiderunt, Gabris in ad
testentia, liberalibus studiis operatos, atque omni earum lia quore pessu's .Et sane facta atque ordo Romuli,non olent barbariem: minus Numa, Servii, aut Tarquinii
VII. Etsi fateor laeuisse post, aliquot aetatibus, Romae Doctrinam; donec Graecia capta ab hac ea Perentur. Longum sit omnes aut plures dicere a M. CATO VT ICENS IS,pronepos illius qui Gra eos & omne id genus pelli urbe volebat, ita studiis eorum se dedidit, ut re in Senatu. objecta leviter toga, libros legeret: vir.eujus nomen recte factum defendit, quidquid fecit. VIII. Quid IVLIvS CAESAR.,ille sic acer mi 1itiae. ω Martis vere pullus t haud minus Musarum fuit. Scripta ejus id docent, quorum pauca extant, pleraque perierunt tuae inter ipsos rerum civilium aut militarium aestus jactationesque eonfecit. Nee iri itinere quidem vacuus e sed amanuensem in v hieulo apud se habens,dictansque aut legens Itineis re Hispaniensi, spatio XXIIII. dierum . sive ut alii. septem, pIEma eomposuit, quod inseripsit Iter. In
ipsa Hispania sub tempus Mundensis praelii c re
quando umquam magis, non dicam occupatus, sed solicitus I libros duos de Analogia consecit, de toti dem Antieatones. Mirabitur, qui brevitatem temporis, & oeeupationes viri noverit: sed non mirabi
rur. qui vigilantiam & instantiam, quando pler que hare & alia, ipsis noctibus , sub pellibus serib bat. Macte divini,& indefessi simul in genii, vi r lex jus & hoe signum, quo sollenne tibi sinbue θ υ-
74쪽
vera maximarum rerum quaternas pariter librariis dictare.
amis nihil aliod ageres,septenas. aquilam l& quis ad hoe aevi sublime sie volavit I X. Nec degeneravit ab eo OCTAVIANVS duindieio filius, postea Augustus. qui Eloquentiam O liberalia studia, ait Suetonius, ab atate prima evide o ιaboriosi me exercuit. Ipso Mutinensi bello, in tanta mole rerum, & legule, & seripsisse. & deelamasse cottidie legitur. Itaque opera pluscula scripsit, qua dam ω versibus; a tempore tamen, de eius invida falce, praesecta. Nee in se modo eruditionem volebat, sed in Administris neeessariam eensebat. adeo,
ut euadam Legato Consulari.ta quam rudi se pndocta,mee rem dederit , injus manu IXI. pro IPSI. scriptum
X. TIBERI US vero, vel ad euIpam, utriusque linguae studiis artibusque se dedit. Aflactabat enim re rara & obscura, & quae pauci scirent, scire gloriabatur. Itaque assidui in cohorte ejus Gramuli, quos di praemiis honorabat, & quaestionibus exese Cebat. Hic tamen est Tiberius,cui nemo in callidi tate. Et firma regendi arte, se componat. X I. Non eo per Imperatores ceteros et nam quis eorum non fere talis fuit Usqueadeo, ut M. AN TONINO Phi ophi cognomen hae serit: quod supra alios in eo studio deditus esset, Stoicam etiam se ctam professus. Et quis tamen vita melior,imperio mitior aut felicior dabitur
XII. Quid autem Christiani deinde nostri deTHEODOSIO IUNIORE traditur, eum historias Graeeas Latinasque assidue evolvisse: tam pertinaei in libris studio. ut euin diem militaribus aut civiliabus oeeupationibus daret, noctem iiii seponeret. Quin de eandeIabrum sibi strui adfabre eurasse, eo opifieio, ut oleum sponte ad lychnum perveniret aesuppeteret: ne vel interpellaretur lectio. vel ministri eum vigilante so humanitast in vigiles essent.
