장음표시 사용
191쪽
15o GAUTIER musculis, sed in omni organo motorio Sur
gunt, Si defectu & impotentia ad peculiarem laesi organi functionem se produnt. Paralysis hepatis v. g. defectu secretionis bilis se ex Seret. Hinc varia ab irritabilitatis depressione Phaenomena pro varia organi fabrica oc functione oriuntur: frigus it sterilitas ab irritabilitate imminuta testium . debilitas musculosa in musculis, defectus bilis in hepate, sphace lus in loco inflammato, dyspepsia in ventri Culo, a trophia de stagnationes ab irritabilitate depressa vasorum lacteorum. Animi deliquia
Phaenomena sunt temporariae depressionis irritabilitatis cordis & arteriarum, ex qua mo tuum cordis cessatio enascitur, quamvis stimuli perdurent. Nonnumquam a graVi terrore per subitum e. g. in aquas delapsum excitato
Perpetuus pallor faciei relinquitur, ob destructam vasorum cuia Deorum irritabilitatem.
Sonus fatuum in febribus malignis, quasi
mortua intestina aqua colluerentur, itemquerympanitis non raro elf effectus deficientis irritabilitatis 8c contractilitatis intestinorum. In senectute mutationes sensibiles, e . g. collapsum senilem, pulsum iri egularem , an Orexiam, dys Pepsiam dcc. a successiva partium harum illatumve irritabilitatis depressione derivo. Et in morte ipsa partes raro semel Zc simul atque ad certum quemdam ordinem irritabilitate
192쪽
DE IRRITA BlLITATIS NOTIONE ETC. II I
ac vita privantur, sed plerumque sensim quasi ad seriem moriuntur. Haec successio vero, cum indeterminata sit, in morte saepe noVa& inexspectata phaenomena, a morte partiali& successivo partium interitu se ostendunt,
quae ex morbi primarii propria indole haud
immediate sequuntur . Sic. v. g. pulmo te aspera arteria nonnumquam maturius moriuntur , aegerque symptomatibus catarrhi sus
cati vi perit, quamvis in morbo primario nulla pectoris assecti indicia prostabant. XVIII.
FebriS . Ρroximior canina motuum praeternatura lium . quos in febre Observamus, universalis Cordis, arteriarum de vasorum omnium irritabilitas aucta esse videtur . Quae sit ulterior huius irritabilitatis exaltatae causta, utrum ab immediato & proto- pathico fibrae motricis vitio, an a ner Uorumiaesione, irritatione vel debilitate sensorii communis pendeat, nec perquiram nec perqui rendum eisse censeo. Verisimile quidem est ex reliquis febrium phaenomenis, nervos primi tus esse assectos, ic ab his morbum cum fibra motrice communicari; verum tu investigatione
193쪽
132 CAUTIE Obscurae re; gradatim, nec per Saltus, progrediendum; prin linque caussam, quae pro xime motus febriles gignat oc hac rite stabilita, tunc demum in huius caussae caussam in quirendum esse existimo. Omnes autem, quae hucusque de cautae proximioris febrium indole hypotheses prolatae sunt, multis Sane premun
Manifeste occurrunt in febribus motus vasorum iusto maiores, qui vel ab irritabilitate aucta horum organorum, vel a stimulis iusto gravioribus, illa lacessentibus, oriantur necesse est. Sunt quidem febres nervosae, in quibus motus vasorum naturalibus languidiotes sunt; sed ipsis his in febribus absque dubio motus, ratione habita proli rationis virium, natores sunt, quam relate ad Vires sint, quibus peraguntur. Qui medici stimulos praeternaturales ad genesin & phaenomena febrium explicanda assumunt, haud parum negotii sibi
parant. Nam stilii ulus nervosus, a sensorio communi derivatus, vix febres excitabit, eo quod actiones vasorum, ad regulam mere ani
males , a stimulo nervoso neque incipi , neque accelerari pol Iunt. Ad haec plerumque nulli a Uid. eximiorum virorum FRANKII, BRUNONIS, & WEIKARDII de febribus &. py rex iis
194쪽
stlmnii directi in febribus conspiciuntur , dc
qui sunt, Vel breve tempus durant, ino Kevanescunt vel potius morbi essectus V. g. bilis, quam eius caussa esse solent. Saepe stimuli adsunt graviores , puta , ab ingluvie acerrimorum ingestorum, a sanguine acri iaca cochymico, quin ullum ab illis febris vestigium observemus. Sunt nobis quidem varia
irritamenta , ut haustus . spirituosorum , quae
pote ilate augendi pulsuum frequentiam pol
lent; Verum pro brevi tantum tempore ecquidem absque sensu praesentis morbi. In febre autem peculiaris est aegrotationis Sc lassi-ttidinis sen Sus, certe non a solo stimulo, sela caussa abstruitori Sc vi vitali altius inhaerente deducendus. Praecipuae febrium: caussae remotae aetasmata Sunt, contagia dc frigus, quae C Unctae res, proprio sensu, caustica acrimonia de potestate excitandi ingratos id dolorificos sensus destituuntur. Febres ab inito ad agmen crescunt; at Irum stinviti eadem proportione Crescunt 3 aliae intermittunt; ubinam tunc stimulus Occultatur dc quorsum in novo paro xysmo revertitur 3 Problemata haec Si alia sane dissicilia solutu erunt .
