Stephani Gormeleni ... Synopseos chirurgiae libri sex

21쪽

Vietus ratio in phlegmO

Victus ratio in phlegmone frigida semper erit, debet enim morbo qui calidus est in repugnare,

quod si febris affuerit,modice etiam humidus erit victus. Victus autem rationis nomine sex rerum non naturalium viam cum ipso Galeno intelligo. Fluxio auertetur si eius causas auferamus, plenitudinem & cacochymiam venae sectione &conuenienti purgatione tollendo: partem recipientem imbecilliore roborando, calefactum refrigerando, eius dolore mitigando, meatuum laxitatem astringendo : humoris fluentis imp tum venae sectione e directo partis dolentis, cucurbitulis admotis, frictionibus & vinculis ad partes oppositas reuellendo. Vacuatio autem qua proprie phlegmonem curamus,pro variis eius temporibus, medicamentis varia facultate praeditis fit,ut saepe monuit Galenus. Nam in principio astringentibus & repellentibus scognita partis natura) phlegmones materiam regeremus) ut spongia exycrato imbuta , si circa artus inflammatio fuerit: catapla C. mate ex semperuiuo, malicorio in vino coctis, sumach & polenta parato:conueniunt & panniculi in ovi albumine rosaceo & aqua ros. immersi,& inflammatae parti subinde admoti . repellunt etiam stratiotes in aquis nascens,plant

go, polygonum & similia. Increscenti phlegmone,quoniam & repellere

& leuiter digerere tum oportet, rosaceum Optimum est remedium: conseri & cataplasma ex

maluae & absinthij foliis, ex rosis, farina hordei,

22쪽

sΥNOP. CHIRUR. LIB. I. T

mentum ex sapa,aqua rocaceto & croco. In statu,oleum ipsum couenit, Vel malua cum Cap. IK. IA umodico pane & rosaceo illita. valet etiam & mlito tu cum pane in pasto decoctum,& admotu. Item palmulae in passo elixatae cum pane & rosa-ceo subactae dc admotae. Iuuat & cataplasma ex melle & mica panis in aqua calenti macerata. In declinatione, quoniam valenter discutere conuenit malua agrestis pollet. valent & pas Iu lar acinis exemptis cum pane & modico mellis miliae. Item hordei farina cum oleo & melle lana succida,& similia. Et propter hanc medicamentorum in curandaphlegmone, varietatem, qui primi ad inflam

tiones medicamenta composuerunt ut ait Gale- particula re nus, merito varia materia opus habuerui, quum mp. I.bb.2.ap.& influentem substatiam repellere necessarium

existimassint, & impactam attenua se, concoquere & discutere, partemque affecta roborare. Symplomata medicum curantem interpellen- Symplomata, tia sunt, dolor: materiar ad internas partes re- emendatio.

gressu ς : scirrhosa dispositio,& partis corruptio. Dolorem anodynis sic sedamus. oleum ros passum, & ceram cum utroque liquata, lana su cida excipimus quam parti doleti admovemus.

Ex oleo rosouorum luteis,pauco croco, & mica panis in aqua aut lacte calenti macerata,anOdynum cataplasma cepe paramus. Valet &malua in aqua cocta mi stis furfure, croco, oleo, ros aut violaceo. Quod si doloris magnitudo. horum & similium vires contempseris,narcoti-

23쪽

STEPH. GOR NE LENI

cis caute utemur, ut hyosciami foliis recentibus sub calidis cineribus coctis & axungiae recenti mistis. Materiae versus principes partes regressum impediemus medicamentis attrahentibus tumori

admotis,cucurbitulis, corniculis, suctu,& sim, --.ι ,. libus .de quibus accurate Hollerius disseruit. Scirrhoiam vero dispositionem remollientibus & leuiter digerentibus f de quibus capite descirrho tollemus. Putredinem autem scarificationibus profundis, item emplastro ex erui &fabarum farinis in Oxymel ite coctis, arcebimus. p. Io. si . y- At omnino putrefactam partem quia a natura aliena est) amputabimus, de qua re paulo post ubi de gangretna agemus dicetur.