XIII. CAROLI MAGNI amorem fle hono
in litteras multa loquuntur. Quid clarius, E s 'uam,
75쪽
quam, velut vexillo proposito, voeati undique Viri . docti Lutetiam, in castra quaedam litterarum Feli-eia castra,quae tot praeclaros non milites, sed duces
dedistis & datis , in militia hae togata Sed illud
quoque in Paulum . Aquileiensis Ecclesiae Diaeonum eminet, genere nobilem, ingenio litterisque nobiliorem. His dotibus eo illatus olim Desiuiario Longobardorum regulo, dum fata erant: postquam ea ad Carolum transissent, hute iisdem caussis carus inter intimos familiares admissus. Sed Paulus veteris benivolentiae de aulae memor, consilia
agitabat liberandi Desideo,de λ finibus exsilii educendi : quotum convictus, ipse in resilium,in Di medis insulas, seponitur. Sed nec illic fidei aut i
gum satis reverens, rupit transscenditque terminos,& ad Ragaisum Beneventi Dueem confugit. Itaque proceres certatim aceu fant,damnantque capitis duplieem perfidia .& in ipsum Ragaisum arma suadentur. frustra , apud mitissimum & litterarum amantissimum regem: quod solum nomen & tit lus Paulum servavit, ipsumque eum Paulo Ragai- sum ei conciliavit. Impositum modo munus , ut Histotias k fine Eutropii seriberet, item seorsim Longobardita, aliaque in profanis aut sacris. o dignum Principem, qui in digniorem haec eonferret XI U. Neque abnuo tenebras deinde fuisse , de nescio quo malo fato barbariem e praesertim in Principum aulis , & privatum modo bonum D
ctrinaeensebatur: an addam. & nunc censeri T men,Velut stellae, interluxerunt pauci. ut ROBER-Τ V S rex Neapolitanus . cui litterae & litterati pereari fuerunt. Ille est qui Petrarebam, & poesi, de seriis seriptis nobile ingenium, fovit: ille qui EOeca rium in amoribus habuit. Quid ipsam doctrinampUox ejus auditae Cariores sbi litteras regno esse. Desi-Puit, an alte sapuit XU. Et quam similis voκ & animus ALFONSI illius magni, in eodem regno fuit Neque enim semel edixit: Malie se omnium regnarunis septem ea numerabat acturam facere, quam minimam ἐςctrina. IEt sane
76쪽
ET Ex EMPLA POLITICA. 7sstne amavit in se, in aliis:& Tararentrum Vallam, An
ranaum Panormitam, Bartholomclum Facetum, Georgium Trapezuntium,Ioannem Aurissam, Imianum Fontanum,
& examen deinde iuniorum , huic regi debemus. Ille Athenaea in regnis passim, ille Bibliothecas instituit. aut exornavit: nec gratius ei munus offerri poterat,quam rarior aut electior liber. Quin ipsum Librum apertum pro insigni usurpabat e significans Seientiam Prineipibus convenire, ex iis haustam. Et eum aliquando audiret regem Hi spanum dixi λω, Non eonvenire Principibus litimis. stomactans subin1ecit,Binvis,non hominis,ue n eam Esse. Itaque egit an
fiduer Livium & Caesarem maxime. nec dies fuit, ut familiares tradiderunt,quin his inversaretur. Idem, quod miremur, Annaei Senera magnus amator: adeo
ut ipse, suo Marte, in Hispanicum sermonem Epi notas verterit, usui suae gentis. Sed nee sacra lectione abstinebat: gloriatusque est, totum Vetus O
se perlegisse. Haeo Rex. hare senex: ubi privati Seiuvenes estis i Senex, inquam. nam vix ante qui quagesimum annum studia attigit , institutione ejus in adolescente neglecta. Tune Grammaticam, opera Martini eujusdam didicit quem ita carum deinceps habuit, ut numquam a latere dimiserit. Videor non de Primipe . ita litterisne aliquo lo qui r at ille etiam quantus vir belli domique fuit quam magnus,quam felix rebus gestist Elosium eidemus. a Cardis Magno majorem virtute & fortuna Principem Europa non habuit: & smentiri velim)non habebit. π v I. Addamus a Pannonia MATTHIAM CORVINVM regem. quietarissimo militari patre
Ioanne Hunniade natus , nec in eo studio degener,
Doctrinae istud adjunxit. Ferox ad id aevi ea natio, di tota Martis , cultum inseniorum morumque 1 Matthia accepit:& quis ne seit regum exempla subditos aemulari t Itaque Italos Germanosque, siqui itterarum gloria clarerent, evocavit: Bibliotheeam instituit in ipsa regia Budae seratum thesaurum, di
77쪽
N6 I. LIPSI MONITA quem eum dolore recordamur Barbaris, eum ipis
Pannonia, Obvenissς- . - . - -
πUII. An & mulier his se insereti inseret meristo IS ABELLA, Ferdinandi Catholici regis uxor.quae ad omnia alta nata , de vere virilium curarum mulier . etiam Doctrinam unice amavit. Delectatam
semper constat nescio qua inclinatione animi in ipso Latinae linguae pronunciatu Ec sono et nihiI ut Ii-hentius audiret. Et mox respirans paullisper a gra vissimis euris & bellis s revera enim particeps de tori & sceptri erat: ' respirans,inquam,statim se in Grammaticum demisit, eique annum ita aiuduam operam dedit; ut Latina non solum eapere, sed ver tere ipsa in suum sermonem,posset. Sacris etiam redivinis ossiciis eum interesset, lapsantes, aut vel in sillaba Meeantes sacrificos advertebat, sed& saepe