Cum Vero alteram motuum excedent umin vasis Caussam, nempe ipsorum irritabilitatem exaltatam, tamquam febris caussam amplectimur , facilius nexum inter caussam Sc phaeno
195쪽
mena febris inveniemus . Cor & vasa , iusto irritabiliora, naturalem stimulum, sanguinem aegrius ferent, & in motus abnormes r*pien tur. Pulsus pueri in adulto febrilis esset; at unde puerorum pulsus celerior Profecto non
a stimulo sanguinis . ipsis blandiori ; sed a maiori organi irritabilitate. Hac cum idea de caussa febris proxima conveniunt febrium
caussae remotae , phaenomena , solutiones MCura . Vulnera , ulcera , frigus , aeris tem
Perics 8 c. haud 1 unulos libriles gignere , sed exaltando succellive irritabilitatem, febres Producere videntur. Qua de re numquam ex his rebus immediate . sed post aliquod tempus febrim emicate observamus. Stimuli vetro, quod compertum est, mox post sui applicationem , suos etiam effectus edunt . Miasma Variologum, instione corporis applicatum, haud directo attactu , sed post aliquod demum tem-PUS , exaltata prius Vasorum irritabilitate, febrim accendit. Etenim genesis febris ebullitionis a multiplicato mi asinate varioloso expli- Cari nequit, quod, me iudice, demutn in stadio Suppurationis, topice in furuncolis culaneis, tamquam simplex morbi essectus, generatur. Nam ante hanc periodum omnino nulli bi in Corpore , ipsa hac in periodo nulli bi . nisi in furunculis culaneis. miasma Variolosum videmus. Praecipuae febrium caussae remotae
196쪽
Miasmata, seu rerum inanimatarum noxia e Eu Vias praesertim paludum, tum contagia, de
Dique frigus sunt, quae vero res vix stimuli directi i nitar, sed inutando naturalem irrita bilitatis temperiem febres gignere Videmur. Μlasmata, in atmosphaera generata, febrisuque immediate cum vi vitali sana excitantia Scdiaboli instat hominibus insidiantis per aera
Circumvolitantia ad fabulas relego. Siccum hiemale frigus irritabilitatem cum aucho Vas rum tono exaltat, exaltata stinui irritabilitate viarum aeriferarum, febresque inflammatoria2,
e tarrhos , rheumatismos acutos , anginas taperipneumonias progignit. A graviori solis ardore corpus miram & peculiarem frigoris sensibilitatem adipiscitur. Levius frigus tunc
Vasorum irritabilitatem una cum irritabilitate Viscerum abdominalium exaltat; sed hunc morbum atonia vasorum totiusque Corporis comi latur. Qua ex caussa tunc temporis febres hi liosas, nervosas, di arrhoeas, dysenterias, emi care videmus. Idem testamur febrium sympto mata, lassitudo, oscitatio, debilitas artuum, tensiones de formicationes in medulla spinati. Accedunt pallor, frigus, nauSea, vomitus. Voluminis decrementum, deinde calor, rubor,
cephalalgia, deliria, denique sudor. In frigore pulsus durus, parvus & frequens. anima ψppressa, urina pallida; 4n calore urina ria
197쪽
bra, pulsus durus, frequens & maior; in sudore pulsus mollis & naturalis . anima expe dita, . urina hypostatica . Vomitus spontaneus in frigoxe effectus est exaltatae Irritabilitatis ventriculi: eadem irritabilitas, ad hepar distributa, bilem uberiorem, In corde Vero arteriis pulsum frequentem educit.