De phlegmones in ab cessum transitum eius curatione.

p. o. α A M μα, id est, abscessus generaliter tumo-

Cap. n. lo 14. se prius contingebant a te inuicem abscedunt, mrib. inter quae simis est, quo substatia aliqua c5tinetur.' Abscessus species plures sunt, una quidem ea cuius generationem inflammatio prςcedit,de qua nunc agemus. Aliae eius species nulla praecedente inflammatione fiunt ut atheromata, steatomata, melicerides & similes de quibus nucnihil dicemus. Inflammatio porro,cuius materia omninor Lib.a. δε--Γ solui non potuit, natura tamen nondum a flu---τΣ xione victa, in abscessiim propriὰ dictum deg

24쪽

STNOP. CHIRUR. LIB. I. 8nerare solet,residua tumoris materia in pus conuersa, & in spacio aliquo collecta. Futuram eiu modi suppurationem indicabunt, igneus loci feruor,eminens tumor, magisq; rubidus & durus, cum dolore punctorio, febre,aliquando pulsu,&grauitate, ut aliquid ex particula suspensum esse videatur. Cum enim haec apparuerint,ita ut nulla resoluendi spes relicta fuerit, a resoluentibus ad suppurantra transeundum erit: seruata interim conuenienti victu. Statim igitur aqua tempera' tὸ calida, aut oleo calido, aut hydreleo partem fouere conueniet: aut cataplasma ex farina. triti cea, quae in hydreleo mediocriter ebullierit eide admouere, vel ex pane mediocriter cocto,& hydreleo consperso. Confert & adeps suillus,vitulinus, anserinus, gallinaceus, item tetrapha macum, butyrum insulsum. Factum autem pus

sic deprehendemus, dolor, febris si praecesseritin rubor,pulsus & reliqua sy mplomata,minora apparent, tumor in mucronem fastigiatur, de pus innixis digi iis sublabitur,praescrtim cum summa

occupat.

Quod si vomica facto purὸ sua sponte no rumpatur, ferro, igne, vel medicamentis est aperie n. da,alioqui serpit Lanies, cuniculos facit,& vicina corpora depascitur. Ferro sic aperietur, scalpellus ea parte adigendus ubi mollior, digitis succumbit,& fastigium eligit, in parte decliuiore,

qua sanies commodius expurgetur: cauendo ne totum pus aut sanies repente exhauriatur, si maior vomica fuerit. Rectum vero an transuersum

vel obliquum vulnus fieri debeat,indicabulpa

mica aperie tur.

Cap. s. lib. 33.

25쪽

Quet vomicam

aperiunt. Ex F Ilerio cap. I.lib. 2. de mater. CHrurg.sTEPH. GOR MEL ENItium figura & flexus, rugae cutis, musculorum villi,arteriae,venae, nerui, tendines, & alia subiecta corpora. Videndum etiam ut quantum oporteat cultrum aut candens ferrum descendat. Quod si aegri mollities neque ferrum, neque ignem sustineat,ea admouebuntur quae vomicas aperiunt ut theriaca,vrticae semen e vino tritum: caules brassicae cum radice cremati triti & cum Vetere axungia excepti: ostreorum testae ustae lac ficulneum tithymalorum succus, vini sex usta, puluis cantaridum,& similia: haec tamen tandiu parti relinquenda sunt,quoad aperiant, non crure stam inducant.

Aperta vomi. ca quid agendum.

Aperta vomica, ulceri purgando linamenta ex contortis linteis decerpta conueniunt. nonnulli primis diebus ovi vitello,alumine inspissato utu-tur: alij vitellis ovorum, paucum rosa ceum admiscent, deinde post tres dies melle ros. colato aut syrupo rocvtutur,vel mundificativo ex apio. Et in contumaciori, unguento apostolorum.vel vel AEgiptiaco. Detento iam viceri mel ros. &terebetina, admista thuris myrrhae & aloes pauca quantitate, admouent, & tandem cicatricem

inducunt.

De gangraena m eius curatione.

na. V M inflammatio neque ducutitur,neque . 2. Cap. Io. lib. 2. suppuratur, neque regreditur, in Gangraz- ρομε nam transire solet. Est autem gangraena mortificatio partis nondum integra: quae fit ut plurimum ex inflammationis magnitudine, aut quia temper