XVIII. Enimvero nec olim aut nune Barbarit tam clara utilitas est 2 ab hoc eultu alieni. testor MITHRIDATEΜ illum veterem Ponti regem,qm varie, & in ipsa medicina doctus; hoe praefert exi mium , Tenuisse vigintiduas linguas, sic ut omnes subditos,quemque sua dialecto, prompte de scien
XIX. CHOS ROES autem Persarum rex, Iulii nimo Re Romanis per suas clades notus, & et quentiam Graecam adamavit.& Philosophiae ipsius non limen, sed adyta penetraviti Aristotelem totum percallui me aiunt, Platonis lineas ει numeros: Ied& ipsa Graecorum opera in suam linguam multa transtulisse. Haec ajunt: & demus famam aliquid
adstruere:vel conatum ista nonne magnum in magnis istis regum' - α ω CXX. MAH VMETES etiam Turea me tenet, bE-CvNDUS eo nomine. qui cognitionis illustriumvirorum facinorumque maxime cupidus,Historias
sibi verti in suum Rrmonem jussit.Graecas Romanasque : 8c ipsos viros depingi h Gentile Bessino.eIe xanti pictore, quem ad hane operam a Venetis e ambierat. His ille stimulis, utinam ne ad tam alta. de nobis
78쪽
ET EXEMPLA POLITICA. γ'& nobis tristia , animum aemulatione erexisset XXI. CAROLUM U. de industria totum hoe agmen volo claudere, & simul salutare monitum suggerere. Eum mapnitudo statim rerum & imperii, tenerum adhuc a studiis abduxit: etsi amorem
tamen & reverentiam non excussit. Ae quondam Cum Genuae oratorem aliquem audisset Latine dicentem . nee plene satis cepisset, tristi & ingenuo ore confessum PaulluS Iovi us scribit sis arbiter eoiaram & testis erat: confessum, inquam, Darese nune pueritis incuria panas o re rasagum Hadrianum praeoptorem fuisse,qui hane panitentiam ei praῶxisset. Credimus optime Princeps. di quam multi hodieque tecum,
iam grandiores , id est sapientiores . dolent in hoe neglectui Cogitent parentes,emendent,filiorum ει pubIico bono. voveo.
79쪽
Eum praserendum auras imperiis vliari. V AE adhue dixi, etsi ad Prineipem aptavi, communia cum aliis sunt. de in omni imperio adhibenda. Hunc formai e magis , & propius dirigere incipiam : si tamen prius breviter adstruxero eum,& laudaro. Nam ambigere multos , & disseri varie de optima Imperii forma olim & nune, scitum est: at Nos istum praeferimus & caussas distincte, & velut per titulos libabo. Primo, quia liquet Μ O N. I. Antiqui mum Amae esse. Homines autem primi,& origini suae id est Deo lproximi. malis artibus fraudibusque nondum eor- lmpti, censendi sunt optima elegisse: elegerunt Principatum.In familiis,quod primum imperium.urius fuit. Plures deinde familiae eomationibus j unctae, unum habuerunt: de ex istis societates, conventus, oppida; unum. donee magna imperia nata, de oppresso eoepit, ab ambitione exorta: & sie quoque
fere unus. Senera verissime: Primi mortalium, gniqtae ex his geniti Naturam incorrupti sequebarituν , eumdem babebant. O Ducem O Legem, eommim melioris aisitrio. Itaque idem alibi: NMAra commenta est regem quod Oex aliis Disiti Gooste
80쪽
o risis ana Abus litet cognoscere , ct ex apibus e quarum regi amplissimum eubile in. medioque se tuti a liso. Sed quibus altis animatibus'in parte alibi explicat: Mutis gregibus aut maxima eorpora praesunt, aut vehementa ima non praee die armenta degener taurus: elephantarum gregem
exce*mmmdueit. Idem in ovibus, in avibus. re alio genere congregum animantium, est videre. Est igitur antiquissimus. & Saerae etiam nostrae litterae ostendunt: in quibus 1 eondito orbe ad diluvium, moderatum in familiis imperium fuit: a Diluvio. ambitio miscuit, di Nimradus Noachi pronepos, imperium in Assyria fle finitimis invasit. Hic est, quem profanae litterae ad primorem silabam allusione9 Ninnm appellant. Sed addo etiam. ΜΟ N. II. Communi mum hune essed Neque olim tantum, sed & nune plurimo orbisse notari. olim quidem, saera di eunt. ubi Iudaei regem postentes sie audiuntur: Conctitue nobis regem, simi ct UNIVERSAE habent nationes. Sed de in I talia, primi illi Romani apud Livium in variis volun ratibus . regem tamen OMNES UMebarit. Et si postea mutarunt, & ad optimatium statum iverunt: quid ita naturali hae saepe mutatione, ut a rege in tyrannum, tyranno ad optimates aut populum Re GPubliea eat iterumque ab istis ad tyrannum, Ze re gem. Fastidio de odio hoe fit, non Principatus, sed Primipis alicujus male eo usi. Ceterum de vetus hie orbis Principes fere ubique habuit, in Asia, Africa . Europa pauca loca, neque diu excipias: P Seriovus item repertus.sie est. aut fuit. Argumentum, optimum usu fle ratione esse,quod tam diu. 3e tam multis plaeuiti atque. ut dixi, ab ipsa natura. Sane rationem si ex timus , eam videbis hine stare, ab his caussis. Primo dicimus,MON. III. Iumtiam magis in eo exerreri.