Nimia partium actio di intentio a irritabilitatem, deprimit , maiori gradu eam de struens. Itaque ipsa in febre praesens intentio maior irritabilitatem auctam minuit , febrimque febre sanat ; vel illam ultra modum deprimit , febrimque inflammatoriam in putridam
vertit , immo ipsam quasi spha celo universali , seu morte, solvit. In febre inflammatoria aucta cordis Sc arteriarum irritabilitas cum satis valida ipsique accommodata contra ctilitate iuncta eiIe videtur. Inde motus Cor dis non solum frequentes, sed etiam robusti apparent . In febre acuta nervosa Contracti litas quidem labefactata , sed tamen ad renitentiam parata deprehenditur . Simul labem ulterius prove tam sensus nervosii irregulares ostendunt , qui spasmos variae indolis producunt . In febre nervosa legitima paralysis arteriarum exhalantium cum debili contracti- a Vid. supra p. 83.
198쪽
I itate locum habet . In lenta nervosa contra Ehilitas multum patitur . Cortex , camphora ,
Opium , medicamina febri fuga , irritabilitatem deprimunt In febribus intermittentibus irri-'tabilitatis exaltatio periodica; in continuis continua eth . Cuiusvis intermittentis febris pa-roxysmi intentio illam pro tempore ad tui ammensuram re Vocat . In quartanis , quibus longissimum est ad novam irritabilitatis exalta tionem intervallum, frigus eii maximum, in tertiana & quotidiana minus, in continuis minimum . Familiare febrium symptoma inflammatio est, eaque plurimum ab aucta vasorum inflammatorum irritabilitate descendere solet. Irritabilitas aucta quidem primario vaSa Occupat , sed di omnes aliae corporis partes eadem labe pati videntur . Cutem, dudum paralyticam , in paro xysmo febris intermit te ut is quavis vice sensibilitatern redimere vidi. Αrtus durante frigore graciles uni , musculi
que tremore & genuina convulsione corripiuntur. IIa primis vasa minora, ceteris irrita-hiliora , assiciuntur . Iucipit febris cum spasmo in arteriolis minimis , non unius Cutis , Sed
totius Corporis , quod urina pallida Sc alia
frigoris phae nomena testantur . Sanguis ad maiores truncos repellitur , secretiones immi- uuntur. Hic spasmus tonicus eli, & nascitura subito aucta vasculo om irritabilitare , quae
199쪽
quasi fulmine tacta , rigore primo tenentur . donec intentione ipsa rigor ad oscillationes degradetur. Nascitur hic spasmus non in maioribus truncis , sed in arteriolis minimis , quae per se, te ite experientia, multo irritabiliores sunt, de ab aequali irritabilitatis exaltatione , pro ratione maioris ipsis insitae irritabilitatis gradus , plus patiuntur , rigidoque
spasmo corripiuntur, eo tempore, quo rami maiores , haud ita irritabiles , ad minorem motus laesionem , nempe ad vivaciores oscillationes raptu Utur .
Infammatio. Irritabilitas omnium vasorum aucta fembrim uuiversalem , irritabilitas alicuius rami eiusque divisionum topicam sive inflammatio nem essici et . Inflammationem et Te morbum Vasorum smorbi sedea, caussae Sc phaenomena testantur. Inprimis ea vasa , quae capillaria dicimus ,reteque vasculorum minimorum a MASCA
GNIO a ad naturam praeclare depichum , , Uasorum lymph. historia & ichnographia. Se
200쪽
quod arteriis de venis interiacet, inflammationi subdita e Te videntur. His vasculis , teitante
v. den BOSCH αὶ summa eit irritabilitas . ab ipso leviori stimulo ad Oscillationes abaormes facile proritanda. Arteriolae inprimis in
inflammatione pati videatur . verum lc venae symbolam efferunt .
Et qualis eis morbus , qui vasis inflammatis inhaeret Amo naturali maior , quo
Oinnia morbi phaenomena suadent . Stagnatio nes qui dein tam in vasis , quain in cellulosa accedere potant ; at hae non morbi caussae . sed illius effectibus adnumere ut ut . Congestiones in inflammata parte Couspicuae vel ab aucta arteriarum oscillatione , vel a venarum inertia, vel ab utraque caussa intelligentur. Verum absque dubio etiam venae in parte inflammata moventur alacrius ; sed venae , arteriis minus irritabiles , haud ita graviter sollicitatae copiam adductam devehere non possunt . Congeiti humores vero primum deessentiale inflammationis vitium uora conlit tuunt , sed vasa primo Sc proprie aegrota ut, congestionesque effectus sunt di sigTum va-1Orum aegrotantium. Hi accumulati humores,