26쪽

temperamentum, & qui illud comitatur spiritus

corrumpatur, aut propter spirituum ne ad parte perueniant interceptionem, ut propter Vtruque Auleenna cap. simul adque vel ab externis causis, ut vinculis,ue i s. tract. i. femneno, venenatis telis, medicam et is erodentibus, humidis,fiigidis, frigore externo: vel ab iternis, ut a partis repletione,obstructione, ingeti insamatione. Vnde & incoepta mortificatio, quomodocunque fiat, gangraena etiam dicitur. Gangraenam indicant,partis lividitas,aut nigri c-.in a Ri . ties, rubore inflammationis evanescente, item lib. q.de articu doloris ex torpore sensus imminutus. 5 .Partem ob inflamationis magnitudinem gangraena correptam praescripta victus ratione tonui & refrigerante, & medicamentis cardiacis paul eo exhibitis, locoque etiam prius, bolo armen a & lib. 4. GaI. terra sigillata, aceto dissolutis,in ambitu illito cap. ro. lib. 2. profundis & frequentibus sectionibus scarificata μμ οἰ-ς. bimus, sanguinemq; copiose manare permitteres, locum deinde aqua falsa abluemus,& medi- camentum ex Oxymel ite vel syrupo acetoso admista erui, vel lolij,vel fabarum, vel lupinorum farina, eide admouebimus. Acet O mulso calen Putias.

te, in quo lupini decocti fuerint, affectam partem bis in die lavabimus. Remittente vero morbi furia, AEgyptiaco uti conueniet. Escharavi decidat butyro vel medicamento ex oleo ros. vitellis ovorum, farina hordei & melle despuma- . to illinetur. Si haec nihil profecerint, ad unicum quod su- Cels particia. perest auxilium ut reliquum corpus liberum sit 3 o. cap. 26.

confugimus, id est, ad membri quod emoritur

27쪽

STEPH. GOR MEL ENIMembri eor- abscisionem. Exposito igitur aegri necessariis rupti λbstitio, periculo eius corpore, si opus est, prius repurga io viribus'; exploratis,soporiferii aliquod pha macum illi duabus horis ante sectionem propianamus: commode eum collocamus, & vinculis, si opus est,comprehendimus. Membrum resecandum, tres digitos supra corruptam partem arctissime vincimus , carnem inter sanam & aegram partem nouacula ad os usq; abscindimus, ita ut aliquid potius ex sana parte auferamus, glia, eis, ι qu/Π ς so rupta rosta quamus. Deraso etiam Ser. 1.lib. a. peri ostio Os serra acurissima quam proximὸ sanae carni resccamus. Cauteria sectioni admouemus butyro aut succo porri cum melle aut similibus escharam ut decidat illinemus. Viribus modis omnibus consulemus, & tandem vulnus ut reliqua vulnera tractabimus.

De carbuncuso.

λxGal. ea. te. Axbunculus eri tumor praeter naturam cum ulcere crustoso, combusto, nigro vel cia Cess. cap. 18. neritio, & aliquando splendente, cumque tant b. - ta paritum circunstantium dolorifica innam matione, ut & eas eleuer,& febrim exciter. Huius Caibunduli m-teria est, aut solus sanguis crassus,& ita adu- materia. stus, ut in confinio bilis atrae sit constitutus. aut CAEp. s. lib. r. sanguis quidem crassus, eculentus & adustus, de die febrium. sed riui tenues & serosas humiditates admistas

2b habeat.

Com. iis a Lai. Hic affectus, inquit Galenus, perpetuo mali-5αLyli. 3 vid. gnus est,uelutia prauis productus humoribui:

28쪽

tum tamen deterior fit, quando cum natiua ma- Carbunculus lignitate , malignitas ex constitutione coniunia perpetuo ma-eta fuerit. lignus. Carbunculo laborantes victu tenui, frigido &humido, nutriendi sunt. eorum cor non neglectis aliis principibus partibus in sumptis & admotis roborandum. Sanguis illis Edirecto & propinquo loco,etiam ad animi defectionem ut ait GaI.; si nihil impedierit, mittendus.

Fluxio nunquam auertenda propter bumoris Cap.roab. 1 . cum crassitiem,ium malignitatem, ne partes in alto corpore reconditae offendantur. Tumor in pustulet ambitu,aut Vlcus crustosum, Paul. eaput alij volunt, plagis altioribus scarificatur, aqua lib. . salsa calente sectiones abluuntur, cataplasma ex mica panis quo um lente cocta,& plantag. admouetur parti.Supra ulcus etiam valens aliquod medicamentum, ut Andronis, Pasionis, Polydae,

vino dulci ad sordium spissitudinem solutum,

imponitur. Cessante vero inflammatione, & detracta butyro recenti vel alio conuenienti m dicamento eschara, ulcus ad cicatricem reliquorum ulcerum more perducitur. Valet ad carbunculos, emplastrum ex malo punico in aceto co G ρ R-cto. Valet,& consolida maior, inter duos lapi- I. .. . αῖ des trita & admota.

