Stephani Gormeleni ... Synopseos chirurgiae libri sex

41쪽

s TEPH. GOR ME LENI

De cancro hon ulcerato. C ris p - r x v moti, etiam melancholici soboles est cancer:sic dictus quod figu-

bile. de tumori. ra&forma cancro animal I aquatico omnino litas proernatu- milis sit. Est autem cancer tumor ex accidenti carum.cap. tib-- nigricans,immobilis, cu rotonditate inae-

4. mςib- intercisi torpidus, s pe dolorificus,Vt in-- . zCὸisb. que vζnas inflatas, pallentes aut liuentes,& can- cap. 13. lib. s. cri pedumodo recuruatas, faeculento languine semceno. cgρ incalescente distentas ob quas & circa locum ve s-- θ' luti puncta sentiuntur) habens, qui dissici lim E a si s' partibus quas obsederit, ut cancer animans a Ie bus quas pedibus comprehenderit euellitur. Huius morbi causa continens, succus melancholicus est non solii in paruis particulae meatubus ut in scirrho accidit, sed etia in venis circunia iacentibus impactus, & in cis putrcre incipiens: C p. . lib. 1 . qui si magis putruerit, & acrior atque malignior Nieib. factus fuerit exulceratum cancrum efficier. Gia lib. se Ratio etiam victus crassum & foeculentu san

ritar, Ei guinem gignens, hepatis ad eiusmodi super sui-

-:- Paia.ea. talem producendam aptitudo, lienis in languine 16.sib. q. repurgando imbecillitas, mensium,haemorrhoi-Cv. I t. lib. t. S aliarum consuetarum vacuationum sup-MG ' pressio, ad haec pari is affectae imbecillitas, saepς

cap. 18. lib. e. Malum hoc oriri conlueuit in oculis, naribus, m.G tiuub. auribus labris, palato. sede, sinu muliebri, aliisq;3 ith quibuslibet partibus,sed precipue in foeminarumbri oratu: in minis:quoniam natura inanes,fungosae & im Caneer. becilles sunt.

Atrocis Caneri causa

continens.

v. 7. lib. s.

42쪽

Atrocis & ferini huius mali prima rudimenta inter initia antequi melancholicus humor cra Dsior factus in affecta parte at ius radices egerit, prohibere licet, exhibito vere & antumno forti& frequenti medicamento melanogogo, secta tamen prius vena, si aetas & vires perini serint: ijs etiam omnibus in victus ratione vitatis,quq succum crassum di foeculentum gignere possunt: interea hepati, si opus erit,& lieni sumptis, & admotis est prospiciendum, & haemorrhoides atq; menstruar purgationes si suppressae fuerivi, prouocandae,& pars affecta roboranda. At si tumor in molem satis insignem attollatur, sine manus opera n 5 cosanesciti. nam totu tumore qui partibus sanis adheret ita abscindere oportet,ut nulla omnino eius radix relinquatur quod propter vasoru circumstantium magnitudinem fieri non potest sine nimio sanguinis profluuio, nisi aut laqueis ipsa vasa intercipiantur, aut urantur, quorum neutrum sine 'egri summo discrimine, fieri potest,& tum maxime cum cancer ipse internas partes occupauerit, qua ratione motus diuinus Hippocrates, occultos cacros exquisite,

curare prohibuit. I ICap. Π.lib. 2.ad Glaue. com. in apb. 47. lib. Incipientes cancri quomodo prohibeantur. Cap.M. lib.2. ad Glaue Insignis Cay cer line manu Opera non tollitura Cap. 9.ιb.iq.

Quare Hipp.

occultos cancros curare

probibuit. 38. lib. s.

LIBRI PRIMI FINIS.

43쪽

STE PH. GOR MEL ENISynopseos Chirurgiae Liber II.

De Vulneribus.

cap. II. lib. de caus morb. O

nus . Galenus no e viceris,

vulnus etiam saepe inteli git. Vt collistere li-

lib. 2.de fract. Vulnerum causae. hi Cel .c'.2ς. lib. . in principio.

