장음표시 사용
211쪽
Iesai Cendum. Ex ipsa hac irritabilitatis exiliatione maior vasorum actio in loco vulnera into , humorum copiosior affluxus , acrior sen Sus, dolor, spasmi ι inflammatio, secretio p Tis , nutritio, appositio novae carnis & febris Vulnerariae accessus intelligitur . Eadem est Conditio vulneratis tendinibus , a pone urossibus , ligamentis, eapsulis, articularibus L membranis ι&e. quibus, constante sanitate sensu obscuro de depresso gaudentibus . a vulneratione irritabilitas eum in gradum nonnumquam e Xalta tur, ut tu uc demum dolores acres exhibeant ca . Spasmi musculorum vix ex immediato eis .fectu praeternaturalis materiae, solidum vivum irritantis, oriri videntur. Tetanus & tris mus. in climatibus fervidis ex refrigeratione, a subita caloris cum frigore alternatione, a Vulneribus nascens , numquam eo ipso momento
quo haec irritamenta agunt , sed aliquod tempus deinde oriuntur. Nascitur facilius tetanus iis ex vulneribus, quibus praeter regulam nullus dolor & inflammatio accedit , 8c excitata his in vulneribus per irritationem inflammatione praecavetur. Nascitur a leviori vulnere, immo nonnumquam post illius per
a) Numerosa exempla de irritabilitatis exaltatione inorbosa partium, quae secunda valetud ne irritatae , parum dolent, R. WHNT, I. c. pag. 466. recensuit.
212쪽
sectam consolidationem. Denique ex tam levi irritamento, cum vi vitali sana , vix tanti eis sectus enormes intelligentur , quanti in tetano& epilepsia occurrunt. His ex rationibus inter haec irritamenta , tetanum excitantia. & te tanum ipsum intermedium quid , scilicet mutationem vis vitalis interesse , mihi a veritate hata alienum est .
Eadem te reliquis spasmis, inprimis epi-lepsiae conditio esse videtur, cuius periodi
actioque musculorum impetuosa Vix ex mate
riali stimulo morboso intelligentur. Inlmo ipsamechanica irritamenta id vitia organica ViX per Se , cum sana vi vitali, morbos spasticos de alias a nomalias inducunt. Multa mihi sunt e Xempla ,- quibus spasmi periodici a scirrho , tumore, ulcere internarum partium, aliisque caussis fixis te .perennibus excitabantur. In intervallis aegri bene valebant. Unde haec periodus it intermissio spasmorum , Cum Caussa perduret Nuper adhuc sectioni viri. adfui ,
qui per decennium o inni anno bis singulari periodica tussi & asthmate laborans intermediis temporibus bene valuerat. In sectione Saccus mirae magnitudinis, liquido lymphatico
resertus, Omnem dextrum pulmonem compri mens in thorace inveniebatur. Ipsa epilepsia vix a sola exotiosi, carie, aliisque sanorum nervorum irritationibus mechanicis Oritur, cuIu
213쪽
tione mihi verisimile est, ipsa haec mecha nica , phy sica & organica irritamenta non tam dilecte. sed potius mutata vi vitali ad spasmos
generandos operari. In plurimis spasmix Orga num spasmo assectum exaltata irritabilitate pati Videtur . quge spasmorum caussam praedispo nentem sistit . Nam organa spasmo correpta haud raro stimulorum solitorum impatientia Ie periuntur. hominesque cardialgia assecti saepius hiandissimo cibo ac potu vomunt. Qua res sati S superque praesentem irritabilitatis excessum testatur. Verum raro, nisi forsan sum mus irritabilitatis exaltatae gradus adsit, en ea Spasmos, sed potius propriarum partis functionum incrementa enasci videmus. Quare plerumque irritamenta accedere debent maiora minora ve, naturalia vel praeternaturalia . Cum Spasmos, inprimis clonicos, quibus musculi voluntarii tenentur, etiam fugaci oculo intuemur; mox convincimur, sensus nervosos adesse
a malos, quibus hi musculi assecti irritantur.