ERysipelas est inflammatio valde ardens cim Frinelaiis δε-ca cutim maxime consistens,& aliquando sinptio desupta aliquid subiectar carnis occupans : ex sanguine φης p. 2 si .sustantia tenui, aut ex sanguine & bile calidio h - - lib.

29쪽

s TEPH. GOR ME LENI

lib. d. rumor;- Iibus quam oporteat, aut ex bile aquosae saniellus pratra' nam comista: cum tumore vel cxiguo,vel saepe quo

ram.

i ' Itqn adiensiu) nullo : cuius color pallidior aut magis' b , flauus es , quam phlegmones,etsi tetigeris facit Emed. ι aul. cap. . i , . V ' . V n azi.li. . Gribas rangula lub terti git,sui tuique illabitur ex quisue cap. 32. tib. . tenuis & aspectu rubeus. Hanc affectionem bi-0 vs lios e fluxionis iobolem ellcipluribus locis docet εο-α-bb q- Galentis rapterea quod eius materia ad bilis na-

CD in tib , x0x m prUXime accedat,quauis ab initio bilis norio, via b.dis sit, sed in eius confinio posita . eodem prorsus I umoribuς pra modo quo dicimus carbunculu ab atra bile fieri, ter naturά. lib. quod ex sanguine crasso & adusto far, non ta-7 s p U- men ira adusto,ut in altae bilis naturam ex qui m

Cap. v. lib.,. ic tranti cxit, sed quod in cius continio lit condus Febrium. stitutus. Sic etiam Erysipelatis materiam bilem flavam,Galenus S caetcri medici autumant, quoties tumorum praeter naturam differentias ad humorum analogiam reuocare volun ta quum I ib. d. iisios b. Iamzn a bile iuua per se separata & exqui sua ali- praeter naitiram quo decumbente,rumor fieri non potcst, quinde berpete. eum stitim ulcus comitetur, ut in herpete videre C .i'WD 34. licet. ob id Gai .in legitima tumorum praeter na-

hιt turam diuisione erysipelas praetermisit , quod

arus parua. reat.

Galenus inle- Erysipelas aut fit,aut factum est: eius quod fit giumaxumo' absolutione impediemus perinde ac in phicydi lbEli, 'iae mOnc) stu Sionem in bibendo,& iam fluxum liu

termittit. morem vacuando. Facti vero curationis unus Cap. 3.lib. I . est scopus, quemadmodum & aliorum omnium meth- tumorum, nempe vacuatio, quae scelicius succedet, si & victum couenientem praescripserimus,

30쪽

&noxia sympto inata emendauerimus. Victus erit frigidus de humidus,cauendo vinum, omnia dulcia,acria, pinguia, iraim, exercitationem vehementiorem, acrem calidum,& limilia. Fluxionem auertemus. eius causiS tollendo ut Cap. s. O . tr.

in phlegmone 4 itaque & partis recipientis im--13. meth. becillitatem roborare, & eiu siem calorem doloremque refrigerare & mitigare, & meatuum Erysipelas ali- per quos fit fluxio laxitatem astri Ugere,atque liu quando fit amoris impetum si plenitudo in corpore fucrit plenitudine.. nam&haec aliquando etiam Galeno erysipela- Com.isaph. s. tis causa existit per venae sectionem. vi recte Celsus & Paulus voluerunt, vacuando, reueller z

conuenit.

Vacuatio autem siet primo totius corporis medicamento aliquo cholagogo, quam uia aliqua iam Paul. eao itido aluum cly stere soluisse satis erit. Dcinde parii lib. . dolenti medicamenta cum humiditate refrigerantia nam & haec tenuem repellcndi Vim Cap. i . lib. 1 bent)leuiterque digerentia, ne aut bilis ad prin- meth. ceps aliquod membrum regeratur, aut pars ni- Ci p. 3. . Iq. mium refrigerata liuescat, ad coloris mutatione mς admouebimus. Ad hoc conueniunt solanum, semperuinu, umbilicus veneris, psyllium,altercum,lenticula palustris,& similia, item unguentum rosatum, ceratum aliquod refrigerans. Remittente iam partis inflammatione pri unquam liuescat, cataplasma cx hordei farina est imponendum. Et si liuor iam occupauerit inci- Cap. y lib. I .sa cute cataplasma superponendum est, locusque perfundendus aqua calida ,sed & marina aqua de muria interdum coducent, quin etiam ipsi cata-