CHI parti . S. cap. 16. Ob s. Ceis ibidem.

Sollitae unitatis curatione sbi vendicant chiarurgi, quatenus circa ea plus manu perficitur, quam aut medicamento aut diaeta. Soluitur auteVnitas tam similarium partium siue molles fuerint siue dura quam organicarum, ab externa causa, aut ab interna. Ea vero unitatis diuisio quae in similaribus partib' mollibus,1 causa externa vulnerando insigitur,a latinis generali nomine vulnus appellatur, id est, hians apertura corporis, ictu aliquo aut casu, vel morsu inflicta:

quod vitium alias ulcus, alias ulcus Iecens,inte dum vero ulcus tantum a Galeno vocatur.

De vulnerum causis.

V Vlnerum causae siue animatς fuerint, sue inanimae, eX ternae sunt, eqq; In uniuersum tres, pro quarti varietate, ipsa vulnera varia sortiuntur nomina. Nam quod a re acuta, tenui & punge te vulnus infligitur, punctio appellatur: quod vero ab acuta incidente, ut a gladij acie, incisio, aut vulnus discissum: quod a graui, dura,retusa,in quali valcnter irruente,frangente vel obtundente, co-tuso,aut obtuso cum diruptione,aut collisio, siue collisum vulnus.

44쪽

aut ἀς Vulneris it s. t Voluerum disseratia,

xime ad curationis

indicatio- θnem, ad iudieii cer ltitudinem faciunt,sis

muntur

SYNOP. CHIRUR. LIB. II. I 8

De vulnerum differentiis. CNatura, a qua C , implex

qua appet. Transuersum. latur muti obliquum. nos AEquale. ' Diruptum. Inaequale t Altera parte latens, Laltera manifestum. Situ C D c Iuxta articulos.

e a quib* Lono ab articulis. dicimus Capite.

Cerebro. oculo. naribus. aure. fronte. labiis. ore. lingua. faucibus. aspera arteria. adsophago. collo. . brachio. manu extrema. thorace. Fulmone. corde. diaphragmate. ventriculo. hepate. liene. intesinis. renibus. vesica. utero. pudendo.

seroto. cruribus. tibiis. pedibus, aliis omnibus partibus.

. Partibus ori renuis

45쪽

STEPH. GOR MEL ENI

De Vulnerumsignis.

vulnerum X TVlnerum uotae aut diagnosticae sunt,aut pro notae. gnosticae dignoscitur aute vulnus sensus iu-Vide Cet par- dicio. At prognostica eius signa sum utur ex eiusti t. s. p. 26. dem magnitudine& figura, ex partis vulneratae substantia,temperamento, conformatione,stu, virtute, habita ratione sexus,aetatis, temporis co-uitutionis,anni partis ,regionis,generisvitae,diς- sympto marum superuenientium. cfecta partis praestatia, propter qua

lethalia dicuntur vulnera quae)rent in Iartibus, quarum virtus aut actio, toti corpori vitae est necessaria,ut c rebri,hepatis, intestinorum,usca vulnera apud Hipp.bb. 2. praedititionum.

Cffectus in triplici dimensione magnit din ob qua magna Cr periculo sejunt

HI Mao ae viil era,quae suturis, vel vinculis indi-

nt, qualia etiam sunt ea quorum

minit Hipp.aph. I .lib. 6 .aphory. Cachoetheia propter quam enam magna vulnera dicuntur,quae in articulis accepta sunt. Ite qua)unt in capitibus Crfnibus musculorum maxIme neruosorum. m. maph. 6αlib. De ea quae a telis venenatis vel venenatorum ania malium morsu ιnfiguntur. Vtιlneris