Hi sensus, nervosi specifici musculorum vo- luntariorum stimuli, qui in statu sano numquam per se, sed ab animae voluntate inci pluur, his in morbis spasticis sponte enascun tur, absque rectrice anima , per omnes Se singulos nervos vagantur, hos que M illos musculos cum nervis anomale agentibus connexos,
214쪽
DE IRRITA ILI TATIS NOTIONE ETC. 17'lrritant. An hoc in casu musculorum irritabilitas aucta sensum nervo um auo malum, vel Vice versa sensus nervosus vitiatus irritabilitatis excessum excitet; an denique uterque morbus Per se ortus, fortuito conveniant, vix dici
potest . Ex his, quae diximus, liquet, Cur
plerumque spasmoῖ musculorum Voluntariorum, eosque gravi Isimos, absque omni coaevo spasmo musculorum spontaneorum reperiamus. Hi enim posteriores musculi, cum nulla erga sensus nervosos irritabilitate gaudeant, ab iis admotus praeternaturales Sollicitari nequeunt. Uerum & musculi spontanei suos spasmos patiuutur, cum irritabilitate ipsorum aucta, vel naturalibus suis , vel a praeternaturalibuq stimulis, a nervis non pendentibus, lacessentur . Hi iti muli cum in musculos voluntarios nil
Valeant, plerumque etiam spasmos organorum motoriorum spontaneorum solitarios , absque spasmorum musculorum Voluntariorum conium
gio deprehendimus Quare , me iudice, spasmorum caus praedis ponens est irritabilitas aucta in utriusque generis organis motoriis, Voluntariis & spontaneis, Occasionem praebent sensus nervosi, ab imperio animae soluti, ta sponte enati in musculis voluntariis : in musculis autem spontaneis stimuli materiales, vel naturales vel praeternaturales.
215쪽
Irritabilitas hepatiS arena. . Remotae bilii morbosae caussae, e . g. aeris vitia, victus ratio animi pathemata dcc. ad nauseam usque collectae id recoctae Sunt a . At vero hae caussae numquam pro Xim c& directe, sed mutando prius solidorum con ditionem, bilem vitiatam inferunt. Quod Vis bilis vitium proxime ab hepatis laesa condi tione efficitur, ita ut haec, non autem caussa remota, cardinale in cura morbi biliosi momentum conitituat. Quare prae primis , P Omeo quidem iudieio, in morbum organi, quod bilem sanam Sc morbosam conficiat, laquiren 'dum est, ut firma demum . morbis filiosis medendi fundamenta iaciantur. He pati propria est vis motoria, cou tractilitas, irritabilitas ac stimuli, quibus ad suam functionem compellitur. Quamdiu omnes hae conditionis . naturae conformes persistunt, bilis: ratione indolis &Ciopiae legitima secernitur . Cum vero vis
vitalis hepatis aegrescit, 'aut irritabilitas illius
216쪽
DE IRRITABILITATIS MOTIONE ETC. III
vel torpet, vel nimium exaltatur, immo de-πiam temperiem adipiscitur: haec vitium he- Patis vitalium aegritudo, quomodo Se manifestabit Sane dion nisi functione hepati pro-Pria, scilicet secretione bilis vitiata . De icterispasmodici praesentia eiusque origine ab irregulari vis vitalis hepatis actione nullus dubitat. Cur in reliquorum morborum biliosorum indagatione medici vitae hepatis, principiis illius virtutis a nomaliam spernant Ρossunt quidem , vi vitali hepatis vel legitime constituta, etiam irritamenta a sanitate aliena de iusto maiora, bilis secretionem turbare, at haec Vitia a meto scopo discedunt , cum in prae Sentiarum morbos tantum, a vi vitali iecinoris laesa oriundos, tractabo.
Id hepatis vitium, ob quod illud ipsum
a Caussis externis se aequo facilius immutari patitur, quodque essicit . ut iii intrii mites de naturales, excedentem bilis secretionem progignant, irritabilitatem seu Uobilitatem hepatis exaltatam nuncupabo. Ρarum a Veritate
abesse mihi videor , ' cum sensum iecinoris pro lsimulo eum in gradum evehi polle ita- tuam, ut a naturalibus vel minimis stimulis irritatum , ingentem bilis copiam secernat. Fauces 8c pulmones ab exaltata irritabilitate inflammatione corripiuntur. quamvis nullus sti mulus adsit. Item ab eodem hoc vitio saliva-
217쪽
tionem , catarrhum , blenorrhoeam , fluorem album, diabeten , smegmatis prosi uvium in ophthalmia neo natorum observamus: Cur idem vitium ab hepate , viscere tanti ambitus ,
absit 8 Me quidem iudice ingens bilis copia , in morbis biliosis eructata , haud praeexistit, sed
a morbo ipso nascitur , atque ideo non ipsius cauisa, sed elfectus erit. Saltim in cholera uberes, quae exploduntur, bilis undae, manifeste fontem continuo scatentem accusant. Qui in catarrho nauci paris, in ptyalismo salivalibus glandulis in diar rhoea intellinis accidit secretionis excessus, eum ipsum, quasi hepatis salivationem, in cholera, febre Hungarica dc flava reperimus. Plerumque fere in
plurimis morbis biliosis ne vestigium quidem
irritamenti praeternaturalis re Vera ObserVamus, sed irritamenta praeter necessitatem fingimus, cum ipsa nimia hepatis mob: litas ad phaenomena explicanda suificiat. Suffcit haec caul Iaad bilem non solum ratione quantitati S pec cantem , sed ipsa ratione indolis vitiatam , flavam , viridem . Vitellinam , fuscam , uigram , grui nivosam, insigni acrimonia praeditam producendam. Quae vero sunt caussae, hepatis irritabilitatem praeter regulam exaltantes Nonnumquam vitium congenitum esse videtur in hominibus, quibus a quavis leviori
218쪽
caussa os amarescit Sc bilis sursum, deorsum
exploditur. His dispositio biliosa est, quem
admodum aliis catarrhalis. Hepat ipsorum prae dominante e 1ficacia gaudet de tam ob magnitudinem, quam ob eximiam suam achivitatem omnes reliquas functiones sibi subiicit. Temperamentum illis eli cholericum, color cutis id herodes, pol mortem hepar eximiae magni tudinis , item ductus bili feri & vesicula tellea amplae reperiuntur. Cach exta biliosa seu polycholia perpetua sanguiueque laborant, par ticulis biliosis continuo nimium inundato . Porro obscura & mitior iecinoris inflammatio, eius irritabilitatem exaltat, licet ob hepatis insensibilitatem frequentius, proh do lor i quam par eis, non attendatur. Qua Vis aestate M autumno saepe hunc morbum obSer Vo, cum iuxta me alii nil nisi febres biliosas videant. Nam omnia fere symptomata, qui hus medici hunc affectum dignoscunt . in se brem biliosam ut plurimum interpretantur . Eiusmodi sunt singultus, vomitus, anxietas, pulsus durus Sc frequens, urina obscure flamVa, Sapor amarus, color cutis flavus, siris,
faciei rubor, tuiscula sicCa, profunda, inspi ratio pulmone sniltro facta , brevis Sc interrupta , dolor in apice claviculae aci sura dextra , 8c alia . Hypochondria tensa , dura screnitentia , ab attami dolent. dextriam nou-
219쪽
hiculo cordis duritiem, tensionem Sc pressuram cum dyspnoea & tussicula sicca observamus. Nonne plurimum omnia haec signa a medicit inter symptomata febris hiliosae referuntur Quae mitior hepatitis cum aderit , simul te- cinoris irritabilitas exaltata , vel ut caussa velut effectus inflammationis aderit, quemadmodum id fit in aliis partibus , mitiori inflammatione tentatis.
Tunc aeris aestus per aestatem de climata fervidiora , inprimis aer humidus putridisque effluviis gravidus hac potestate exaltandi hepatis irritabilitatem pollet . Quare aestas zonaeque calidae morborum biliosorum tam frequentium quam malignorum fertiles choleram , icterum , hepatiiidem , febrim flavam , dysenteriam Occ. procreant . Auctam his morbis , in zona calida epide micis , substratam esse solidorum mobilitatem, copiosa, quae illos comitantur , symptomata Spastica. vomitus, singultus , angores, tene mi, Con vulsiones, epilepsiae, tetanus docere videntur Multa febribus terrae calidae sunt symptoma ta , vehementes Vix coercendi vomitus, bilis deiectiones, flavedo cutis, oculorum & urinae, quae laesam hepatis conditionem indicant. In Primis cholera omniaque eius phaenomena remedendi ratio id probare videntur.
220쪽
Τaudem incipientes febres , in quibus , prae primis in malignis climatum fervidiorum
febribus , frequentius bilem copiosam sursum dc deorsum secedentem deprehendimus, Po testate exaltaudi hepatis irritabilitatem gaudent . Quae quidem bilis , cum coeco Observatori sensus feriat, febris caussis adnumeratur. Plerumque bilis demum cum febre se ostendit. liberalesque illius evacuationes febrim non re fringunt , immo acerb orem reddunt , quo plures vel arte vel natura evacuationea instituuntur . Qui nunc effectus , quae symptomata ab irritabilitate iecinoris aucta nascuntur Non unius generis esse videntur . Primus simplicis huius exaltationis effectus incrementum pro priae hepatis functionis, bilis scilicet uberioris Secretio erit. Verum vix umquam simplice in hunc morbum deprehendimus, cum plerum que illi initis natura , absque medico medea tur, vel uberior bilis mox alios morbos, diar rhoea, v. g. lc vomitus inducat , vel bilis Stcreta malae indolis sit, vel irritabilitas hepatis aucta aliorum morborum spasticorum , inflammatoriorum 8cc. caussa evadat vel denique morbi complicati , ut febres, idiopathicum hepatis morbum vario modo imma lent . Pro hac rerum eonditione irritabilitas