autem ma

46쪽

in enim triplici magnitudine rem conside rata, facile

como et medicus qμα, ut ait

Celseus, aute

vulneribus scire debet, nempe

V siuae insanabilia siunt vulnera, ut ea quae sunt in basi cerebri, corde ulmone medio, tomacho,tocinoras portu, ι- nati medulla,intestinis ieiuno in t nus,renibus, arteria astrea,vena caua, venis in arterys magnis circa fauces.siuae dissicilem curatione habent, ut ea quae sunt in ulla pulmon parte, rasi 2 sa iocinoris, membranis cerebrum con-s tinentibu bene,intestino aliquo, pio transiuers, vesica, Purua , articul/6 Cap. 1s.lib. s. alis, poplitibus, feminibus, inanibi

locis, quacunquae parte venae maIores sint,aut quoties mucro adgrandes v nas intus condi s descendit. 'quae proptiore,ut ea quae in carne sunt, α haec quide loco,vel peiora,vel in bora sunt, modo vero periculum facit quodcunque magnum est.

De uniuersali vulnerum curatione.

ITVlnus curabitur si partes dissolutae uniantur u seli cur V conglutinatione vel coalitu : quod fit solius

naturae beneficio, medico tamen natura aditi m me . re, dum tela& alia omnia quς eoru glutinatim CV. I.ιλε. nem impediut,ex ipsis vulnerib' amouet: disten a m it tas & separatas vulneris partes applicat: addit 'd'ctas & applicatas ita partes, luturis, fibulis & Vin randis vulne-culis stabilit: partis vulneratae salubrem sustanti- ribus naturaeam, conuenienti victu & medicamentis, con- actionem adseruat: & symptomata superuenientia modis

47쪽

Primus mediciscopus incurando vulnere. Lib. de medico.

sum deprehen

daturo

Gip. 28 .lib. s. Cap. 26.lib. I. Cap. 88.lib.6. Ratio extrahe. di tela unde.

omnibus depellit. Ante omnia igitur ex vulnere eximendum est quodcunque in id inciderit,siue telum sit,sive teli,aut ollis, aut rei alterius frustulum, siue pilus, siue etiam sanguinis concreti grumus : quod fiet

aut manu, aut ferramentis,aut medicamento superposito. Et quoniam locum in corpore in quo telum delitescit, exquirere & inuenire, ipsumq; telum extrahere, ita artificiosum est, ut id aggredi solis expertis concedat Hippocrates, ideo de signis quibus delitescentia tela deprehen dantur, & de eorum extrahendi ratione est dicendum .

Deprehendetur telum si vulnerati corpus in ea figura costituatur, in qua erat quum vulnus accepit,quod si non possit sic constitui, iacens ita collocabitur,ut quam proxime ad eam figuram a cedar,ut ex Hipp.consulit. Paulus. Ad hanc etiam iuignotionem iuuat & substantiam,& situm,& figuram, & connexionem atq; vicinitatem partium vulneratam,nouisse: & omnia quae superueniunt symptomata de quibus copioso Celsus & P ulus,annotasse. Ratio vero extrahendi tela, & inueniendi instrumeta quibus ea euellantur, partim ex exacta cognitione omnimodae naturae, partium vulneratarum, partim ex telorum ipsorum diuersitate dignoscetur. Naturam partium affectarum cognoscet,qui earum substantia, substantiae modum, temperamentum, fisuram, situm, connexioncm, usum,actionc, vires, & dignitatem nouerit.

48쪽

t aculeata. suculis cincta. Figui

scitur, eae Ma itudine mediocri.

eorundem C magna.

alia habeant Q , haerens V . ferrum vel C Corauum, A cmget Iur,ita, ut i extractio-

ne remaneat. e :nfectis. Omne autem ictum extrahitur,aut ab ea parte Celsu cap. . qua venit, aut ab ea in quam tetendit,ab ea parte qua venit extrahitur si n5 alte insedit, & in sum- ima est,si e regione magnas venas & loca neruo parte t sa aut os habuerit, aut si neruos venasque aut ar- lum extrahi-terias non transiit. tur.

. , c venenatu

49쪽

tura

Quae medica

menta tela educunt.

Faid. eap. 88. lib. 6. Extracto telo da id agedua .

Extrahitur vero vel manibus si id comode fieri potest)ut quum in carne sola fixum est telum: vel vulsellis, ut quum telum non firmiter, altiustam si haeserit, quam ut digitis comprehendi possit. vel forcipibus deticulatis ,rectis,incuruis, canaticulatis, extrema parte rotundis &cauis. vel terebris in uersis, ampliata tamen prius scalpello plaga, ne a telo. dum redit, corpus lanietur. Medicameta etiam quae tela & spicula in compore infixa educunt, quasdam reperiuntur, ut radix pectinis veneris cum malua tu sis, ambae ana- gallides, aristolochia, ammoniacum cum melle, arundinis radix contusa & melli admista,altercifructus tritus, dictammum, propolis, narcissus, lacertae caput in tritum & appositum. Ab ea autem parte in quam tetendit extrahitur

telum, si plus est per quod illi reuertendit, quam

quod perrumpendum est: si in maiore membro, mucro mediu transita. si neque os, neque neruus, neque vasa insignia, diuisionem impedierint. Incisa igitur contra mucronem carne laxius quam ut telo postea transeunte amplietur, telum ipsum vel Balista dicta, vel impellente cavo aut solido protruditur. Quod si telum in si xum ita delituerit, ut nullo modo reperiri possit, aut non sine maiore discrimine propter vicina corpora extrahi, tandiu dimittendum erit, obducta etiam cicatrice, donec natura ipsum protrudar. Extracto telo, sanguis ex vulnere propter telualteratus, ne putrescat exprimitur: vulnus ipsum si doloris metus fit oleo calente perfunditur.

50쪽

Caeteris etiam symptomatis quae superuenire Secundus in possunt, erit tempestiue occurrendu, atq; ob id, mi pre cura ad ea chirurgus semper attentus esse debet. c. 'ριι Secundus in vulnere curando chirurgi scopus m is 'est,orarum vulneris adductio, suppresso tamen Celseap.16. 'prius, si nimis erumpat, sanguine, si parum fluit, extracto: quoniam ut ait Hipp. omni recens fata Lib. δε umbricto vulneri nisi in ventre sit, expedit eo ipso statim sanguinem plus minusve estiuere.

Adducuntur autem hiantes vulneris partes, at- Cap. 'O.anisque etiam in unum coactae conseruatur,aut vinia mς /ς-culo,aut sutura,aut fibulis,aut horum nonnullis. 'ςς μ' tu

aut omnibus, lumpta Indicatione a Vulneris ma- conuenium

gnitudine,atq; a natura & situ partis vulneratae. Nam in vulneribus secundum musculorum rcctitudinem factis, vinculo duobus initiis circundato utendum erit. Fascia vero aptissima lintea cv. ε .lib. s. est, lata ut semel iniecta non vulnus tantum, sed V se com . in paulu utrinque etiam oras eius comprehendat ' n6 nimiu mollis & fragilis, quo tuto contineat, lis sit se neque rursus ita dura ut premendo offendat. Tu scia & quando vero ipsa circunductio nec ita laxa sit,ut nihil ef utendum. ficiat , nec ita vehemens, ut premendo dolorem in pU 'inexcitet: sed continear, non astringat. Si ab altera c. y hparte caro magis recessit, ab ea magis fascia attra Pol. cap. 36. hetur. Hyeine sepius fascia circuire debet,aestate lib. q. quoties necesse est: tu extrema pars acu inferioribus assuenda, nam nodus vulnus laedit. Sutura quado Sutura vero utendu erit in transuersis vulneri- utendum. bus,in vulneribus quorum orae plurimum disti. CV. it. lib. sedent,&facile attrahuntur. Item quando caro a- se tilia parte dependens,alia integre hqrens, coniun-